YÖNETİCİLER İÇİN

MOBBİNG
SERTİFİKA EĞİTİMİ
MODÜL 2

Hazırlayan

Dr. Mustafa Kemal TOPÇU

www.aknetbusiness.com
Mobbing ne değildir?
- Tekrarlanmayan/sistematik yapılmayan kabalık, nezaketsizlik, düzeysizlik gibi
fiiller
- TCK kapsamında sayılan ve tekrarlanmayan/sistematik işlenmeyen suçlar
- Sübuta eren disiplin suçlarına verilen cezalar
- Yasal zorunluluğu olan; tayin ve geçici görevlendirmeler, işe son verilmesi
Mobbing değildir.

Her çatışma mobbing değildir • (iş ilişkisi kaynaklı)

• (Kabalık sadece bireye değil

Kabalık mobbing değildir
herkese yöneliktir)

Tekrarlanmayan ya da sistematik
yapılmayan şiddet mobbing değildir.

Tek başına cinsel taciz, fiziksel

şiddet, ekonomik şiddet mobbing
değildir.

Maksatlı yapılmadığı anlaşılan

şiddet mobbing değildir.

Tek kerelik hakaret veya iftira

mobbing değildir.

 Yöneticiler İçin Mobbing Sertifika Eğitimi

Örnek Olay (Mobbing değildir)
Ben bir doktorum. Başhekim bir hastanın haksız şikayeti üzerine beni odasına
çağırıp azarladı. Bu benim çok zoruma gitti. Günlerce uyuyamadım.

Mobbing Kapsamında Şiddet Türleri

• Bir olayın psikolojik taciz olarak değerlendirilebilmesi için saldırıların psikolojik
olması gerekir,
• Psikolojik saldırı ile birlikte
• Cinsel taciz + Fiziksel şiddet+Ekonomik şiddet de yapılıyor olabilir.

Örnek Olay
Radyoloji Uzmanıyım, 20 yıllık uzmanım. Bir numune hastanesinde çalışıyordum.
Bir hemşehri grubunda yer alan hastane yöneticileri ve meslektaşlarım birlikte
bana mobbing yaptılar... Suçlanıyorum konuşturulmuyorum.
Bana bir doktor arkadaşım bağırıyor şikayet ediyorum ancak disiplin cezası bana
veriliyor. Yaptığım her iş olumsuz yönde etkiliyor.
Benim daha önce iyi ilişkisi olan meslektaşlarım bile benden kaçıyor.
Kime yaklaştıysam, yönetim tarafından azarlandı veya uyarıldı. Hakkımda akıl ve
vicdana sığmayan söylentiler çıkarıldı. Diğer çalışanlar bana karşı kışkırtıldı.Hemşire
dahi dediğimi yapmıyor. Bana neden mi mobbing yapıyorlar. Birbirlerini ailecek çok
eskiden tanıyor olmaları
Kanunsuz ve kuralsız işlerinin olması ve bunları benim ortaya koymam
Paralel yapı oluşturmuş olmaları ve benim kendilerine biat etmemem.

Mobbing insanı neden diğer saldırı türlerinden daha fazla etkiler.

Mobbing kişiliğe yönelik bir saldırı türüdür.
Mobbing insan onuruna yönelik bir saldırı türüdür.
Mobbing itibara yönelik bir saldırı türüdür.
Mobbing saygınlığa yönelik bir saldırı türüdür.
Mobbing yaşama yönelik bir saldırı türüdür.
Mobbing aileye yönelik bir saldırı türüdür.
Mobbing bireyin geleceğine yönelik bir saldırı türüdür.

www.aknetbusiness.com 
Örnek Olay
Bir eğitim ve araştırma hastanesinde hemşire olarak çalışıyorum.
Sorumlu hemşire, Başhemşire ve Başhekim işbirliği yaparak sorumlu hemşire
yeni göreve başladığında nöbet arkadaşım ile bana gelecek ayın nöbet listesini
hazırlayın dedi bizde nöbet esnasında listeyi hazırladık sabah masasına bıraktık.
Sorumlu hemşire daha listeye bakmadan ben kimseye liste hazırlayın demedim
diyerek listeyi yırtıp yere attı.
Kendisinin hazırladığı haliyle onaylanırsa ay sonuna kadar sürekli, hafta içi gün
aşırı, hafta sonları da çift nöbet tutmak zorunda kalacağımı ve buna normal bir insan
bünyesinin dayanamayacağını söyledim. ‘‘Öfkesi bir kat daha artan Sema hanım
bana dönerek doğumhanede insanlar yıllardır böyle çalışıyor.’’ diyerek bağırdı.
Bir hemşire arkadaşıma “sen … hemşireyi nerden tanıyorsun, bak o çok tehlikeli
ve muhatap olunmaması gereken bir insan, sana zarar verir onunla arkadaşlık
etmek, sakın onunla birlik olmaya kalkışma’’ diyerek hakkımda konuşmuş. Kendisini
uyardım. Ancak olaylar büyütüldü. Başhemşire ve başhekim beni mercek altına
aldı. Hakkımda 5 tane disiplin cezası verildi. Uzmanlık alanım dışında, acil serviste
görevlendirildim.
Orada da sorunlar bitmedi. Severek yaptığım mesleğimden nefret etmeye
başladım.
Evde sorunlarım başladı. Psikolojik yardım almak zorunda kaldım. Bu seferde
adım deliye çıkarıldı. Defalarca intihar etmeyi düşündüm. Çok dikkatli bir insan iken
hatalar yapmaya başladım. Hata yaptıkça ceza aldım ceza aldıkça agresif olmaya
başladım. Davalar açtım. Hala devam ediyor. Gerçekten çok yoruldum ve bittim.

Dikey/Basamaksal Yatay/İşlevsel
Mobbing Mobbing
Farklı nedenlerden ötürü bir Eşit statüde bulunanlar arasında söz
üst tarafından doğrudan doğruya konusu olan psikolojik şiddet. Kişilerin
kurbana yönelik, son derece saldırgan arasında işlevsel ilişki bulunmaktadır.
ve cezalandırıcı davranışların
uygulanmasıdır. Kıskançlık, yarışma,çekememezlik
gibi nedenlerden kaynaklanır.
Dedikodu çarkının çevrilmesi, yapılan
olumlu işlerin üst düzeye iletilmemesi, Rekabet ve sosyo-kültürel farklılıklar
sürekli olumsuz geri bildirim verme, yatay mobbingi tetikleyebilir….
işleri geciktirme, bazı işleri sabote
etme…

 Yöneticiler İçin Mobbing Sertifika Eğitimi

Mobbingin Nedenleri

Bireysel Nedenler
Saldırganın Kişiliği
- Narsist kişilik
- Antipatik kişilik
- Tehdit altında ben merkezci kişilik
- Önyargılı ve duygusal kişilik
- Kendi normlarını örgüt politikaları
haline getirmeye çalışan kişilik
- Aşırı kontrolcü, korkak, nevrotik
- İktidar açlığı
Mağdurun Kişiliği
- İşini çok iyi yapan
- İlişkileri olumlu, sevilen
-Çalışma ilkeleri ve değerleri sağlam
- Dürüst, güvenilir, sadık
- Saldırganın yeteneklerinden üstün
yeteneklere sahip
- Bağımsız ve yaratıcı
- Bazen: sessiz, iletişim kuramayan

Saldırganın Psikolojisi
(mobbingin altında yatan gerçekler)
1. Kişiyi bir grup kuralını kabul etmeye zorlama

2. Düşmanlıktan hoşlanma

3. Can sıkıntısı içinde zevk arayışı

4. Ön yargıları pekiştirmek

5. Ayrıcalıklı olduğuna inanmak

6. Bencillik

www.aknetbusiness.com 
 Örgütsel ve Sosyal Nedenler
Örgütsel Nedenler Sosyal Nedenler
İki Temel Koşul: - Yaşam tarzındaki değişiklikler
İyi örgütlenememe ve kötü çalışma - Teknolojik değişmeler
ortamı - Değerlere bağlılığın azalması
İlgisiz ve kayıtsız yönetsel - Aşırı rekabet ve sınırlı kaynakların
basamaklar paylaşımı sorunu
- Aşırı verimlilik baskısı
Güç Kaynakları: - Bencillik ve bireysellik
- Etik Egoizm - Ahlaki ilkelerde değer kaybı
Bireyin kendi çıkarlarına dönük - Değişim ve belirsizlik
olarak avantaj elde etmeye çalışması, - İletişimden kaynaklanan nedenler
yükselme isteği, itibar kazanma, göze - Statü farklılıkları
girme, yetki ve güç sahibi olma isteği.
- Etik Görecelik
Örgütsel değer ve kuralların keyfi ve
tutarsız bir biçimde uygulanması.
» İş tasarımındaki belirsizlik
» Lider yetersizliği (yönetsel etik)
» Örgütteki ahlaki yetersizlik

 Yöneticiler İçin Mobbing Sertifika Eğitimi

Zorbaların Genel Özellikleri - 1

Zorbaların Genel Özellikleri - 2

www.aknetbusiness.com 
Zorbaların Genel Özellikleri - 3

Zorbaların Genel Özellikleri - 4

 Yöneticiler İçin Mobbing Sertifika Eğitimi

Zorbaların Genel Özellikleri - 5

Mağdurların Özellikleri
Mağdurlar genelde;

» sertlikten hoşlanmayan,
» yumuşak başlı,
» kuruluşuna sadık,
» yenilikçi,
» hakkını arayan,
» zorbaya göre üstün özelliklere sahip,
» üretken,
bazı durumlarda özürlü veya diğer çalışanlardan farklı özelliklere sahip kişiler
olabilmektedir.

Mobbing İzleyicileri
» Diplomatik izleyici,
» Yardakçı izleyici,
» Fazla ilgili izleyici,
» Bir şeye karışmayan izleyici,
» İki yüzlü, yılan izleyici,

www.aknetbusiness.com 
Mobbing Davranışları - 1

Konuşmama
Yok sayma
Dışlama
Sorularına yanıt vermeme
Randevu vermeme
Bilgi vermeme
Haberdar etmeme
Etkili dinlememe
Mağdurun yanına oturulmaması
Soğuk davranma

Mobbing Davranışları - 2

Ses tonunu değiştirme

Yüzüne bakmamak-göz göze temasla
konuşmamak
Küçük düşürmek
Bağırmak-öfke nöbeti
Yüzüne dik dik bakmak-korkutmak
Burnundan soluma
Yüzde düşmanlık ifadeleri
El-kol hareketleri- Yumruk sıkma
Hırçın bir davranış sergileme

Mobbing Davranışları - 3

Yalnızken saldırma-başka yerde övme İncitici benzetme

Tehdit Sürekli sözünü kesme
Şantaj Sürekli muhalefet
Hakaret Konuşmasını sabote etmek
İma etme

10 Yöneticiler İçin Mobbing Sertifika Eğitimi

Mobbing Davranışları - 4

Mağdura sorulan soruları yanıtlama

Gözdağı: tayin, geçici görev, görevden
alma, maaşı düşürme, olumsuz sicil, düşük
performans kaydı, sektörde barındırmama,
kariyeri baltalama, disiplin soruşturmaları
Çarpıtma: Mağdurun sözleri çarpıtılarak,
cımbızlanarak yayılır
Kışkırtma- şiddete yönlendirme

Mobbing Davranışları - 5

İş yerindeki diğer çalışanları mağdura karşı

kışkırtma
Mağdura cephe alanları cesaretlendirme
ve ödüllendirme
Kararlarını sorgulama
Başkalarını sürekli abartılı övme
Telefonla konuşurken laf sokuşturma
Toplantılardan kovma
Çelişkili kurallar koyma ve uyulmasını
isteme

Mobbing Davranışları - 6

Yargılayıcı konuşma
Açık arama
Kıyaslama
Suçlama ve savunma hakkı vermeme
Referans kirliliği yaratma
Azarlama
Ses düzeyini yükseltme-bağırma
Düşüncelerin ve hislerin küçümsenmesi
İsnat ve ithamlar

www.aknetbusiness.com 11
Mobbing Davranışları - 7

Suçlu olduğuna hükmetme

Telefondan sürekli takip
Sesinin kaydedilip herkese ifşa edilmesi
Mail ve diğer sosyal medya yollarıyla
sürekli iş verme ve rapor isteme
Bilgisayara girişinin engellenmesi
İletişiminin engellenmesi
Dilekçe hakkını engelleme
Basit talepleri bile dilekçeyle isteme

Mobbing Davranışları - 8

Sosyal medya ya da gruplar arasında

sürekli mağduru aşağılamaya yönelik, isim-
fıkra-şarkı-şiir-figür-fotoğraf-kısaltmalar-
benzetmeler…vb. kullanarak rencide etme
Lakap takma
Gereksiz yasaklar
İzole etme
Tehdit mektubu-mesajı
Öneri kutularına bırakılan notlar

Mobbing Davranışları - 9

Fiziksel takip
Kameralarla takip
Hak arama yolunun kapatılması
Hırsız muamelesi
Evrakları yere fırlatma
Dosyaları masasına sert bir şekilde
bırakma
Göz hapsine alma
Masasının çekmecesine ölü yılan koyma
12 Yöneticiler İçin Mobbing Sertifika Eğitimi
Mobbing Taktikleri - 1

1. Gerçekte yapmadığı halde birini hata yapmakla suçlamak %71

2. Kızgın bir yüz ifadesi ile hiçbir şey söylemeden dik dik bakarak korkutmak ve
açıkça düşmanlığını göstermek %68
3. Toplantılarda kurbanın düşüncelerini ve hislerini küçümsemek %64
4. Muhatap almadığını açıkça belli etmek, soğuk davranmak ve diğer insanlardan
ayırmak %64
5. Mağdura karşı grubun önünde hırçın bir ruh hali sergilemek %61
6. Kendinin bile uymadığı kuralları mağdurun yapmasını istemek %61

Mobbing Taktikleri - 2

7. İş doyumu veya iş sonuçlarının mükemmel kalitede yapılmasını önemsememek

%58
8. Belirli bir amaçla, kaba bir şekilde ve devamlı olarak farklı standartla eleştirmek
%57
9. Mağdurun başarısını engellemek için hakkında yıkıcı şayia veya dedikodular
çıkarmak %56
10. Diğer insanları mağdurun aleyhine döndürmek için kışkırtmak, cesaretlendirmek
%55
11. Diğer çalışanlardan hem sosyal olarak hem de fiziksel olarak ayırmak ve izole
etmek %54

Mobbing Taktikleri - 3

12. Alenen ahlak dışı ve onursuzca davranışlar göstermek %53

13. Mağduru küçük düşürmek için diğer personelin önünde bağırmak, haykırmak,
öfke nöbetlerine girmek %53
14. Mağdurun başarısını sahiplenmek ve kendine mal etmek %47
15. Çaba ve başarının haksız bir şekilde değerlendirilmesi %46
16. Mağdur keyfi emirlerin yapılmasını kabul etmediğinden başarısız olması için
hedef gösterilir. %46
17. Mağduru gizli veya açıkça küçük düşürmek için hakkında mahrem bilgiler
kullanılır. %45
18. Mağdura karşı misilleme yapmak amacıyla arkasından şikayet edilir ve kayda
geçirilir. %45
19. Mağdurun cinsiyetine, ırkına, aksanına lisanına yönelik yetersizliği konusunda
sözlü olarak aşağılama ve hakaretler yapılır. %44

www.aknetbusiness.com 13
Mobbing Taktikleri - 4

20. Cezalandırma amacıyla hoşa gitmeyen işler vermek, %44

21. Mağdur için hayali işler oluşturarak yapmasını istemek, (iş yükünü artırmak,
teslim tarihini kısa tutmak ve diğer görevler)
22. Mağduru kovmak için temelsiz kampanya başlatılır ve patron/yönetici
durdurmak için çaba sarf etmez. %43
23. Kötü muameleye daha çok maruz kalmaktansa mağdur istifa ve başka işe
transfer olmaya cesaretlendirilir. %43
24. Mağdurun içinde bulunduğu ekibin amacına ve ödüllendirilmesine yapacağı
katkı sabote edilir. %41
25. Gerekli yetkileri verilmeyerek mağdurun projesinin başarısızlığına hükmetmek
örneğin: projedeki görevine son vermek, başkasını çağırmak veya işbirlikçilerle
çalışmak. %40

14 Yöneticiler İçin Mobbing Sertifika Eğitimi

 MOBBİNG TAKTİKLERİNİN GRUPLANDIRILMASI
Yaptığımız Araştırmalara Göre, Türkiye İçin Yapılan
Gruplandırma:

İletişimin Ailesine, Kişiliğine, Fiziksel ve Ekonomik

engellenmesi sosyal Mesleki ruh sağlığına Haklarına
(Ötekileştirme, itibarına ve saygınlığına yönelik yönelik
yalnızlaştırma özel hayatına ve mesleki saldırılar saldırılar
ve dışlama) yönelik kariyerine
saldırılar yönelik
saldırılar

1. Mağdurun İletişim Biçimine Yönelik Saldırılar Nasıl

Yapılabilir?
(Ötekileştirme, Yalnızlaştırma ve Dışlama)

M. Suçum ne? selamımı almıyorsun,

konuşmuyorsun
Z. Ben yalnızca insanlarla
konuşurum…

www.aknetbusiness.com 15
1. İletişime Yönelik Saldırılar
1. Konuşmamak
Zorbalar Sinsi Planlar yaparak mağduru yardımsız ve desteksiz bırakmayı amaçlarlar.
(Genellikle Mağdur yalnızken saldırılar, Yalancı tanıkları vardır, delil oluşturacak
taktiklerden kaçınırlar, Yasalmış gibi gösterirler.)
2. Tehdit!
3. Şantaj...
dır
4. Dilekçe hakkını kullanmasının Üç ay vu
e
engellenmesi, zorlaştırılması rand or
iy
5. Randevu verilmemesi verm
6. Mağdura; orada yokmuş gibi davranılması
7. Üstler veya mobbingci grup tarafından ifade etme fırsatının sınırlanması
8. Mağduru takip ettirme
9. Refaransların kirletilmesi
10. Mağdurun azarlanması ve yüksek sesle bağırılması
11. Haksız suçlama
12. Telefonda yada misafirleri ile konuşurken azarlanır.
13. Toplantılarda azarlamak
14. Dahili telefonla yada sürekli odasını kontrol ederek taciz...
15. Harici telefondan sürekli aranması
16. Görevin kaybettirileceğine ilişkin tehditler
17. Birbiriyle çelişkili kurallara itaat ettirilme
18. Mağdura hak arama yolunun kapatılması

2. Ailesine, Sosyal Çevresine ve Özel Hayatına Yönelik

Saldırılar

ÖZEL HAYATIN ETİK DEĞERLERİMİZE

UYGUN DEĞİL

Z. Safını belirle, kaç

kere dedim sana o
salaktan uzak dur diye

16 Yöneticiler İçin Mobbing Sertifika Eğitimi

Aileye Yönelik Saldırılar
Bak kadın,
sen beni tanımıyorsun.
Ben öyle tehlike olurum ki…

1. Ailesi üyeleri hakkında dedikodular yapılır.

2. Ailesine akıl hastası olduğu yolunda bilgiler
verilir.
3. Mağdurun ailesine mağdurun ahlaksız
bir takım eylemleri olduğu yolunda bilgiler
ulaştırılır.
4. Mağdurun ailesine fiziksel zarar verileceği
yolunda tehdit edilir.
bana bak! senin
kafanı kırarım
geri zekalı

Sosyal Çevreye Yönelik Saldırılar

1. Mağdur diğer çalışanlardan izole edilir.

2. Mağdurun misafirlerinin kimliği araştırılır.
Misafirlerine soğuk davranılır.
3. Hakkında iftira edilerek ailesine ve sosyal çevresine
yanıltıcı bilgiler verilir. Seni dünyaya rezil
4. Güvenilmez, yalanıcı olduğu sürekli gündeme ederim.İki kişi
getirilir. konuşurken bunlarda
5. Mağdura referans olmuş veya olabilecek insanlar benim hakkımda
mağdur hakkında yanıltıcı bilgiler verilir. konuşuyor diye
6. Özel gruplarda ve sosyal paylaşım sitelerinde düşünmeye başlarsın.
mağdurun kastedildiği belli edilerek çirkin ve
aşağılayıcı yazılar yazılır, resim, fotoğraf, karikatür
Z. Sayın vekilim,
,yazı, gibi şeyler paylaşılır ve herkesin yorum yapması
hakkında referans
istenir. olduğunuz kişiyi gerçekten
7.Sektörde mağdur hakkında kötü olduğu yolunda tanıyor musunuz?
karalamalar yapılır. V. Çok değil…
8. Mağdura iftira atılarak işten atılması veya istifa Z. Sayın vekilim sizinde
etmesi amaçlanır. adınız lekelenir.
9. Mağdurura karşı diğer çalışanlar kışkırtılır.

www.aknetbusiness.com 17
Özel Hayata Yönelik Saldırılar

1. Özel hayatı işyerinde dedi kodu malzemesi

haline getirilir.
2. Kullandığı bilgisayardan MSN, Facebook,
SKYPE gibi adreslerine girilerek, Kötü içerikli
resim ve videolar eklenir.
3. Bekar, dul, boşanmış olması, birlikteliği
sürekli gündeme getirilir.
4. Telefonları dinlenir ve mağdurun
konuşmaları herkese servis edilir.
5. Mağdurun özel hayatı sosyal ,sözlü ve
yazılı medyada paylaşılır.
6. İnancı,politik görüşü, giyimi, içkisi, cinsel
tercihi sorgulanır.
7. Yürüyüşü, sesi konuşması alay konusu
edilir.
8 .Ekonomiik durumu sürekli konuşulur.

3. Kişiliğe ve Mesleki Saygınlığa Yönelik Saldırılar

Z. Sen sağda solda aleyhime

konuşuyormuşsun?
M. Ben kimsenin aleyhine
konuşmuyorum.
Z. Ben yalan mı söylüyorum?
M. Ben öyle demedim.

18 Yöneticiler İçin Mobbing Sertifika Eğitimi

Kişiliğe ve Mesleki Saygınlığa Yönelik Saldırılar YALAKA
VE
1. Uyumsuz birisi olarak etrafa lanse
İKİ YÜZLÜSÜN
edilmesi
Parayı senin
2. Hakaret, iftira çaldığını
3. Yok sayılır. biliyorum.
4. Kendisinin bile uymadığı kuralları
mağdurun yapmasını istemek
5. İş doyumu veya iş sonuçlarının
mükemmel kalitede yapılmasını
önemsememek
6 .Belirli bir amaçla, kaba bir şekilde ve
devamlı olarak farklı standartla eleştirmek
7. Mağdurun başarısını engellemek için
hakkında yıkıcı şayia veya dedikodular
çıkarmak
İnsanları başına
toplayıp meşgul
ediyorsun

4. Fiziksel Sağlığına ve Ruh Sağlığına Yönelik Saldırılar

1. Mağdura fiziki gücü ile

yapamayacağı işleri vermek
2. Ergonomik olmayan eşyalar
vermek
3. Sıhhi olmayan mekanlarda
çalıştırmak
4. İş sağlığı ve iş güvenliği
önlemlerini almamak

www.aknetbusiness.com 19
5. Ekonomik Haklarına Yönelik Saldırılar
1. Mağdurun meslektaşları ile eşit fırsatlardan yararlandırılmaması (Kurs, seminer,
bilimsel çalışma, proje vb. – görev kısıtlama, kariyer veya önemli görevlerin bu tür
kurslara dayandırılması.
2. Sık sık görevden alınarak mağdur edilir, disiplin cezaları verilir.
3. Hakkında gereksiz yere davalar açılır.
4. Özel sektörde emsallerinden daha az ücret ödenir veya düşük zam yapılır.

5. Performans veya sicil notu kasıtlı olarak düşük verilir.

Mağduriyet sürecinde ne olur?;

» Delil bırakmamaya çalışırlar
» Saldırılar yalnızken yapılır
» Mağdur direndikçe şiddet artabilir(bazılarında)
» Bazı durumlarda mağdur sustukça üzerine gelinir
» Mağdura genelde inanılmaz
» Sorunlu veya hastalıklı olarak damgalanır
» Diğer çalışanlar mağdurdan uzaklaşır
» Bazı seyirciler de mobbing yapmaya başlayabilir.
» Mağdur ciddiye alınmaz sorunun kaynağı olarak mağdur görülür
» MAĞDUR SUÇLU İLAN EDİLİR,
» YALNIZ VE ÇARESİZ BIRAKILIR.

20 Yöneticiler İçin Mobbing Sertifika Eğitimi