Trường THPT Chuyên KỲ THI HỌC SINH GIỎI TRẠI HÈ HÙNG VƯƠNG

Lào Cai
NĂM 2018
ĐỀ ĐỀ XUẤT

(Đề thi gồm 02 trang) HƯỚNG DẪN CHẤM:VẬT LÝ LỚP 10

Thời gian: 180 phút (Không kể thời gian giao đề)

Bài Hướng dẫn chấm Điểm

1 Giải
- Xét chuyển động của bi trong hệ trục tọa độ
0xy gắn với mặt nêm như hình vẽ: x y
- Theo trục 0y bi liên tục chuyển động ném 0,5
thẳng lên và rơi xuống va chạm đàn hồi rồi lại
bật lên như một chuyển động tuần hoàn với chu
0 1
kỳ:
0,5
- Theo trục ox, bi chuyển động với tốc độ đầu là và gia tốc
0,5
Vậy tọa độ lớn nhất của bi trên trục ox đạt được là: đạt ở thời

điểm 0,5

- Xét tỉ số: . Tm nằm giữa lần va chạm thứ 2 và 3 của bi với mặt nghiêng. Vậy
điểm chạm mặt nghiêng cao nhất là lần 2 hoặc lần 3. 0,5

+ Điểm chạm mặt nghiêng lần 2 có tọa độ

0,5

+ Điểm chạm mặt nghiêng lần 3 có tọa độ

Kết luận.
a. Khoảng cách từ điểm chạm thứ nhất đến điểm chạm thứ 2 của viên bi với mặt

nghiêng là

b. Điểm va chạm cao nhất của viên bi với nêm cách mép dưới của nêm
2 Chuyển động của vật nhỏ trong bán cầu không ma sát nên chỉ chịu tác dụng của trọng
lực và phàn lực vuông góc từ mặt bán cầu. Vậy mô men động lượng của vật quanh
trục đối xứng của bán trụ và cơ năng được bảo toàn. 0,5
 a.
+ Xét chuyển động của vật ở vị trí thấp nhất trên quỹ đạo của nó. Ở thời điểm này vật
ở vị trí mà véc tơ bán kính vẽ từ tâm bán cầu đến vật hợp với phương thẳng đứng góc
và vận tốc của vật theo phương thẳng đứng bằng 0.
+ Phương trình bảo toàn cơ năng và bảo toàn mô men v0
động lượng của vật nhỏ đối với trục đối xứng của bán
v0
cầu là
0,5

Giải hệ phương trình được:

0,5

Vậy độ cao nhỏ nhất của quỹ đạo chuyển động của vật so với mặt đất là:
0,5

b. Tính tốc độ lớn nhất của vật trong quá trình chuyển động
Cũng từ nhận xét cơ năng của vật được bảo toàn ta suy ra tốc độ vật đạt cực đại khi
vật ở vị trí thấp nhất của quỹ đạo. 0,5

0,5

3 a. Công cần thổi bóng được tính bằng độ biến thiên năng lượng mặt ngoài của bóng
0,5

1
Lưu ý: quả bóng có 2 mặt căng là mặt trong và mặt ngoài
b. Từ ý (a) ta nhận thấy áp suất khí trong bóng sẽ càng giảm khi bán kính bóng tăng
lên. Vậy ban đầu khí trong quả cầu A đã có áp suất lớn hơn khí trong quả cầu B. Khi
mở khóa K thì khí từ A sẽ chuyển sang B và càng về sau áp suất bên A càng lớn, bến
B càng giảm nên cuối cùng khí sang hết bóng B. Vậy cuối cùng bán kính bóng A là 0,5
RA = 0.
Số mol khí trong bóng B lúc đã ổn định là:
 1

c. Nhiệt lượng mà mỗi bóng trao đổi bằng tổng độ biến thiên năng lượng ở mặt ngoài 0,25
và độ biến thiên nội năng của khí trong bóng.
Xét bóng A:
Độ biến thiên năng lượng mặt ngoài của bóng A là:
0,25

Độ biến thiên nội năng của bóng A là:

Vậy nhiệt lượng nhận vào của bóng A là:
Tính toán tương tự ta cũng nhận được nhiệt lượng nhận được của bóng B là:

4 - Đối với hệ quy chiếu quán tính xOy, đĩa chuyển động tịnh tiến cùng khối tâm
A và quay quanh A: OA quay góc dφ thì một bán O x
0,5
kính nhất định AM quay đối với xOy góc dφ’ = dφ. M
dφ
Vậy vận tốc góc của đĩa đối với xOy bằng vận tốc M’ A
0,5
góc của thanh. y A’
- Gọi ω là vận tốc góc của thanh khi OA tới vị trí
OA1.
Bảo toàn cơ năng: 1,0

mgl = ω2 = (IA + ml2)ω2 = m ω2

1,0

. ω cũng là vận tốc góc của đĩa đối với xOy.

- Khi chi tiết máy nhả ra thì đĩa tiếp tục quay với ω (do quán tính quay). Khi đó:
(mgl – K) chuyển thành thế năng ở độ cao h:
1,0

mgl = mgh
5 Hệ điện tích theo đề bài mô tả tương đương với hệ điện tích có đủ 2018 điện tích q 0,
mỗi điện tích ở một đỉnh và có thêm một điện tích –q 0 ở một đỉnh. Như vậy hệ 2018
điện tích q0 sẽ tác động các lực đối xứng lên điện tích Q ở tâm đa giác nên tổng hợp 1,5
của hệ lực này là bằng 0. Lực cần tính chỉ còn lực tương tác giữa điện tích –q 0 lên điện
tích Q.
1

0.5
với
6 - Đặt khối gỗ dựng đứng như hình vẽ.
- Dùng bút chì kẻ KL chia đôi mặt bên khối gỗ. Đặt mũi bút chì lên
một điểm trên đường KL. Đẩy nhẹ nhàng khối gỗ bằng một lực 0,5
vừa đủ theo phương vuông góc với bề mặt tấm gỗ (như hình vẽ) để D’ D
nó có thể di chuyển.
F
- Ban đầu, điểm đặt của bút chì ở gần K. Khi đó nếu đẩy nhẹ khối M
gỗ thì nó sẽ trượt chậm trên mặt tấm ván. Dịch chuyển dần điểm c
đặt của bút chì dọc theo đường KL về phía L và đẩy như trên thì sẽ
A’ P A
tìm được một điểm M mà nếu điểm đặt của lực ở phía dưới nó thì b
khối gỗ sẽ trượt, còn nếu điểm đặt của lực ở phía trên nó thì khối
gỗ sẽ bị đổ nhào mà không trượt.
Dùng thước đo AA’ = b; KM = c
b 1
μ=
Khi đó hệ số ma sát sẽ được xác định theo công thức 2c .
Giải thích: Nếu đẩy nhẹ cho khối gỗ trượt được thì lúc đó lực đẩy F bằng độ lớn của 0,25
lực ma sát trượt giữa khối gỗ và mặt ván. Nếu hợp lực của trọng lực P của khối gỗ và
lực đẩy F có giá trị còn rơi vào mặt chân đế của khối gỗ thì nó sẽ trượt, còn nếu hợp
lực này có giá lệch ra bên ngoài mặt chân đế thì nó sẽ bị đổ. Khi điểm đặt của lực
đúng vào điểm M thì giá của hợp lực sẽ đi qua mép của chân đế (hình vẽ). Khi đó:
F μ mg b 0,25
tg α= = =μ= .
P mg 2c