Professional Documents
Culture Documents
ÖNSÖZ
− Bu standard, IEC tarafından kabul edilen IEC 60884-2-1 (1993) standardı esas alınarak, TSE
Elektrik Hazırlık Grubu’na bağlı Aydınlatma ve İç Tesisat Özel Daimi Komitesi’nce hazırlanmış ve
TSE Teknik Kurulu’nun 3 Nisan 1998 tarihli toplantısında Türk Standardı olarak kabul edilerek
yayımına karar verilmiştir.
− Bu standard, “TS IEC 60884-1 Fişler ve Prizler - Ev ve Benzeri Yerlerde Kullanılan - Bölüm 1 -
Genel Kurallar” standardı ile birlikte incelenmelidir.
ICS 29.130.30 TÜRK STANDARDI TS IEC 60884-2-4/Nisan 1998
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ.......................................................................................................................... 1
1 - KAPSAM............................................................................................................... 1
2 - TARİFLER............................................................................................................. 1
3 - GENEL KURALLAR ............................................................................................. 2
4 - DENEYLERDE UYGULANACAK GENEL ŞARTLAR ......................................... 2
5 - BEYAN DEĞERLERİ ............................................................................................ 2
6 - SINIFLANDIRMA .................................................................................................. 2
7 - İŞARETLEME ....................................................................................................... 3
8 - BOYUTLARIN DOĞRULANMASI ........................................................................ 4
9 - ELEKTRİK ÇARPMASINA KARŞI KORUNMA ................................................... 4
10 - TOPRAKLAMA DÜZENİ..................................................................................... 4
11 - BAĞLANTI UÇLARI ........................................................................................... 4
12 - SABİT PRİZLERİN YAPILIŞI.............................................................................. 5
13 - FİŞLERİN VE SEYYAR PRİZLERİN YAPILIŞI................................................... 5
14 - ARA KİLİTLEMELİ PRİZLER ............................................................................. 6
15 - YAŞLANMAYA, HASAR VEREN SU GİRİŞİNE VE NEME KARŞI DAYANIM.. 6
16 - YALITIM DİRENCİ VE ELEKTRİK DAYANIMI ................................................... 6
17 - TOPRAKLAMA KONTAKLARININ ÇALIŞMASI ............................................... 6
18 - SICAKLIK ARTIŞI............................................................................................... 6
19 - KESME KAPASİTESİ ......................................................................................... 7
20 - NORMAL ÇALIŞMA ........................................................................................... 7
21 - FİŞİN ÇIKARTILMASI İÇİN GEREKLİ KUVVET ................................................ 8
22 - BÜKÜLGEN KABLOLAR VE BAĞLANTILARI ................................................. 9
23 - MEKANİK DAYANIM ........................................................................................ 10
24 - ISIYA DAYANIKLILIK....................................................................................... 10
25 - VİDALAR, AKIM TAŞIYAN BÖLÜMLER VE BAĞLANTILAR ......................... 10
26 - YALITMA ARALIKLARI, YÜZEYSEL KAÇAK YOLU UZUNLUKLARI VE
SIZDIRMAZLIK BİLEŞİĞİNDEN GEÇEN UZAKLIKLAR ........................................ 10
27 - YALITIM MALZEMESİNİN OLAĞAN DIŞI ISIYA, ATEŞE VE YÜZEYSEL
KAÇAKLARA DAYANIKLILIĞI ............................................................................... 11
28 - PASLANMAYA KARŞI DAYANIKLILIK........................................................... 11
29 - YALITKAN MANŞONLU KONTAK ÇUBUKLARI İÇİN EK DENEYLER.......... 11
EK A........................................................................................................................ 12
EK MA...................................................................................................................... 13
ICS 29.130.30 TÜRK STANDARDI TS IEC 60884-2-4/Nisan 1998
GİRİŞ
1)
TS IEC 60884-1’in sadece çok düşük güvenlik gerilimi ile çalışan fişleri ve prizleri ile ilgili kuralları
ihtiva eden maddeleri, bu standardda uygulanır.
1 - KAPSAM
TS IEC 60884-1’in bu maddesi aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenir:
Bu standard, evlerde ve benzeri yerlerde bina içinde veya dışında kullanılmak üzere öngörülen, beyan
akımı 16 Amper olan doğru veya 50/60 Hz alternatif akımda çok düşük güvenlik gerilimi ile çalışan
fişleri, sabit veya seyyar prizleri ve cihazlar üzerindeki prizleri kapsar.
Bu standard montaj kasaları için kuralları kapsamaz, ancak sadece prizin denenmesi için gerekli sıva
üstü tip montaj kasaları için kuralları ihtiva eder.
Bu standard, cihazların ayrılmaz bir bölümü veya cihazlarla birlikte olan, veya cihazlara tespit edilmesi
öngörülen kordon takımları ile birlikteki fişleri ve prizleri de kapsar.
NOT 2 - Bir cihazın veya donanımın ayrılmaz bir bölümünü teşkil eden priz, cihaz veya donanımın
mahfazası tarafından oluşturulan prizdir.
Bir cihaz veya donanımla birlikte olan priz, cihaz veya donanımın içine takılan veya tespit
edilen ayrı bir prizdir.
Bu standard;
- Sanayi amaçlı fişlere, prizleri ve fiş-prizlere,
- Cihaz fiş-prizlerine
- Sigortalı, otomatik anahtarlı vb. sabit prizlere,
uygulanmaz.
Bu standarda uygun fişler ve sabit veya seyyar prizler, normal olarak 25°C’u aşmayan ancak ender
olarak 35°C’a erişen ortam sıcaklıklarında kullanılmaya uygundur.
NOT 3 - Bu standarda uygun prizler, sadece priz civarındaki ortam sıcaklığı 35°C’u aşmayacak
donanım içinde birlikte olmaya uygundur.
Gemiler, taşıtlar ve benzerleri gibi özel şartların bulunduğu yerlerde ve patlamaların meydana
gelebileceği yerler gibi tehlikeli yerlerde özel yapılış gerekebilir.
2 - TARİFLER
Aşağıdaki hususlar göz önünde bulundurularak TS IEC 60884-1’in bu maddesi aynen uygulanır:
1) Bu standard metninde sözü edilen Uluslararası Standardların Türk Standardı karşılıkları Ek MA’da
verilmiştir.
1
ICS 29.130.30 TÜRK STANDARDI TS IEC 60884-2-4/Nisan 1998
NOT - Bu standardda göz önünde bulundurulan sistemlerin beyan gerilimleri 48 V a.a. ve 48 d.a.’dır.
3 - GENEL KURALLAR
TS IEC 60884-1’in bu maddesi aynen uygulanır.
4.4 -
İmalâtçının tasarımı iki veya daha fazla gerilmlerde kullanılıyorsa, herbir ek gerilim için üç adet ilâve
deney numunesi gereklidir.
Bütün ilgili deneyler en yüksek beyan gerilimi (gerilimleri) bulunan deney numuneleri ile uygulanır.
Ek olarak, Föy 1’den Föy 6’ya kadar boyutlara uygunluk, her bir tipten bir adet deney numunesinde
doğrulanır.
NOT - Deneyler için gerekli deney numunelerini gösteren bir çizelge Ek A’da verilmiştir.
5 - BEYAN DEĞERLERİ
Aşağıdaki hususlar göz önünde bulundurularak TS IEC 60884-1’in bu maddesi aynen uygulanır:
5.1
Bu madde aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenir:
Fiş/prizlerin tipleri ile gerilim ve akım beyan değerleri Çizelge 1’deki gibi olmalıdır.
ÇİZELGE 1 -
5.2 -
TS IEC 60884-1’in bu maddesi uygulanmaz.
6 - SINIFLANDIRMA
Aşağıdaki hususlar göz önünde bulundurularak TS IEC 60884-1’in bu maddesi aynen uygulanır:
6.1.1 -
Bu madde aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenir:
Suyun hasar verici girişine karşı korunma derecesine göre:
- Olağan fiş/prizler, yani koruma derecesi IPXO olanlar
NOT - Bu standard amacı ile “Olağan” terimi sadece suyun hasar verici girişine karşı korunma
derecesi için uygulanır.
2
ICS 29.130.30 TÜRK STANDARDI TS IEC 60884-2-4/Nisan 1998
- Sıçrayan suya karşı korunmalı cihazlar, yani koruma derecesi IPX4 olanlar.
6.1.2 -
TS IEC 60884-1’in bu maddesi uygulanmaz.
6.2.1 -
TS IEC 60884-1’in bu maddesi uygulanmaz.
6.3 -
Bu madde aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenir:
Fişler, bağlanmaları öngörülen donanımın sınıfına göre aşağıdaki şekilde sınıflandırılır:
- III sınıfı donanım için fişler.
7 - İŞARETLEME
Aşağıdaki hususlar göz önünde bulundurularak TS IEC 60884-1’in bu maddesi aynen uygulanır:
7.1 -
Aşağıdaki ekleme yapılır:
Ek olarak, doğru akım fiş/prizlerinin bağlantı uçları semboller ile işaretlenir.
7.2 -
Bu madde aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenir:
Beyan akımının ve beyan geriliminin işaretlenmesi için, rakkamlar yalnız başına kullanılabilir. Bu
rakkamlar bir satırda eğik çizgi (/) ile ayrılmalı veya akım beyan değeri rakkamı, bir yatay çizgi ile
ayrılarak gerilim beyan değeri rakkamının üzerinde olmalıdır.
Beslemenin cinsinin işareti, beyan akımı ve beyan gerilimi işaretlerinden sonra yer almalıdır.
7.5 -
Bu madde aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenir:
Bu işaretler vidalar veya herhangi diğer kolayca sökülebilen bölümler üzerine konulmamalıdır.
3
ICS 29.130.30 TÜRK STANDARDI TS IEC 60884-2-4/Nisan 1998
NOTLAR:
1 - “Kolayca sökülebilen bölümler” prizin normal tesisinin veya fişin montajının yapılması sırasında
sökülebilen bölümlerdir.
2 - Sökülemiyen fiş/prizlerin bağlantı ucu düzenlerinin işaretlenmesi gerekmez.
8 - BOYUTLARIN DOĞRULANMASI
Aşağıdaki hususlar göz önünde bulundurularak TS IEC 60884-1’in bu maddesi aynen uygulanır:
8.1 -
Bu madde aşağıdaki şekilde yendine düzenlenir:
Fiş/prizler, uygulanabildiği ölçüde IEC 60906-3’deki 1’den 6’ya kadar föylere uygun olmalıdır.
8.2 -
Birinci ve ikinci paragraf aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenir:
- d.a. fişlerinin a.a. prizlerine ve a.a. fişlerinin d.a. prizlerine girmesi,
- Fişlerin diğer bir fiş-priz sistemindeki prizlere girmesi,
- Fişlerin diğer gerilim beyan değerlerindeki prizlere girmesi,
mümkün olmamalıdır.
9.2 -
“Madde 9.2.1 veya Madde 9.2.2’daki kurallara uygun olması” ifadesi, “Madde 9.2.1’deki kurallara
uygun olması” şeklinde değiştirilir.
10 - TOPRAKLAMA DÜZENİ
TS IEC 60884-1’in bu maddesi uygulanmaz.
11 - BAĞLANTI UÇLARI
Aşağıdaki hususlar göz önünde bulundurularak TS IEC 60884-1’in bu maddesi aynen uygulanır:
11.2.1 -
Çizelge 3 aşağıdaki şekilde değiştirilir:
4
ICS 29.130.30 TÜRK STANDARDI TS IEC 60884-2-4/Nisan 1998
ÇİZELGE 3 -
Fiş/prizin Bağlantı Rijit (som veya örgülü) bakır Bükülgen bakır iletkenler
3)
Akımı Ucu iletkenler
2) 2)
ve Tipi Boyutu Anma kesit alanı En kalın iletkenin çapı Anma kesit alanı En kalın iletkenin çapı
2 2
mm mm mm mm
1)
16 A 2 1,5’den 2 x 2,5’a 2,13 - -
2P kadar (dahil)
(sabit fiş/priz) 2A 1,5’dan 2 x 2,5’a 2,13 - -
kadar (dahil)
16 A
2P 1 - - 0,75’den 1,5’a
(seyyar fiş/priz) kadar (dahil) 1,73
2
1) 2,5 mm ‘lik iki iletkeninin bağlanmasına izin veren uygun çap değerli iletken boşluğu/boşlukları
kullanılmalıdır.
2) Çizelgede gösterilen çaplar IEC 60719’a uygun en büyük anma kesit alanlı iletkenlerin çapından %5 daha
büyüktür.
3) Bükülgen iletkenlerin kullanılmasına izin verilir.
11.2.6 -
Çizelge 4 aşağıdaki şekilde değiştirilir:
11.3 - Bu madde, TS IEC 60884-1’in ileride çıkacak düzeltme ekindeki kurallar ile uyumlandırılacaktır.
12.9 -
Bu madde aşağıdaki şekilde yendine düzenlenir:
Çoklu prizlerde yalnız çok düşük güvenlik gerilimi ile çalışan prizler bulunmalıdır
13.3 -
İkinci paragraf silinir.
13.7 -
Son tire ile başlayan metin silinir.
5
ICS 29.130.30 TÜRK STANDARDI TS IEC 60884-2-4/Nisan 1998
13.11 -
Son tire ile başlayan metin silinir.
13.15 -
Not silinir.
13.23 -
İkinci paragraf silinir ve son paragraftan “topraklama kontakları bulunan veya bulunmayan” ve “ve 250
V” kelimeleri çıkartılır.
13.23.1 -
Not silinir.
16.1.1 -
d) bendi ve deneylerin son paragrafındaki, “dış montaj vidalarını, topraklama bağlantı uçlarını ve
topraklama kontaklarını”
kelimleri silinir.
16.1.2
c) bendi ve deneylerin son paragrafındaki,
“topraklama bağlantı uçlarını ve topraklama kontaklarını”
kelimeleri silinir.
16.2 -
İkinci paragraf aşğıdaki şekilde yeniden düzenlenir:
18 - SICAKLIK ARTIŞI
Aşağıdaki hususlar göz önünde bulundurularak TS IEC 60884-1’in bu maddesi aynen uygulanır:
6
ICS 29.130.30 TÜRK STANDARDI TS IEC 60884-2-4/Nisan 1998
ÇİZELGE 10 -
19 - KESME KAPASİTESİ
Aşağıdaki hususlar göz önünde bulundurularak TS IEC 60884-1’in bu maddesi aynen uygulanır:
Fiş, prize
- dakikada 30 strok
hız ile 50 defa (100 strok) takılıp çıkartılır.
Alternatif akım fiş/prizleri alternatif akım (cos ∅ = 0,6 ± 0,05) kullanılarak denenir.
Doğru akım fiş/prizleri (pratik olarak) endüktif olmayan bir devrede denenir.
Alternatif akım durumunda, dirençler ve endüktörler paralel bağlanmaz, ancak hava çekirdekli bir
endüktör kullanılıyorsa, endüktörden geçen akımın yaklaşık %1’ini alan bir direnç, paralel bağlanır.
Demir çekirdekli endüktörler, akım pratik olarak sinüs biçimli ise kullanılabilir.
Sıva içi tip prizlerin erişilebilen metal bölümleri, metal destekleri ve tabanı taşıyan metal iskeleti strok
sayısının yarısında C seçici anahtarı üzerinden bir kutba, strok sayısının diğer yarısında diğer kutba
bağlanır.
Çoklu priz durumunda deney herbir priz üzerinde ayrı ayrı uygulanır.
Deneyden sonra numunelerde tekrar kullanılmalarını engelleyecek bir hasar görülmemeli ve kontak
çubuklarının gireceği boşluklarda bu standard anlamında güvenliği azaltabilen bir hasar
görülmemelidir.
20 - NORMAL ÇALIŞMA
Bu madde aşğıdaki şekilde yeniden düzenlenir:
Fiş/Prizler aşırı aşınma veya diğer zararlı etkiler olmadan normal kullanılmalarında oluşan mekanik,
elektrik ve ısıl zorlamalara dayanmalıdır.
7
ICS 29.130.30 TÜRK STANDARDI TS IEC 60884-2-4/Nisan 1998
Bu kurala uygunluk prizlerin ve som olmayan kontak çubuklu fişlerin örneği Şekil 12’de gösterilen
uygun bir deney cihazı yardımı ile denenmesi ile doğrulanır.
NOTLAR
1 - Fişler, bu standarda uygun ve seçilebilen ortalama karakteristiklere en yakın olan sabit prizlerle
denenir.
2 - Deneye başlanmadan deney fişinin kontak çubuklarının iyi durumda olmasına dikkat edilmelidir.
Fiş, prize
- dakikada 30 strok
hız ile 5000 defa (10000 strok) takılır ve çıkartılır.
Deney gerilimi 48 Volttur, deney akımı Madde 22.3’deki Çizelge 14’den alınır.
Alternatif akım fiş/prizleri alternatif akım (cos ∅ = 0,8 ± 0,05) kullanılarak denenir.
Doğru akım fiş/prizleri (pratik olarak) endüktif olmayan bir devrede denenir.
Deney, Madde 19’da gösterilen bağlantı ile yapılır, C seçici anahtarı bu maddede açıklandığı gibi
çalıştırlır.
Bundan sonra deney numuneleri, Madde 18’deki kurallara uygun olmalıdır, ancak deney akımı normal
çalışma deneyi için gerekli akıma eşit olmalı, harhangi bir noktadaki sıcaklık artışı 45 K’i aşmamalı ve
deney numuneleri Madde 16.2’ye göre yapılan elektrik dayanım deneyine dayanmalıdır.
Bu maddedeki elektrik dayanım deneyinden önce Madde 15.2’deki nemlendirme işlemi tekrarlanmaz.
ÇİZELGE 11 -
8
ICS 29.130.30 TÜRK STANDARDI TS IEC 60884-2-4/Nisan 1998
22.4 -
Dördüncü paragraf silinir.
ÇİZELGE 12 -
Fiş/prizin Kutup Bükülgen İletken sayısı Bükülgen kablo veya kordonun dış boyut sınırları
beyan sayısı kablo tipi ve anma kesiti mm
2
değeri mm En küçük En büyük
227 IEC 42 2 x 0,75 2,7 6,4
16 A 2 227 IEC 51 2 x 0,75 5,8
227 IEC 53 2 x 1,5 10,5
Bundan sonra bükülgen kabloya 100 defa 60 N’luk çekme kuveti uygulanır.
ÇİZELGE 13 -
9
ICS 29.130.30 TÜRK STANDARDI TS IEC 60884-2-4/Nisan 1998
ÇİZELGE 14 -
Bu kurula uygunluk gözle muayene ile, ölçme ile ve bükülgen kablo IEC 227 veya IEC 245 ‘den
uygulanabilenine göre kontrol edilerek doğrulanır.
23 - MEKANİK DAYANIM
Aşağıdaki hususlar göz önünde bulundurularak TS IEC 60884-1’in bu maddesi aynen uygulanır:
24 - ISIYA DAYANIKLILIK
Aşağıdaki hususlar göz önünde bulundurularak TS IEC 60884-1’in bu maddesi aynen uygulanır:
Madde 24.2 ve Madde 24.3’deki “topraklama devresi, topraklama bağlantı ucu ve nötr kontak çubuğu”
kelimeleri silinir.
10
ICS 29.130.30 TÜRK STANDARDI TS IEC 60884-2-4/Nisan 1998
ÇİZELGE 16 -
Açıklama mm
Yüzeysel Kaçak Yolu Uzunluğu
1 - Farklı polariteli gerilimli bölümler arasında ……………………………………………………………. 2
2 - Gerilimli bölümler ile,
- Erişilebilen yalıtıcı bölümler,
- Sıva içi prizlerin tabanını taşıyan metal iskelet,
- Sabit prizlerin tabanlarını, kapaklarını veya kapak levhalarını tespit eden vidalar veya düzenler,
- Fişlerin kavrama yüzeyinde bulunanlar hariç dış montaj vidaları,
arasında ……………………………………………………………………………………………………….. 2
3 - Bir fiş, prize tamamen takıldığıda fişin kontak çubukları ve bunlara bağlı metal bölümler ile,
)
erişilebilen topraklanmamış metal bölümleri ** bulunan aynı sistemdeki en elverişsiz
)
konstrüksiyona *** göre yapılmış priz arasına ……………………………………………………… 2
)
4 - Bir prizin topraklanmamış metal bölümleri ** ile, kontak çubukları ve bunlara bağlı metal bölümleri
)
en elverişsiz konstrüksiyona*** göre yapılmış aynı sistemdeki tamamen kavranmış fiş arasında
………………………………………………………………………………………………. 2
)
5 - Bir prizin (fiş takılı değilken) gerilimli bölümleri ile topraklanmamış erişilebilen metal bölümleri**
arasında …………………………………………………………………………………………………… 2
Yalıtma Aralığı
6 - Farklı polaritede gerilimli bölümler arasında ……………………………………………………………. 1,6
7 - Gerilimli bölümler ile,
- 9.cu bentte sözü edilmeyen erişilebilen metal bölümler,
- Sıva içi prizlerin tabanını taşıyan metal iskelet,
- Sabit prizlerin tabanları, kapakları veya kapak levhalarını tespit eden vidalar veya düzenler,
- Fişlerin kavrama yüzeyinde bulunanlar dışındaki dış montaj vidaları
arasında ……………………………………………………………………………………………………….. 1,6
8 - Gerilimli bölümler ile,
- İçine en elverişsiz durumda priz takılmış olan, yalıtkan kaplaması bulunmayan topraklanmamış 2
metal kasalar arasında ……………………………………………………………………………………..
9 - Gerilimli bölümler ile sıva üstü prizin tabanının monte edildiği yüzey arasında …………………….. 2
10 - Gerilimli bölümler ile varsa sıva üstü prizin taban içindeki iletken için bırakılan oyuğun dibi
arasında ………………………………………………………………………………………………… 1,6
**) Vidalar ve benzerleri hariç
***) En elverişsiz konstrüksiyon, ilgili sistemi ihtiva eden töydeki mastarlarla doğrulanır.
11
ICS 29.130.30 TÜRK STANDARDI TS IEC 60884-2-4/Nisan 1998
EK A
DENEYLER İÇİN GEREKLİ DENEY NUMUNESİ SAYILARI
Madde 4.4’e göre deneylerde gerekli deney numunesi sayıları aşağıda verilmiştir:
12
ICS 29.130.30 TÜRK STANDARDI TS IEC 60884-2-4/Nisan 1998
EK MA
(Bilgi İçin)
IEC 245 (Seri) Rubber insulating cables of rated TS HD22 (Seri) Kablolar, Kauçuk Yalıtımlı - Beyan
voltages up to and including Gerilimi En Çok 450/750 V Olan
450/750 V
IEC 320 Appliance couplers for household TS 5117 Cihaz Fiş ve Prizleri - Evlerde ve
and similar general purposes EN 60320-1 Benzeri Yerlerde Kullanılan -
Bölüm 1: Genel
IEC 719 Calculation of the lower and upper TS 8608 Beyan Gerilimleri 450/750 Volta
limits for the average outer EN 60719 Kadar (450/750 V dahil) Olan
dimensions of cables with circular Dairesel Bakır İletkenli Kabloların
copper conductors and of rated Ortalama Dış Boyutlarının Alt ve
voltages up to and including Üst Sınırlarının Hesaplanması
450/750 V
IEC 884-2-2 Plugs and socket outlets for TS IEC 60884-2- Fişler ve Prizler - Ev ve Benzeri
household and similar purposes 2 Yerlerde Kullanılan Bölüm 2-2 :
Part 2-2: Particular requirements Cihazlar Üzerindeki Prizler İçin
for socket outlets for appliances Özel Kurallar
IEC 906-3 IEC System of plugs and socket TS IEC 906-3 Fiş ve Prizler - IEC Sistemi - Ev ve
outles for household and similar Benzeri Yerlerde Kullanılan Bölüm
purposes Part 3 - SELV Plugs and 3 - SELV Fiş ve Prizler
socket outlets
13