Herpes virüs

Enfeksiyonları

Dr Hayati Demiraslan
Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik
Mikrobiyoloji AD.
İkozahedral
Özellikleri
• Çift sarmallı DNA virüsü
• Zarf
• İç çekirdek zarından
kaynaklanır
• En az 8 Gp içerir
• Membran(tegumen)
• Repl için enzim ve protein
• İkozahedral kapsid
• Genome
 Krioelektron tomografisi

GP
GP
Zarf

Kapsid

tegumen
 Özellikleri
• Çift sarmallı DNA virüsü
• 9 herpes virüsü insanlarda patojendir
(9. Herpes B virüs, bir alfa virüs)
Litik faz
Latent faz (HSV dışında protein sentezi)
VZV-IE63 IFN-alfa sentezini inh eder.
EBV- EBNA-1
Alt aile Virüs Hastalık Kısa Reseptör
HSV1 Latens
HSV2 reseptörleri
reseptörleri
Seropre
adı ler
Nectin-1,
Nectin-1, nectin-2
nectin-2 valans
CMV res
TNFRSF14, 3-OS-HS
alfa- HV-1 Gingivostomatit HSV-1 Muko-
TNFRSF14 Duysal nöron
PDGFR α, EGFR %50-90
virüsler HV-2 Genital herpes cutanöz
HSV-2 Integrin ganglion %20-60
hücre
HHV6 α2β1, α6β1, αvβ3
HV-3 Suçiçeği, zona VZV %50-80
CD46, CD134
Beta- HV-5 Mononukleoz CMV
EBV res
MNL, MNL, CD34+ T %40-80
virüsler HV-6 Ekzantem fibroblast lenf
CD21, MHC class II,
subitum HHV-6 T lenfosit
HHV8 res MNL, CD34+ T %60-100
Integrins αvβ6, αvβ8
lenf
HV-7 Ekzantem Integrin αvβ3 αvβ5,
subitum HHV-7 αvβ1,
T lenfosit CD4+T lenf
XCT, DC-SIGN, %40-100
EphA2
Gama- HV-4 Mononukleoz EBV Epitel Memori B %90-100
virüsler HV-8 Kaposi sarkomu HHV-8 fibroblast lenfosit %10-60
B lenfosit

DC-SIGN, dendritic cell-specific ICAM-3 grabbing nonintegrin; EGFR, epidermal growt faktör reseptörü;
EphA2, ephrin receptor tyrosine kinase A2; PDGFR, platelet-derived growth factor receptor; 3-OS-HS, 3-
O-sulfotransferases; TNFRSFI4, tumor necrosis factor receptor superfamily, member 14; XCT, light chain
of the human cystine/glutamate transporter system.

Beta ve gama virüsler lenfoproliferasyon yapar

Herpes Simplex Virüs
enfeksiyonları (HSV)
 Özellikleri
• HSV için tek doğal konak insandır
• Visseral ve mukokutanöz hastalık
• HSV-1, ilk epizot gingivostomatit
ve farenjit
• HSV-2
 Epidemiyoloji (1)

• HSV tükrük ve diğer sekresyonlarla temas ile

yayılır
• Primer enfeksiyon genelde asemptomatiktir
• 50 yaşına kadar toplumun %90’ı
karşılaşmaktadır
• Cinsel aktivite sonrası HSV-2 görünmeye
başlar
 Epidemiyoloji (2)

• Türkiye’de ise HSV-2 seropozitivitesi

kadınlarda %6 olarak bulunmuş.
• Herpes seropozitifliği erişkinde
%90’ın üzerindedir.
 Primer enfeksiyon (litik faz)
• 15 saat içinde replikasyon başlar
• HSV-1, ağız ve göz epitellerini tutar
• HSV-2, genital bölge
 Latent faz
• “Latensi ilişkili transkript” bu dönem
boyunca salınan bir mRNA’dır
• Reaktivasyon-
• Stres, ateş, ultraviyole, hormonal
değişiklikler gibi nedenler virüsü aktive
eder.
 Patogenez

• Primer enfeksiyon sırasında mukozadan girer epitel

içinde çoğalır, kısa süreli viremi yapar ve genelde
lokaldir
• Kranial sinir veya dorsal kök ganglionlarına yerleşir ve
latent kalır.
• Dermatomda lezyonlar yapar
 Klinik
1. Akut gingivostomatit
2. Herpes Labialis
3. Oküler Herpes
4. Herpes Genitalis
5. Diğerleri
7. Menenjit
8. Ensefalit
9. Neonatal herpes
Akut Gingivostomatit

Primer herpesin en sık formu

Kuluçka 3-7 gün
Dişeti kanaması ve ağrı
Nekrotik tabanlı 1 - 8 mm ülserler
Bölgesel LAP (+) , 3-7 gün sonra ateş
Kendini sınırlar ve 3-14 günde düzelir
 Oral-fasyal Herpes

• Herpes labialis (Uçuk)

– Oral HSV’nin
tekrarlamasıyla oluşur.
– Ağrı yanma kaşıntı
sonrası
– Yaklaşık 6-12 saat sonra,
kırmızı papül ve sonra
vezikül
– 7-10 günde iyileşir
Herpes simplex otikus, ganglion geniculate
Oküler Herpes
Yüzeyel enfeksiyondan
körlüğe giden tablo
oluşturur

– Primer HSV keratiti

dendritik ülserler
– Recurren HSV keratiti
– HSV konjonktivit
– İridosiklit, koryoretinit,
katarakt
 Genital Herpes
• Primer,non-primer, rekürren
• %90 HSV-2 etken
• Cinsel ilişki ile bulaşır
• Penis, vajina, serviks, anüs, vulva,
(Sakral sinir yoluyla)
• Dizüri sık şikayettir
• Genital herpesli hastaların %60’ında
rekürrens gelişir.
 Herpes simplex ensefaliti
• HSV-1 %95 etkendir
• HSV’nin en ağır
komplikasyonudur
• 1. Neonatal – Tüm beyin
tutulur
• Genelde tip 2
• Doğum sırasında bulaş
sık Diffüz beyin nekrozu
• 20. haftadan sonra erken
doğum
– Mortalite oranı %100.
 Herpes simplex ensefaliti

2. Fokal hastalık–
Temporal lob en sık etkilenir
Mortalite oranı tedavisiz %70
 Neonatal herpes
• Bebeğe genellikle doğum sırasında bulaşır
• %90 perinatal
• %5-8 konjenital

• Genelde tip 2 etken

• Tedavisiz ölüm oranı %65

Mandell: Mandell, Douglas, and Bennett's Principles and Practice of Infectious Diseases, 7th
ed. 2009 Churchill Livingstone, An Imprint of Elsevier
 Aseptik menenjit
• HSV-2 daha sık neden olur
• Genital enfeksiyonlardan 3-12 gün sonra
semptomlar başlar
• Kendiliğinden iyileşir
 Diğer

– HSV özefajiti
– Pnömoni
• İmmünsüprese hastalarda
– Hepatit
– Dissemine hastalık
 HSV özefajiti

İmmün süprese hastalarda sık görülür

İnklüzyon
 Laboratuvar tanı
• Direk tanı
– Vezikülden elektron mikroskobi
– İmmünfloresan inceleme HSV ve VZV’yi
ayırır
– PCR – Ensefalit tanısında kullanılır
• Virüs izolasyonu
– HSV-1 ve HSV-2 üretilemsi kolaydır
• Seroloji
– Akut fazda yararlı
Hücre kültüründe HSV’nin Epitelde İmmünfloresan (+) HSV
sitopatik etkisi (Linda Stannard, antijeni. (Virology Laboratory, New-
University of Cape Town, S.A.) Yale Haven Hospital)
 Tedavi

• Asiklovir krem/ tb/ flakon 1/2g

• Valasiklovir tb 1gün
• Pensiklovir krem 1gün

• Hayatı tehdit eden durumlarda İV önerilir.

• Oral (immünkompromize hastalarda profilaksi ve
uçuğun baskılanmasında)
• Krem (Deri ve mukoza bulgularında)
• Göz kremi
Varicella- Zoster Virus
1. Suçiçeği
2. Zona
 Epidemiyoloji
• Tek konağı insandır
• Primer enfeksiyonudur ve endemiktir
• Suçiçeği en sık 4 - 10 yaş arasında
görülür
• Kolay bulaşır (sıkı temasla %90)
• Hücreden hücreye geçebilir
• Gençlerde duyarlılık oranı %10
civarındadır
 Patogenez
• 13 yaşından küçüklerin %90’ı hastalıkla
karşılaşmıştır.
• Kuluçka süresi 14 gün (10-20 gün)
• %10-20 primer enfeksiyon sonrası
ganglionlara yerleşir.
• Vezikül dermisi tutar.
• Replikasyona bağlı sitopatik etki ortaya
çıkar
• Dermatomlara yayılarak tekrar
enfeksiyon oluşturur.
34 yş, Kırşehir, Bahçivan
15 gün önce 7 yaşındaki yeğeni döküntülü bir hastalık geçirmiş.
3 gün önce döküntü ve ateşi başlamış.
 Varicella
• Primer enfeksiyondur
• Kuluçka süresi 14 gün
(10-20 gün)
• Bulaştırıcılık veziküller
oluşmada 48 saat
önce ile lezyonlar
kurutlanıncaya kadar
(genelde 4-5 gün)
devam eder.
• Ateş, veziküler
döküntü
• Tanı: Klinik
 Komplikasyon
1.Sekonder bakteriyel enfeksiyonlar
2.Serebellar ataksi (En sık cilt dışı
komplikasyon MSS tutulumudur)
3.Ensefalit (%0.1-0.2)
4.Pnömoni sıklığı1/400 vaka
5.Perinatal suçiçeği mort
 Herpes Zoster (Zona)

• Latent enfeksiyonun reaktivasyonu ile oluşur

• Genelde tek dermatomu etkiler.
• Torakal ve lumber vertebralar sık tutulur
• Yüz ve gözü etkileyebilir
• Yaşlılarda daha sıktır (60 yaş üzerinde 5-10
vaka/1000 kişide)
• Lezyonlar başlamadan 48-72 saat önce ağrı
belirgindir.
• Ensefalit, GBS, myelit, retinit görülebilir
 Zona

Herpes zoster oftalmikus

Trigeminal ganglion etkilenir
 4 gün sonra

49 yaşında bayan, Mide Ca

nedeniyle KT almış
Sağ femur lateralinde dermatoma
uymayan ağrılı veziküller
Atipik zona
 tedavi
• Asiklovir 5x800mg 5 gün
• Valasiklovir3x1g, 5 gün
• Famsiklovir 3x500mg
• Aluminyum asetat veya Burrow’
solüsyonu ile kapama
Korunma
 Beta herpes virüsler
Sitomegalovirüs (CMV)
 Epidemiyoloji
• Gelişmiş ülkelerde %60-70, gelişmekte
olan ülkelerde >%90 enfektedir
• Transplant alıcılarında ve HİV
hastalarında ağır enfeksiyonlara neden
olur.
– Primer (seronegatiflerde),
– Sekonder (seropozitiflerde) enfeksiyon
– Reenfeksiyon gelişebilir
 Bulaş
• İn utero
• Perinatal
• Enfekte sekresyonlar ve emzirme
• Konjenital enfeksiyondan 10 kat fazla
• Postnatal
• Tükrük
• Kan
• Cinsel ilişki
• Organ nakli
 Klinik
• Konjenital enfeksiyon – CMV inklüzyon hastalığı
• Perinatal enfeksiyon - genelde asemptomatik
• Postnatal enfeksiyon - genelde asemptomatik
– Mononükleoz benzeri tablo gelişebilir
• (ateş, LAP, SM)
– Heterofil antikorlar (-)
• İmmünkompromize hastalarda
– pnömoni,
– retinit,
– kolit
– ensefalopati.
 Konjenital CMV
• Doğumun ilk 3 haftası içinde idrar
veya tükrükten CMV izolasyonu
olarak tanımlanır
• Peteşi, sarılık, mikrosefali, gelişme
geriliği
Hematoxylin-eosin–boyalı akciğer kesitinde tipik baykuş gözü
inklüzyonlar (480X).
Courtesy of Danny L Wiedbrauk, PhD, Scientific Director, Virology &
Molecular Biology, Warde Medical Laboratory, Ann Arbor, Michigan.
 CMV İnklüzyon hastalığı
• MSS anomalileri ön plandadır - mikrosefali, mental
retardasyon, spastisite, epilepsi, periventriküler
kalsifikasyon
• Göz – Koroidit ve optik atrofi
• Kulak- sensorinöral sağırlık
• Karaciğer - HSM ve sarılık
• Akciğer - pnömoni
• kalp - miyokardit
• Trombositopenik purpura, Hemolitik anemi
 Tanı (1)

• Direk tanı
– Biyopsi örneğinde CMV inklüzyon veya CMV
antjen arama
– Duyarlılığı düşük
– pp65 CMV antijeni
– PCR ---CMV-DNA
CMV pp65 antigeni

(Virology Laboratory, New-Yale Haven Hospital)

 Tanı (2)
• İzolasyon
– Hücre kültürü (4 hafta)
• Seroloji
– CMV IgG antikor varlığı
– IgM (+) ise primer enfeksiyon
Düşük düzey CMV viremili hastalarda ort
33 ay, yüksek viremililerde 13 ay sağkalım
Beta herpes virusler
Roseolovirüsler
 HHV-6 ve HHV-7
• Ana hedef T lenfositlerdir
• HHV-6 ve HHV-7 sınırlı nükleotid benzerliğine ve
antijenik çapraz reaksiyona sahiptir
• Kor proteini gB, konaktaki heparan sülfata bağlanır.
• gH, gL de bağlanmadan sorumlu

Mocarski Jr. E. Betaherpes viral genes and their functions. In: Arvin A, Campadelli-
Fiume G, Mocarski E, et al., editors. Human Herpesviruses: Biology, Therapy, and
Immunoprophylaxis. Cambridge: Cambridge University Press; 2007. Chapter
15. Available from: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK47435/
 Epidemiyoloji

• HHV-6 ve HHV-7 yaygındır.

• Sekresyonlarla yayılır
• HHV-6 ve HHV-7 enfeksiyonu 4 aydan sonra hızla
kazanılır
• Erişkin döneme kadar toplumun %90-99’u infekte edilir
• Latent fazı vardır ve zaman zaman reaktivasyonlarla
seyreder
 Klinik(1)
• Primer HHV-6 enfeksiyonu
Roseala infantum oluşturur
• İki gün ateş sonrası döküntü
 Klinik (2)

• Primer enfeksiyon erişkin döneme kadar

gecikirse mononükleoz benzeri hastalık
oluşturur
 Tanı ve tedavi

• Rosela infantum karakteristik klinik tablodur

• Virüs izolasyonu yapılabilir fakat pratik değildir
• Spesifik IgM ve IgG saptanabilir
• HHV-6 için özel tedavi yoktur
– Sidofovir??

http://wwwnc.cdc.gov/eid/article/10/4/03-0587_article
Gama herpesvirüsler
Epstein-Barr Virus
 Giriş
• Ana özelliği lenfotropik ve kanser uyarıcı
 Epidemiyoloji
• İki epidemiyolojik patern görülür
• Gelişmiş ülkelerde 2 pik görülür
– 1-6 yaş
– 14-20 yaş ve %90 enfekte olur
• Gelişmekte olan ülkelerde
– 2 yaşına kadar %90 seropozitiftir
• Bulaş
– Tükrükle
 Patogenez
• Bir kez enfekte olunca hayat boyu taşınır
• Düşük düzey replikasyon devam eder.
• B lenfositleri ölümsüzleştirebilir
 İlişkili hastalıklar
1. Enfeksiyöz Mononükleoz
2. Burkitt's lenfoma
3. Nazofarinks karsinomu
4. Lenfoproliferatif hastalık ve lenfoma
5. X-linked lenfoproliferatif sendrom
6. Kronik enfeksiyöz mononükleoz
7. Oral lökoplaki (AIDS)
8. Kronik interstisyel pnömoni (AIDS)
9. T hücreli lenfoma
10. Gastrik lenfoma
 Hoagland kriteri
• Ateş
• Farenjit
• Lap
• %50 lenfositoz ve %10atipik
• Pozitif seroloji

Hoagland RJ. Infectious mononucleosis. Prim Care. 1975;2:295–307

 Enfeksiyöz Mononükleoz

• Kuluçka dönemi 1-2 aydır

• Primer EBV genelde subklinik
• Adelosan ve erişkinlerde %50 gelişebilir
• Kendini sınırlar
• Atipik lenfosit (+) Downey
• Tanı
– heterofil antikor veya EBV IgM
• Özel tedavi yok
Downey hücreleri
 Burkitt’s Lenfoma

• Burkitt's lenfoma Afrikada endemik

olarak görülür
• EBV antijeni ile ilişkili bulunmuştur
 Gama herpes virüsler
Herpes Virus 8
• Kaposi sarkomu hücrelerinden izole edilmiştir
(KS)
• Castleman’s disease ve primer efüzyon lenfoma

Castleman: Ateş, dalak infiltrasyonu ve

LAP
Kaposi’s Sarcoma
 CD4: 38
2 yıldır tedavisiz HIV
CD4:136
 Özet
• İnsanlarda hastalık yapan 8 tipi vardır
• İmmünsüpresif hastalarda ciddi
enfeksiyonlar
• Malignite potansiyelleri