MITOLOHIYA

Ipinasa ni: Manguiran, Bugay, Bangcayaon

 Mitolohiya
Ang mitolohiya ay isang agham na pag-
aaral ng mga mito at alamat na ang mga
kuwento ay nabubuo sa isang partikular na
relihiyon o paniniwala.
 Mito
Kwentong pantasya at
kababalaghan na karaniwang
tumatalakay sa buhay ng mga diyos,
diyosa, at iba pang
makapangyarihang nilalang.
 Mito

Ang salitang mito ay galing sa

salitang latin na mythos at mula
sa salitang greek na muthos na
ang kahulugan ay kuwento.
Halimbawa ng Mito:

Si Pygmalion at si Galatea
Alamat
Isang kuwentong bayan tungkol sa
pinagmulan ng mga bagay-bagay sa
mundo
Halimbawa:

Ang alamat ng pinya

 Pele, Ang Diyosa ng apoy at
Bulkan
Tauhan:
Pele- Diyosa ng apoy at bulkan
Haumea- Diyosa ng makalumang kalupaan
Kane Milohai- Diyos ng kalangitan
Namaka- Diyosa ng tubig
Hi’ iaka- Diyosa ng hula at ng mga mananayaw
 Tahimik na namumuhay sa maganda at
masaganang lupain at tahiti ang mag-asawang
sina Haumea, ang diyosa ng
makalumangkalupaan at si Kane Milohai, ang
diyos ng kalangitan. Habang lumalaki ang
kanilang mga anak ay unti-unting nawawala
ang kapayapaan at katahimikan sa kanilang
tahanan dahil sa matinding alitang
namamagitan sa mga anak nilang sina Pele,
ang diyosa ng apoy, at si Namaka, ang diyosa
ng tubig.
 Katunayan, ninais nilang maging isa ring diyosa
ng tubig si Pele tulad ng kapatid na si Namaka.
Inakala nilang makatutulong ito upang
magkasundo ang magkapatid subalit hindi ito
natupad sapagkat nang natuklasan ni Pele ang
apoy sa kailaliman ng lupa, Labis siyang naakit at
wala nang sinumang makapaglalayo sa kaniya at
sa apoy.
Isang araw, sa muling pakikipaglaro ni Pele sa
apoy ay aksidenteng nasunog ang kanilang
tirahan, ang buong isla ng Tahiti. Galit na galit
si Namaka nang malaman ang ginawa ni Pele
at nagbantang paahunin ang tubig sa buong
isla upang lumubog ito sa baha. Sa takot ng
mag-asawa para sa kaligtasan nilang lahat ay
agad-agad nilang isinakay ang kanilang buong
pamilya sa isang bangka.
Si Pele ang naatasang gumaod at magdala sa
kanila sa isang isla upang makatakas sa poot
ni Namaka. Sa bilis ng paggaod ni Pele ay
nakarating Sila sa isang isla. Bukod sa
layuning mailayo ang pamilya sa galit ni
Namaka ay mayroon pa siyang isang
mahalagang misyon. Sa kanya ipinagkatiwala
Ng magulang Ang kaniyang bunsong Kapatid
na noo'y nasa loob pa Ng itlog.
At sa islang iyon ay pansamantalang nanirahan Ang mag-
anak. Hanggang sa dumating Ang panahong napisa mula
sa itlog si Hi'iaka na labis iniingatan ni Pele at itinuring
na diyosa Ng mula at Ng mga mananayaw. Sa islang ito
ay may apat na diyosa Ng nyebe Ang naninirahan at
ikinaiingitan Ang taglay na kagandahan Ng magkapatid
na sina Pele at Hi'iaka, hanggang sa hindi na Sila
makabuo Ng sariling tahanan.
 Ang bundok Mauna Loa Ang hauling ligtas na Lugar
nahanap ni Pele. Subalit kahit nasa mataas na Lugar na
Sina Pele ay Hindi Basta sumuko si Namaka, pilit niyang
ipinaabot sa tuktok Ng bundok Ang mga alon niyang
pinakawalan. Hindi naman nagpatalo si Pele. Sa wakas,
na gamit niya Ang apoy sa pusod Ng bundok. Ang
lumabas na lava sa tuktok Ng bundok ay gumulong
pababa at tumabon sa malaking bahagi Ng dagat na nasa
ibaba nito.
Nang matuyo Ang kapal na lava ay tinatawag na ngayong
isla Ng Hawai'i o the "Big island". Nanalo nga si Pele sa
matinding laban nila ni Namaka, subalit nanghina Ang
katawang lupa at namatay. Ngunit Ang kaniyang espiritu
ay nanatili at nagawang baguhin Ang kaniyang anyo.
Inakit ni Pele Ang makisig na lalaki na si Ohi'a, ngunit
may asawa na ito na si Le Hua na tapat at nakayakap sa
kanya. Sa tindi Ng galit ni Pele ay kumawala sa kaniya
Ang matinding apoy at itoy naging sunog na Puno.
 Isinama na rin niya Ang nagmamakaawang si Le Hua at ito'y
naging halaman na ikinapit sa Puno Ng Ohi'a. Isang araw ay
ipinasundo ni Pele Kay Hi'iaka Ang kanyang kasintahan na si
Lohi'au. Ipinagbilin niya sa kanyang Kapatid na si Pele Ang
kanyang Hardin Ng Ohi'a Le Hua Kasama Ang kanyang matalik
na kaibigan na si Hopoe. Nagsimula na Siya sa mahaba at
mapanganib na paglalakbay dahil sa maraming halimaw.
Nadatnan niyang nanghihina si Lohi'au kaya't pinagaling niya
ito Hanggang sa nakalapit Ang loob Ng dalawa.
Sa tindi Ng selos at Galit ay muling sumabog Ang lava mula sa
bulkan at nasunog Ang Hardin at Ang kaibigang matalik ni
Hi'iaka na si Hopoe. At upang makaganti, hinagkan at niyapos
niya si Lohi'au na siyang nagpasabog sa Galit sa kanyang
selosa at mainitin Ang ulong Kapatid, at namatay si Lohi'au.
Humingi Ng tulong si Hi'iaka sa kanyang Kapatid na si Kame-
Milo at ibinalik niya Ang kaluluwa ni Lohi'au sa kanyang
katawang lupa. Kaya't labis naging Masaya Ang magsing-irog
na si Lohi'au at si Hi'iaka nang silay muling nagkita.
 Nagpasiya Silang lumayo sa isla ng Hawaii at
lumipat na lang sa isla ng Kawai at Doon na
manirahan upang makaiwas sa galit ni Pele.
Pinagsisihan ni Pele Ang kanyang ginawa sa
kanyang pinakamamahal na Kapatid at Kay
Lohi'au.
Hindi alam ni Hi'iaka na Ang masaganang
pagsibol Ng anumang itanim sa kanilanh mga
lupain ay kagagawan ni Pele na pagmamahal sa
kanyang bunsong Kapatid.
Ang Alamat Ng Makiling
Bundok
 Ang isang mataas na Bundok ay may mag-
asawang Bathala na Sina Dayang Makiling at
Gat Panahon. May anak Sila na ubod Ng
Ganda si Maria. Si Maria ay nakikisalamuha sa
mga tao tulad Ng kanyang ama't Ina,
binibigyan nila Ng tulong Ang mga tao.
Isang araw sa palengke may nakabangga si Maria, si Gate
Dula, isang maharlikang lalaki. Yumuko lang ito at
humingi ng paumanhin ngunit simula noon lagi ng
inaabangan Ng lalaki si Maria sa palengke at di nagtagal
Nakita niya rin Ang dalaga, binati niya ito at tinugunan
naman Siya ni Maria.
 Di nagtagal at Sila ay naging matalik na
magkaibigan Sila, ngunit ito ay nauwi sa ibigan.
Labis itong ikinagalit sa kanyang mga magulang
nito at pinagbawalan na siyang makisalamuha sa
mga tao at Labis na nalungkot Ang binata na si
Gat Dula.
 Di nagtagal nang namatay ang ama't Ina ni Maria
ay minana niya lahat Ng yaman at kapangyarihan
Ng kanyang mga magulang. Ngunit di nagtagal
namatay din Ang binatang si Gat Dula, ngunit
nagpatuloy pa din sa pagbibiga Ng tulong si Maria
sa mga tao. Ngunit labis Ang kanyang galit into Ng
Hindi na isinauli sa kanya Ang kanyang mga
pinapahiram sa mga tao. Inabuso Ng mga tao Ang
kanyang kabutihan dahil sa labis na galit niya ito ay
binago niya lahat Ng batas.
 Bawal nang mamitas Ng anomang gulay
at prutas, bawal ding manghuli Ng hayop.
Kung sino Mang lumabag nito ay agad na
paparusahan. Ngayon Ang bundok Ng
makiling Ang simbolo Ng kapangyarihan
at kagandahan ni Maria
 Salita
‌Ito ay isang yunit ng wika na siyang nagdadala ng payak
na kahulugan, at binubuo ng isa o higit pang morpema, na
higit-kumulang ay mahigpit na sama-samang
magkakaugnay, at may halagang ponetika. Tipikal na
binubuo ang isang salita ng isang ugat, at maaaring
mayroon o walang panlapi.
‌Maaaring pagsamahin ang salita upang makabuo ng mga
pananalita, parilala, sugnay at pangungusap.
 Salitang Ugat
Salita na buo at walang dagdag
Halimbawa:

Awit, Alam, Bigay, Bukas

 Panlapi
Morpema na ikinakabit sa Isang salitang-ugat, para
makabuo ng Isang bagong salita/ anyone Ng salita.
Halimbawa:

•Magluto

•Sumayaw
 Maaring Ang panlapi ay:
Unlapi- Panlaping kinakabit sa unahan Ng
salitang Ugat.

Halimbawa:

Pagkain
 Maaring Ang panlapi ay:
Gitlapi- Panlaping matatagpuan sa gitna
ng salitang-ugat.

Halimbawa:

Kumain
 Maaring Ang panlapi ay:
Hulapi- Panlaping makikita sa hulihan Ng
salitang-ugat .

Halimbawa:

kainin
 Maaring Ang panlapi ay:
Kabilaan- panlaping nakalagay sa unaha at
hulihan ng salitang-ugat.

Halimbawa:

pakainin
 Maaring Ang panlapi ay:
Laguhan- Panlaping nasa unahan, gitna at
hulihan Ng salitang-ugat.

Halimbawa:

pakakainin
Salitang Unlapi Gitlapi Hulapi Kabilaan Laguhan
ugat

Kain Pagkain Kumain Kainin Pakainin Pakakainin

 Kolasyon

Ito ay dalawang magkaibang salita na pinagsama upang

makabuo Ng panibagong kahulugan, ito ay magreresulyang
Isang tambalang salita.
 Halimbawa:
Puso- Isang importanteng parte Ng katawan na
nagpapadaloy Ng dugo. Ngunit kung ito
ay daragdagan Ng iba pang salita,
magka-iiba Ang kahulugan nito
 Pusong-bato = manhid
atake sa puso= Sakit
puso mg saging= bulaklak Ng
saging o ginagawang ulam
 Hampas ( Strike) + lupa (soil) = Walang
kwentang tao

Basag (pagkasira) + ulo(bahagi ng katawan)

= basag-ulo( mahilig sa away)