10/3/2022

CHƯƠNG 8

CÁC TỔ CHỨC TÀI CHÍNH TRUNG GIAN

ThS. Lê Thùy Dương

Bộ môn Tài chính công

Nội dung

8.1 Tổng quan về các tổ chức tài chính trung gian

8.2 Ngân hàng Thương mại

8.3 Các tổ chức tài chính phi ngân hàng

Tổng quan về các

8.1 tổ chức tài chính
trung gian

Bộ môn Tài chính công

1
 10/3/2022

8.1.1 Khái niệm và đặc điểm

Tổ chức tài chính trung gian (TCTG) là những tổ

chức thực hiện huy động nguồn tiền của những

người có tiền nhàn rỗi để cung cấp cho những người

cần vốn.

Nhóm người tiết Nhóm người cần

kiệm cuối cùng vốn cuối cùng
Vốn TỔ Vốn
- Hộ gia đình - Tổ chức kinh tế
CHỨC
- Tổ chức kinh tế - Chính phủ
TCTG
- Chính phủ - Hộ gia đình
- Các tổ chức XH - Các tổ chức XH
Bộ môn Tài chính công

8.1.1 Khái niệm và đặc điểm

Tổ chức TCTG là cơ sở kinh doanh tiền tệ và giấy tờ có

giá vì mục đích lợi nhuận

Tiến trình tạo ra các đầu ra của các tổ chức TCTG bao
gồm hai giai đoạn: huy động vốn và cho vay

Tổ chức TCTG đảm nhận những hoạt động trung gian như
trung gian mệnh giá, trung gian rủi ro ngầm, trung gian kỳ
hạn, trung gian thanh khoản, trung gian thông tin

Bộ môn Tài chính công

8.1.2 Chức năng của các tổ chức TCTG

Chức năng tập trung vốn. Đây là chức năng cơ bản tự

nhiên nhất của các tổ chức TCTG.

Chức năng cung ứng vốn cho nền kinh tế. Chức năng này
được thực hiện trên cơ sở chức năng tập trung vốn.

Chức năng kiểm soát, tức là kiểm tra giám sát tình hình tài
chính và các hoạt động của các tổ chức, cá nhân có liên
quan.

Bộ môn Tài chính công

2
 10/3/2022

8.1.3 Vai trò của các tổ chức TCTG

Các tổ chức TCTG khắc

Các tổ chức TCTG chu
phục tình trạng bất cân
chuyển các nguồn vốn
xứng thông tin trên thị
trong nền kinh tế. 01 02
trường.
04 03
Các tổ chức TCTG góp
Các tổ chức TCTG góp
phần nâng cao hiệu
phần giảm chi phí giao
quả kinh tế và chất
dịch của xã hội.
lượng cuộc sống xã hội.

Bộ môn Tài chính công

8.1.4 Phân loại các tổ chức TCTG

Căn cứ vào mức độ thực hiện

chức năng trung gian Căn cứ vào đặc điểm hoạt
động
Các tổ chức nhận tiền gửi, tổ Ngân hàng thương mại, các
chức tiết kiệm theo hợp đồng, quỹ tiết kiệm, quỹ tín dụng,
các tổ chức trung gian đầu tư các quỹ đầu tư…

Bộ môn Tài chính công

Ngân hàng
8.2 Thương mại

Bộ môn Tài chính công

3
 10/3/2022

8.2.1 Quá trình ra đời, phát triển của NHTM

NHTM là một tổ chức kinh doanh trong lĩnh vực

tiền tệ- tín dụng với hoạt động thường xuyên là

nhận tiền gửi, cho vay và cung cấp các dịch vụ ngân

hàng cho nền kinh tế quốc dân.

Bộ môn Tài chính công

8.2.2 Chức năng và vai trò của NHTM

Chức năng trung gian tín dụng

Chức năng trung gian thanh toán

Chức năng tạo bút tệ

Bộ môn Tài chính công

Chức năng trung gian tín dụng

NHTM là cầu nối giữa người có vốn với người cần vốn. (NHTM vừa là người
cho vay, vừa là người đi vay)

NGÂN
Huy động vốn Cho vay
Chủ thể HÀNG Chủ thể
cung vốn THƯƠNG cầu vốn
MẠI

Bộ môn Tài chính công

4
 10/3/2022

Chức năng trung gian tín dụng (tiếp)

* Biểu hiện cụ thể của chức năng:

- Huy động các nguồn vốn từ các chủ thể tiết kiệm, có vốn nhàn rỗi trong nền
kinh tế:

+ Nhận tiền gửi không kỳ hạn, có kỳ hạn, tiền gửi thanh toán của các tổ chức
kinh tế, các tổ chức xã hội, cá nhân.

+ Phát hành kỳ phiếu, trái phiếu ngân hàng để huy động vốn trong xã hội.

+ Vay vốn của NHTW và các tổ chức tài chính khác

Bộ môn Tài chính công

Chức năng trung gian tín dụng (tiếp)

* Biểu hiện cụ thể của chức năng này (tiếp)

- Cho vay đáp ứng nhu cầu về vốn cho các chủ thể trong nền kinh tế:

+ Cho vay ngắn hạn, trung và dài hạn đối với các tổ chức và cá nhân.

+ Chiết khấu chứng từ có giá.

+ Cho vay tiêu dùng, cho vay trả góp và các hình thức cấp tín dụng khác.

Bộ môn Tài chính công

Chức năng trung gian tín dụng (tiếp)

Ý nghĩa của việc thực hiện chức năng:
-Người cho vay: thu lợi từ lãi tiền gửi, được đảm bảo an toàn về khoản tiền, được
cung cấp các dịch vụ thanh toán tiện lợi.

-Người đi vay: thỏa mãn nhu cầu vốn nhanh chóng và dễ dàng hơn

-NHTM: có lợi nhuận từ chênh lệch giữa lãi suất huy động và lãi suất cho vay.

-Nền KT: có thêm một kênh điều chuyển các nguồn vốn, phục vụ và thúc đẩy tăng
trưởng KT cao, tạo thêm việc làm cho người lao động.

Bộ môn Tài chính công

5
 10/3/2022

Chức năng trung gian thanh toán

NHTM thực hiện các yêu cầu của khách hàng như trích một khoản tiền trong tài
khoản tiền gửi để thanh toán tiền hàng hoặc nhập vào tài khoản tiền gửi một khoản
tiền từ bán hàng hóa hoặc các khoản thu khác

Ngân
Yêu cầu thanh toán
Yêu cầu thanh toán Người
Người hàng
thụ
trả tiền thương
Kết quả thanh toán hưởng
mại

Bộ môn Tài chính công

Chức năng trung gian thanh toán (tiếp)

Biểu hiện cụ thể của chức năng:

- Mở tài khoản giao dịch: Thủ tục phải chặt chẽ, đơn giản, đảm bảo bí mật, an toàn
cho khách hàng.

- Quản lý và cung cấp các phương tiện thanh toán cho khách hàng, các phương tiện
phải vừa đáp ứng yêu cầu quản lý, kiểm soát chặt chẽ; vừa phải linh hoạt, tiện lợi,
dễ sử dụng.

- Tổ chức và kiểm soát quy trình thanh toán giữa các khách hàng để đảm bảo yêu
cầu thanh toán nhanh chóng, an toàn, chính xác, tiện lợi.

Bộ môn Tài chính công

Chức năng trung gian thanh toán (tiếp)

Ý nghĩa của việc thực hiện chức năng:
• Khách hàng của NHTM: có thể lựa chọn được một phương tiện thanh toán thích
hợp, hạn chế rủi ro do nắm giữ/thanh toán bằng tiền mặt và nhận được nhiều tiện
ích khác.
• NHTM: tăng thêm thu nhập từ cung cấp dịch vụ thanh toán, huy động thêm
nguồn vốn để cho vay, góp phần giám sát kỷ luật tài chính, giữ gìn kỷ cương kinh
tế - tài chính trong xã hội.
• Nền KT: giảm lượng tiền mặt trong lưu thông, tiết kiệm chi phí lưu thông tiền
mặt, góp phần giảm chi phí cho xã hội.

Bộ môn Tài chính công

6
 10/3/2022

Chức năng tạo bút tệ

Trên cơ sở số tiền gửi của khách hàng, NH cho vay và tạo ra tiền dưới dạng “bút
tệ”.
Ví dụ:
Khách hàng A đem đến NH X gửi không kỳ hạn 1 số tiền là 100 trđ.
Tỷ lệ dự trữ bắt buộc: 10%.
 Số tiền bút tệ tạo ra:

Bộ môn Tài chính công

Chức năng tạo bút tệ (tiếp)

- Quá trình tạo tiền của NHTM
Đơn vị: trđ

NHTW quy định mức DTBB = 10%

Bộ môn Tài chính công

Chức năng tạo tiền (tiếp)

Số tiền gửi bút tệ được tạo ra qua hệ thống NHTM theo công thức:

Số tiền gửi được tạo ra = Số tiền gửi ban đầu x Hệ số mở rộng tiền gửi

Bộ môn Tài chính công

7
 10/3/2022

8.2.2 Chức năng và vai trò của NHTM

Các NHTM là nơi tập trung huy động các nguồn tiền
trong xã hội để đáp ứng các nhu cầu vốn trong nền kinh
tế và góp phần nâng cao hiệu quả kinh doanh.

Các NHTM góp phần phân bổ hợp lý các nguồn lực tài
chính giữa các vùng trong quốc gia và tạo điều kiện phải
triển cân đối nền kinh tế.

Các NHTM tạo ra môi trường cho việc thực hiện chính
sách tiền tệ của Ngân hàng trung ương.

Bộ môn Tài chính công

8.2.3 Phân loại NHTM

Căn cứ vào tính chất sở hữu Căn cứ vào chuyên môn hóa trong
hoạt động tín dụng
NHTM Nhà nước, NHTM cổ NHTM chuyên doanh, NHTM
phần, NHTM nước ngoài, hỗn hợp
NHTM liên doanh

Bộ môn Tài chính công

8.2.4 Các loại hình hoạt động kinh doanh của NHTM

- Vốn chủ sở hữu: Vốn điều lệ; vốn bổ

输入标题文本 sung; các quỹ của NHTM
- Vốn tiền gửi: TG không kỳ hạn, TG có
Hoạt kỳ hạn, TG tiết kiệm
động - Vốn đi vay: vay của NHTW, vay của
tạo các NHTM và các tổ chức tín dụng khác,
lập phát hành các chứng từ có giá,…
输入标题文本 vốn - Vốn khác: vốn tài trợ, vốn đầu tư phát
triển, vốn ủy thác đầu tư để cho vay
theo các chương trình, dự án xây dựng...

Bộ môn Tài chính công

8
 10/3/2022

8.2.4 Các loại hình hoạt động kinh doanh của NHTM

* Hoạt động cho vay: Cho vay từng lần;

输入标题文本 cho vay theo hạn mức tín dụng; cho vay
thấu chi; cho vay chiết khấu chứng từ.
Hoạt - Nguyên tắc:
động + Hoàn trả cả gốc và lãi
cho + Sử dụng vốn vay đúng mục đích cam
vay, kết trong HĐ tín dụng.
输入标题文本 đầu tư + Không dồn vốn cho 1 số ít khách hàng
vay.
* Hoạt động đầu tư: Đầu tư CK, đầu tư
liên doanh liên kết,….

Bộ môn Tài chính công

8.2.4 Các loại hình hoạt động kinh doanh của NHTM

输入标题文本

- Dịch vụ thu đổi ngoại tệ

Hoạt - Dịch vụ trung gian thanh toán
động - Bảo lãnh
cung - Cung cấp các dịch vụ uỷ thác và tư
ứng vấn
输入标题文本 DVNH - Cung cấp dịch vụ MG, đầu tư CK.

Bộ môn Tài chính công

Các tổ chức tài chính

8.3 phi ngân hàng

Bộ môn Tài chính công

9

8.3 Các tổ chức tài chính phi ngân hàng
Theo Luật các Tổ chức tín dụng năm 2010, các tổ
chức tài chính phi ngân hàng là loại hình tổ chức tín
dụng được thực hiện một hoặc một số hoạt động
ngân hàng, trừ các hoạt động nhận tiền gửi của cá
nhân và cung ứng các dịch vụ thanh toán qua tài
khoản của khách hàng.
8.3.1 Quỹ tín dụng
Là tổ chức tín dụng hợp tác
hoạt động theo nguyên tắc tự
nguyện, tự chủ, tự chịu trách
01
nhiệm về kết quả hoạt động,
thực hiện mục tiêu chủ yếu 04
là tương trợ nhau phát triển
sản xuất kinh doanh và cải
thiện đời sống.
8.3.2 Quỹ đầu tư
Là một trung gian tài chính
hoạt động dựa trên việc huy
động những nguồn vốn nhỏ 01
lẻ trong xã hội thông qua
việc phát hành cổ phiếu hoạt 04
chứng chỉ quỹ đầu tư để đầu
tư trên thị trường chứng
khoán và các hình thức đầu
tư khác.
10/3/2022
Bộ môn Tài chính công
Đặc điểm: Hoạt động trên
nguyên tắc tự nguyện, tự chủ,
tự chịu trách nhiệm, quy mô
nhỏ.
02
03 Hoạt động của quỹ tín dụng
chủ yếu là huy động vốn và
cho vay, nhưng phạm vi chỉ
cho những thành viên cần
được tương trợ hoặc những
đối tượng khó khăn
Bộ môn Tài chính công
Mục tiêu: làm gia tăng giá trị
vốn và thu nhập của mỗi cổ
phần hay chứng chỉ quỹ.
02 Các quỹ đầu tư có hoạt động
chủ yếu là quản lý quỹ đầu tư
03
của các nhà đầu tư, tư vấn đầu
tư cho các nhà đầu tư cũng như
thực hiện nghiên cứu, phân tích
đánh giá thị trường hay các hoạt
động đầu tư khác trên thị trường.
Bộ môn Tài chính công
10

8.3.3 Công ty bảo hiểm
Là một trung gian tài chính
hoạt động chủ yếu là bảo vệ
tài chính cho những người
tham gia bảo hiểm về những
rủi ro thuộc trách nhiệm của
bảo hiểm trên cơ sở người
tham gia đóng phí bảo hiểm.
8.3.4 Công ty tài chính
Là một trung gian tài chính
được thành lập dưới dạng
một công ty trực thuộc một
NHTM hay một tập đoàn
kinh tế có nhiệm vụ huy
động vốn trung và dài hạn để
cho vay. Công ty tài chính
không được phép huy động
vốn ngắn hạn và thực hiện
các nghiệp vụ trung gian
thanh toán.
8.3.5 Công ty cho thuê tài chính
Là một trung gian tài chính
cung cấp dịch vụ tín dụng
trung và dài hạn thông qua
tài sản cho thuê, trong đó
bên cho thuê cam kết mua tài
sản theo yêu cầu của bên
thuê và nắm giữ quyền sở
hữu trong suốt thời hạn thuê.
10/3/2022
Công ty bảo hiểm tập hợp thông
tin để sàng lọc các rủi ro chắc
chắn sẽ xảy ra hoặc nhiều khả
năng xảy ra cho chủ thể tham gia
bảo hiểm.
Hoạt động: cung cấp các dịch vụ
bảo hiểm cho các chủ thể trong
nền kinh tế xã hộ;. sử dụng nguồn
vốn nhàn rỗi trong quỹ bảo hiểm
để gửi tiết kiệm hoặc đầu tư vảo
những kênh an toàn để tăng thêm
lợi nhuận cho mình.
Công ty tài chính thực hiện
các hoạt động bao gồm huy
động vốn trung và dài hạn và
sử dụng nguồn vốn đó để cho
vay và đầu tư. Bên cạnh đó,
các công ty tài chính còn cung
cấp các dịch vụ tài chính như
tư vấn tài chính và thực hiện
các dịch vụ bảo lãnh.
Các công ty cho thuê tài chính
huy động vốn từ các nguồn khác
nhau như nhận tiền gửi có kỳ hạn
hơn 1 năm trở lên, vay vốn từ các
tổ chức TGTC khác, phát hành
giấy tờ có giá khi được ngân hàng
nhà nước cho phép. Thông qua
nguồn vốn huy động được, các
công ty tài chính sử dụng vốn đó
để cho thuê tài chính hoặc cung
cấp các dịch vụ tư vấn tài chính
khác.
11
 10/3/2022

8.3.6 Công ty chứng khoán

Là một trung gian tài chính

có tư cách pháp nhân thực
Công ty chứng khoán có các
hiện một hay một số hoặc
hoạt động như môi giới chứng
toàn bộ các hoạt động kinh
khoán, tự doanh chứng khoán,
doanh chứng khoán như môi
bảo lãnh phát hành chứng
giới chứng khoán, tự doanh
khoán, tư vấn đầu tư chứng
chứng khoán, bảo lãnh phát
khoán.
hành chứng khoán, tư vấn
đầu tư chứng khoán.

03 Thank you

Bộ môn Tài chính công

12