 El Filibusterismo (Buod ng Buong Kwento)

Sa liku-likong daan ng Ilog Pasig ay may isang Bapor Tabo na naglalakbay. Lulan nito ang maraming taong
papunta sa Laguna. Ilan sa mga sakay ng bapor ay sina Simoun, Basilio, Isagani, at ilang mga pari.

Unang pinuntahan ni Basilio ang puntod ng kaniyang ina nang ito’y makarating sa San Diego. Doon ay
nakita niya ang mag-aalahas na si Simoun. Nang magtanggal ito ng salamin ay nakilala niyang iyon si Juan
Crisostomo Ibarra.

Tinangkang patayin ni Simoun si Basilio upang hindi lumabas ang lihim nito. Ngunit naisip niyang parehas
sila ng kinahinatnan nito kaya hinimok nalang niyang makiisa si Basilio sa planong paghihiganti sa
Pamahalaang Kastila.

Ngunit ito ay tinanggihan ni Basilio. Naghain ng kahilingan sa Kapitan Heneral ang mga mag-aaral na
Pilipino upang makapagtayo ng isang akademya ng wikang Kastila. Ngunit hindi ito pinagtibay dahil mga
pari ang namamahala dito.

Nang muling magkanaig ni Simoun si Basilio ay muli niyang kinumbinsi na umanib ang binata sa gagawing
paghihigmasik.

Plano ni Simoun na gumawa ng isang pulutong na sapilitang papasok sa kumbento upang agawin si
Maria Clara. Sa kasawiang palad ay hindi ito nangyari dahil binawian din ng buhay ang dalaga
kinahapunan.

Samantala, nagkaroon ng pagtitipon ang mga mag-aaral, sa Panciteria na pagmamay-ari ng Intsik na si

Quiroga, dahil sa masama ang kanilang loob dala ng pagkabigo ng kanilang kahilingan patungkol sa
pagpapatayo ng akademya ng wikang Kastila.

Nalaman ng mga pari ang tahasang pagtuligsa sa kanila ng mga mag-aaral sa pamamagitan ng
talumpatian sa loob din ng Panciteria. Kinaumagahan ay makikita ang mga paskin sa pinto ng
Pamantasan na naglalaman ng mga paghihimagsik.

Pinagbintangan ang mga mag-aaral na kasali sa kapisanan at dinakip ang mga ito kasama si Basilio. Labis
ang pagdaramdam ng kasintahan ni Basilio na si Huli.

Hinimok ni Hermana Bali na lapitan ni Huli si Padre Camorra upang humingi ng tulong sa pagpapalaya
kay Basilio. Napalaya ng mga kamag-anak nila ang mga mag-aaral maliban kay Basilio.

Hinalay ni Padre Camorra si Huli dahilan kung bakit tumalon sa bintana ang dalaga at agad namatay.

Sa kabilang dako, patuloy parin si Simoun sa kanyang plano na paghihiganti. Upang maisagawa iyon,
sumanib siya sa negosyo ni Don Timoteo Pelaez na ama ni Juanito. Ipinagkasundo niyang ipakasal si
Paulita kay Juanito.

Inanyayahan niya sa piging ang mga taong may mataas na posisyon sa pamahalaan. Lumipas ang
dalawang buwan, nakalaya na si Basilio sa tulong ni Simoun dahilan kung bakit tuluyan na siyang nakiisa
sa paghihimagsik na balak ni Simoun.

Sinamantala ni Simoun ang mangyayaring piging upang maisagawa ang paghihimagsik. Naghandog siya
ng magarang lampara para sa ikakasal.
Di-lingid sa kanilang kaalaman, ang lamparang iyon ay may lamang nitrogliserina. Sa oras na itaas ang
mitsa ay sasabog ito ng malakas.

Habang nagsasaya ang lahat ay palakad-lakad naman si Basilio sa labas. Hindi siya mapakali dahil alam
niya ang mangyayaring pagsabog.

Nakita niyang lumabas na rin si Simoun sa bahay dahil sa nalalapit na pagsabog ng lampara. Nakita din
niya si Isagani at sinabihan umalis na sa bahay na iyon.

Unti-unti nang lumalamlam ang ilaw ng lampara. Iniutos ng Kapitan Heneral kay Padre Irene na itaas ang
mitsa nito ngunit mabilis itong inagaw ni Isagani at itinapon sa ilog.

Hindi natuloy ang plano ni Simoun kaya tumakas ito at nagtungo sa bahay ni Padre Florentino. Uminom
si Simoun ng lason dahil ayaw niyang mahuli siya ng mga sibil na buhay.

Nagtapat siya kay Padre Florentino ng kaniyang buhay at ang balak niyang paghihiganti.

Noong oras din na iyon ay binawian ng buhay si Simoun.

Tumungo si Padre Florentino sa bato na laging inuupuan ni Isagani malapit sa dagat at itinapon ang lahat
ng kayamanan ni Simoun.

Title: Panayam sa mga Nakatatandang Filipino Tungkol sa Kanilang Nakaraan at Kultura

[Opening shot of an elderly Filipino sitting comfortably in a traditional bahay kubo (nipa hut) setting.]

Host: Magandang araw po sa inyong lahat! Ako po si JIA FEE L. GLUMALID (MULA SA WVSU-LC) at
ngayon, tayo ay makikipanayam sa ilang nakatatandang Pilipino upang alamin ang kanilang mga
karanasan at kaalaman tungkol sa kanilang nakaraan, kultura, at iba pa. Tara na't samahan natin sila!

[Transition to the first question with a close-up shot of the elder's face.]

- Question 1: Ano po ang pinakamalaking pagbabago na naranasan ninyo sa sistema ng edukasyon

noon kumpara sa kasalukuyan?
Elder: Noon, ang edukasyon ay mas simple. Karamihan sa amin ay nag-aaral sa maliit na paaralan sa
probinsya. Hindi katulad ngayon na marami nang eskwelahan at teknolohiya ang ginagamit sa pagtuturo.

[Transition to the second question with a medium shot of the elder.]

- Question 2: Paano ninyo natatandaan ang inyong pamumuhay noon, lalo na sa usapin ng
kabuhayan?

Elder: Ang buhay noon ay mas sadyang masaya at mas simple. Karamihan sa amin ay magsasaka o
manggagawa sa mga taniman. Mas mababa ang gastos at mas mataas ang halaga ng mga produkto.

[Transition to the third question with a shot of the elder in a contemplative mood.]

- Question 3: Ano ang mga pangunahing paniniwala o tradisyon sa inyong lugar noon na patuloy
ninyong ginagampanan hanggang ngayon?

Elder: Isa sa mga pangunahing tradisyon ay ang pagiging masigasig sa pananampalataya. Mahalaga sa
amin ang relihiyon at ang pagdalo sa mga seremonya at pagdiriwang.

[Transition to the fourth question with a shot of the elder reminiscing.]

- Question 4: Mayroon po bang mga paniwala o pamahiin noon na lubos na nananatili sa inyong
kultura?

Elder: Oo, mayroon. Halimbawa, ang pag-aalaga ng mga halaman at hayop na may kinalaman sa
pamahiin ng suwerte. Patuloy pa rin namin itong sinusunod sa araw-araw.

[Transition to the fifth question with a shot of the elder smiling.]

- Question 5: Paano ninyo ipinapasa sa susunod na henerasyon ang mga kaalamang natutunan
ninyo mula sa inyong mga magulang at nakatatandang kaanak?
Elder: Mahalaga sa amin na ipasa sa mga kabataan ang mga kaalamang ito sa pamamagitan ng
pagsasalaysay at pagpapakita ng halimbawa. Gusto naming mapanatili ang aming kultura at tradisyon sa
kabila ng modernisasyon.

[Transition to the sixth question with a shot of the elder looking earnest.]

- Question 6: Sa inyong palagay, ano ang pinakamahalagang aral na dapat matutunan ng mga
kabataan mula sa nakaraan ng kanilang mga ninuno?

Elder: Ang pagpapahalaga sa simpleng buhay at ang pagiging matiyaga at masigasig sa lahat ng bagay.
Importante rin ang respeto sa mga nakatatanda at ang pagpapahalaga sa kanilang mga payo at
karanasan.

[Transition to the seventh question with a shot of the elder looking thoughtful.]

- Question 7: Ano ang inyong pinakamasayang alaala mula sa inyong kabataan?

Elder: Isa sa pinakamasayang alaala ko ay ang mga pagdiriwang ng fiesta sa aming bayan. Napakasaya at
masigla ang kasiyahan, at ramdam mo ang pagkakaisa ng buong komunidad.

[Transition to the eighth question with a shot of the elder's face lighting up.]

- Question 8: Paano ninyo pinaniniwalaang nakakaapekto sa inyong kaligayahan at kapanatagan

ang pagpapahalaga sa inyong kultura at tradisyon?

Elder: Ang pagpapahalaga sa aming kultura at tradisyon ay nagbibigay sa amin ng kasiyahan at

kapanatagan sa puso. Ito ang nagbibigay sa amin ng identidad at kahulugan sa aming buhay.

[Transition to the ninth question with a shot of the elder's hands gesturing.]
 - Question 9: Ano ang isang payo na nais ninyong ibahagi sa mga kabataan ngayon upang
maunawaan at pahalagahan ang kanilang mga nakatatandang henerasyon?

Elder: Ang aking payo sa mga kabataan ay ang maging bukas sa mga aral at karanasan ng nakatatanda.
Huwag nilang kalimutan ang kanilang pinagmulan at ang mga aral na maaring makuha mula dito.

[Transition to the final question with a shot of the elder's face showing wisdom.]

- Question 10: Sa huli, ano ang mensahe ninyo sa mga kabataan tungkol sa pagpapahalaga sa
kanilang nakaraan at kultura?

Elder: Ang ating nakaraan at kultura ay mahalaga at dapat itong ingatan at ipasa sa susunod na
henerasyon. Ito ang magbibigay sa kanila ng gabay at kahulugan sa kanilang buhay.

[Closing shot of the elder smiling warmly.]

Host: Maraming salamat po sa inyong mahalagang panahon at mga karunungan na ibinahagi ninyo sa
atin ngayong araw. Hanggang sa muli, ito po si JIA FEE L. GLUMALID na nagpapaalam sa inyo!

[End credits roll with traditional Filipino music playing in the background.]