Kakayahang

Sosyolingguwistiko
 Buuin ang paunawa ng
pamahalaan hinggil sa pag-iwas sa
sunog sa panahon ng Pasko sa
pamamagitan ng pagpili ng
naangkop na salita o parirala mula
sa mga nasa loob ng kahon.
Ipaliwanag ang naging batayan ng
pagpili.
 Iwas Sunog
________________ ang ilan sa mga
bagay na dapat tandaan at isabuhay ng
mamamayan upang makaiwas sa
sunog.
 Iwas Sunog
 Mag-ingat sa mga nabibiling pekeng
Christmast lights at _______________
lamang ang may marka ng
Philippine Standard (PS) at Import
Commodity Clearance (ICC).
 Iwas Sunog
 Suriin ang _________ na Christmas
lights at siguraduhing walang sira o
damage sa mga kable nito.
 Iwas Sunog
 Iwasang mag-overload ang electrical outlets.
Kadalasan, ang mga outlet ay may kakayahan
lamang na __________ ng hanggang tatlong
appliances. Tandaan, kapag ang kable ng
kuryente ay mainit, ito ay overloaded na at
maaaring magdulot ng kapahamakan.
 Iwas Sunog
 Gumamit ng mga non-flammable o hindi
madaling ____________ na dekorasyon at
ilayo rin ang mga ito sa mga bagay na
maaaring magdulot ng sunog.
 Iwas Sunog
tangkilikin narito masira ginagamit kuhanin
humawak mag-handle ito na nga magliyab pinaandar
 Bumuo ng limang pangkat.
Magsadula ang bawat pangkat
ng isang eksenang tatagal nang
tatlo hanggang limang minuto
na nakaayon sa lunan at mga
tiyak na tauhan.
 Isadula Natin
Pangkat 1 – tahanan: tatay,
nanay, ate, kuya, bunso,
kapitbahay
 Isadula Natin
Pangkat 2 – paaralan:
punongguro, guro,
estudyante, kaklase
 Isadula Natin
Pangkat 3 – palengke:
mamimili, tindera,
negosyante
 Isadula Natin
Pangkat 4 – ospital: doktor,
nars, pasyente, kamag-
anak ng pasyente
 Isadula Natin
Pangkat 5 – opisina: boss,
sekretarya, iba pang
empleyado
 Isadula Natin
 Pansinin ang mabubuong diyalogo
sa pagitan ng mga tauhan. May
pagkakaiba-iba ba ang kanilang
paggamit ng wika? Talakayin sa
klase ang obserbasyon.
 Kakayahang
Sosyolingguwistiko: Paglikha
ng Angkop na Pahayag sa
Tiyak na Sitwsyon
 Ano ang Kakayahang
Sosyolingguwistiko?
 Tumutukoy sa kakayahang gamitin
ang wika nang naaangkop na
panlipunang pagpapakahulugan
para sa isang tiyak na sitwasyong
pangkomunikasyon.
 Ano ang Kakayahang
Sosyolingguwistiko?
 “Magandang araw po! Kumusta po
kayo?”
 Ano ang Kakayahang
Sosyolingguwistiko?
 “Uy, Kumusta ka naman?”
 Ano ang Kakayahang
Sosyolingguwistiko?
 Nagiging natural lamang o hindi na
kailangang pag-isipan ang paggamit
ng naaangkop na pahayag ayon sa
sitwasyon.
 Ano ang Kakayahang
Sosyolingguwistiko?
 Dapat matutunan ng hindi taal na taga-pagsalita
kung paano “lumikha at umunawa ng wika sa iba’t
ibang sosyolingguwistikong konteksto, na may
pagsasaalang-alang sa mga salik gaya ng estado ng
kausap, layunin ng interaksiyon, at itinakdang
kumbensiyon ng interaksiyon.” (Freeman at
Freeman, 2004)
 Ano ang Kakayahang
Sosyolingguwistiko?
 Nilinaw ng sosyolingguwistang si Dell Hymes
(1974) ang nasabing mahahalagang salik ng
lingguwistikong interaksyon gamit ang kanyang
modelong SPEAKING:
 Ano ang Kakayahang
Sosyolingguwistiko?
S – Setting and Scence: Saan
ang pook ng pag-uusap o
ugnayan? Kailan ito nangyari?
 Ano ang Kakayahang
Sosyolingguwistiko?
P – Participants: Sino-
sino ang kalahok sa
usapan?
 Ano ang Kakayahang
Sosyolingguwistiko?
E – Ends: Ano ang pakay,
layunin, at inaasahang
bunga ng pag-uusap?
 Ano ang Kakayahang
Sosyolingguwistiko?
A – Act Sequence: Paano
ang takbo o daloy ng pag-
uusap?
 Ano ang Kakayahang
Sosyolingguwistiko?
K – Key: Ano ang tono ng
pag-uusap? Seryoso ba o
pabiro?
 Ano ang Kakayahang
Sosyolingguwistiko?
 I – Instrumentalities: Ano ang
anyo at estilo ng pananalita?
Kumbersyonal ba o may mahigpit
na pagsunod sa pamantayang
panggramatika?
 Ano ang Kakayahang
Sosyolingguwistiko?
 N – Norms: Ano ang umiiral na panuntunan
sa pag-uusap at ano ang reaksiyon dito ng
mga kalahok? Malaya bang nakapagsasalita
ang mga kalahok o nalilimitahan ba ang
pagkakataon ayon sa uri, lahi, kasarian, edad
at iba pang salik?
 Ano ang Kakayahang
Sosyolingguwistiko?
 G – Genre: Ano ang uri ng
sitwasyon o material ang
ginagamit? (halimbawa: interbyu,
panitikan, liham)?
 Ano ang Kakayahang
Sosyolingguwistiko?
 Nakapaloob sa Modelong
SPEAKING ang tinatawag ni
Hymes na etnograpiya ng
komunikasyon.
 Etnograpiya:
 Nangangahulugan ng sistematikong
pag-aaral sa tao at kultura sa
pamamagitan ng personal na pagdanas
at pakikipag-ugnayan sa mga kalahok sa
kanilang natural na kapaligiran.
 Pagkilala sa
Mga Varayti ng
Wika
Pormalidad at Impormalidad ng sitwasyon

Maaaring maging pormal o

impormal ang pananalita
depende sa kung sino ang
kausap.
 Ugnayan ng mga Tagapagsalita
 May pagkakapareho sa paraan ng
pagsasalita ang mga magkakaibigan.
 Nailalangkap din nila ang mga biruan at
pahiwatigan na hindi maunawaan ng
hindi kabilang sa kanilang grupo.
Pagkakakilanlang Etniko at Pagpapaloob sa
Isang Pangkat
Gumagamit ng local na wika
at/o diyalekto sa kausap na
nagmula sa kaparehong bayan
ng tagapagsalita.
 Awtoridad at Ugnayang
Pangkapangyarihan
 Tinitiyak ang pormalidad at
kaangkupan ng salita sa harap ng
guro, magulang, at iba pang
nakatatanda at may awtoridad.
 Varayti ng Wika
 Batay sa sosyolingguwistikong teorya, ang
pagbabago ng wika ay dulot din ng pamamalagay
rito bilang panlipunang penomenon.
 Nagkakaaroon ng kabuluhan ang anomang salita o
pahayag ng indibidwal kung ito ay nailulugar sa
loob ng lipunan at tinatalastas sa kausap o grupo
ng mga tao.
 Pagiging Heterogenous ng Wika
 Pagkakaroon ng iba’t ibang anyo bunga ng
lokasyong heograpiko, pandarayihan, sosyo-
ekonomiko, politikal, at edukasyonal na
kaangkinan ng partikular na komunidad na
gumagamit ng wika. (Constantino, 2002)
 Pagiging Heterogenous ng Wika
 Dahil din sa kaalaman sa wika, sa proseso ay
nababago ng tagapagsalita ang gramatika sa
pamamagitan ng pagdaragdag, pagbabawas, at
pagbabago ng alituntunin. (Constantino, 2002)
 Kilala ito bilang interlanguage o mental grammar
ng tao.
 Pagiging Heterogenous ng Wika
Likas na pangyayari ang pagkakaiba-
iba ng anyo at pagkakaroon ng mga
varayti ng isang wika. (William Labov,
sosyo-sikolohiya na nagtaguyod ng
variability concept)
 Pagiging Heterogenous ng Wika
 Nararapat kilalanin ang pagkapantay-pantay ng
mga varayti – walang maituturing na mataas o
mababang anyo ng wika.
 Sa kaso ng wikang Filipino, nangangahulugan
itong lahat tayo ay may gampanin sa
pagpapaunlad ng ating wika bilang isang bansang
may sariling pagkakakilanlan.
Ano-ano ang naiisip mong gawain
na makapaglilinang ng iyong
kakayahang sosyolingguwistiko?
Bakit mahalagang maunawaan
ang iba’t ibang varayti ng
Wikang Filipino? Ipaliwanag.
 Layag-Diwa
Gamit ang graphic Organizer na Tic-
Tac-Toe, bumuo ng angkop na
pahayag para sa kinakausap na
nakatalaga sa bawat kahon batay sa
sitwasyong ibibigay.
Sitwasyon: Panghihikayat na sumali sa organisasyong
nagsusulong ng pangangalaga sa kalikasan.
Guro: Magulang: Kaibigan:

Empleyado ng paaralan: Kapatid: Bagong Kakilala:

Kapwa mag-aaral: Nakatatandang kapitbahay: Estranghero:

Batay sa napanood na teleserye, ang
mga salitang hindi umaangkop sa
mga pahayag na napakinggan,
pagkatapos, isulat ang tamang
salitang dapat ginamit.
 Takdang Aralin:
Bumuo ng isang bukas na liham para sa
Pangulo ng Pilipinas na tumatalakay sa
karapatang makapag-aral ng kabataang
Pilipino. Magbigay ng limang punto sa
paninindigan at ipaliwanag ito. Tiyakin ang
kaangkupan ng mga salitang ginamit .