სამოქალაქო სამართლის ცნება.

კოდიფიკაცია.

სამოქალაქო კანონმდებლობა
 საქართველოს კონსტიტუცია

• ადამიანის ღირსება ხელშეუვალია და მას იცავს სახელმწიფო (მუხ.9).

• ადამიანის სიცოცხლე დაცულია (მუხ.10)

•  ყველა ადამიანი სამართლის წინაშე თანასწორია (მუხ.11)

• ადამიანის თავისუფლება დაცულია (მუხ.13)

• ყველას აქვს საკუთარი პიროვნების თავისუფალი განვითარების უფლება. 

• საკუთრებისა და მემკვიდრეობის უფლება აღიარებული და

უზრუნველყოფილია (მუხ.19)
კონსტიტუციური ფასეულობების საფუძველზე

ჩამოყალიბდა კერძო სამართლის სისტემის სამი ძირითადი

ელემენტი:

• პირი (სუბიექტი);

• ქონება (ობიექტი);

• მოქმედება (მოქმედების თავისუფლება).

 ცოტა რამ ისტორიიდან

• Corpus Iuris Civilis — სამოქალაქო კანონმდებლობის კრებული, რომელიც

შედგენილია ბიზანტიის იმპერატორ იუსტინიანე I-ის დროს (526-565), მისი უშუალო
ხელმძღვანელობითა და ინიციატივით. ამ კრებულმა ეს სახელწოდება XII საუკუნეში
მიიღო. იუსტინიანეს კოდიფიკაციას წინ უძღოდა  თეოდოსიუს II-ის 438 წლის
კოდექსი Codex Teodosianus, რომელიც შეიცავდა იმპერატორის განკარგულებებს.

• იუსტინიანეს დროს ბიზანტიამ ძალა მოიკრიბა, ომების შედეგად გაფართოვდა

სახელმწიფოს საზღვრები და იუსტინიანემ მიზნად დაისახა ერთიანი  
რომის იმპერიის აღდგენა. ეს კოდექსი კი მიზნად ისახავდა ძველი 
რომაული სამართლის შეკრებას, შენარჩუნებას, დასავლეთ რომის იმპერიაში
 მონათმფლობელობის შენარჩუნებას, აღმოსავლეთსში კი მის განმტკიცებას.
.• დიგესტები, ანუ პანდექტები (Pandectae sive Digesta) რომაელი იურისტების
ნაწარმოებებიდან ამოკრეფილი ფრაგმენტების ნაწილია. მასში
შეტანილია ორმოცი რომაელი იურისტის ნაშრომი. შედგა ორმოცდაათი
წიგნი. თითოეუი წიგნი იყოფა ტიტულებად, ტიტულები კი ფრაგმენტებად.

• დიგესტებში მოცემული ნორმები, ცნებები თუ განსაზღვრებები აღებულია

პირველ წყაროდან, ასევე ადათობრივი სამართლიდან. დიგესტებში
იურისტებს სხვადასხვა აზრი აქვთ გამოთქმული ერთსა და იმავე
საკითხებზე, ამიტომ აზრის შეჯამება ძნელია. ამის გამო დიგესტები
ინკორპორაციის სახეს ატარებს.
 .
• იუსტინიანეს კოდექსი (Codex Iustinianus) — ეს არის იუსტინიანეს მიერ გამოცემული
აქტების ერთობლიობა. იუსტინიანეს კოდი, ანუ კონსტიტუციები პირველად გამოიცა 
529 წელს. 530 წელს გამოიცა 50 განკარგულება, რომელიც წინა განკარგულებების
ხარვეზებს ასწორებდა.

• 534 წელს გამოიცა კოდექსის ახალი რედაქცია, რომელიც შედგებოდა თორმეტი

წიგნისგან:

• I წიგნი — საეკლესიო სამართალი;

• II-VIII წიგნები — სამოქალაქო საკითხები;

• IX — სისხლის სამართლის საკითხები;

• X წიგნი — სახელმწიფო მმართველობის საკითხები.

პირველი კოდიფიკაციები

• დანია - 1683;
• ნორვეგია - 1687;
• საქართველო - ვახტანგ მეექვსის სამართლის წიგნთა კრებული - 1705;
• შვედეთისა და ფინეთის - 1734;

• საფრანგეთი -1804 (ნაპოლეონ ბონაპარტი);

• ავსტრია- 1811;
• ესპანეთი - 1889;
• გერმანია - 1896;
• შვეიცარია -1907 (აიგენ ჰუბერი);
• რუსეთის ფედერაცია -1922
სამოქალაქო სამართალი

awesrigebs pirTa Tanasworobaze damyarebul kerZo xasiaTis qonebriv,

saojaxo da pirad urTierTobebs.

კერძო სამართალი არის

• samarTlis sistemis nawili, romelic awesri gebs kerZo pirTa Soris

Tanasworuflebianobis safuZvelze warmoSobil urTierTobebs, romelTac safuZvlad
udevs pirTa nebis gamovlenis Tavisufleba da sxva pirebTan urTierTobis
damyarebis survili _ kerZo avtonomia.

• kerZo avtonomia sakuTrebis uflebasTan erTad Seadgens kerZo samarTlis

fundaments.
 საჯარო სამართალი

• awesrigebs saxelmwifos mier sajaro uflebamosilebaTa ganxorcielebisas pirTa

subordinaciuli daqvemdebarebis niadagze warmoSobil urTierTobebs, romelTa
inicireba xdeba ara kerZo avtonomiis, aramed saxelmwifos an misi organoebis nebis
safuZvelze.

• sajaro samarTali gansazRvravs samarTlebriv urTierTobebSi saxelmwifosa da misi

organoebis monawileobis winapirobebsa da wesebs, romelTa Sesabamisad saxelmwifo
aRasrulebs konstituciiTa da sajaro samarTlis sxva kanonebiT dakisrebul funqciebs.

• sajaro samarTali warmoadgens saxelmwifosTvis Seqmnil specialur samarTals.

კერძო პირი არის

• urTierTobis monawile yvela subieqti, romelic Tanasworobis safuZvelze da

arasajaro funqciis Sesasruleblad iyenebs samoqalaqo-samarTlebriv
konstruqciebsa Tu institutebs, magaliTad, nasyidobis an nardobis xelSekrulebebs.

• saxelmwifos an sajaro samarTlis sxva iuridiuli pirebis monawileoba urTierTobaSi

avtomaturad ar iwvevs am urTierTobis gadaqcevas sajaro-samarTlebriv
urTierTobad, Tuki saxelmwifo maTSi ar aRasrulebs sajaro funqciebs, magaliTad,
ar axorcielebs gadasaxadebis akrefas.
კერძო სამართლის სისტემა

Sedgeba samoqalaqo samarTlisa da kerZo samarTlis sxva dargebisagan.

kerZo samarTlis specialur dargebs ganekuTvneba: mewarmeTa,

inteleqtualuri sakuTrebis, Sromis, sakorporacio, gakotrebis,

საერთაშორისო კერძო da a.S. samarTali.

 კერძო სამართლის წყაროები

•  სამოქალაქო კოდექსი, კერძო სამართლის სხვა კანონები და მათი განმარტებები უნდა

შეესაბამებოდეს საქართველოს კონსტიტუციას.

• ერთი და იმავე დონის სამართლის ნორმათა კოლიზიის დროს გამოიყენება სპეციალური

და უფრო ახალი კანონი. ამ კოდექსით გათვალისწინებულ ზოგად ნორმებსა და
სპეციალურ ნორმებს შორის კოლიზიისას გამოიყენება სპეციალური ნორმები.

• სამოქალაქო ურთიერთობების მოსაწესრიგებლად კანონქვემდებარე ნორმატიული

აქტები გამოიყენება მხოლოდ მაშინ, თუ ისინი ავსებენ კანონის ნორმებს. თუ ეს აქტები
ეწინააღმდეგება კანონს, მოქმედებს კანონი.

• ჩვეულებანი გამოიყენება მხოლოდ მაშინ, თუ ისინი არ ეწინააღმდეგება სამართლისა და

ზნეობის საყოველთაოდ აღიარებულ ნორმებს ან საჯარო წესრიგს.
 ანალოგია
• სასამართლოს არა აქვს უფლება უარი თქვას სამოქალაქო საქმეებზე
მართლმსაჯულების განხორციელებაზე იმ შემთხვევაშიც, თუ სამართლის ნორმა არ
არსებობს, ან იგი ბუნდოვანია.

• ანალოგია gamoiyeneba mxolod maSin, roca konkretuli urTierTobis mosawesrigebeli norma

gamosayenebel kanonSi ar aris.

• analogiis adresati aris mosamarTle. mxolod mas SeuZlia samarTalgamoyenebis am meTodiT

sargebloba.

• analogiad ar miiCneva SemTxveva, roca kanoni Seicavs miTiTebas sxva normaze da am normis

gamoyenebaze.
...

• kanonis analogiad miiCneva „kanonSi pirdapir gauTvaliswinebel

SemTxvevaSi“ yvelaze ufro msgavsi urTierTobis maregulirebeli samarTlis
normis gamoyeneba.

• samarTlis analogia gamoiyeneba kanonis analogiis, e.i. msgavsi

urTierTobis maregulirebeli samarTlis normis ararsebobis SemTxvevaSi da
gulisxmobs urTierTobis mowesrigebas samarTlis zogadi principebis
safuZvelze
...

• specialuri urTierTobebis momwesrigebel normebs samoqalaqo

kodeqsi sagamonakliso normebs uwodebs da maTi gamoyeneba
analogiis wesiT dauSvebelia. magaliTad uTiTeben 624-e muxls,
romlis mixedviT sesxis xelSekrulebis namdviloba werilobiTi formis
ararsebobisas ar SeiZleba mxolod mowmeTa CvenebiT dadgindes. am
wesis gamoyeneba sxva xelSekrulebebis mimarT ar SeiZleba.
კანონის უკუძალა

kanonSi (an ganmartebiT ბარათში) pirdapir unda iyos miTiTebuli Setanili

cvlileba moqmedebs Tu ara warsulSi dasrulebul an mimdinare urTierTobebze.
კერძო სამართლის ობიექტები

• კერძოსამართლებრივი ურთიერთობის ობიექტი შეიძლება იყოს

ქონებრივი ან არაქონებრივი ღირებულების მატერიალური და
არამატერიალური სიკეთე, რომელიც კანონით დადგენილი წესით
ბრუნვიდან არ არის ამოღებული.
 კერძო სამართლის სუბიექტები

• კერძოსამართლებრივი ურთიერთობის სუბიექტი შეიძლება იყოს ნებისმიერი

ფიზიკური ან იურიდიული პირი. ეს წესი გამოიყენება როგორც სამეწარმეო, ასევე
არასამეწარმეო, საქართველოსა თუ სხვა ქვეყნის პირების მიმართ.

• სახელმწიფო ორგანოებისა და საჯარო სამართლის იურიდიული პირების

კერძოსამართლებრივი ურთიერთობები სხვა პირებთან ასევე წესრიგდება
სამოქალაქო კანონებით, თუკი ეს ურთიერთობები, სახელმწიფოებრივი ან
საზოგადოებრივი ინტერესებიდან გამომდინარე, არ უნდა მოწესრიგდეს საჯარო
სამართლით.

• სამართლებრივი ურთიერთობის მონაწილენი ვალდებულნი არიან

კეთილსინდისიერად განახორციელონ თავიანთი უფლებები და მოვალეობანი.