TIẾT 94 (Theo CT giảm tải của Bộ)

DÙNG CỤM CHỦ - VỊ ĐỂ MỞ RỘNG CÂU

 Các phép biến đổi câu

Thêm, bớt thành phần câu. Chuyển đổi kiểu câu

Rút gọn Mở rộng câu Chuyển đổi câu chủ động

câu
thành câu bị động
Thêm Dùng
Dùng cụm
trạng ngữ chủ
chủ - vị để mở
cho câu rộng
rộng câu
I. Thế nào là dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu?
1. Ví dụ: (sgk 68)
2. Nhận xét:
Cụm
C-V
Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, được
C V dùng
Cụm danh từ làm
phụ
Chủ ngữ Vị ngữ
sau
trong
luyện những tình cảm ta sẵn có […] (Hoài Thanh) cụm
C V
danh
Cụm danh từ từ.
Vị ngữ

→ Mở rộng câu ở thành phần vị ngữ

 Em hiểu thế nào là dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu?

Khi nói hoặc viết, có thể dùng những cụm từ

có hình thức cấu tạo giống câu đơn bình
thường, gọi là cụm chủ - vị (cụm C-V) làm
thành phần câu hoặc thành phần của cụm từ
để mở rộng câu.

3. KL, Ghi nhớ 1: SGK/68

 So sánh 2 cách viết sau. Theo em, cách viết nào hay hơn?

Cách 1: Cách 2:
Văn chương Văn chương gây cho ta
gây cho ta những tình cảm ta không
tình cảm, luyện có, luyện những tình cảm
cho ta tình ta sẵn có.
cảm.

nội dung cụ thể hơn,

Nội dung không hay,
nhịp điệu câu văn
không thể hiện cảm xúc.
uyển chuyển hơn.
II. Các trường hợp dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu

1. Ví dụ 1: Sgk/68
a. Chị Ba đến khiến tôi rất vui và vững tâm.
b. Khi bắt đầu kháng chiến, nhân dân ta tinh thần rất hăng hái.
c. Chúng ta có thể nói rằng trời sinh lá sen để bao bọc cốm,
cũng như trời sinh cốm nằm ủ trong lá sen.

Câu hỏi:
- Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong các câu trên?
- Tìm cụm C-V làm thành phần câu hoặc thành phần cụm từ
trong các câu trên?
- Cho biết trong mỗi câu, cụm C-V làm thành phần gì?
 2. Nhận xét:
a. Chị Ba đến khiến tôi rất vui và vững tâm.
Động
C V từ C V

Chủ ngữ Vị ngữ

 Cụm C – V làm chủ ngữ ; làm bổ ngữ cho

động từ khiến.
b. Khi bắt đầu kháng chiến, nhân dân ta tinh thần rất hăng hái.

C V
Trạng ngữ Chủ ngữ Vị ngữ

 Cụm C – V làm vị ngữ.

c. Chúng ta có thể nói rằng trời sinh lá sen để bao bọc cốm,
Chủ ngữ
Vị ngữ (Cụm động từ)

cũng như trời sinh cốm nằm ủ trong lá sen.

Vị ngữ (Cụm động từ)
 có thể nói rằng trời sinh lá sen để bao bọc cốm,

C V
Động từ Phụ ngữ sau
trung tâm

cũng như trời sinh cốm nằm ủ trong lá sen.

C V
Phụ ngữ sau
 Cụm C – V làm phụ ngữ trong cụm động
từ.
 3. KL, Ghi nhớ 2 : SGK/69

Các thành phần câu như chủ ngữ, vị

ngữ và các phụ ngữ trong cụm danh
từ, cụm động từ , cụm tính từ đều có
thể được cấu tạo bằng cụm C-V.
 Dùng cụm C-V để mở rộng các
thành phần trong câu:

Khái Các trường hợp dùng cụm

niệm C-V để mở rộng câu:

Chủ Vị Phụ ngữ Phụ ngữ Phụ ngữ

ngữ ngữ trong cụm trong cụm trong cụm
danh từ động từ tính từ
 III. Luyện tập

1.Tìm cụm C-V làm thành phần câu hoặc thành phần cụm từ trong
câu dưới đây. Cho biết trong mỗi câu cụm C-V làm thành phần gì ?
* Lưu ý: Các con làm câu b,c,d (sgk 69), cô chỉ chữa câu a

a. Trung đội trưởng Bính khuôn mặt đầy đặn.

b. Khi các cô gái Vòng đỗ gánh, giở từng lớp lá sen, chúng ta thấy
hiện ra từng lớp lá cốm, sạch sẽ và tinh khiết, không mảy may một
chút bụi nào.
c. Bỗng một bàn tay đập và khiến hắn giật mình.
a, Trung đội trưởng Bính khuôn mặt đầy đặn.

C V

Chủ ngữ Vị ngữ

 Cụm C-V làm vị ngữ trong câu.

Bài tập 2: Hãy đặt câu có sử dụng cụm C – V để mở rộng
câu.
Ví dụ:
Mẹ em là một bác sỹ giỏi, yêu thương bệnh nhân hết lòng.

Bài tập 3 (thêm): Em hãy viết 1 đoạn văn ngắn (6 – 8

câu), nội dung viết về cảnh đẹp thiên nhiên nước ta, trong
đó có sử dụng cụm C-V để mở rộng câu. Gạch chân và chỉ
rõ. (về nhà làm)
 BT bổ sung: Hãy xác định thành phần câu và cho biết các câu
trên mở rộng thành phần nào? (nếu còn thời gian)
a. Chiếc bàn này chân đã gẫy.
Chiếc bàn này chân đã Cụm C – V làm vị ngữ.
gẫy. c v
CN VN
b. Cô giáo ốm là một tin buồn.
Cô giáo ốm là một tin buồn. Cụm C – V làm chủ ngữ.
c v
CN VN
c. Mẹ luôn hi vọng tôi sẽ thi đỗ cấp 3.
Mẹ luôn hi vọng tôi sẽ thi đỗ cấp 3.
ĐT c v
Cụm C – V làm phụ ngữ cho động từ.
CN VN
d. Tôi rất thích con gấu Lan tặng.
Tôi rất thích con gấu Lan tặng.
DT c v Cụm C – V làm phụ ngữ cho danh từ.

CN VN
 Là dùng những cụm từ có hình thức
Thế nào là dùng cụm giống câu đơn bình thường, gọi là cụm
C-V làm thành phần của câu hoặc
C-V để mở rộng thành phần của cụm từ để mở rộng câu
câu?

Dùng cụm C-V

để mở rộng câu Chủ ngữ

Vị ngữ
Các trường hợp dùng
Phụ ngữ trong cụm danh từ
cụm C-V để mở rộng câu
Phụ ngữ trong cụm động từ

Phụ ngữ trong cụm tính từ

- Học thuộc các ghi nhớ, nhớ sơ đồ tư duy bài
học .
- Vận dụng để làm các BT của bài «Dùng cụm
C – V để mở rộng câu» tiếp theo Sgk T96,
97).
hoàn thành BT3 (làm thêm).
- Soạn bài sau: “Tìm hiểu về phép lập luận
giải thích”.