მოგესალმებით

სანივთო სამართალი

ლიტერატურა?

გამოცდები?

სხვა?
იურიდიული აქტი ისეთი მოქმედებაა,
რომლითაც პირი სამართლებრივ შედეგს
ისახავს მიზნად ;
იურიდიული საქციელი სამართლებრივ
შედეგს იწვევს პირის განზრახვის გარეშე.

იურიდიული აქტი ორი სახისაა:

ადმინისტრაციული აქტი და გარიგება.
 სანივთო
სამართა
ლი ?

იე რ თ ო ბა ?
ე ბ რივ ი უ რთ
ძ ო ს ამ არ თ ლ
კე რ

ვალდებულებით
ი
სამართალი ?
 კანონით
ბოძებული &
გარანტირებული

უფლება

სუბიექტი
(მატარებელი)
ობიექტი
 უფლებათა კლასები:

აბსოლუტური
აბსოლუტური
((სანივთო
სანივთო))
ან

რელატიური
რელატიური––ფარდობითი
ფარდობითი
((ვალდებულებითი
ვალდებულებითი))
?

სუბიექტური & ობიექტური

 უფლება

არამატერია
ლური
არაქონებრი
ვი

არამატერი მატერიალ
ალური ური
ქონებრივი ქონებრივი
 ქონება Bona
უფლება-მოთხოვნების ერთიანობაა
აქტივები (ვალდებულებები, პასივები?)

ნივთები არამატერიალური ქონებრივი სიკეთე

Res corporales Res Incorporales
(ფიზიკური სხეულის მქონეა) (უსხეულოა)
 უძრავი
ქონება
სანივთო
უფლებეი

მოძრავი
ქონება
სანივთო,
ვალდებულები
თი & პირადი
ქონებრივი
უფლებები
 ნივთი
არის:

ფიზიკური სხეულის მქონე,

ბრუნვაუნარიანი,

პიროვნულობას მოკლებული და

ადამიანის ბატონობას
დაქვემდებარებული საგანი
 ,სხეულე ბრ
ნული
,სხეულე ბრ
ნული

ძ
რა
ი
ი

თე
ი
ა
მ
ჯ
ე
ა
პ
ც
ა
ლ

ა
ა
ე
რ

თ
ა
რა
ფ
ზ
კ

რა
დ

ღ
ობ

თ)
 ნივთები

საერთო სარგებლობის, კერძო & საჯარო

მოძრავი res mobiles

უძრავი res immobiles

 ნივთები

დაყოფადი და დაუყოფადი

ინდივიდუალური და გვაროვნული

3 მოხმარებადი და მოუხმარებადი
 ნივთის
ნივთის შემადგენლობა
შემადგენლობა::

არსებითი
არსებითი და
და არაარსებითი
არაარსებითი((მარტივი
მარტივი))შემადგენელი
შემადგენელინაწილ
ნაწილ

&

საკუთვნებელი
საკუთვნებელი
უნდა იყოს მოძრავი ნივთი

სივრცობრივ კავშირში უნდა იყოს

მთავარ ნივთთან

ნივთის
საკუთვნებლად
დამკვიდრებულ
ი შეხედულებით მიჩნევისათვის,
უნდა იყოს ის უნდა ხანგრძლივი
მიჩნეული აკმაყოფილებდე ვადით უნდა იყოს
საკუთვნებლად დაკავშირებული
ს მთავარ ნივთთან
შემდეგ
წინაპირობებს:
გათვალისწინებული უნდა იყოს მთავარი ნივთის
სამეურნეო(ეკონომიკური) მიზნის
 სამა
რ
ურთ თლებრ
იერთ ივ ი
ობის ვ ი ქ ტი
სუბი ბ რი ი ე
ექტი ე ო ბ
ლ
თ ობ ი ს
არ
სამ იერთ
საწარმ ურთ
ო

პირთა და ქონების ორგანიზაციულ–ეკონომიკური

ერთიანობა
 აქცესორული
&
შეზღუდული
უფლება

აქცესორული შეზღუდული
უფლება უფლება

ძირითადი ძირითადი
უფლება უფლება
აქცესორული შეზღუდული
უფლება უფლება

ვალდებულებით & სანივთო

სამართლებრივი
(გარიგება–საჯარო რეესტრი)
 მფლობელობა ფაქტია
და არა უფლება

ფაქტობრივი
ნება დაუფლება, მფლობელობა
ბატონობა

ფაქტობრივი ბატონობა არაა იდენტური ფიზიკური ბატონობისა

 მფლობელობ
ა

მფლობე
თანამფლობელე
ლი
ბი

მჭერი–მპყრობელი

მარტივი–თანაზიარი
კვალიფიციური–
წილადი
 მფლობელობა შეიძლება იყოს:

პირდაპირი არაპირდაპირი

(ვადიანია)
 არაკეთილსინდისიერ
კეთილსინდისიერი ი

მფლობელი შეიძლება
იყოს:

არამართლზომიერ
მართლზომიერი ი
 კეთილსინდისიერი მფლობელის
უფლება მფლობელობის დაცვაზე

მფლობელობის ჩამორთმევისას, მფლობელობის უკან

დაბრუნების მოთხოვნის უფლება

მფლობელობაში ხელშეშლის აღკვეთის

მოთხოვნის უფლება
 კეთილსინდისიერი მფლობელის უფლება-
მოვალეობანი,
უფლებამოსილი პირისათვის, ნივთის/უფლების
დაბრუნებისას

ნაყოფის/შემოსავლის შენარჩუნების უფლება

ხარჯების ანაზღაურების უფლება

(რაც არაა კომპენსირებული ნაყოფით)

გაუმჯობესებების(რომელთა შედეგადაც გაიზარდა ნივთის

ღირებულება) ანაზღაურების უფლება

ბრალით მიუღებელი შემოსავალი/ნაყოფი უნდა

გაიქვითოს
 არაკეთილსინდისიერი მფლობელის უფლება-
მოვალეობანი,
უფლებამოსილი პირისათვის, ნივთის/უფლების
დაბრუნებისას

ნაყოფის/შემოსავლის დაბრუნების ვალდებულება

ბრალით მიუღებელი შემოსავალის/ნაყოფის

ანაზღაურების ვალდებულება

გაუმჯობესებების/ხარჯების (რომელთა შედეგადაც გაიზარდა

ნივთის ღირებულება) ანაზღაურების უფლება
 ნივთზე შეძენითი ხანდაზმულობით
საკუთრების უფლების მოსაპოვებლად
საჭიროა:

შემძენის მიერ ნივთის უწყვეტად და თავისთვის ფლობა

დაცული უნდა იყოს ვადა(5-15 წელი)

შეძენის საფუძვლად უნდა არსებობდეს ვალდებულებით

სამართლებრივი(ბათილი) გარიგება

მფლობელი აუცილებლად უნდა იყოს კეთილსინდისიერი

(კეთილსინდისიერება ივარაუდება, სანამ საწინააღმდეგო
დამტკიცდება)
 მფლობელობა
●

წყდება:

ნებით ან ნების
1)
●

გარეშე

ფაქტობრივი
2)
●

ბატონობის შეწყვეტით
 საკუთრება?

საკუთრება პირის ნივთთან ურთიერთობაა

ურთიერთბის ხასიათი, შინაარსი და გარანტიები

საკუთრება ნივთების თაობაზე ადამიანთა შორის

ურთიერთობაა
 საკუთრების მდგომარეობა

პოზიტიური ნეგატიური

დამქირავებელი
მესაკუთრე მონათხოვრე
 არ გააჩნია
აბსოლუტური
სახელმწიფოებრი
ა
ვი ფარგლები

საკუთრების უფლება
(რელატიური უფლება ზღუდავს, თუ აუქმებს?)
 საკუთრების
უფლება

ადამიანის ბუნებითი უფლებაა,

იგი ადამიანს დაბადებიდანვე გააჩნია,

3
მისი არსებობა პირის უფლებაუნარიანობაზეა დამოკიდებული
 საკუთრების
უფლება
ქონების
შეძენის
შესაძლებლო
ბაა

საკუთრების
უფლება არაა
ქონება
 საკუთრება პიროვნების
განვითარების ხელშემწყობი
ატრიბუტია

გარდა უფლებების “მიცემისა” საკუთრება

“ავალდებულებს”

საკუთრების უფლებით მესაკუთრეს შეუძლია

თავისუფლად: ფლობდეს, სარგებლობდეს და
განკარგავდეს ქონებას
 საკუთრების
უფლება
იზღუდება

კანონით ხელშეკრულებით

აღნაგობა,
სასოფლო-სამეურნეო უზუფრუქტი,
მიწა, ქირავნობა,
კულტურული და ისტორიული
ობიექტი იჯარა,
თხოვება.
საკუთრების დაცვის სანივთო სამართლებრივი საშუალებებია

ვინდიკაციური სარჩელი

ნეგატორული სარჩელი
 საკუთრების
უფლება
დაცულია

კერძო სამართლით საჯარო სამართლით

სამოქალაქო სამართალი, საკონსტიტუციო,

ინტელექტუალური სამართალი. სისხლის სამართალი
 ვინდიკაცია ესაა სხვისი უკანონო
მფლობელობიდან ნივთის გამოთხოვა-მესაკუთრის
მიერ

ვინდიკაცია ხდება ორ შემთხვევაში

ნივთი გავიდა მესაკუთრის მფლობელობიდან მისი

ნებით და არ უბრუნდება

ნივთი გავიდა მესაკუთრის მფლობელობიდან მისი ნების გარეშე

ვინდიკაციის უფლება არსებობს მანამ სანამ ნივთი სახეზეა. ნივთის უკანონო

მფლობელობაში მოსპობისას გამოიყენება დელიქტური სარჩელი.
“ხდება ვინდიკაციური სარჩელის ტრანსფორმაცია დელიქტურ სარცელად”
 ნეგატორული სარჩელი

ქმედების
აღკვეთა
საკუთრების შემდგომ
ჯერ უნდა
მოვთხოვოთ ხელმყოფს სასამართლოს
:

ნეგატორულ სარჩელს მიმართავენ, მაშინ როცა საკუთრების

ხელყოფა ხდება მისი ჩამორთმევის გარეშე
 საერთო საკუთრება

საერთო საკუთრება წარმოიშობა: 1) კანონით & 2) გარგიებით

საერთო საკუთრება არაა საკუთრების რაიმე ფორმა, უბრალო

აქ ქონება ერთდროულად რამდენიმე მესაკუთრეს ეკუთვნის

“წილადი”
“თანაზიარი”
 “შიკანა”

უფლების ბოროტად გამოყენება-”შიკანა”

“შიკანა” იწყება იქ, სადაც უფლება იქცევა ზიანის

მიყენების იარაღად, დელიქტის ჩადენის
საშუალებად
 საკუთრების
ჩამორთმევა
ხდება

გადაუდებელი აუცილებელი
აუცილებლობისას საჭიროებისას

ორგანული კანონო
კანონი
 საკუთრების
ჩამორთმევა
შეიძლება მხოლოდ

კანონით დადგენილ შემთხვევებში

და

წინასწარი, სრული და სამართლიანი

ანაზღაურების პირობით
 გადაუდებელ აუცილებლობას განეკუთვნება
ვითარება რომლის დროსაც:

საომარი ან საგანგებო მდგომარეობის,

ეკოლოგიური კატასტროფის, სტიქიური უბედურების,

ეპიდემიის, ეპიზოოტიის საშიშროების გამო

საფრთხე ექმნება ადამიანთა სიცოცხლეს ან

ჯანმრთელობას, სახელმწიფო ან საზოგადოებრივ
უსაფრთხოებას.
 ადგილობრივი
თვითმმართველობ
ის
წარმომადგენლობი
თი ორგანო

ს საკ უთ რ ების
ცილ ე ბლ ობისა ბს:
დ ებ ელ ი ა უ ლ ებ ას იღ ე
გადაუ ბ გ ა დაწ ყვეტი
თ მე ვი ს შე სახე
ჩამორ

საქართველოს
სამინისტრო,
ავტონომიური
რესპუბლიკის
სამინისტრო
 აუცილებელი საჭიროებისას
საკუთრების ჩამორთმევის
შესახებ
გადაწყვეტილებას იღებს:

საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების

მინისტრი
ბრძანებით

მინისტრის ბრძანების საფუძველზე

სასამართლო
 ვინ შეიძლება იყოს “ექსპროპრიატორი”?

სახელმწიფო ორგანო ან ადგილობრივი თვითმმართველობის

ორგანო

საჯარო ან კერძო სამართლის იურიდიული პირი

 რე შემთხვევაში დაიშვება
ექსპროპრიაცია?

ა) გზისა და მაგისტრალის გაყვანა-მშენებლობისათვის;

ბ) რკინიგზის ხაზების გაყვანისათვის;

გ) ნედლი ნავთობის, ბუნებრივი გაზისა და ნავთობპროდუქტების

მილსადენების გაყვანისათვის;

დ) ელექტროენერგიის გადამცემი და გამანაწილებელი ხაზების

მშენებ-ლობისათვის;
 ე) წყალმომარაგების, კანალიზაციისა და
ატმოსფერული ნალექების კოლექ-
ტორული ხაზების გაყვანისათვის;

ვ) სატელეფონო ხაზების გაყვანისათვის;

ზ) სატელევიზიო კაბელების გაყვანისათვის;

თ) საზოგადოებრივი საჭიროებისათვის
აუცილებელი ნაგებობისა და ობიექტის
მშენებლობისათვის;

ი) ეროვნული თავდაცვისათვის საჭირო სამუშაოებისათვის

კ) სასარგებლო წიაღისეულის მოპოვებისათვის.

 სამეზობლო
სამართალი
ვინ შეიძლება ჩაითვალოს
მეზობლად?

რას გულისხომბს მეზობლების ვალდებულება

პატივი სცენ ერთმანეთს(ურთიერთპატივისცემის
პრინციპი)?
 “ემისია”
ურთიერთზემოქმედება

არსებითი & არაარსებითი &

დაუშვებელი

იდეალური-ზნეობრივი

ორმხრივ ზემოქმედებაში იგულისხმება

უარყოფითი, მავნე ზემოქმედება
 ემისიის
თმენის
ვალდებულება
არაარსებითის არსებითის

განსაკუთრებულ
უპირობოა შემთხვევებში
(კომპენსაციით)
 დაუშვებელი
ხელყოფის
აკრძალვა

საფრთხის
აღკვეთის
მოთხოვნა
გამდინარე მდინარეთა
მიწის ზედა ბუნებრივი
და ქვედა დინების

წყლის ექსპლუატაცია
 მეზობელი ნაკვეთის მესაკუთრის
უფლება ნაყოფზე

მშენებლობისას საზღვრის დარღვევისას ფულადი კომპენსაცია

სასაზღვრო მიჯნის აღმართვის მოვალეობა

&
სასაზღვრო ნაგებობით სარგებლობის უფლება
აუცილებელი
აუცილებელი გზის
გზის მოთხოვნის
მოთხოვნის არსი
არსი

სერიტუტი
სერიტუტი??

სუბიექტური & ობიექტური

 უზუფრუქტი
წარმოიშობა:

გარიგების
კანონის (ცალმხრივის,
საფუძველზე ორმხრივის)
საფუზველზე
 უზუფრუქტის უფლება

პირადი
ხასიათისაა
შეზღუდულია

სუბიექტურია

სანივთოა
უზუფრუქტუარის
გარდაცვალება
წყვეტს
უზუფრუქტს
 უზუფრუქტის

სუბიექტები ობიექტები
 ვადიანი
უზუფრუქტის სახეებია:

უსასყიდლო

სამისდღეშიო
(ფიზ. და იურ. პირის
არსებობის მანძილზე)
სასყიდლიანი
 უზუფრუქტი
ვრცელდება:

ნივთზე, მის არსებით და არაარსებით შემადგენელ

ნაწილებზე

ასევე , ყველა იმ (მოძრავ) ნივთზე, რომელთა

მიცნევა საკუთვნებლადაა შესაძლებებლი
სერვიტუტის
აუცილებლობას
საკუთრების სრული
გამოყენების
საჭიროება
მოითხოვს

ვ ი ტ უ ტ ი
სერ

სერვიტუტისას ერთი
ნივთი დგება მეორე
ნივთის სამსახურში ამ
უკანასკნელის უკეთ
გამოყენების მიზნით
 სერვიტუტი
წარმოიშობა:

კანონის გარიგების
საფუძველზე საფუზველზე
უძრავი ნივთის –
სანივთო შეზღუდული
(პრედიალური– პირადი
მიწაზე)

სერვიტუტის სახეები
 სერვიტუტის

სუბიექტები ობიექტები
 სანივთო/პრედიალური
სერვიტუტი დგინდება უძრავი
ქონების სასარგებლოდ და არა
პირის

სერვიტუტის ურთიერთობაში მონაწილეობს:

“მთავარი(გაბატონებული)” ნივთი &

“მომსახურე” ნივთი
(ნივთი–უძრავი)
 მთავარი და მომსახურე უძრავი
ნივთი(სერვიტუტისას)?

მთავარი(გაბატონებული) ნივთი – უძრავი ქონება, რომლის სასარგებლოდაც

არსებობს სერვიტუტი

მომსახურე ნივთი – უძრავი ქონება, რომელიც დატვირთულია

სერვიტუტით
ვის/რის სასარგებლოდ დგინდება
სერვიტუტი?
სანივთო სერვიტუტი დგინდება
მთავარი ნივთის სარგებლობისთვის,
1
სამსახურისთვის
მჭიდროდაა დაკავშირებული საკუთრების
უფლებასთან და არა მესაკუთრის
პიროვნებასთან

პირადი სერვიტუტი დგინდება პირის

სასარგებლოდ, სამსახურისთვის.
პირში იგულისხმება, როგორც ფიზიკური,
2
ისე იურიდიული პირი
ყოველთვის დაკავშირებულია კონკრეტულ
პიროვნებასთან
სერვიტუტით გათვალისწინებულ დატვირთვას
გააჩნია

პოზიტიური შინაარსი
დადებითი სერვიტუტი

ნეგატიური შინაარსი
უარყოფითი სერვიტუტი
პოზიტიური & ნეგატიური

დადებითი სერვიტუტისას უარყოფითი

სერვიტუტზე სერვიტუტისას მომსახურე
უფლებამოსილს შეუძლია უძრავი ნივთის
გარკვეული სახით მესაკუთრეს ეკრძალება ამა
ისარგებლოს სხვისი უძრავი თუ იმ სახით თავისი
ნივთით ნივთით სარგებლობა
სერვიტუტი
სერვიტუტი მთავარი
მთავარი უძრავი
უძრავი ნივთის
ნივთის არსებითი
არსებითი ნაწილი
ნაწილი

სერვიტუტი
სერვიტუტი სანივთო
სანივთო,, შეზღუდული
შეზღუდული უფლებაა
უფლებაა

სრვიტუტი მხოლოდ მაშინ შეიძლება არსებობდეს, თუ

იგი იძლევა მთავარი ნივთით უკეთ სარგებლობის შესაძლებლ
 სერვიტუტის წარმოშობისათვის აუცილებელია

მომსახურე უძრავი ნივთის სერვიტუტით დატვირთვა

დარეგისტრირდეს საჯარო რეესტრში

მთავარი უძრავი ნივთის სერვიტუტის უფლებით აღჭურვა

რეგისტრაციას არ საჭიროებს
 სერვიტუტის უფლება წარმოიშობა

სანივთო
გარიგების

საჯარო რეესტრში
რეგისტრაციის
მომენტიდან
მიწის ნაკვეთის გაყოფისას სერვიტუტის ბედი

მთავარი ნივთის გაყოფისას

მიწის ნაკვეთი
შეიძლება
ნაწილობრივად
მიწის ნაკვეთი
იყოს
შეიძლება
დატვირთული
მთლიანად იყოს
სერვიტუტით
დატვირთული
სერვიტუტით

მომსახურე ნივთის გაყოფისას

სერვიტუტის შეწყვეტის საფუძვლები

გარიგება(ცალმხრივი, ორმხრივი);
გამოყენების შეუძლებლობა;
ინტერესის დაკარგვა;

მთავარი და მომსახურე ნივთის გაერთიანება;

ვადის გასვლა;

გარდაცვალება & ლიკვიდაცია.

 შეზღუდული პირადი სერვიტუტი

ემსახურება ფიზიკურ და იურიდიულ

პირებს

შინაარსობრივად სარგებლობის
უფლებას წარმოადგენს
სარგებლობაში იგულისხმება: საწარმოს,
რესტორნის, ბენზინგასამართი სადგურის
ექსპლუატაცია.
ბინის საცხოვრებლად გამოყენება!
სერვიტუტის ეს(არცერთი) სახე არაა გადაცემადი.
 შინაარსის მიხედვით განასხვავებენ:

უზუფრუქტი

მიწის & პირადი

სერვიტუტი