Menaxhimi dhe Udhëheqja në

Infermieri

Msc: Elheme Abazi

E-mail: elheme.abazi@universitetiaab.com
Delegimi i Kujdesit të Pacientit
 Delegimi
Përkufizimi:
• Kuptimi i delegimit si koncept është mjaft i ndërlikuar, por në kuptimin tonë
përfshinë aktivitetin rreth dhënies, përcjelljes apo bartjes.

• Në kontekst të menaxhmentit, menaxheri jep apo bart detyra të caktuara në

formë të punës dhe autoritetit.

• Pra, delegimi si proces paraqet bartjen e detyrave nga niveli i lartë tek niveli i
mesëm për të vazhduar pastaj te niveli i ulët.

• Delegimi apo procesi i bartjes nuk do thotë shkarkim nga përgjegjësia e

niveleve të menaxherëve, përkundrazi edhe kjo bartje – delegim:
– në një anë ka të bëjnë me përmbushjen e detyrave të deleguara tek
nivelet më të ulëta (vartësit e tyre) dhe
– në anën tjetër kontrollin e mënyrës, cilësisë, kohës dhe saktësisë së
përmbushjes së atyre detyrave nga vartësit e tyre.
 Delegimi
Si Brian Tracy - Delegimi është një nga aftësitë dhe mjeshtëritë thelbësore të
Menaxhimit.

Menaxhimi dhe Delegimi

• Menaxhimi është përcaktuar si “marrje e rezultateve përmes njerëzve tjerë”,

kurse si vazhdim i këtij përcaktimi është ideja e delegimit të efektshëm të
– detyrave,
– të punëve dhe
– të përgjegjësive tek anëtarët e stafit që keni nën vartësi.

• Aftësia dhe dëshira për të deleguar është themelore për përparimin dhe
suksesin e organizatës.
• Ndryshe, pa aftësia për të deleguar është kufizim i mundësive për të
përparuar (pra punët duhet të kryhen vetë nga Ju..!)
 Delegimi në Infermieri
• Nga 1800 – Delegimi në infermieri u diskutua nga Nightingale dhe ka
vazhduar të zhvillohet që prej asaj kohe.
• Shoqata Amerikane e Infermierëve (ANA) përcakton delegimin si
transferimin e përgjegjësisë për kryerjen e një detyre nga një individ tek një
tjetër, duke e mbajtur llogaridhënien për rezultatin.

 Delegimi mund ti jep më shumë hapësirë infermierëve që të merret me

nevoja më komplekse të kujdesit ndaj pacientit, të zhvillojë aftësitë e
personelit ndihmës i infermierëve (NAP) dhe të promovojë kontrollin e kostos
për organizatën e kujdesit shëndetësor.

• Në vitin 2006, Shoqata Amerikane e Infermierëve (ANA) dhe Këshilli

Kombëtar i Bordeve të Infermierisë (NCSBN) bashkëngjiten një Deklaratë të
Përbashkët për Delegimin,
 ANA - American Nurses Association
 NAP - nursing assistive personel
 NCSBN - National Council of State Boards of Nursing
 Koncepetet e Delegimit
Konceptet e delegimit janë

• Llogaridhënia
• Autoriteti,
• Përgjegjësia,
• Mbikëqyrja dhe
• Caktimi i infermierëve.
 Delegimi - Llogaridhënia
• Llogaridhënia – do të thotë të jesh i/e përgjegjshme për veprimet ose
mosveprimet e vetvetes ose të të tjerëve në kontekstin e delegimit (NCSBN,
1997).
• Përgjegjësitë e infermiereve të licencuar (RN) janë si në vijim:
 në pajtim me kërkesat ligjore të përcaktuara në ligjet e juridiksionit dhe
rregullat për infermierinë.
 përgjegjës për cilësinë, për njohjen e kufijve, njohurive dhe përvojës; dhe për
planifikimin e situatave përtej ekspertizës së infermierit (NCSBN, 2004).
 vendimet, veprimet dhe mosveprimet dhe pasojat e tyre.
 monitorimin e ndryshimeve në statusin e një pacienti, duke zbatuar trajtimin
për përgjigjet ndaj sëmundjes dhe ndihmojnë në parandalimin e
komplikimeve.

• RN vlerëson pacientin; bën një diagnozë infermierie; dhe zhvillon, zbaton

dhe vlerëson planin e kujdesit të pacientit.
• RN përdor gjykimin e infermierisë dhe monitoron pacientët e
paqëndrueshëm me rezultate të paparashikueshme.
 Delegimi - Llogaridhënia
• Delegimi i kujdesit të pacientit, pavarësisht a është direkt dhe indirekt ai
duhet të jetë i arsyeshëm, i rëndësishëm dhe praktik.

• Detyrat e infermierisë që nuk përfshijnë kujdes indirekt të pacientit mund të

ri-caktohen më lirshëm dhe të sjellin më pak implikime ligjore për
infermiereve të licencuar (RN) sesa delegimi i aktiviteteve të direkte të
praktikës infermierore.
p.sh:
• Fazat e vlerësimit, analizës, diagnostikimit, planifikimit, mësimdhënies dhe
vlerësimit të procesit të infermierisë nuk mund të delegohen te personelit
ndihmës infermierëve (NAP) .

• Përgjegjësia përfshin besueshmërinë, besueshmërinë dhe detyrimin për të

kryer punën kur një detyrë pranohet.
 Delegimi - Përgjegjësia
• Përgjegjësia - përfshin besueshmërinë, sigurinë dhe detyrimin për të kryer
punën kur një detyrë pranohet.

• Përgjegjësia përfshin gjithashtu detyrimin e secilit person për të performuar

në një nivel të pranueshëm - nivelin në të cilin personi është i arsimuar.
Shembull,
 Krye-infermierja delegon një detyrë një personeli ndihmës i infermierëve (NAP) që
duhet t'i sigurojë pacientit një dush në shtrat (pastrim). Ajo nuk administron ilaçe
për dhimbje ose nuk kryen procedura invazive ose sterile.
 Pasi i kryen detyrat e caktuara, ajo i siguron krye infermierën për kryerjen e
detyrave dhe rezultatin e veprimeve të saj. Ky reagim i jepet kryeinfermierës
brenda një afati kohor të specifikuar. Vini re se reagimet janë dhënë në të dy
drejtimet.!!!
• Pra është përgjegjësi e RN për të ndjekur mbikëqyrjen dhe vlerësimin e
vazhdueshëm të aktiviteteve të kryera nga personeli.
• Infermierja transferon përgjegjësinë dhe autoritetin për përfundimin e një
detyre të deleguar, por infermierja mban përgjegjësi për procesin e
delegimit.
 Delegimi - Autoriteti
• Henry Fayol, e trajtonte autoritetin si ‘e drejta për të dhënë urdhra dhe për të
kërkuar bindje të plotë’,
• ndërsa sipas H. Simon-it autoriteti është ‘pushteti që ka menaxheri për të
marrë vendime të cilat shërbejnë si guidë për veprimet tjera’.

Autoriteti në Infermieri
 E drejta për të deleguar detyrat dhe për t'i dhënë udhëzime personelit
ndihmës infermier (NAP) e vendos Infermieren e licencuar (RN) në
një pozitë autoriteti.
• Në SHBA, autoriteti dhe e drejta e delegimit, bazohet në aktin e praktikës së
infermiereve shtetërore (NCSBN, 1995),

• Autoriteti ndodh kur një personi të cilit i është dhënë e drejta e delegimit
dhe gjithashtu ka fuqinë zyrtare nga një agjenci për të deleguar.

• Ka katër nivele të mundshme autoritetit që do të përdoren nga Infermieren

e licencuar (RN) kur i delegon një detyrë një infermiere tjetër.
Delegimi - Autoriteti
 Delegimi – Mbikëqyrja
• Këshilli Kombëtar i Bordeve të Infermierisë (NCSBN) përcakton
mbikëqyrjen si: si ofrimin e udhëzimit ose drejtimit, vlerësimit dhe
përcjelljes për kryerjen e një detyre të deleguar nga infermierja e licencuar
te personeli ndihmës.
• Shoqata Amerikane e Infermierëve (ANA) përcakton delegimin e
përcakton mbikëqyrjen si proces aktiv të drejtimit, udhëzimit dhe ndikimit
në rezultatin e kryerjes së një detyre të një individi.

• ANA ashtu edhe NCSBN e përkufizojnë mbikëqyrjen si ofrimin e udhëzimit

dhe mbikëqyrjes së një detyre infermiere të deleguar (Deklaratë e
Përbashkët për Delegacionin, ANA dhe NCSBN, 2005)

Mbikëqyrja On-site dhe Out-site

• Mbikëqyrja mund të kategorizohet si në një vend (on-site), në të cilën
infermierja është fizikisht e pranishme ose menjëherë në dispozicion ndërsa
aktiviteti po kryhet, ose jashtë vendit (out-site), në të cilin infermierja ka
mundësinë të sigurojë drejtimin përmes mjeteve të ndryshme të shkrimit,
verbalit dhe komunikimi elektronik (ANA, 1996).
 Delegimi – Mbikëqyrja
• Një infermiere që mbikëqyr kujdesin, do t'i ofrojë stafit drejtim të qartë se
cilat detyra duhet të kryhen për pacientët specifikë.

• Infermierja mbikëqyrëse duhet të identifikojë kur dhe si duhet të bëhet

detyra dhe çfarë informacioni duhet të mblidhet, si dhe çdo informacion
specifik për pacientin.

• Infermierja gjithashtu duhet të identifikojë cilat rezultate priten dhe

korniza kohore
• Hansten dhe Washburn (2004) identifikojnë tre nivele të mbikëqyrjes
bazuar në detyrën e deleguar dhe arsimimin, përvojën, kompetencën dhe
marrëdhëniet e punës të personave të përfshirë: për raportimin e
rezultateve.
 Delegimi – Mbikëqyrja
 Niveli 1: Mungesa e mbikëqyrjes - ndodh kur një infermiere punon me një
infermiere tjetër dhe është ngarkuar nga menaxheri me punë tjera, RN do të
mbikëqyrë RN-të e tjera.
 Niveli 2: Drejtimi fillestar dhe inspektimi periodik: ndodh kur një RN
mbikëqyr stafin e ri duke ia njof aftësin dhe nivelin e kompetencave të tyre.
Ajo i mbikëqyr disa here gjatë ndrrimit.

 Niveli 3: Mbikëqyrja e vazhdueshme - ndodh kur RN përcakton se delegimi

ka nevojë për mbështetje dhe ndihmë në mënyrë të vazhdueshme. Ky nivel
kërkohet kur marrëdhënia e punës është e re, detyra është komplekse, ose
delegati është i papërvojë ose nuk ka demonstruar kompetencë
 Delegimi – Caktimi i detyrës
• Caktimi i Detyrës (Assignment) - përcaktohet nga ANA dhe NCSBN (2005)
si shpërndarja e punës që çdo anëtar i stafit duhet të kryejë në një ndërrim
të caktuar ose periudhë pune.

• Caktimi i Detyrës ka të bëjë ato situata kur një infermiere e cakton një
individ të bëjë diçka që individi tashmë është i autorizuar të bëjë, p.sh., kur
një RN udhëzon një RN tjetër për të vlerësuar (kontrolluar) një pacient, RN e
dytë tashmë është i autorizuar të vlerësojë pacientët në fushën e praktikës
RN (Deklaratë e Përbashkët, 2005).

• "Caktimet dhe delegimi i aktiviteteve të kujdesit bazohen në vlerësimin e

nevojave të pacientit nga infermierja.
 Delegimi – Kompetenca
 Kompetenca është aftësia e infermierit për të aplikuar njohuri dhe
vendimmarrje ndërnjerëzore,
 Kompetenca është aftësi psikologjike që duhet për rolin praktik të
një infermiere të licencuar në kontekstin e shëndetit publik, sigurisë
dhe mirëqenies.
• Kompetenca duhet të ketë të dizajnuar atë lloji roli që kërkohet të praktikon
siguri dhe mënyrë etike të punës.

• Kompetenca e infermierit të licencuar është e bazuar në njohuritë e

marra të programit arsimor të infermierisë, e orientuar në ambiente
specifike dhe në përvojat e zbatimit të kujdesit infermieror.

• Infermierët duhet ta njohin veten së pari, përfshirë pikat e forta dhe sfidat;
të vlerësojnë përputhjen e njohurive dhe përvojës së tyre me kërkesat e
punës; njohurit e fituara; dhe të ruajë të gjitha aftësitë e nevojshme për të
siguruar kujdes të sigurt infermieror.
 Delegimi i Vendimeve
• Këshilli Kombëtar i Bordeve të Infermierisë së Shtetit (NCSBN) ka zhvilluar
një Pemë vendimmarrëse të Delegimit.
• Hapat e Pemës vendimmarrëse janë si më poshtë:
1. Vlerësimi - i pacientit, stafit, dhe konteksti i situatës dhe planifikimi i
delegimit bazuar në nevojat dhe burimet e disponueshme të pacientit.

2. Komunikimi - me të deleguarin për të ofruar drejtimin dhe mundësinë e

ndërveprimit gjatë përfundimit të detyrës së deleguar, përfshirë kërkesat
dhe karakteristikat unike të pacientit, etj.

3. Mbikëqyrja dhe monitorimi i delegimit - për të siguruar përputhjen me

standardet e praktikës, politikave dhe procedurave. Kjo përfshin nivelin e
mbikëqyrjes që nevojitet për situatën e veçanta.

4. Vlerësimi dhe reagimi - për të marrë në konsideratë efektivitetin e

delegimit, përfshirë çdo nevojë për të rregulluar planin e kujdesit për të
arritur rezultatet e dëshiruara të pacientit
 Delegimi – 5 të drejtat e delegimit
• Këshilli Kombëtar i Bordeve të Infermierisë së Shtetit ka shprehur Pesë të
Drejtat e Delegacionit (NCSBN, 1997) që infermierët mund të aplikojnë në
praktikën e tyre.
• Ato janë:
1. Detyra e duhur,
2. Rrethana e duhur,
3. Personi i duhur,
4. Drejtimin dhe komunikimin e duhur, dhe
5. Mbikëqyrjen e duhur
 Delegimi – Përgjegjësit e Ekipit
• Infermierët e rinj mund të ndjehen të mbingarkuar me përgjegjësitë e tyre.
Pasojat dhe efektet e mundshme duhet ti kenë parasysh kur delegohet
kujdesi për pacientët.
Sugjeron vlerësimin e pesë faktorëve që duhet të ndodhin përpara se të
vendosni të delegoni:
1. Potenciali për dëmin: Përcaktoni nëse ekziston rreziku për pacientin në
aktivitetin e deleguar.
2. Kompleksiteti i Detyrës: Delegoni detyra të thjeshta. Këto detyra shpesh
kërkojnë aftësi të larta gjykimi.
3. Sasia e zgjidhjes së problemeve dhe inovacioni i kërkuar: Mos i
delegoni detyrat që kërkojnë një qasje krijuese, adaptim ose vëmendje të
veçantë për t'i përfunduar.
4. Paparashikueshmëria e rezultatit: Shmangni delegimin e detyrave ku
rezultati nuk është i qartë, duke shkaktuar paqëndrueshmëri për pacientin.
5. Niveli i ndërveprimit të pacientit: Koha e vlefshme e kaluar me pacientin
dhe familjen e pacientit për të zhvilluar besimin, etj.
 Delegimi Transkuluturor
• Infermierët dhe pacientët vijnë me prejardhje të larmishme kulturore, andaj
edhe personeli që kryen këto detyra duhet të marrë në konsideratë këtë
diversitet kulturor.

• Poole, Davidhizar dhe Giger (1995) sugjerojnë se ekzistojnë gjashtë

fenomene kulturore që duhet të merren parasysh kur i delegohen një stafi të
larmishëm kulturor:
– komunikimi,
– hapësira,
– organizimi shoqëror,
– koha,
– kontrolli i mjedisit dhe
– variacionet biologjike.
Falemnderit ...!
Shëndet