თავი

თავი 3 3
ბიზნესის ორგანიზციულ–
ბიზნესის ორგანიზციულ–
სამართლებრივის
სამართლებრივი ფორმები
ფორმები
სასწავლო თემები
3.1. კომპანიები ეკონომიკის სექტორების მიხედვით
(ქვეთავები)
3.2. კომპანიების დაყოფა საკუთრების ფორმების
მიხედვით (ქვეთავები)
3.3 საქართველოში ფირმების იურიდიული
დაფუძნების (რეგისტრაციის) წესი
3.4. კომპანიების ფორმის ცვლილება გაერთიანებისა
და შთანთქმის საშუალებით M&A
 3.1. კომპანიები ეკონომიკის სექტორების მიხედვით

1. მომსახურების სფერო ( service sector, labor intensive)

2. წარმოების სფერო (goods producing, capital intensive)

შენიშვნა: ზღვარი ამ ორ სექტორ შორის ზოგიერთ შემთხვევაში

არაერთგვაროვანია

იხ. მომსახურების სტატისტიკა www.goestat.ge

მომსახურების სფეროს ზრდის გამომწვევი
ფაქტორები

 წარომოების სრულყოფა
 ტექნიკური პროგრესი
 დიდი კომპანიების საჭიროებები
 დემოგრაფიული ფაქტორები
 გამოთავისუფლებული თანხები (disposable income)
 ცხოვრების სტილის შეცვლა
მომსახურების სფეროს კლასიფიკაცია

1. ვაჭრობა (წვრილი და საბითუმო ფირმები)

2. ფინანსები და დაზღვევა
3. ტრანსპორტი და კომუნიკაციები
4. სხვა მომსახურება (განათლება, დასვენების ცენტრები,
სალონები, სააგენტოები და სხვ.)
3.2. ფირმების დაყოფა საკუთრების ფორმების მიხედვით (მსოფლიო კლასიფიკაცია)

1. ერთპიროვნული მფლობელები და ინდივიდუალური

ფირმები (ინდ.მეწარმეობა)
2. ამხანაგობა
3. კომპანია / სააქციო საზოგადოება / კორპორაცია
 საკუთრების ფორმები საკუთრების ფორმები
პოპულარობის მიხედვით მოგების მოცულობის მიხედვით

? – 4%
? – 13%
? – 26 %
 მეწარმეობის ორგანიზაციულ–სამართლებრივი
ფორმები (საქართველოს კანონი “მეწარმეთა შესახებ”)

1. ინდივიდუალური საწარმო (individual entrepreneurship)

2. სოლიდარული პასუხისმგებლობის საზოგადოება
3. კომანდიტური საზოგადოება
4. შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოება
5. სააქციო საზოგადოება
6. კოოპერატივი
 ინდივიდუალური საწარმო

უპირატესობები: ურყოფითი მხარეები

 დაფუძნების სიმარტივე  კაპიტალის მოზიდვა

 გადაწყვეტილებების მიღება
 კონფიდენციალობა
 დამოუკიდებლობა
 დაბალი გადასახადი
 განუსაზღვრელი
პასუხისმგებლობა
 შეზღუდული უნარები
 მუშახელის დაქირავება
 მემკვიდრეობითობა

ეს ფორმა დომინირებს მცირე

ბიზნესის დარგებში: ვაჭრობა,
მომსახურება, საოჯახო მეურნება
სფეროებში
 ამხანაგობა (საზოგადოება)
(საწესდებო კაპიტალი მინიმუმ 1000$)

1. საერთო ამხანაგობა (სოლიდარული საზოგადოება)

– სოლიდარული პარტნიორები შეუზღუდავი ფინანსური პასუხისმგებლობით
– ყველა პარტნიორი იღბეს წილს მოგებიდან თავის წილის პროცენტით
– ყველა პარტნიორს აქვს წილის გასხვისების ან გადანაწილების უფლება

2. შეზღუდული პასუხიმგებლობის საზოგადოება

(კომანდიტური საზოგადოება) ( შპს)
– მთავარი პარტნიორები (კომპლემენტარები)
– პასიური ინვესტორები (კომანდიტები)
– პარტნიორების ფინანსური პასუხისმგებლობა შემოიფარგლება საწესდებოს
კაპიტალში მისი წილის მიხედვით

3. შეზღუდული პასუხისმგებლობის კვალიფიციური

საზოგადოება
–მოქმედებს როგორც კორპორცია და უფლება აქვს გაყიდოს პარტნიორული
უფლებები საფონდო ბირჟაზე
 ამხანაგობა
უპირატესობები
 დაფუძნების სიმარტივე
 მენეჯმენტის კარგი გუნდი,
მრავალფეროვანი უნარები
 კაპიტალის მოზიდვა
 შედარებით დაბალი გადასახადი
ურყოფითი მხარეები
 ამხანაგობის წევრების შეუზღუდავი
ფინანსური პასუხისმგებლობა (თუმცა,
დღეს შესაძლებელია ფინანსური რისკების დაზღვევა)
 ცალკეული პარტნიორის შეცდომა
 კონფლიქტი პარტნიორებს შორის
‘სამეწარმეო ანტაგონიზმი’
ამხანაგობის ხელშეკრულება

4 | 12
EXTRA INFO
რა შემთხვევაში აგებენ საზოგადოების დირექტორი და პარტნიორი
საზოგადოების საგადასახადო ვალდებულებებისთვის პასუხს
პირადად, მთელი თავისი ქონებით
სრული ინფრომაციისთვის იხილეთ ლინქი:
http://taxinfo.ge/index.php?option=com_content&task=view&id=8903&Itemid=10
4
 სააქციო საზოგადოება
(საწესდებო კაპიტალი მინიუმ 10 000 $)

 რა არის სააქციო საზოგადოება

– კორპორაციები (ამერიკ.)
– კომპანიები (ბრიტ.)
 რა არის მეწილეების (მეპაიები,აქციონერები)
უფლებები?
– საერთო აქციები (common stocks)
– პრივილეგირებული აქციები (preferred stocks)
 როგორ ნაწილდება მოგება
– დივიდენდები
 როგორ იბეგრება კორპორაცია
– საშემოსავლო
– მოგების გადასახადი
 კორპორაციის ტიპები

– საშუალო / დიდი
– კერძო / სახელმწიფო (მაგ: ნავთობკოპანია) / კვაზი
სახელმწიფო
– კომერციული / არაკომერციული
– დახურული */ ღია * / პროფესიული
– S კორპორაცია
- დედობილი / შვილობილი კომპანია /ჰოლდინგი
– უცხოური / ადგილობრივი

კოოპერატივი?
 კორპორაციების სტრუქტურა და მართვა

ირჩევე ნიშნავენ ქირაობენ

ნ

კორპორაციის
დირექტორთა საბჭო
თანამდებობის
აქციონერები (insiders (executives) and პირები თანამშრომლები
Outsiders (independent directors)
(CEO-level)

•Individuals •Dividends
•Chairman of the board
•Employees •President •Operations
•Corporate Affairs
•Investors •Vice presidents •Finance
•Companies •Strategic Plans •Corporate secretary
•NGOs, Funds •Chief Executive •Marketing
•Select Officers •Chief Financial
•Chief Operations •Personnel
•Finances
• Firm’s overall •Engineering
operations
 კორპორაციები

უპირატესობები: ურყოფითი მხარეები

 დიდი მასშტაბის ფულადი,
ადამიანური და მატერიალური
რესურსების კონცენტრაცია
 აქციონერების შეზღუდული
ფინანსური პასუხისმგებლობები
 მაღალი ლიკვიდურობა (ღია ტიპის
კორპორაციებში)
 ფინანსური ანგარიშების
გამოქვეყნება (ღია ტიპის
კორპორაცია)
 შრომატევადი და ძვირი
რეგისტრაცია და
ადმინისტრაციული
პროცედურები
 ორმაგი გადასახადი
(გამოსავალი: ოფშორული
ზონები)
3.3 საქართველოში ფირმების იურიდიული დაფუძნების (რეგისტრაციის ) წესი

1. სახელმწიფო რეგისტრაცია
2. საგადასახადო რეგისტრაცია

რეგისტრაციის პროცესი ხორციელდება სამეწარმეო

რეესტრში

სამეწარმეო რეესტრი : რეესტრის ჩანაწერი, საიდენტიფიკაციო კოდის

მინიჭებას, სახელმწიფო და საგადასახადო რეგისტრაციის მოწმობის გაცემა.
რეესტრის ინფომრაცია არის საჯარო და მის ელექტრონულ ვერსიას
აწარმოებს
საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტი
 რეგისტრაციის განაცხადის მონაცემები:
ამხანაგობების, სააქციო საზოგადოებების და კოოპერატივების
რეგისტრაცია:
 ფირმის სახელწოდება
 ორგანიზაციულ-სამართლებრივი ფორმა
 იურიდიული მისამართი
 დამფუძნებელთა რეკვიზიტები
 წარმომადგენლობის უფლება-მოსილება
 ამხანაგობებისთვის, სააქციო საზოგადოებისთვის, კოოპერატივებისთვის საჭიროა საწესდებო
კაპიტალისა და ხელმძღვანელის რეკვიზიტების მითითება
 კომპანდიტური საზოგადოებისთვის საჭიროა მათი შესატანის ოდენობის მითითება
რეგისტრაცია სრულდება 3 დღეში. გადასახადეა სარეგისტრაციო მოსაკრებელი

ინდივიდუალური საწარმოს რეგისტრაცია:

 კომპანიის სახელწოდება
 მეწარმის რეკვიზიტები
 ინდ.საწარმოს იურიდიული მისამართი
 მეწარმის ხელმოწერა
რეგისტრაცია სრულდება 1 დღეში. არ არის გადასახდელი სარეგისტრაციო მოსაკრებელი

შენიშვნა: განსხვავებული დოკუმენტების წარმოდგენააა საჭირო ფილიალებისა და უცხოური

კორპორაციების რეგისტრაციის შემთხვევაში
 3.4. კორპორაციების ფორმების ცვლილება

გაერთიანება და შთანთქმა / Mergers and Acquisitions (M&A)

კომპანიის ნაწილის გაყიდვა (მაგ:ქოლგეით-პალმოლივი)

 გაერთიანება:
 როდესაც ორი ან მეტი საერთო ინტერესების კომპანია ერთიანდება და უმეტეს შემთხვევაში
ქმნიან ერთობლივ საწარმოს

 შთანთქმა:

- ერთი კომპანია ყიდულობს მეორე კომპანიის საკონტროლო პაკეტს

- „მტრული შერწყმა“

ქართული კომპანიების მაგალითები:

2017 - ლუდი „აისი“ (Heineken-ის ოფიციალური წარმომადგენელის და „ყაზბეგის“
გაერთიანება; 2015 „სილქნეტი“ და „კავკასუს ონლაინი“; 2018 „სილქნეტის“
ინტერნეტის, საკაბელო ტელევიზიის და ფიქსირებული სატელეფონო მომსახურების
„ჯეოსელის“ მობილურ სერვისებთან გაერთიანება; „საქართველოს ბანკი“ ყიდულობს
„ტაო-პრივატ ბანკს; )

წარმატებული საერთაშორისო M&A მაგალითები

M&A დადებითი და უარყოფითი
მხარეები