კორპორაციული

მენეჯმენტის არსი
 რა არის კორპორაცია ?

• კორპორაცია საწარმოს ფორმაა, რომელიც

იურიდიულად განცალკევებულია მისი
მფლობელებისგან. ეს განცალკევება მის
მფლობელებს აძლევს იმ უპირატესობას, რომ
გაკოტრების შემთხვევაში ისინი პასუხს აგებენ
მხოლოდ იმ თანხებზე, რაც ჩადებული აქვთ
ინვესტორებს და აღნიშნული არ ვრცელდება მათ
პირად აქტივებზე (დატაცების შემთხვევის გარდა).
 კორპორაციების ვალდებულებები

• კორპორაციებს აქვთ ვალდებულება, რომ გამოაქვეყნონ

ანგარიშების სრული ნაკრები, სადაც ჩაწერილი იქნება
ფინანსური და არაფინანსური ფასეულობები პერიოდის
დასაწყისისთვის („აქტივებისა და პასივების ბალანსის
გახსნა“) და ბოლოსთვის („აქტივებისა და პასივების
ბალანსის დახურვა“), ასევე შემოსულობები და
გადახდები ამ ორ თარიღს შორის. ჩვეულებრივ,
პერიოდი კალენდარულ წელს ემთხვევა. ეს ანგარიშები
კორპორაციების სექტორის მაკროეკონომიკური
ანგარიშების შედგენის მნიშვნელოვანი წყაროა.
 რა არის კორპორაციული მართვა ?

ტერმინი „კორპორაციული მართვა“ გამოიყენება

კორპორაციების ხელმძღვანელობისა და მართვის
აღსანიშნავად.
კორპორაციული მართვა არის სისტემა, რომელიც თავის
თავში აერთიანებს სამართლებრივ და ფინანსურ
ელემენტებს ისეთი დარგებიდან, როგორიცაა
სამეწარმეო და კორპორაციული სამართალი,
საბუღალტრო საქმე, აუდიტი, შრომის სამართალი და ა.
შ.
კორპორაციული მენეჯმენტი წარმოადგენს -
კორპორაციული
ურთიერთობებისა და ინტეგრირებული სტრუქტურების
მართვის
სისტემას სინერგიის ეფექტის მიღწევის მიზნით.

სინერგიის ეფექტი - წარმოადგენს რამოდენიმე სამეურნეო

სუბიექტის ერთობლივი საქმიანობის შედეგს, რომელიც არ
უტოლდება მათი საქმიანობის შედეგის არითმეტიკულ ჯამს როცა
ისინი არ იმყოფებიან ინტეგრირებულ კავშირში
• კორპორაციული მენეჯმენტის ობიექტი-კორპორაციული ან
ინტეგრირებული სტრუქტურებია, რომლებიც აერთიანებენ რემოდენიმე
დამოუკიდებელ სამეურნეო ერთეულს, რომლებსაც გააჩნიათ ერთი
მიზანი და ერთიანი ტექნოლოგიური პროცესი (არ არის აუცილებელი
საწარმოო).
• კორპორაციული მენეჯმენტის სუბიექტი - მმართველი
სტრუქტურა(უმაღლესი საბჭო, დირექტორთა საბჭო, დეპარტამენტი,
რექტორატი და ა.შ. უფრო იშვიათად, ცალკეული
მმართველი ,დირექტორი და სხ.)
კორპორაციული მენეჯმენტის ფუნქციებია:

• დაგეგმვა (სტრატეგიული, ოპერატიული)

• ორგანიზაცია (ორგანიზაციული სტრუქტურის ფორმირება)
• კოორდინაცია (კორპორაციის წევრებს შორის ურთიერთკავშირის
სქემები)
• კონტროლი (ანალიზი, შიდაკორპორაციული საქმიანობის
აღრიცხვა და კონტროლი)
 კორპორაციული მართვის ძირითადი
მოდელები

ანგლო-ამერიკული

გერმანული
 ანგლო-ამერიკული მოდელის ძირითადი
პრინციპები
1. განცალკევება ერთი მხრივ კორპორაციის ქონებისა და ვალდებულებებისა
და მეორე მხრივ, კორპორაციის მესაკუთრეებისა, რაც საშუალებას იძლევა,
შემცირდეს ბიზნესის მართვის რისკი და შეიქმნას მოქნილი პირობები
დამატებითი კაპიტალის მოსაზიდად.
2. კორპორაციის ორიენტირება - გაეზარდოთ აქციონერებს შემოსავალი, რაც,
თავის მხრივ, გაზრდის საზოგადოების კეთილდღეობას.
3. კომპანიის აქციის საბაზრო ღირებულების მაქსიმიზაცია, რაც საკმარისი
პირობა იქნება აქციონერთა ქონების გაზრდისთვის.
4. აქციონერების (მათ შორის უცხოელების) თანასწორობა კანონის წინაშე და
მათი დაცულობა.
5. კორპორაციის ადმინისტრაციისა და დირექტორთა საბჭოს წევრების
ანგარიშვალდებულება აქციონერების წინაშე.
6. ინფორმაციის გამჭვირვალობა და ღიაობა აქციონერის მხრიდან მოთხოვნის
შემთხვევაში, მათ შორის ისეთი ინფორმაციისაც, როგორიცაა პირველი პირების
ბიოგრაფია, აღრიცხვის საყოველთაოდ ცნობილი საერთაშორისო
სტანდარტების გამოყენება.
7. ხმის მიცემის სამართლიანი პროცედურა.
 ამერიკული კორპორაციის 5
NნიშანიGAMOYOFEN:

• 1. iuridiul pirad aRiareba;

• 2. SezRuduli pasuxismgebloba;
• 3. wilebis (aqciebis) gasxvisebadoba;
• 4. centralizebuli menejmenti sabWos tipis organos – bordis –
xelmZRvanelobiT;
• 5. kapitalis wilebad (aqciebad) dayofa.
კორპორაციის სახეობები

• ღია კორპორაცია
• დახურული კორპორაცია
 daxuruli tipis sს Ria tipis სს

• aqcionerebi aqtiurad • Ria tipis saaqcio

monawileoben korporaciis sazogadoebaSi aqcionerTa
marTvaSi, mravalricxovnobis gamo,
• აქციონერთა aqcionerebi ver axerxeben
რაოდენობა მაქსიმუმ aqtiuri monawileobis
30 miRebas korporaciis
mmarTvelobaSi
• აქციები არ არის
გატანილი ბირჟებზე • აქციები გატანილია
ბირჟებზე
საკუთრების ფორმის მიხედვით

კერძო სახაზინო
• aqcionerebi aqtiurad
monawileoben korporaciis • გენერალური
marTvaSi,
კორპორაცია
• აქციონერთა რაოდენობა
მცირეა
 • ზოგიერთი არაფინანსური
კორპორაცია შეიძლება მთლიანად ან
ნაწილობრივ სახელმწიფოს
მფლობელობაში იყოს. ასეთ
კორპორაციებს „სახელმწიფო“
საწარმოები ეწოდება.
 კორპორაციული მენეჯმენტის განვითარების
ისტორიული ეტაპაები

• პირველი ეტაპი
XX საუკუნის 40-50-იანი წლები---კორპორაციული მართვის
დამოუკიდებელ მეცნიერულ მიმართულებად გამოყოფა
• მეორე ეტაპი
XX საუკუნის 60-70--იანი წლები---კორპორაციული მართვის
მეცნიერულ თეორიად ჩამოყალიბება
• მესამე ეტაპი
XX საუკუნის 80-90-იანი წლები---კორპორაციული მართვის
საერთაშორისო პრაქტიკაში დამკვიდრება
• მეოთხე ეტაპი
XXI საუკუნის დასაწყისი--მსოფლიო მეურნეობის გლობალიზაციის თეორიის
ჩამოყალიბება.
 კორპორაციული მენეჯმენტის
სტრუქტურის დონეები:

• პირველი დონე - გლობალური, საერთაშორისო. ფუნქციონირებს

ტრანსნაციონალური კორპორაციები
• მეორე დონე - ეროვნული, სახელმწიფოებრივი
• მესამე დონე - რეგიონალური
• მეოთხე დონე - ადგილობრივი (საოლქო)
• მეხუთე დონე - სამეწარმეო (შიდაკორპორაციული)
 ანგლო-ამერიკული მოდელის მიხედვით

• კორპორაციული მართვის, დირექტორთა საბჭო შედგება 12 წევრისგან,

რომელთაგან უმრავლესობა (3/4) - დამოუკიდებელია (ძირითადად სხვა
კომპანიების მოქმედი ან ყოფილი მენეჯერები).
• ამერიკული კომპანიების უმრავლესობაში (80%) დირექტირთა საბჭოს
თავმჯდომარედ გვევლინება გენერალური (აღმასრულებელი)
დირექტორი. თუმცა მსხვილ კორპორაციებში ეს (აღმასრულებელი
დირექტორი და დირექტორთა საბჭოს თავმჯდომარე) სხვადასხვა პირია,
რომელთა მოვალეობებიც განსხვავებულია.
• ამერიკული დირექტორთა საბჭოები ქმნიან ორი სახის კომიტეტს:
ოპერაციული (აღმასრულებელი, ფინანსური, სტრატეგიული)-შედგება
აღმასრულებელი დირექტორებისგან, რომლებიც კონსულტაციას უწევენ
მენეჯერებს და გადაწყვეტილებების განხორციელებაზე არიან
პასუხისმგებლები; კონტროლის (აუდიტორული) - შედგება გარე,
დამოუკიდებელი დირექტორებისგან. მათი ძირითადი ამოცანაა
მიღებული გადაწყვეტილებების განხორციელებაზე კონტროლი.
მადლობა ყურადღებისთვის
 დამოუკიდებელი სამუშაო

• 1. ინფორმაცია მსოფლიოს უმსხვილესი კორპორაციების შესახებ

• 2. ინფორმაცია საქართველოში მოქმედი კორპორაციების შესახებ.
არსებული საკანონმდებლო ბაზა.
• 3. რომელი წლიდან გამოჩნდა საქართველოში პირველი სააქციო
საზოგადოება
• 4.reestri.gov.ge - სააქციო საზოგადოების (სს) წესდების ნიმუშის
გაცნობა
• 5.კორპორაციის შექმნა დასახელების და საქმიანობის შეთანხმება
აქცინერებთან ( ჯგუფთან)
 პირველი კატეგორიის საწარმო

•
სუბიექტი*, რომლის მაჩვენებლები საანგარიშგებო პერიოდის ბოლოს
შემდეგი სამი კრიტერიუმიდან სულ მცირე ორ კრიტერიუმს
აკმაყოფილებს:
ა) აქტივების ჯამური ღირებულება 50 მილიონს ლარს აღემატება;
ბ) შემოსავალი 100 მილიონ ლარს აღემატება;
გ) საანგარიშგებო პერიოდში დასაქმებულთა საშუალო რაოდენობა
250-ს აღემატება.
• * სუბიექტი − საჯარო სამართლის და კერძო სამართლის იურიდიული
პირები, გარდა საქართველოს საბიუჯეტო კოდექსით განსაზღვრული
საბიუჯეტო ორგანიზაციისა და საქართველოს ეროვნული ბანკისა, სხვა
ქვეყნის საწარმოს ფილიალი, ინდივიდუალური მეწარმე, თუ ისინი
წარმოადგენენ მესამე, მეორე ან პირველი კატეგორიის საწარმოებს.
 მეორე კატეგორიის საწარმო

•
სუბიექტი*, რომელიც არ არის მესამე ან მეოთხე კატეგორიის
საწარმო და რომლის მაჩვენებლები საანგარიშგებო პერიოდის
ბოლოს შემდეგი სამი კრიტერიუმიდან სულ მცირე ორ კრიტერიუმს
აკმაყოფილებს:
ა) აქტივების ჯამური ღირებულება 50 მილიონ ლარს არ აღემატება;
ბ) შემოსავალი 100 მილიონ ლარს არ აღემატება;
გ) საანგარიშგებო პერიოდში დასაქმებულთა საშუალო რაოდენობა
250-ს არ აღემატება.
 მესამე კატეგორიის საწარმო

•
სუბიექტი*, რომელიც არ არის მეოთხე კატეგორიის საწარმო
და რომლის მაჩვენებლები საანგარიშგებო პერიოდის
ბოლოს შემდეგი სამი კრიტერიუმიდან სულ მცირე ორ
კრიტერიუმს აკმაყოფილებს:
ა) აქტივების ჯამური ღირებულება 10 მილიონ ლარს არ
აღემატება;
ბ) შემოსავალი 20 მილიონ ლარს არ აღემატება;
გ) საანგარიშგებო პერიოდში დასაქმებულთა საშუალო
რაოდენობა 50-ს არ აღემატება.
 მეოთხე კატეგორიის საწარმო

•
სუბიექტი*, რომლის მაჩვენებლები საანგარიშგებო
პერიოდის ბოლოს შემდეგი სამი კრიტერიუმიდან სულ
მცირე ორ კრიტერიუმს აკმაყოფილებს:
ა) აქტივების ჯამური ღირებულება 1 მილიონ ლარს არ
აღემატება;
ბ) შემოსავალი 2 მილიონ ლარს არ აღემატება;
გ) საანგარიშგებო პერიოდში დასაქმებულთა საშუალო
რაოდენობა 10-ს არ აღემატება.