თავი 3

ბიზნესის ორგანიზაციულ-სამართლებრივი ფორმები

3.1. წარმოების და მომსახურების სფეროში დასაქმებული კომპანიები

კომპანიები ეკონომიკის სექტორების მიხედვით იყოფა 2 ძირითად ჯგუფად: I.

მომსახურების სფეროში დასაქმებულ და II. წარმოების სფეროში დასაქმებულ
კომპანიებად. ამა თუ იმ კომპანიის მიკუთვნება ეკონომიკის სექტორისადმი
განისაზღვრება იმის მიხედვით თუ რას აწარმოებენ ისინი: საქონელს თუ
მომსახურებას.
მომსახურებასა და წარმოებას შორის ურთიერთკავშირი არ განისაზღვრება ქვეყნის
ეკონომიკაში მისი ხვედრითი წილით. ორივე სექტორი ავსებს ერთმანეთს და
წარმოადგენსერთი მთლიანის ორგანულ ნაწილს. ზღვარი მომსახურებასა და
წარმოებას შორის არაერთგვაროვანია (IBM-ის მაგალითი, სურვილისამებრ ),
მკაცრი საზღვარი არ არსებობს, რადგანაც წარმოებას თან ახლავს მომსახურება.
მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ მომსახურების სფერო განსაკუთრებით ინტენსიურად
განვითარდა. 1940 წელს ამ სფეროში დასაქმებული იყო მუშების ნახევარზე მეტი.
ბოლო წლებში ინდუსტრიულად განვითარებულ ქვეყნებში იზრდება მომსახურების
ხვედრითი წილი. ამის მიზეზი ისაა, რომ წარმოების სრულყოფამ შესაძლებელი
გახადასაწარმოო სფეროში შემცირებულიყო დასაქმებულთა ხვედრითი წილი. მეორე
მიზეზი არის ტექნიკური პროგრესი. იმის მაგივრად, რომ მსხვილმა კომპანიებმა
აწარმოონ საკუთარი საკომპიუტერო, სამარკეტინგო და სხვა ტიპის მომსახურება,
ისინი ამ ამოცანების გადასაწყვეტად მიმართავენ წვრილ ან საშუალო ფირმებს,
რომლებიც სპეციალიზდებიან ამ სფეროში.
სწრაფად განვითარებადს დღეს წარმოადგენს საცალო და საბუთუმო ვაჭრობის
სფერო. აქ არის წარმოდგენილი, როგორც წვრილი საოჯახო ფირმები, ასევე მსხვილი
საბითუმო გამანაწილებელი კომპანიები. მსხვილ სფეროდ რჩება ფინანსები და
დაზღვევა. აქ არის წარმოდგენილი, როგორც მსხვილი საფინანსო ინსტიტუტები,
ასევე საშუალო სადაზღვეო კომპანიები.
ტრანსპორტი და კომუნიკაციები უკანასკნელ ათწლეულში მნიშვნელოვნად
განვითარდა და ეს პრივატიზაციის ერთ-ერთი შედეგია. ჩქარი ტემპებით ვითარდება
„სხვა მომსახურება“.აქ შედის საპარიკმახერო სალონები, კერძო სკოლები,
სასტუმროები და სხვა. ყველაზე დიდი პერსპექტივა გააჩნია ტურიზმს, როგორც
სწრაფად მზარდ და რენტაბელურ დარგს.საწარმოო სექტორის აღორძინება ხდება 90-
იანი წლებიდან. აქ დომინირებს მშენებლობა. ეს არის დარგი რომელიც ყველაზე
უფრო რეაგირებს საპროცენტო განაკვეტებზე.
 3.2. ფირმების დაყოფა საკუთრების ფორმების მიხედვით

მსოფლიო კლასიფიკაციით საკუთრების ფორმების მიხედვით კომპანიები იყოფა:

1)ერთპიროვნულ მფლობელობად და ინდივიდუალურ ფირმად, 2) ამხანაგობად,
3) კორპორაციად. საკუთრების სამივე ფორმას აქვს თავისი ინდივიდუალური
თვისებები, უარყოფითი და დადებითი მხარეები. საქართველოს კანონში „მეწარმეთა
შესახებ“ დადგენილია მეწარმეობის შემდეგი ორგანიზაციულ-სამართლებრივი
ფორმები:
1) ინდივიდუალური საწარმო;
2) სოლიდარული პასუხისმგებლობის საზ.;
3) კომინდატური საზ.;
4) შ.პ.ს.;
5) სააქციო საზ.;
6) კოოპერატივი.
ინდივიდუალური კერძო ფირმა - ეს არის ის საწარმო, რომელიც მიეკუთვნება ერთ
პიროვნებას, თუმცა მასში შეიძლება დასაქმებული იქნეს რამდენიმე ათეულობით
ადამიანი. ეს არის საქმიანი საწარმოოს ორგანიზების ყველაზე იაფფასიანი და
მარტივი ფორმა. „მეწარმეთა შესახებ“ კანონის შესაბამისად, ინდივიდუალური მეწარმე
არ არის იურიდიული პირი, ის თავის უფლება-მოვალეობას ახორციელებს, როგორც
ფიზიკური პირი.
ინდივიდუალური კერძო ფირმის ძირითადი უპირატესობა არის ის, რომ ასეთი
ფირმები მარტივია დაფუძნების თვალსაზრისით. მის შესაქმნელად საკმარისია
რეგისტრაცია. კიდევ ერთი უპირატესობა ამ ტიპის ფირმებისა არის
კონფიდენციალურობა. მათი ფინანსური მდგომარეობა ცნობილია მხოლოდ
საგადასახადო ორგანოებისათვის, ანუ ამ ფირმის მფლობელი არ არის
ანგარიშვალდებული საზოგადოების წინაშე, როგორც ეს ხდება კორპორაციის
შემთხვევაში.
ინდივიდუალური საწარმოების უმრავლესობა მიეკუთვნება მცირე ბიზნესს და მათ
აქვთ უარყოფითი თავისებურებანიც. ჯერ ერთი, ისინი ეფუძვნება შედარებით მცირე
კაპიტალს და ამიტომაც აწყდებიან წინააღმდეგობებს სესხების აღების შემთხვევაში.
ამ ტიპის ფირმების გაფართოების ტენდენცია დამოკიდებულია ერთი პირის
ტალანტსა და უნარზე, რომელიც, როგორც წესი, დამოუკიდებლად ღებულობს
გადაწყვეტილებებს, ანუ ამ ბიზნესის მთავარი უარყოფითი თვისება არის მისი
მფლობელის განუსაზღვრელი პასუხისმგებლობა.
თუ არსებობს ბიზნესის დამოუკიდებელი დაწყების საფრთხე, უკეთესია მისი რისკის
გადანაწილება, მისი დაწყება პარტნიორთან ერთად. ასეთ შემთხვევაში იქმნება
ამხანაგობა
- ეს არის ორი ან მეტი პირის გაერთიანებაერთობლივი ბიზნესის წარმოებისა და
ერთობლივი მოგების მიღების მიზნით. ამხანაგობის შემთხვევაში პარტნიორებს
შორის ნაწილდება ყველა სახის ვალდებულება (მართვა, მოგების და ზარალის
გადანაწილება). ამხანაგობა შეიძლება იყოს როგორც მცირე მასშტაბის საწარმო,
რომელსაც მართავს ორი ან მეტი პიროვნება, ასევე მრავალათასიანი
ტრანსნაციონალური კომპანია.
„სოლიდარული პასუხისმგებლობის საზ. არის საზოგადოება, რომელშიც რამდენიმე
ფიზიკური პირი ერთობლივად, ერთიანი საფირმო სახელწოდებით, ეწევა
არაერთჯერად და დამოუკიდებელ მეწარმეობას და პარტნიორები საზოგადოების
ვალდებულებებისათვის კრედიტორების წინაშე პასუხს აგებენ, როგორც
სოლიდარული მოვალეები - უშუალოდ, მთელ ვალდებულებებზე, შეუზღუდავი
მთელი თავისი ქონებით. პარტნიორები შეიძლება იყვნენ მხოლოდ ფიზიკური
პირები“.ამ ტიპის საწარმოს შეიძლება უხელმძღვანელოს საზოგადოებაში
გაერთიანებულმა ერთ-ერთმა პარტნიორმა. ყველა პარტნიორს საზოგადოების
მოგებიდან ეკუთვნის წილი, თავისი წილის პროცენტის ოდენობით. თითოეულ
პარტნიორს აქვს თავისი წილის გასხვისების უფლება. თუ პარტნიორი გადის
საზოგადოებიდან მისი წილი შეიძლება გადანაწილდეს სხვა პარტნიორებზე.
„საზოგადოება, რომელშიც რამდენიმე პირი ერთობლივად, ერთიანი საფირმო
სახელწოდებით ეწევა არაერთჯერად და დამოუკიდებელ მეწარმეობას, არის
კომანდიტური საზოგადოება. თუ ერთი ან რამდენიმე პარტნიორის პასუხისმგებლობა
საზოგადოების კრედიტორების წინაშე საგარანტიო თანხის გადახდით
შემოიფარგლება (კომანდიტები), ხოლო სხვა პარტნიორების პასუხისმგებლობა
შეზღუდული არ არის (კომპლემენტარები)“.
კომპლემენტარები შეიძლება იყვნენ მხოლოდ ფიზიკური პირები. კომანდიტები არ
მონაწილეობენ საწოგადოების ხელმძღვანელობაში. ისინი ზარალის კაპიტალის
მოზიარენი არიან, მხოლოდ თავისი წილის ფარგლებში.
საზოგადოებას, რომლის პასუხისმგებლობა საზოგადოების კრედიტორების წინაშე
შემოიფარგლება მთელი თავისი ქონებით, ხოლო პარტნიორების პასუხისმგებლობა
საწესდებო კაპიტალში მისი წილის ოდენობით, ეწოდება შ.პ.ს.
საქართველოს მოქმედი კანონმდებლობით შ.პ.ს.-ს საწესდებო კაპიტალი უნდა
შეადგენდეს სულ ცოტა 1000 $-ის ექვივალენტს ლარებში. ამ საზოგადოების
საწესდებო კაპიტალში თითოეულ პარტნიორს შეაქვს თავისი წილი და ის
პასუხისმგებელია საზოგადოების საქმიანობაზე ამ წილის ჩარჩოებში.
ინდივიდუალურ კერძო ფირმებს და ამხანაგობებს აქვთ რიგი უპირატესობებისა:
ჯერ ერთი მეწარმეობის ამ ფორმების შექმნა ორგანიზაციულად მარტივია.
ამხანაგობების უპირატესობა მჟღავნდება იმაშიც, რომ მათ მართვაში მონაწილეობს
რამდენიმე პარტნიორი და, შესაბამისად, კარგად შერჩეული გუნდის შემთხვევაში, ეს
ქმნის წარმატებული ბიზნესის პერსპექტივას.
ამხანაგობებს გააჩნიათ ნაკლოვანებებიც. მისი ძირითადი ნაკლოვანება
ამხანაგობის წევრების შეუზღუდავი პასუხისმგებლობაა. თუ რომელიმე პარტნიორი
დაუშვებს სერიოზულ ფინანსურ ან პროფესიულ შეცდომას, მასზე პასუხს აგებს
ამხანაგობა მთელი თავისი ქონებით, რაც ქმნის ბიზნესის გაკოტრების საფრთხეს.
მეწარმეობის ორგანზაციულ-სამართლებრივ ფორმებს შორის ერთ-ერთი წამყვანი
ადგილი უჭირავს სააქვიო საზოგადოებას. სააქციო არის საზოგადოება, რომლის
საწესდებო კაპიტალი იყოფა აქციებად. საწესდებო კაპიტალი უნდა იყოს მინიმუმ 10
000 $-ის ექვივალენტი ეროვნულ ვალუტაში.
მსხვილი სააქციო საზოგადოებები ყალიბდებიან, როგორც კორპორაციები. ისინი
სხვადასხვა ტიპისაა, რაც ასახავს მათი განვითარების დინამიკას. კორპორაციები
შეიძლება იყოს სახელმწიფო ან კვაზისახელმწიფო (კვაზი ნიშნავს
არანამდვილს).სახელმწიფო კორპორაციებს სხვადასხვა ქვეყანაში სხვადასხვა
დანიშნულება აქვთ. მაგ.: საქართველოში - ნავთობის კორპორაცია, რუსეთში -
რუსენერგო, რაც გულისხმობს სახელმწიფოს მხრიდან გარკვეული რესურსების
გაკონტროლებას. აშშ-ში ასეთი კორპორაციები იქმნება მიზნობრივად, მაგალითად,
ადგილობრივი სკოლების მართვის ან თუნდაც ტერიტორიული ერთეულის მართვის
მიზნით. კვაზისახელმწიფო კორპორაციები იქმნება კომუნალური მომსახურებების,
წყლის, გაზის მიწოდების და სხვა მიზნით. კერძო კორპორაციები - კორპორაციები,
რომლებიც იმყოფებიან კერძო პირების მფლობელობაში. მათი მფლობელები
უფლებამოსილები არიან შეისყიდონ აქციები ფასიანი ქაღალდების ბაზარზე.
სახელმწიფო და კერძო კორპორაციები შეიძლება იყოს კომერციული და
არაკომერციული. არაკომერციულ კორპორაციებს გააჩნია არაეკონომიკური მიზნები,
მათი ამოცანები ვრცელდება განათლების, ქველმოქმედების და სხვა საზოგადოებრივ
ინტერესებზე (მაგ., ჰარვარდის უნივერსიტეტი - არაკომერციული). კომერციული
კორპორაციები იქმნება მათი მფლობელებისათვის მოგების მოტანის მიზნით.
კორპორაციები შეიძლება იყოს ღია და დახურული ტიპის. ღია ტიპის კორპორაციები
აქტიურად ყიდიან თავიანთ აქციებს ღია ბაზარზე. დახურული ტიპის კორპორაციები
საკუთარ სახსრებს იყენებენ წარმოების გაფართოებისათვის ან აფინანსებენ ბიზნესის
განვითარებას საბანკო წყაროებიდან. ეს აძლევს მათ მფლობელებს უფლებას,
სრულად გააკონტროლონ თავიანთი მოგება და იცავს კომპანიას საკონტროლო
პაკეტის გაყიდვისაგან.
სხვა ტიპის კორპორაციებს მიეკუთვნებათ ე.წ. S-კორპორაციები. ეს არის
კორპორაციისა და ამხანაგობის ჰიბრიდი. შემოსავლები და გასავლები მოდის
უშუალოდ კორპორაციის მფლობელებზე. S-კორპორაციების აქციების მფლობელებს
გააჩნიათ შეზღუდული პასუხისმგებლობა. აშშ-ს კანონებით ამ კორპორაციაში არ
შეიძლება შედიოდეს 35-ზე მეტი აქციონერი, მას არ შეიძლება გააჩნდეს სხვა
კორპორაციის აქციების 80%-ზე მეტი და მას არ აქვს უფლება, შემოსავლის 25%-ზე
მეტი მიიღოს პასიური წყაროებიდან (იჯარა, განიკვეთი და სხვა).
ერთობლივი საქმიანობის ორგანიზაციის ერთ-ერთი მეთოდი არის ასევე
კოოპერატივის შექმნა. კოოპერატივის წევრები, სააქციო საზოგადოებისაგან
განსხვავებით, მთლიანად ინაწილებენ მიღებულ მოგებას. სააქციო საზოგადოებაში
კი ნაწილდება მხოლოდ დივიდენდები.„კოოპერატივი არის წევრთა შრომით
საქმიანობაზე დაფუძნებული ან წევრთა მეურნეობის განვითარებისა და შემოსავლების
გადიდების მიზნით შექმნილი საზოგადოება, რომლის ამოცანაა წევრთა ინტერესების
დაკმაყოფილება და ის უპირატესად მოგების მიღებაზეა ორიენტირებული“.
კოოპერატივის თითოეულ წევრს მის დასაფუძნებლად შეაქვს პაი, რომლის
მოცულობასაც განსაზღვრავენ დამფუძნებლები. მისი მართვის უმაღლესი ორგანოა
საერთო კრება.

3.4. კორპორაციების სტრუქტურა და მათი მართვა

მიუხედავად იმისა, რომ ყველა კორპორაცია ეკუთვნის აქციონერებს, ისინი

იშვიათად მონაწილეობენ მის მართვაში. ამ ფუნქციებს ასრულებს დირექტორთა
საბჭო.თუმცა ცალკეულ აქციონერებს შეუძლიათ ზეგავლენა მოახდინონ
კორპორაციაზე უფრო დიდი ზომით, ვიდრე სხვებს. აქციონერების უფლებები
დამოკიდებულია აქციათა რაოდენობაზე. პირი რომელსაც 1000 აქცია აქვს, უფრო მეტ
ხმას ფლობს ვიდრე პირი, რომელმაც შეიძინა 100 აქცია.
წელიწადში ერთხელ ყველა აქციონერი, რომელსაც აქვს ხმის უფლება, იკრიბება,
რათა აირჩეს დირექტორთა საბჭო. ისინი ასევე ირჩევენ იმ დამოუკიდებელ
აუდიტორიულ ფირმას, რომელიც ამოწმებს კორპორაციის ფინანსურ საქმიანობას.
აქციონერებს შეუძლიათ კენჭისყრის პროცედურებში მონაწილეობის უფლება
ნდობით აღჭურვილ პირს გადასცენ.

აქციონერები(ირჩევენ)  დირექტორთა საბჭოს(ნიშნავენ)  კორპორაციის

თანამდებობის პირებს(ქირაობენ)  მუშაკებს

დირექტორთა საბჭოს ძირითადი ფუნქციაა ხელმძღვანელობის შერჩევა და

კორპორაციის მიმდინარე მართვა. კომპანიის მასშტაბებიდან გამომდინარე,
დირექტორთა საბჭო შეიძლება შედგებოდეს 3-35 წევრისგან. ტიპური საბჭო მოიცავს
15-25 წევრს.
კორპორაციის მართვაში დირექტორთა საბჭოს ცალკეული წევრის მონაწილეობის
ხარისხი არაერთგვაროვანია. საბჭოს წევრებს შორის ზოგიერთი რეალურად
აკონტროლებს კორპორაციის მენეჯერთა საქმიანობას, ხოლო მეორე ნაწილი
უბრალოდ „სვამს ბეჭედს“ მმართველების გადაწყვეტილებათა დასტურის ნიშნად.
დირექტორთა საბჭოს წევრები თავიანთ გადაწყვეტილებებზე აქციონერების წინაშე
არიან ანგარიშვალდებულნი.
რეალური ხელისუფლება კორპორაციაში ეკუთვნის აღმასრულებელ დირექტორს.
ის ვალდებულია, გაატაროს პოლიტიკა, რომელსაც ადგენს დირექტორთა საბჭო.
აღმასრულებელი დირექტორი შეიძლება იყოს საბჭოს თავმჯდომარე ან კომპანიის
პრეზიდენტი ან ითავსებდეს ორივე თანამდებობას ერთად.
 საკუთრების არცერთ ფორმაში არ ხდება იმ მასშტაბით ფულადი რესურსების,
ძირითადი საშუალებების, ადამიანური და მატერიალური კაპიტალის კონცენტრაცია,
როგორც ეს კორპორაციაშია. ამიტომაც არის, რომ კორპორაცია აქციონერთა
ინტერესთა მართვის საუკეთესო მექანიზმია და მას გააჩნია რიგი უპირატესობებისა.
ერთ-ერთი მათგანი არის შეზღუდული პასუხისმგებლობა, ანუ აქციონერები პასუხს
არ აგებენ კომპანიის საქმიანობაზე მთელი თავიანთი ქონებით, ვთქვათ, თუ
შეიძინეთ აქციები და კომპანია გაკოტრდა, თქვენ პასუხს არ აგებთ კომპანიის
ვალებზე, მაგრამ გეკარგებათ ეს აქციები.
ღია ტიპის კორპორაციებს გარდა ამისა გააჩნიათ ლიკვიდურობის უპირატესობა,
რაც ნიშნავს, რომ მფლობელებს ნებისმიერ დროს შეუძლიათ აქციონ ისინი ფულად,
მისი ღია ბაზარზე გატანის შემთხვევაში.
ამასთან ერთად, კორპორაციებს აქვთ უარყოფითი თვისებებიც. მაგალითად, ღია
ტიპის სააქციო საზოგადოებანი ვალდებულნი არიან გამოაქვეყნონ ანგარიში
თავიანთი ფინანსური მდგომარეობის შესახებ, რაც კონკურენტებისთვის ქმნის
ნაყოფიერ საანალიზო არეალს. ნაკლოვანებაა ისიც, რომ კორპორაციის რეგისტრაცია,
მისი აქციების ბეჭდვა და გავრცელება საკმაოდ შრომატევადი პროცედურაა.
კორპორაციების მიმართ სახელმწიფო იყენებს გადასახადების უფრო მაღალ დონეს,
გარდა ამისა აქციონერები ცალკე იხდიან საშემოსავლო გადასახადს. ეს ნიშნავს, რომ
კორპორაციის მოგება ორჯერ იბეგრება: განაწილებამდე და განაწილების შემდეგ.
თანამედროვე კორპორაციები ცდილობენ გახსნან ფირმები ოფშორულ ზონებში,
სადაც არ არსებობს მოგებაზე გადასახადი.

3.5. კორპორაციების შერწყმა და შთანთქმა

თანამედროვე კომპანიები არსებობენ ინდივიდუალური კერძო ფირმის, ამხანაგობისა

და კორპორაციის სახით. ამასთან ერთად ისინი მუდმივად იცვლიან თავიანთ
ფორმას. კორპორაციები ცდილობენ, რიგ შემთხვევაში ბიზნესის ნაწილი გაყონ.
ამდენად, კომპანიები მუდმივად ერთიანდებიან, იყოფიან და ქმნიან ახალ ფირმებს.
კომპანიების ფორმის ცვლა შეიძლება მოხდეს გაერთიანების, შთანთქმის და
საოკნტროლო პაკეტის გაყიდვის გზით. გაერთიანების დროს ორი ან მეტი კომპანია,
რომლებსაც აქვთ საერთო ინტერესები, ერთიანდება, რათა გააერთიანონ თავიანთი
ინტერესები. შთანთქმის დროს ერთი კომპანია ყიდულობს მეორეს. ეს პროცესი
შეიძლება მიმდინარეობდეს აქტივების ნაწილის შესყიდვით. 80-იანი წლების ბოლოს
შთანთქმის ძირითადი ფორმა საკონტროლო პაკეტის შესყიდვა იყო.
გაერთიანება და შთანთქმა არის კომპანიების შერწყმის შედარებით რადიკალური
ხერხი. ხშირად კომპანიები იყენებენ უფრო ზომიერ ხერხებს თავიანთი ინტერესების
გაერთიანებისათვის. მაგალითად, ორ ან სამ კომპანიას შეუძლია შექმნას ერთობლივი
საწარმო, ერთობლივი პროდუქტის რეალიზაციის მიზნით. ასეთი საწარმო შეიძლება
მარტივად დაიშალოს პროექტის მიზნების რეალიზაციის შემდეგ. ეს ფორმა წააგავს
კონსორციუმს.
კომპანიების 95%-ში შერწყმა და შთანთქმა ხდება ურთიერთშეთანხმებით.
ამასთან, თანამედროვე ბიზნესის სამყაროში შერწყმის და შთანთქმის 5% ხდება
ცნობილი გზით, რომელსაც ბიზნესში „მტრული შერწყმა“ ეწოდება. ანუ, როდესაც
ერთი კომპანია მეორე კომპანიას უქმნის ისეთ პირობებს, რათა უკანასკნელი  მას
იძულებით შეერწყას. „მტრული შერწყმის“ ორი გზა არსებობს: I. აქციების შესყიდვა
ტენდერზე;II. აქციონერების ხმების გადმობირება.
კორპორაციების შერწყმის და გაერთიანების პოლიტიკა სპეციალისტების მხრიდან
არც თუ უსაფუძვლო კრიტიკას იწვევს. ამ პროცესის მოწინააღმდეგეები ამტკიცებენ,
რომ შერწყმა იწვევს შესყიდული კორპორაციის ვალების მომსახურებას და ამის გამო
იზრდება კაპიტალდაბანდებანი საწარმოო აქტივებში. იმის მაგივრად, რომ
გაზარდონ ძირითადი კაპიტალი, კრიტიკოსების აზრით, ასეთი კომპანიები ებმებიან
უთავბოლო საკუთრებითი ყიდვა-გაყიდვის თამაშში, რის გამოც იღებენ დიდი
ოდენობით კრედიტებს.
შეერთება და შთანთქმა ძვირი უჯდება, როგორც ადამიანებს, ასევე მთელ
რეგიონებს. ყველა სახის შეერთება იწვევს კადრების როტაციას. ხდება რეგიონების
მასშტაბით წარმოების ერთი ადგილიდან მეორეში გადატანა და სხვა. სახელმწიფო
ხშირად ზღუდავს შთანთქმას.
შერწყმას და შთანთქმას აქვს პოზიტიური მხარეებიც, რიგ შემთხვევაში ამ
გარიგებების გამო იზრდება აქციონერთა მოგება. გარდა ამისა კორპორაციები
ცდილობენ აამაღლონ თავიანთი წარმოების ეფექტიანობა, რათა არ გახდნენ სხვა
კომპანიების სამიზნე.
თანამედროვე შერწყმა და შთანთქმა ძლიერ განსხვავდება 80-იან წლებში
არსებულისგან. დღეს მსხვილი კორპორაციები ამ სახის ოპერაციებს აწარმოებენ
სტრატეგიული მიზნით. იმის მაგივრად, რომ გამოიყენონ სასესხო კაპიტალი
შერწყმისა თუ შთანთქმის ოპერაციების განსახორციელებლად, ისინი იყენებენ
საკუთარ სახსრებს, რაც ხშირ შემთხვევაში წარმატებული ბიზნესით სრულდება.
ხშირად ასეთი შესყიდვები წარმოებს გეოგრაფიული ბაზრის მოპოვების მიზნითაც.