MỐI QUAN HỆ GIỮA

VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC

Khái niệm
Mố i quan hệ giữ a vậ t chấ t và ý thứ c là
mố i quan hệ biện chứ ng mà trong đó
vật chất có trước, ý thức có sau, vật
chất là nguồn gốc của ý thức và
quyết định ý thức nhưng không thụ
động mà có thể tác động trở lại vậ t
chấ t qua hoạ t độ ng củ a con ngườ i.
 Theo quan điể m duy tâ m, khô ng phả i vậ t chấ t quyết định ý thứ c
mà ngượ c lạ i

Quan điểm duy vậ t siêu hình chỉ nhấ n mạ nh mộ t chiều đế n vai trò
quyế t định củ a ý thứ c, xem thườ ng vai trò nă ng độ ng sá ng tạ o củ a
ý thứ c đố i vớ i vậ t chấ t

Quan điểm duy vậ t biệ n chứ ng, mộ t mặ t đố i lậ p vớ i quan điể m

duy tâ m, mặ t khá c cũ ng khá c biệt cơ bả n vớ i quan điểm siêu hình
trong việc giả i quyết vấ n đề về mố i quan hệ giữ a vậ t chấ t và ý
thứ c

 Theo quan điểm Mác – Lênin: “ Vật chất và ý thức có mối

quan hệ biện chứng, trong đó vật chất quyết định ý thức,
còn ý thức tác động tích cực trở lại vật chất. ’’
 1. Vật chất quyết định ý thức

Thứ nhất Thứ hai

Vật chất quyết định nguồn gốc Vật chất quyết định
của ý thức. nội dung của ý thức

Thứ ba Thứ tư
Vật chất quyết định Vật chất quyết định sự vận
bản chất của ý thức động, phát triển của ý thức
 2. Ý thức có tính độc lập tương đối
và tác động trở lại vật chất
Thứ nhất Thứ hai
Tính độc lập tương đối của Sự tác động của ý thức đối với vật
ý thức chất phải thông qua hoạt động thực
tiễn của con người

Thứ ba Thứ tư
Vai trò của ý thức thể hiện ở chỗ Xã hội càng phát triển thì vai
chỉ đạo hoạt động, hành động của trò của ý thức ngày càng to
con người lớn
 Ý
NGHĨA
 Ý NGHĨA PHƯƠNG PHÁP LUẬN CỦA MỐI QUAN HỆ
GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC

Mọi hoạt động đều phải Phát huy tính năng

xuất phát từ quy luật động, tích cực của ý
khách quan thức
  Trong hoạ t độ ng nhậ n thứ c và thự c tiễn con ngườ i
phả i tô n trọ ng khá ch quan, đồ ng thờ i phả i phá t
huy tính nă ng độ ng chủ quan củ a mình.
• Tô n trọ ng khá ch quan là tô n trọ ng tính khá ch
quan củ a vậ t chấ t, tô n trọ ng cá c quy luậ t tự nhiên
và xã hộ i…

Mọi hoạt động đều phải • Phả i xuấ t phá t từ thự c tế khá ch quan, lấy thự c tế
xuất phát từ quy luật khá ch quan là m că n cứ cho mọ i hoạ t độ ng nhậ n
thứ c và thự c tiễn củ a minh
khách quan
• Khô ng đượ c lấy ý muố n chủ quan củ a mình là m
chính sá ch, khô ng đượ c lấy tình cả m là m điểm
xuấ t phá t cho chiến lượ c và sá ch lượ c cách mạ ng.
 Để xã hộ i ngày cà ng phá t triển thì phả i phá t huy tố i đa
vai trò tích cự c củ a ý thứ c, vai trò tích cự c củ a nhâ n tố
con ngườ i, nhậ n thứ c đú ng quy luậ t khá ch quan.

• Phả i biết dự a trê n quy luậ t khá ch quan để xá c

định mụ c tiêu, kế hoạ ch; biết tìm ra và vậ n dụ ng
cá c phương phá p tổ chứ c hoạ t độ ng hiệu quả để
đạ t đượ c mụ c tiêu đề ra mộ t cá ch tố i ưu.

• Phả i khắ c phụ c bệnh chủ quan duy  ý chí (chỉ xuấ t Phát huy tính năng
phá t từ ý muố n chủ quan, nếu lấy ý chí á p đặ t cho động, tích cực của ý
thự c tế, lấy ả o tưở ng thay cho hiện thự c); bệnh thức
bả o thủ trì trệ, thá i độ tiêu cự c, thụ độ ng, ỷ lạ i
ngồ i chờ …; đặ c biệ t là trong quá trình đổ i mớ i
hiện nay.
YÊU CẦU CỦA NGUYÊN TẮC PHƯƠNG PHÁP LUẬN “TÔN TRỌNG KHÁCH
QUAN VÀ PHÁT HUY TÍNH NĂNG ĐỘNG CHỦ QUAN” TRONG HOẠT ĐỘNG
NHẬN THỨC VÀ HOẠT ĐỘNG THỰC TIỄN

- Xuấ t phá t từ thự c tế khách quan

- Phá t huy tính nă ng độ ng chủ quan

- Vai trò của ý thức về thực chất

- Ý thức của con người không tách rời điều kiện vật
chất