ეკონომიკის პრინციპები

(მიკროეკონომიკის პრინციპები)
 1
შესავალი
 ეკონომიკის 10
პრინციპი
1
Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning
 ეკონომიკა . .
. . სიტყვა ეკონომიკa
მომდინარეობს ბერძნული
სიტყვისგან და ნიშნავს ადამიანს
"ვინც მართავს საოჯახო
მეურნეობას."

Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning

 გადასაწყვეტი პრობლემები
• საოჯახო მეურნეობებისა და
ეკონომიკის გადაწყვეტილებებi:
• ვინ იმუ შავებს ?
• რა საქონელი და რამდენი უ ნდა
აწარმოოს?
• რა რესუ რსი უ ნდა იყოს
გამოყენებუ ლი წარმოების ას?
• რა ფასი უ ნდა დააწესოს საქონელ ზე,
რომ გაიყიდოს? …..

Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning

 საზოგადოების პრობლემა

საზოგადოებis რესურსები შეზღუდულია:

• საზოგადოების რესურსების მართვას
დიდი მნიშვნელობა გააჩნია, რადგან
რესურსები შეზღუდულია
• შეზღუდულობა . . . ნიშნავს, რომ
საზოგადოებას აქვს შეზღუდული
რესურსები და ამიტომ ვერ აწარმოებს
ყველა საქონლისა და მომსახურებას
ხალხის სურვილის შესაბამისად

Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning

ეკონომიკის კვლევის საგანი
ეკონომიკის კვლევის საგანი:
როგორ მართოს საზოგადოებამ
თავისი შეზღუდული რესურსები

Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning

 გადაწყვეტილებები
• როგორ ღებულობენ ადამიანები
გადაწყვეტილებებს
• ადამიანები ფაქტების წინაშე დგანან
• იმის მისაღებად რაც მოგწონთ, უნდა
დათმოთ სხვა, რაც აგრეთვე მოგწონთ
• რაც იონალუ რი ადამიანი ფიქრობს ამ
ზ ღვარზე
• ადამიანთა რეაქც ია სტიმუ ლირებაა

Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning

 გადაწყვეტილებები
• ადამიანებს სურთ ერთმანეთთან
ურთიერთქმედება
• ვაჭრობას შეუ ძლია გააუმჯობესოს
ყველას მდგომარეობა
• ბაზ არი ჩვეუ ლებრივ კარგი გზ აა
ეკონომიკუ რი საქმიანობის
ორგანიზ ებისა
• მთავრობების ჩარევა ზ ოგჯ ერ
აუ მჯ ობესებს ეკონომიკუ რ შედეგებს

Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning

 გადაწყვეტილებები
• ეკონომისტები აანალიზებენ
მთლიანად ეკონომიკაზე მოქმედ
ძალებს და ტენდენციებს
• ცხოვრების დონე დამოკიდებულია
ქვეყანაში წარმოების შესაძლებლობებზე
• ფასები გაიზრდება, როდესაც
ხელისუფლება ბეჭდავს ძალიან ბევრ
ფულს
• საზოგადოების წინაშე მოკლევადიან
პერიოდში დგას პრობლემები
ინფლაციასა და უმუშევრობას შორის
Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning
 ეკონომიკის 10 პრინციპი
ეკონომიკის 10 პრინციპი
I. როგორ ღებულობენ
ინდივიდები
გადაწყვეტილებებს
(1-4 პრინციპი)
1. ადამიანები ალტერნატივების
წინაშე დგანან
2. ნივთის დანახარჯი
არის ის, რასაც ვთმობთ
ამ ნივთისათვის
3. რაციონალური ადამიანი
გადაწყვეტილების მიღებისას
ზღვრულ ანალიზს იყენებს
4. ადამიანები სტიმულებზე
რეაგირებენ
III.როგორ მუშაობს
ეკონომიკა, როგორც
.
II როგორ მთლიანი სისტემა
(8–10 პრინციპი)
ურთიერთქმედებენ
ადამიანები 1. ცხოვრების დონე
(5–7 პრინციპი) დამოკიდებულია ქვეყნის
საქონლისა და მომსახურების
1. ვაჭრობას შეუძლია ყველას წარმოების უნარზე
მდგომარეობა გააუმჯობესოს
2. ფასები იზრდება, როდესაც
2. ბაზრები როგორც წესი მთავრობა ბევრ ფულს ბეჭდავს
ეკონომიკური საქმიანობის
ორგანიზების კარგი საშუალებაა 3. მოკლევადიან პერიოდში
მთავრობა დგას ინფლაციასა და
3. მთავრობას ზოგჯერ შეუძლია უმუშევრობას შორის
ბაზრის ფუნქციონირების ალტერნატივის წინაშე
შედეგების გაუმჯობესება
Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning
პრინციპი # 1:ადამიანები
ალტერნატივების წინაშე
დგანან
“უფასო სადილები არ არსებობს! “

Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning

პრინციპი # 1: ადამიანები
ალტერნატივების წინაშე
დგანან
იმისათვის, რომ მივიღოთ ერთი რამ,
ჩვენ ჩვეულებრივ უნდა დავთმოთ სხვა
რამ
• საკვები ან ტანსაც მელი
• დასვენება ან მუ შაობა
• ეფექტიანობ a ან თანასწორობა
გადაწყვეტილების მიღებa მოითხოვს
ერთი მიზანიs მეორესთან
დაპირისპირებას
ადამიანები მაშინ ღებულობენ სწორ
გადაწყვეტილებებს, როდესაც იციან რისი
არჩევა შეუძლიათ და რისი არა
Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning
პრინციპი # 1: ადამიანები
ალტერნატივების წინაშე დგანან
• საზოგადოების წინაშე მდგარი
ალტერნატივები:
ეფექტიანობა ან თანასწორობა
• ეფექტიანობა ნიშნავს საზოგადოების
თვისებას მიაღწიოს მაქსიმალურ შედეგს
თავისი შეზღუდული რესურსებიდან
• თანასწორობა ნიშნავს საზოგადოების
წევრებს შორის რესურსების
სამართლიანად განაწილებას.

Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning

პრინციპი # 2: ნივთის დანახარჯი
არის ის რასაც ვთმობთ ამ
ნივთისთვის
• გადაწყვეტილებები მიღება
მოითხოვს კონკრეტული
ალტერნატივების ხარჯებისა და
სარგებლიანობების შედარებას
• კოლეჯში მისვლა თუ მუშაობა?

• ალტერნატიული დანახარჯი არის

ის, რაც თქვენ უნდა დათმოთ, რომ
მიიღოთ სხვა რამ
Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning
პრინციპი # 3: რაციონალური ადამიანი
გადაწყვეტილების მიღებისას ზღვრულ
ანალიზს იყენებს

• ზღვრული ცვლილებებია მოდელში

გამოყენებული პარამეტრების მცირე
ცვლიბა

adamianebi გადაწყვეტილებis miRebisas

erTmaneTs udareben ხარჯებsa და
სარგებელs

Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning

პრინციპი # 3: რაციონალური ადამიანი
გადაწყვეტილების მიღებისას ზღვრულ
ანალიზს იყენებს
• ზღვრული ც ვლილებები (ხარჯებს ან
სარგებელს შორის) ცვლის
ადამიანთა ქცევას
• გადაწყვეტილება აირჩიოთ
ორიდან ერთი ალტერნატივა ხდება
მაშინ, როდესაც ვნახავთ, რომ მისი
ზღვრული სარგებელი აღემატება
მის ზღვრულ დანახარჯს

Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning

პრინციპი # 4 : ადამიანები
სტიმულებზე რეაგირებენ
• სტიმული არის ის, რაც ადამიანებს
მოქმედებისკენ უბიძგებს

Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning

პრინციპი # 4 :
ადამიანებისტიმულებზე
რეაგირებენ
კალათბურთის
ვარსკვლავი,
რომელმაც არ
აირჩია კოლეჯი
და გაჰყვა
პროფესიულ
სპორტს, სადაც
მან მილიონობით
დოლარი
გამოიმუშავა
Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning
პრინციპი # 5: ვაჭრობას შეუძლია
ყველას მდგომარეობის გაუმჯობესება

• ადამიანები, როგორც ოჯახები,

ერთმანეთთან ვაჭრობით ბევრს
იგებენ

• ვაჭრობა საშუ ალებას აძლევს

ადამიანებს და ქვეყნებს აკეთონ ის, რაშიც
საუკეთესონი არიან

Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning

პრინციპი # 6: ბაზრები, როგორც წესი,
ეკონომიკური საქმიანობის ორგანიზების
კარგი საშუალებაა
• საბაზრო ეკონომიკა ეკონომიკური სისტემაა,
რომელიც ანაწილებს რესურსებს მრავალი
ფირმებისა და საოჯახო მეურნეობების
დეცენტრალიზებული გადაწყვეტილებების
მეშვეობით საქონლისა და მომსახურების
ბაზარზე, ამ ფირმებისა და ოჯახების
ურთიერთქმედების დროს
• ოჯახი გადაწყვეტს, თუ რა უნდა შეიძინოს და
რომელმა იმუშაოს.
• ფირმები გადაწყვეტენ ვინ უნდა დაიქირაონ და
რა უნდა აწარმოონ

Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning

პრინციპი # 6 ბაზრები, როგორც წესი,
ეკონომიკური საქმიანობის ორგანიზების
კარგი საშუალებაა
• ადამ სმიტმა გააკეთა დაკვირვებa იმის შესახებ,
რომ საოჯახო მეურნეობები და ფირმები ისე
იქცევიან ბაზარზე თითქოს მ,ათ "უხილავი ხელი“
მართავდეს.
(ნაშრომი: ,,ხალხთა სიმდიდრის ბუნებისა და
მიზეზების შესახებ”)
• საოჯახო მეურნეობებო და ფირმები ფასებს
ითვალისწინებენყიდვისა და გაყიდვის შესახებ
გადაწყვეტილების მიღებისას, ამასთან
ითვალისწინებენ თავიაანთი ქმედებების
სოციალურ სარგებლობას და დანახარჯებსაც.
• შედეგად, ფასების მხედველობაში მიღებით
ცნობარი გადაწყვეტილებების ეს
ინდივიდუალური მიმღებები ისეთ შედეგებს
აღწევენ, რომლებიც ხშირად ხელს უწყობს
საზოგადოების კეთილდღეობის მაქსიმიზაციას.
Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning
პრინციპი # 7: მთავრობებს ზოგჯერ შეუძლიათ
ბაზრის ფუნქციონირების შედეგების
გაუმჯობესება
• საბაზრო ჩავარდნა ხდება მაშინ,
როდესაც ბაზარი საკუთარი
ძალებით ვერ ახერხებს
რესურსების ეფექტიან
გადანაწილებას
• როდესაც ბაზარი ვერ ახერხებს
ამას, მაშინ ეკონომიკაში მთავრობის
ჩარევის ორი მიზეზი არსებობს:
ეფექტურობისა და
სამართლიანობის ხელშეწყობა
Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning
პრინციპი # 7: მთავრობებს ზოგჯერ შეუძლიათ
ბაზრის ფუნქციონირების შედეგების
გაუმჯობესება
• საბაზ რო ჩავარდნა შეიძლება
გამოიწვიოს
• გარეგანი ეფექტის არსებობამ,
რომელიც ერთი პირის ან ფირმის
მოქმედებების გავლენაა მეორე პირის
კეთილდღეობაზე
• საბაზ რო ძალაუ ფლებამ – რაც
გუ ლისხმობს ერთი ადამიანის ან
ფირმის შესაძლებლობას , გავლენა
მოახდინოს საბაზ რო ფასებზე

Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning

პრინციპი # 8: ცხოვრების დონე
დამოკიდებულია ქვეყნის საქონლისა და
მომსახურების უნარზე
• ცხოვრების დონის დროს შეიძლება
გაითვალისწინონ სხვადასხვა
შედარებები
• მაგალითად, შედარება პირადი
შემოსავლებით.

Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning

პრინციპი # 8: ცხოვრების დონე
დამოკიდებულია ქვეყნის საქონლისა
და მომსახურების უნარზე
• თითქმის ყველა ვერსიებით
ცხოვრების სტანდარტები აიხსნება
ქვეყნების მწარმოებლურობაში
განსხვავებებით
• მწარმოებლურობა ერთ სამუშაო
საათში წარმოებული საქონლისა და
მომსახურების რაოდენობაა

Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning

პრინციპი # 9: ფასი იზრდება, როდესაც
მთავრობა ბევრ ფულს ბეჭდავს
• ინფლაცია ეკონომიკაში ფასების
საერთო დონის გაზრდაა.
ინფლაციის ერთერთი მიზეზია
ფულის რაოდენობის გაზრდა
• როდესაც მთავრობა ეროვნული
ვალუტის დიდ რაოდენობას უშვებს,
ფულის ღირებულება მცირდება

Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning

პრინციპი # 10: მოკლევადიან პერიოდში
საზოგადოება დგას ინფლაციასა და
უმუშევრობას შორის ალტერნატივის წინაშე
• ფილიპსის მრუდი - ალტერნატივა
ინფლაციასა და უმუშევრობას შორის
:

Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning

პრინციპი # 10: მოკლევადიან პერიოდში
საზოგადოება დგას ინფლაციასა და
უმუშევრობას შორის ალტერნატივის წინაშე
• ეკონომიკაში ფულის მასის გაფართოება ხარჯების
საერთო დონეს ზრდის, ანუ საქონელსა და
მომსახურებაზე მოთხოვნას;
• მოთხოვნის ზრდამ შეიძლება დროთა
განმავლობაში ბიძგი მისცეს ფირმების მიერ
ფასების მომატებას, მაგრამ ამავე დროს იგი
სტიმულს აძლევს, უფრო მეტი საქონელი და
მომსახურება გამოუშვან და მეტი მუშახელი
დაიქირაონ;
• მეტი მუშახელის დაქირავება ნიშნავს
უმუშევრობის დაბალ დონეს
• დასკვნა: მივედით ეკონომიკურ არჩევნამდე
მოკლევადიან პერიოდში უმუშევრობასა და
ინფლაციას შორის Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning
პრინციპი # 10: მოკლევადიან პერიოდში
საზოგადოება დგას ინფლაციასა და
უმუშევრობას შორის ალტერნატივის წინაშე
• უმუშევრობა და ინფლაცია სხვადასხვა
მიმართულებას იძენს:
• მიუხედავად იმისა, მაღალ დონეზეა თუ
დაბალ დონეზეა ინფლაცია და
უმუშევრობა, მოკლევადიან პერიოდში ეს
ალტერნატივა არსებობს
• ეს მოკლევადიანი არჩევანი
მნიშვნელოვან როლს თამაშობს საქმიანი
აქტივობის ციკლის ანალიზის საქმეში,
რომელიც იზომება საქონლისა და
მომსახურების წარმოების ან
დასაქმებულთა რაოდენობით Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning
 რეზიუმე
• ადამიანებს ალტერნატიუ ლი მიზ ნებიდან
უწევთ გადაწყვეტილებების მიღება
• ნებისმიერი ქმედების ღირებუ ლება
იზ ომება უარყოფითი შესაძლებლობების
საშუალებით
• რაც იონალუ რი ადამიანები
გადაწყვეტილებებებსიღებენ ზ ღვრუ ლი
ხარჯ ებისა და ზ ღვრუ ლი სარგებელის
შედარებით
• ადამიანები იქცევიან სტიმუ ლების
შესაბამისად
Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning
 რეზიუმე
• ვაჭრობა შეიძლება
ურთიერთსასარგებლო იყოს
• ბაზრები ადამიანებს შორის
ვაჭრობის კოორდინირების კარგი
საშუალებაა
• მთავრობას პოტენციურად შეუძლია
გააუმჯობესოს ბაზრის შედეგები,
თუ ბაზარი სუსტია, ან თუ ბაზრის
ფუნქციონირების შედეგებს
თანასწორობისკენ არ მივყავართ
Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning
 რეზიუმე
• მწარმოებლურიბა ცხოვრების
დონის განმსაზღვრელი ძირითადი
წყაროა
• ფულის რაოდენობის ზრდა
ინფლაციას უმთავრესი წყაროა
• საზოგადოება მოკლევადიან
პერიოდში ინფლაციასა და
უმუშევრობას შორის
ალტერნატივის წინაშე დგას

Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning

 დავალება

• წაიკითხეთ და მოამზადეთ
სემინარისთვის გრ. მენქიუ,
ეკონომიკის პრინციპები,
თავი 1.
• გაეცანით თანდართულ
სავარჯიშოებს და
კითხვებს გაეცით პასუხი
Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning