bileTi #1

1. ras Seiswavlis ekonomika?

ეკონიმკა შეისწავლის ადამინებს ვინც წარმოებასა და გაცვლაში მონაწილეობს რათა

მიიღონ საჭირო საქონელი და მომსახურება. ეკონომიკა შეისწავლის ბაზრების,საქონლისა
და მომსახურების წარმოების გზებს.ეკონომიკას ხშირად განსაზღვრავენ ,როგორც იმათი
ქცევ ის შესწავლას,ვინც ღირებულების მქონე საგნებს ამზადებს და ცვლიან საჭირო
საქონლისა და მომსახურების მისაღებად. igi aris sazogadoebrivi mecniereba, romelic aRwers da
aanalizebs imas, Tu rogor akeTebs sazogadoeba arCevans SezRuduli resursebiT daikmayofilos
usazRvro moTxovnilebebi. ყოველდღიურად მილიონობით ადამიანი აკეთებს
არჩევანს ,როგორ გამოიყენოს შეზღუდული
რესურსები.მომხმარებლების,მეანაბრეების,საწარმოთა მფლობელების ან მენეჯერების
არჩევანი ქმნის ეკონომიკას.ეკონომიკური არჩევანი შიძლება დავყოთ 3 ჯგუფად.მათ
დავარქვათ რა,როგორ და ვინ არჩევანი.

1.რა საქონელი და მომსახურება უნდა ვაწარმოოთ და რა რაოდენობით

2.როგორ უნდა ვაწარმოოთ ეს საქონელი და მომსახურება 3.ვინ მიიღებს და მოიხმარს ამ

საქონელსა და მოსახურებას არჩევანის გაკეთება ყოველთვის მარტივი არ არის ,რადგან
ინფორმაცია შეზღუდულია მათთან დაკავშირებული დანახარჯებისა და სარგებლიანობის
შესახებ.ინფორმაციის შეზღუდულობისა და მასთან დაკავშiრებული დანახარჯებისა და
მომავლის გაურკვევლობის მიუხედავად, ჩვენ არჩევანის გაკეთება მაინც გვიხდება .ამ დროს
ჩვენი აზრით საუკეთესო არჩევანს ვაკეთებთ.

2. miwodeba. miwodebaze moqmedi arafasismieri faqtorebi.

მიწოდებაზე მოქმედი არაფასისმიერი ფაქტორები-

1. ფასები რესურსებზე- მეწარმე რაც უფრო იაფად იყიდის ნედლეულს, მასალებს, ენერგიას
და რაც უფრო რაციონალურად გამოიყენებს მათ, მით უფრო მეტ ნაწარმს გამოუშვებს და
მიაწვდის ბაზარს

2. გადასახადები და დოტაციები-გადასახადების ზრდა, წარმოების ხარჯებს ზრდის და

ნაწარმის მიწოდებას ამცირებს. დოტაციები კი პირიქით. ხელსუწყოფს წარმოების
გაფართოებას და ნაწარმის მიწოდების გადიდებას

3. წარმოების ტექნოლოგიური დონე-წარმოების ტექნოლოგიის სრულყოფანმინიმალური

დანახარჯებით მაქსიმალური შედეგის მიღების უმნიშვნელოვანესი პირობაა. რაც ხელს
უწყობს ბაზარზე საქონლის მეტი რაოდენობით მიწოდებას
4. ფასები სხვა ურთიერთ ურთიერთშემავსებელ საქონელზე-ეგულისხმება შემცვლელ
საქონელზე ფასის გაზრდა ან შემცირება და მათი გავლენა მოცემულ სქონელის წარმოების
გაფართოებაზე და შკვეცაზე

5. მოლოდინი- ნაწარმზე ფასების მომატების მოლოდინი ბევრს შეაგულიანებს, რომ

გაზარდოს პროდუქციის წარმოება, ფასების დაცემის პროგნოზი კი უბიძგებს მათ მიწოდების
შემცირებისაკენ.

6. გამყიდველთა რაოდენობა ბაზარზე-გამყიდველთა რიცხვი განსაზღვრავს საქონლის

მიწოდების მოცულობას

7. ფაქტიურ ფასებში რეალიზაციის მოცულობა- ზოგჯერ მაღალი ფასი აფერხებს საქონლის

რეალიზაციას და რეალიზებული პროდუქციის მოცულობა არ იზრდება ან მატულობს
უმნიშვნელოდ

8. ეკონომიკური კონიუქტურა- განასხვავებენ კონიუქტურის 4 მდგომარეობას: აღმატებულს,

მაღალს, დაქვეითებულსა და დაბალს. პირველი ორი ხელსაყრელია მეწარმეთათვის,
რადგანაც ამ დროს მოთხოვნა აღემატება მიწოდებასრაც უზრუნველყოფს პროდუქციის
მაღალ ფასებში გაყიდვას. სწორედ მაღალი ფასები განაპირობებს მიწოდების გადიდების
სტიმულირებას, რომელსაც ლოგიკურად მოსდევს მისი გადამეტება მოთხოვნაზე და
შესაბამისად ფასების დაწევა

9. კონკურენციის დონე მოცემულ დარგში- როცა მიწოდება აღემატება მოთხოვნას, საქონლის

რეალიზაცია ფერხდება, ფასები ეცემა და იწყება მეტოქეობა მწარმოებლებს შორის
მყიდველთა მიზიდვისთვის. თუ მოთხოვნა სჭარბობს, მომხმარებლებს შორის ურთიერთობა
მეტოქეობაში გადაიზრდება. კმონკურენციის დონე უშუალოდ აისახება საქონლის
მიწოდების მოცულობასა და დინამიკაში

10. სახელმწიფოს საგადასახადო პოლიტიკა- სახელმწიფო საგადასახადო შეღავათების

დადგენა მიწოდბის ზრდას იწვევს

11. ვაჭრობის განვითარების დონე- საბაზრო მიწოდების მოცულობა დამოკიდებულია ასევე

ქვეყნის სავაჭრო პოლიტიკაზე

3, riskebi da dazRveva.

ალბათ ბევრი ჩვენგანი გაუქურდავთ, დანაკარგი შეიძლება ყოფილიყო მცირეც და დიდიც.

თავად ის რომ ფაქტი, რომ რაღაც გაქვთ, გულისხმობს რისკს, დაკარგვის შესაძლებლობას.
მრავალი სახის რისკიდან ერთ-ერთია ქურდობა. უბედური შემთხვევა, ავადმყოფობა და
სტიქიური უბედურება სხვა შესაძლო საფრთხეებია. ზუსტად ისე, როგორც ყოველნაირად
ცდილობთ, მათ თავიდან აცილებას, შეგიძლიათ თავი დაიცვათ ამ მოვლენებით გამოწვეული
უფრო სერიოზული ფინანსური ზარალისაგან, თუკი ამ ზარალის რისკს სხვებსაც
გაუნაწილებთ დაზღვევის მეშვეობით. დაზღვევის ყველაზე გავრცელებული ფორმებია:
სოცოცხლის დაზღვევა, ჯანმრთელობის დაზღვევა, ქონების დაზღვევა და მოქალაქეობრივი
პასუხისმგებლობის დაზღვევა. ვადიანი დაზღვევა გულისხმობს დაზღვევას დრიუს
განსაზღვრული ვადით(1, 5, 10 ან 20 წლით) და დაზღვევის ყველაზე იაფი ფორმაა.
სიცოცხლის დაზღვევა - უმთავრესი მიზანია ოჯახისოჯახის ფულით უზრუნველყოფა
ოჯახის მარჩენლის დაკარგვის შემთხვევაში. ჯანმრთელობის დაზღვევა - უბედური
შემთხვევებისგან გამოწვეული ფინანსური პრობლემებისგან იცავს. სამედიცინო დაზღვევა -
ისტუმრებს ექიმების გასამრჯელოს ან მის ნაწილს, საავადმყოფოში მომსახურების ხარჯებსა
და ქირურგიული პროცედურების გარვეულ ნაწილს. კატასტროფული შემთხვევების
დაზღვევა - ფარავს ყველაზე მძიმე დაავადებათა ან უბედურების შემთხვევებით გამოწვეულ
ხარჯებს. ინდ. ან ჯგუფური დაზღვევა - ჯგუფურ პოლისებს თავის მუშაკებს ან წევრებს
დამქირავებლები, პროფესიული ასოციაციები, კავშირები ან სხვა ორგანიზაციები
სთავაზობენ.

ქონების დაზღვევა - სადაზღვევო პოლისების მფლობელს იცავს მისი ქონების დაკარგვის ან

დაზიანებისგან. მოქალაქეობრივი პასუხისმგებლობის დაზღვევა - ადამიანებს იცავს
სხვისთვის მიყენებული ზარალის ან სხვისი ქონებისთვის მიყენებული ზიანის იმ
ხარჯებისგან, რისთვისაც ისინი პასუხისმგებელნი არიან.

4. biznesi da mewarmeobrivi saqmianoba.

ბიზნესი ეწოდება კანონიერი გზით მოგების მიღების მიზნით წარმართულ მეწარმეობრივ

საქმიანობას. საბაზრო ურთირთობა სისტემაში ბიზნესისა და მეწარმეობრივი საქმიანობის
შინაარსობრივი დატვირთვა არსებითად ერთნაირია. ბიზნეს–საქმიანობაზე მსჯელობისას
მეწარმეობრივი საქმიანობა იგულისხმება და პირიქით მეწარმეობრივ საქმიანობაზე
მსჯელობისას ბიზნეს საქმიანობას. თუმცა მოვლენების ღრმად გაანალიზებისას შეიძლება
გამოიკვეთოს მათ შორის განსხვავება გარკვეულ ნიუანსებში (მაგალითად არის ისეთი
მეწარმეობრივი საქმიანობა რომელიც არ ისახავს მიზნად მოგების მიღებას და ტრადიციული
გაგებით არ განეკუთვნება ბიზნესს )
ბილეთიN 2
1. Mmiwodebis elastikuroba da misi maxasiaTeblebi.

ფასის მოძრაობის შესაბამისად საქონლის მიწოდების ცვლილების მგრძნობიარობის

გამოსახატავად შეიძლება გამოვიყენოთ ელასტიკურობის ცნება.. საქონრლის მიწოდების
ელასტიკურობა გამოხატავს მისი სარეალიზაციოდ მიწოდების მოცულობაზე ფასის
ცვლილების გავლენას. ამ თვალსაზრისით ერთმანეთისაგან შეიძლება განვასხვაოთ
ელასტიკურობი მიწოდება, არაელასტიკური მიწოდება და მიწოდების თანაბარი
ელასტიკურობა. უკანასკნელი ნიშნავს რომ საქონლის ფასის 1%-ით ამაღლება ბზარზე
სარეალიზაციოდ მისი მიწოდების ასევე 1%-ჳტ გადიდებას აპირებს. ამ

შემთხვევაში მიწოდების ელასტიკურობაის კოეფიციენტი ერთის ტოლია. ელასტიკური

მიწოდების დროს იგი ერთზე მეტია. საქონლის ელასტიკურობაზე მოქმედ ფაქტორთა შორის
აღსანიშნავია : წარმოებრივ სიმძლავრეთა დატვირთვის დონე, თავისუფალი სამუშაო ძალის
რიცხოვნობა, წარმოების ერთი დარგიდან მეორეში კაპიტალის გადადინების სისწრაფე და ა.შ
. გასათვალისწინებელია ის გარემოებახ , რომ ცვლილებები საქონლის ფასში ერთბაშად კი
ვერ მოახდენს გავლენას საქონლის მიწოდებაზე. ამას გარკვეული დრო სჭირდება და რაც
უფრო ხანგრძლივია იგი, მით უფრო მეტია საქონლის მიწოდებაზე ფასის ზემოქმედების
ინტენსივობა.

2. fulis, saqonlisa da momsaxurebis wrebrunva

ეკონომიკური წრებრუნვის მოდელი - ეკონომიკის მოდელი, რომელიც გვიჩვენებს, როგორ

მოძრაობს რესურსების ნაკადი საოჯახო მეურნეობებსა და ფირმებს შორის სხვადასხვა
ბაზრების გავლით.

შეიცავს მიმღებთა ორ ტიპს:

ფირმებს- ისინი აწარმოებენ საქონელსა და მომსახურეობას, იყენებენ სხვადასხვა რესურსებს.

(საწარმოო ფაქტორებს)

საოჯახო მეურნეობები ფლობენ საწარმოო ფაქტორებს და მოიხმარენ ყველა იმ საქონელსა და

მომსახურეობას, რომელთაც ფირმა აწარმოებს.

საქონლისა და მომსახურეობის ბაზრებზე საოჯახო მეურნეობები მყიდველები არიან,

ფირმები გამყიდველები.

საწარმოო ფაქტორების ბაზრებზე საოჯახო მეურნეობები გამყიდველები არიან, ფირმები

მყიდველები
3. wonasworuli fasi da raodenoba.

მოთხოვნა გვიჩვენებს, რომ როცა ფასი იზრდება მომხმარებლები ნაკლებ პროდუქტს იძენენ,
მიწოდება კი პირიქით, როცა ფასი იზრდება მწარმოებლები უფრო მეტ პროდუქტს
აწარმოებენ. შეიძლება მოგვეჩვენოს რომ მყიდველები და გამყიდველები ვერ შეთანხმდებიან
პროდუქციის რაოდენობაზე რომლის ყიდვა და გაყიდვაც მათ სურთ. მაგრამ სინამდვილეში
არის ერთი ფასი, რომლითაც გამყიდველებს იმდენივეს გაყიდვა უნდათ რამდენისაც
მყიდველებს ყიდვა. ეს არის ფასი, რომლლის დროსაც მიწოდება ~მოთხოვნას უტოლდება. ამ
წერტილს ბაზრის წონასწორულ ფასს უწოდებენ.ყველა სხვა ფასის დროს ადგილი
აქვსდეფიციტს და სიჭარბეს.დეფიციტი მაშინ წარმოიქმნება როდესაც მყიდველებს უნდათ
იყიდონ იმაზე მეტი, ვიდრე გამყიდველებს უნდათ გაყიდონ. სიჭარბე კი წარმოიქმნება მაშინ,
როდესაც გამყიდველებს უნდათ გაყიდონ იმაზე მეტი,ვიდრე მყიდველებს უნდათ იყიდონ.
მყიდველთა შორის კონკურენცია ფასებს ბაზრის წონასწორული ფასის დონისაკენ ეწევა.
გამყიველთა კონკურენცია კი ფასებს დაბლა , ბაზრის წონასწორული ფასის დონემდე.
ბაზრის წონასწორულ ფორმებს მნიშვნელოვანი როლი აკისრიათ თავისუფალ მეწარმეობაზე
დაფუძნებულ ეკონომიკაში.

4. ra Tvisebebs unda flobdes mewarme-biznesmeni.

მეწარმეები ფლობენ საწარმოსდა უძღვებიან მას მოგების მიღების იმედით. მოგება რომ
მიიღონ, რესურსები ნოვატორულად და შემოქმედებითად უნდა გამოიყენონ.მათ ან საჭირო
საქონლისა და მომსახურების ახალი სახეობა უნდა შექმნან, ანდა წარმოების უფრო
ეფექტიანი გზები მონახონ. ეს კი, ხშირად, ინდივიდუალისტურობასა და არაპოპულარული
იდეების ერთგულებას ნიშნავს. ,, ყველა ჭეშმარიტად დიდებული იდეის მხარდამჭერები
თავიდან ყოველთვის უმცირესობაში არიან ხოლმე“ წარმატებას განაპირობებს
თავდაუზოგავი შრომა, მუყაითობა, შეუპოვრობა და რისკი. გეგმების ჩაშლის შემთხვევაში
მეწარმეებმა შეიძლება უამრავი ფული დაკარგონ. ბად ჰედფილდმა ერთხელ ასეთი რამ
თქვა: ბევრი წარუმატებლობა განმიცდია და მათ მაგალითზე ბევრი რამ მისწავლია“.
მეწარმეს ასევე უნდა იყოს: გაბედული, ზომიერად რისკიანი, ალღოიანი, ქველმოქმედი,
მტკიცე ნებისყოფის, გულწრფელი, პატიოსანი, დაუზარელი, შრომისმოყვარე...

bileTi N# 3
1. ekonomikuri sistemis tipebi

ეკონომისტები ეკონომიკის ტიპებად მიიჩნევენ ადმინისტრაციულ-მბრძანებლურ,

ტრადიციულ და საბაზრო ეკონომიკის სისტემებს, თუმცა ძირითადად შერეული ტიპის
სისტემები გვხვდება. ადმინისტრაციულ-მბრძანებლურ, ანუ გეგმიან ეკონომიკაში ქონებას
თითქმის მთლიანად მთავრობა ფლობს და განაგებს. მთავრობა ეკონომისტების დახმარებით
ადგენდა დეტალურ გეგმას, თუ როგორ უნდა ფუნქციონირებდეს ეკონომიკა. ტრადიციული
ეკონომიკა ტრადიციებსა და ზნე-ჩვეულებებს ეყრდნობა. ასეთ ეკონომიკაში ადამიანები
მისდევენ სოფლის მეურნეობას, თევზაობას, ნადირობას. დღესდღეობით მსოფლიო
ეკონომიკა უმეტესწილად საბაზრო ანუ თავისუფალი მეწარმეობის ეკონომიკაა, სადაც
ადამიანები ახორციელებენ ნებაყოფლობით ურთიერთგაცვლას. დემოკრატიული ქვეყნების
ეკონომიკა შეიძლება განვიხილოთ, როგორც შერეული ეკონომიკა.

2. moTxovna, moTxovnis kanoni, mrudi, arafasismieri faqtorebi.

rodesac ekonomistebi xmaroben sityva moTxovnas(), isini gulisxmoben calkeuli saqonlisa da

momsaxurebis raodenobas, risi SeZenac, garkveul dros, momxmareblebs surT da SeuZliaT sxvadasxva
SesaZlo fasiT. თუ დავაკვირდებით მოთხოვნის შინაგან ძირეულ თვისებას დავინახავთ, რომ
საქონელზე ფასის შემცირება მოთხოვნის შესაბამის ზრდას იწვევს, რამდენადაც ასეთ
დროს მომხმარებლები, ჩვეულებრივ მეტი რაოდენობის ნაწარმს იძენენ და პირიქით
ფასის გადიდება საქონელზე მოთხოვნის სიდიდის შემცირებას იწვევს, ასეთ დროს
მომხმარებლები ნაკლებ პროდუქტს იძენენ. მაშასადამე საქონლის ფასი და საქონელზე
მოთხოვნის სიდიდე უკუთანაფარდობაში მყოფი სიდიდეებია. ამ მუდმივ განმეორებად
უკუკავშირს თანამედროვე ეკონომიკურ მეცნიერებაში მოთხოვნის კანონს უწოდებენ.
მოთხოვნის მრუდი საქონლის ფასსა და მოთხოვნის რაოდენობას შორის დამოკიდებულების
ამსახველი გრაფიკია.

მოთხოვნა არის ცალკეული საქონლის და მომსახურების რაოდენობა, რისი შეძენაც

მომხმარებლებს სურთ და შეუძლიათ სხვადასხვა შესაძლო ფასით. მოთხოვნაზე მრავალი
ფაქტორი მოქმედებს, მათ შორისაა ისეთი არაფასისმიერი ფაქტორები, როგორებიცაა:
შემოსავალი - შემოსავლის ცვლილება იწვევს მოთხოვნის ცვლილებას, რაც უფრო მაღალია
შემოსავალი მოთხოვნა მეტად იზრდება და პირიქით.
გემოვნება - ადამიანს რაც უფრო მეტად უყვარს, მას მეტი რაოდენობით შეიძენს, გემოვნება
მოთხოვნის განმსაზღვრელი აშკარა ფაქტორია.
მოლოდინი - თუ მომავალი თვიდან ადამიანი შემოსავლის ზრდას ელის, მან შეიძლება ახლა
ნაკლები დაზოგოს და მისი მოთხოვნა პროდუქტზე ამ თვეშივე გაიზარდოს.

3. momxmareblis Semosavlis wyaroebi

საოჯახო მეურნეობები ეკონომიკაში ორ ძირითად როლს ასრულებენ. ისინი არიან
მომხმარებლები და რესურსთა მფლობელები. როდესაც მომხმარებელი იძენს საქონელსა და
მომსახურებას ფულს უხდის საწარმოებს. საწარმოები კი პროდუქციის საწარმოებლად
რესურსების ბაზარზე ყიდულობენ რესურსებს საოჯახო მეურნეობებისგან. ნებისმიერი პირი,
რომელიც შრომით შემოსავალს იღებს საწარმოსგან, საოჯახო მეურნეობის ნაწილია. აქედან
გამომდინარე შემოსავლის ერთ-ერთი წყარო ფულისა და რესურსების წრებრუნვითაა
გამოწვეული. მომხმარებელს ასევე დიდი ალბათობით გააჩნია სიმდიდრე, ანუ ყოველივე
იმის ღირებულება რასაც ის ფლობს. ამ სიმდიდრეს სათანადოდ გამოყენების შემთხვევაში
შემოსავლის მოტანა შეუძლია. მაგალითად, თუ ადამიანს აქვს ბინა, შეუძლია გააქირაოს და
სანაცვლოდ მიიღოს იჯარის გადასახადი. ამ შემთხვევაში მომხმარებელი მწარმოებლის
როლშიც გვევლინება.

4. mcire sawarmoebis roli ekonomikaSi, warmoebis faqtorebi

კომპანიები, რომლებსაც მეწარმეები აარსებენ, როგორც წესი, მცირე ზომისაა. მცირე

ბიზნესის საწარმოდ ითვლება ისეთი საწარმო, რომლის გასაღების წლირუი მოცულობა 3,5
მილიონ დოლარამდეა და რომელშიც 500 კაცზე ნაკლები მუშაობს. მცირე საწარმოები XXI
საუკუნეში ეკონომიკის წამმართველი ძალა იქნება. მცირე საწარმოებს მსხვილებთან
შედარებით რამდენიმე უპირატესობა აქვთ. მათ უფრო ადვილად შეუძლიათ ცვლილებებთან
ადაპტაცია, რეაგირებას უფრო სწრაფად ახდენენ დროისა და ტენდენციების
ცვალებადობაზე, შეუძლიათ მცირე ბაზრების დაკმაყოფილება პროდუქციით, ისეთი
ბაზრებისაც, რომლებიც განსაზღვრული ეთნიკური ჯგუფებისთვისაა განკუთვნილი. მცირე
საწარმოებში უფრო მეტი ადამიანია დასაქმებული, ვიდრე ერთად აღებულ ყველა სხვა
საწარმოში.

წარმოებას დიდი მნიშვნელობა აქვს ეკონომიკაში. წარმოება არის საქონლისა და

მომსახურების შექმნა ,რომლებიც შეიძლება სხვადასხვა მიზნისთვის იქნეს გამოყენებული.
წარმოების ფაქტორებია შრომა, მიწა , კაპიტალი, სამეწარმეო უნარი. ეს ფაქტორები შეიძლება
დავყოთ კატეგორიებად.რესურსები საქონლისა და მომსახურების საწარმოებლ;ად
გამოყენებული ძირითადი ელემენტებია. არსებობს საწარმოო რესურსების სამი ტიპი:
ბუნებრივი , ადამიანური და კაპიტალური. ბუნებრივი რესურსები-ეს არის ბუნების მიერ
ნაბოძები ისეთი უცვლელი სიმდიდრე, როგორიცაა მინერალები, ხე-ტყე და სუფთა ჰაერი.
ადამიანური რესურსები , ანუ შრომა, ის ფიზიკური და გონებრივი ძალისხმევაა , რომლებსაც
ადამიანები საქონლისა და მომსახურების საწარმოებლად იყენებენ. კაპიტალური
რესურსები- ის ნაგებობები, ხელმისაწყოები და მანქანებია, რომლებითაც ადამიანები სხვა
საქონელსა და მომსახურებას აწარმოებენ.ნედლი ნავთობი ბუნებრივი რესურსია, მაგრამ
ადამიანური რესურსები და კაპიტალური რესურსებია საჭირო იმისთვის, რომ იგი ამოღონ ,
გაწმინდონ და საბოლოო პროდუქტის
bileTi # 4
1. Sroma, miwa, kapitali, mewarmeobis unari

მეწარმეობის უნარი - მეწარმეთათვის დამახასიათებელი ლიდერის თვისებები და

ნოვატორული სულისკვეთება.

წარმოებას დიდი მნიშვნელობა აქვს ეკონომიკაში. წარმოება არის საქონლისა და

მომსახურების შექმნა ,რომლებიც შეიძლება სხვადასხვა მიზნისთვის იქნეს გამოყენებული.
წარმოების ფაქტორებია შრომა, მიწა , კაპიტალი, სამეწარმეო უნარი. ეს ფაქტორები შეიძლება
დავყოთ კატეგორიებად.რესურსები საქონლისა და მომსახურების საწარმოებლ;ად
გამოყენებული ძირითადი ელემენტებია. არსებობს საწარმოო რესურსების სამი ტიპი:
ბუნებრივი , ადამიანური და კაპიტალური. ბუნებრივი რესურსები-ეს არის ბუნების მიერ
ნაბოძები ისეთი უცვლელი სიმდიდრე, როგორიცაა მინერალები, ხე-ტყე და სუფთა ჰაერი.
ადამიანური რესურსები , ანუ შრომა, ის ფიზიკური და გონებრივი ძალისხმევაა , რომლებსაც
ადამიანები საქონლისა და მომსახურების საწარმოებლად იყენებენ. კაპიტალური რესურსები-
ის ნაგებობები, ხელმისაწყოები და მანქანებია, რომლებითაც ადამიანები სხვა საქონელსა და
მომსახურებას აწარმოებენ.ნედლი ნავთობი ბუნებრივი რესურსია, მაგრამ ადამიანური
რესურსები და კაპიტალური რესურსებია საჭირო იმისთვის, რომ იგი ამოღონ , გაწმინდონ და
საბოლოო პროდუქტის

2. moTxovna. moTxovnaze moqmedi arafasismieri faqtorebi. 1.მომხმარებელთა გემოვნების

შეცვლა - ეს შეიძლება დაკავშირებული იყოს რეკლამასთან, მოდის შეცვლასთან.

2.მყიდველთა (მომხმარებელთა)რაოდენობის შეცვლა ბაზარზე-მაგ. შობადობის შემცირება

კვეცს მოთხოვნას ახალშობილთა მოხმარების საგნებზე.ხოლო შრომისუნარიან ასაკს
გადაცილებულთა რიცხოვნობის გადიდება ზრდის მოთხოვნას მათ სამდეიცინო
მომსახურებაზე.

3.მყიდველთა(მომხმარებელთა) შემოსავლის ცვალებადობა-ფულადი შემოსავლის ზრდა

ზრდის მოთხოვნას ძვირადღირებულ პროდუქციაზე და ამცირებს მოთხოვნას იაფფასიან
საქონელზე.

4.ფასების ცვლილება მონათესავე საქონელზე-მონათესავე საქონელზე ფასის შეცვლა

განაპირობებს თუ არა მოცემულ საქონე ლზე მოთხოვნის გადიდებას ან შემცირებას,
მნიშვნელოვანწილად დამოკიდებულია იმაზე,წარმოადგენს თუ არა ეს მონათესავე საქონელი
ჩვენი განსახილველი საქონლის შემცვლელს ან მის თანმხლებს.მაგ საჭმლის მოსამზადებლად
შეიძლება გამოვიყენოთ როგორც შეშის ღუმელი ისე ნავთქურა.

5.ცვლილებები მომხმარებელთა მოლოდინში-მომხმარებელთა მოლოდინს მომავალში

საქონელზე გაზრდის თაობაზე შეუძლიათ შეაგულიანონ მყიდველები ამ საქონლის
დაუყოვნებლივ ყიდვაზე

3. sawarmoo SesaZleblobis zRvari, mkveTri zrdis efeqti.

საწარმოო შესაძლებლობის ზღვარი- გრაფიკი, რომელიც გვიჩვენებს წარმოების სხვადასხვა

კომბინაციას, რომლის შესაძლებლობაც აქვს ეკონომიკას წარმოების მოცემული ფაქტორებისა
და ტექნოლოგიის პირობებში. კეთილდღეობა იზრდება და რაღაც დონის შემდეგ მცირდება,
იმის იქით აღარაა ეფექტიანი საწარმოო შესაძლებლობის ზრდა. მაგ: მუშახელის რაოდენობა
რაღაც ზღვარს იქით აღარაა მომგებიანი

4. mewarmeobis organizaciul-samarTleblivi formebi.

indmewarmeoba, solidaroba, saaqcio sazogadoeba, kooperativebi. (??)
მეწარმეობის ორგაიზაციულ სამართლებრივი ფორმები:ბევრი მეწარმე მცირე საწარმოებს
ერთპიროვნუ მფლობელობთა ნ მხანგობათა ფორმმით აარსებს,თუ საწარმო საქმიანობა
წარმატებულია მოვიანებით შეიძლებ მფლობელმა საწარმოს კორპორაციის სხით
რეგისტრირება გდაწყვიტოს. ერთპიროვნული მფლობელობა ეს არის საწარმო რომელსაც
ერთი პირი ფლობს.ასეთი საწარმს დაარსებ ადვილიცაა და იაფიც.უპირატესობები:
ორგანიზაციამისი დაარსება ადვილია,მოგება-მპება მთლიანად მეპრონეს
რჩება.გადასახადებისაჭირო რ რის სპეციალური საადასხადო დეკლარაცია,მოქნილობა-
ერთპიროვნული მფლობელი საწარმოს ხელმძღვანელია,პირადი წარმატებ.
ნაკლოვანებები:შეუზღუდავი პასუხისმგებლობა,სახსრების შეზღუდული
რაოდენობა,საწარმოს არამყარი მდგომარეობა,შეზღუდული პოტენციალიმუშებისათვიხ
ხელსაყრელი პირობების შექმნის შესაძლებლობის სიმცირე. ამხანგობა შედარებით ადვილი
შესაქმნელია,იურიდიულდ სავალდებულო შეთნხმებას პარტნიორობის შესხებ,რომელიც
ყველა პარტნიორს შორს იდება,შეუძლია გაარკვიოს თუ საკუთარი დროისა და ენერგიის რა
ნაწილს მოახმარეს საწარმოს საქმიანობას თითოეული მათგნი.უპირატესობანი:პროცენტული
ზრდა-პარტნიორებს საწარმოში მეტი ფული შემოაქვთ,რაც მას ზრდის,უნარი-პარტნიორება
ახალი იდეებიტ ეხმარებიან ერთმანეთს.ნკლოვანებანი:შეუზღუდვი
პასუხისმგებლობა,მოქმედების შეზღუდული ვადა,სხსრებს შეზღუდული
რაოდენობ,ორგანიზაცია-საწარმოს მუშაობაში ყველა პარტნიორი მონაწილეობს და მათ
შორის უთანხმოების შემთხვევაში საწარმოს მართვას კონფლიქტები შესაძლოა მოჰყვეს.
კორპორაცია ეს არის ბიზნესის ორგანიზაციის ფორმა და იმართება მფლობელების
სახელით,რომლებიც ფულადი სახსრებით უზრუნვეკყოფენ მას.მის შეესაქმნელად
სპეციალური დოკიმენტის აღებაა აუცილებელი ‘შტატის
სიგელი’.უპირატესობანი:შეზღუდულ პასუხისმგებლობა,საკუთრებაში სხვისთვის გადაცემის
სიიოლე-აქციონერებს საკუთარი სურვილისამებრ შეუძლიათ შევდინენ კორპორაციაში ან
დატოვონ იგი აქციების გაყოფისა ან გაყიდვის გზით,მოქმედების შეუზღუდავი
ვადა,სახსრების მობილიზების შესაძლებლობა.ნკლოანებნი:ხარჯი- კორპორცია უფრო
რთული დ ძვირაღირებულა ვიდრე სხვა საწარმოო ფორმები და როგორც წესი იურიდიულ
დახმარებას მოითხოვს.

სააქციო საზოგადოება არის საზოგადოება, რომელის კაპიტალი დაყოფილია წესდებით

განსაზღვრული კლასისა და რაოდენობის აქციებად. აქცია არის არამატერილიზებული
სახელობითი ფასიანი ქაღალდი, რომელიც ადასტურებს სააქციო საზოგადოების
ვალდებულებებს პარტნიორის (აქციონერის) მიმართ და აქციონერის უფლებებს
საზოგადოებაში. სააქციო საზოგადოების წესდებით შეიძლება განისაზღვროს ის
ღირებულება, რომელზე ნაკლები ღირებულებითაც დაუშვებელია ამ კლასის აქციების
პირველადი განთავსება. (აქციების ნომინალური ღირებულება). სააქციო საზოგადოების
პასუხისმგებლობა მისი კრედიტორების წინაში შემოიფარგლება მთელი მისი ქონებით.

სააქციო საზოგადოების აქციონერი პასუხს არ აგეებს სააქციო საზოგადოების

ვალდებულებისთვის. სააქციო საზოგადოების კაპიტალი შეიძლება განისაზღვროს
ნებისმიერი ოდენობით.

კოოპერატივი არის წევრთა შრომით საქმიანობაზე დაფუძნებული, ან წევრთა მეურნეობის

განვითარებისა და შემოსავლების გადიდების მიზნით შექმნილი საზოგადოება, რომლის
ამოცანაა წევრთა ინტერესებსი დაკმაყოფილება დ აიგი მიმართული არ არის უპირატესად
მოგების მიღებაზე. კოოპერატივი თავისი ვალდებულებების გამო კრედიტორების წინაშე
პასუხს აგებს მხოლოდ თავისი ქონებით

სოლიდარობის პასუხისმგებლობის საზოგადოება არის საზოგადოება, რომელშიც რამდენიმე

პირი ერთობლივად, ერთიანი საფირმო სახელწოდებით ეწევა სამეწარმეო საქმიანობას და
საზოგადოების ვალდებულებისთვის კრედიტორების წინაშე პასუხს აგებს, როგორც
სოლიდარული მოვალეები, მთელი თავისი ქონებით. საზოგადოების ხელმძღვანელობის
უფლება აქვს ყველა პარტნიორს.

ინდმეწარმეობა. ინდივიდუალური მეწარმე არის ფიზიკური პირი, რომელიც საქმიან

ურთიერთობებში გამოდის საკუთარი სახელით. მეწარმე პასუხს აგებს არამარტო სამეწარმეო
აქტივებით, არამედ პირადი ქონებითაც. ინდმეწარმე წარმოიშობა მხოლოდ რეესტრში
რეგისტრაციის შემდეგ.

bileTi # 5
1. Tavisufali mewarmeobis burjebi

თავისუფალი მეწარმეობის სისტემა ოთხ ბურჯს ეყრდნობა:

კერძო საკუთრება - კაპიტალი და სხვა რესურსები, რასაც ფლობენ ცალკეული პირები და
საწარმოები.
ფასების სისტემა - ფასების გამოყენება შეზღუდული რესურსების გასანაწილებლად.
ბაზრებზე გამყიდველები და მყიდველები გაცვლის დროს, ფასებს ადგენენ საქონელზე,
მომსახურებაზე და რესურსებზე.
კონკურენცია - მეტოქეობა მყიდველებსა და გამყიდველებს შორის რესურსებისა და
პროდუქციის შეძენაში.
მეწარმეობის უნარი - მეწარმეთათვის დამახასიათებელი ლიდერის თვისებები და
ნოვატორული სულისკვეთება.
2. mMiwodebis kanoni, arafasismieri faqtorebi.

მიწოდება და მოთხოვნა მიუთეთებს ადამიანთა ქცევაზე, როდესაც ეს ადამიანები

კონკურენტულ ბაზრებზე ურთიერთქმედებენ. ბაზარი არის საქონლისა და მომსახურების,
მყიდველთა და გამყიდველთა ჯგუფი. მყიდველები განსაზღვრავენ საქონელზე მოთხოვნას,
ხოლო გამყიდველები მიწოდებას. მიწოდების რაოდენობა დამოკიდებულია როგორც
გამყიდველზე ისე მომხმარებელზე, გამყიდველი აწარმოებს იმდენს რამდენის სურვილი და
შესაძლებლობაც აქვს, მყიდველი კი მოთხოვნას განსაზღვრავს და რაც უფრო მეტია
მოთხოვნა, გამყიდველს მეტის გაყიდვის სტიმული ეძლევა. მიწოდების რაოდენობაზე ფასიც
მოქმედებს. მიწოდების კანონი შემდეგში მდგომარეობს: სხვა თანაბარ პირობებში საქონლის
ფასის ზრდა იწვევს ამ საქონლის მიწოდების ზრდას.მიწოდების კანონის საილუსტრაციოდ
გამოიყენება მიწოდების მრუდი. ის ასახავს კავშირს ფასსა და მიწოდებას შორის. თუ მრუდი
აღმავალია ფასის ზრდა მიწოდების რაოდენობის ზრდას განაპირობებს. მიწოდების მრუდი
გვიჩვენებს, თუ როგორ იცვლება მიწოდება ფასის ცვლილებასთან ერთად, თუმცა არსებობს
არაფასისმიერი ფაქტორებიც, რომლებიც მიწოდების რაოდენობას ცვლიან. მაგალითად,
როდესაც ბაზარზე ახალი საწარმოები შედიან, მიწოდება იზრდება, შესაბამისად მიწოდების
მრუდი მარჯვნივ გადაადგილდება. არაფასისმიერი ფაქტორია ასევე მოლოდინის
ცვლილებაც. თუ მწარმოებლები მომავალში საკუთარ პროდუქციაზე ელოდებიან
ღირებულების გაზრდას, ისინი დღეს ნაკლებს აწარმოებენ, ამ შემთხვევაში მიწოდების
მრუდი მარცხნივ გადაადგილდება.

3. moTxovnis elastikuroba da misi maxasiaTeblebi.

მოთხოვნა ელასტიკურია თუ საქონელზე ფასების უმნიშვნელო მომატების დროსაც

არსებითად იზრდება რეალიზებული საქონლის მოცულობა. მოთხოვნა თანაბრად
ელასტიკურია თუ ფასების 1%-ით შეცვლას თან სდევს საქონლის რეალიზაციის მოცულობის
1%-ით შეცვლა, მოთხოვნა არაელასტიკურია თუ ფასების არსებითი შეცვლა საქონლის
რეალიზაციის მოცულობის მხოლოდ უმნიშვნელოდ შეცვლას იწვევს მოთხოვნა
უსასრულოდ ელასტიკურია იმ შემTხვევაში როცა მომხმარებელი საქონელს ყიდულობს
ერთსა და იმავე (მყარ) ფასში მოთხოვნა სრულები არაელასtიკურია იმ შემთხვევაში, როცა

მომხმარებელები იძენენ საქონლის ფიქსირებულ რაოდენობას მიუხედავად მასზე არსებული

ფასისა. moTxovnis elastikuroba gansxvavebulia sxvadasxva saqonelsa da momsaxurebaze:

 substitutebis misawvdomoba  biujetis wili  dro

4. aqciebi da obligaciebi.

აქცია საწარმოს მფლობელობას ნიშნავს. არსებობს ჩვეულებრივი და პრივილეგირებული

აქციები. ჩვეულებრივ აქციებს ყველა კორპორაცია უშვებს. ჩვეულებრივი აქცია წარმოადგენს
ყველა ხარჯის და გადასახადის გასტუმრების შემდეგ კომპანიის მოგების წილის მოთხოვნის
უფლება. ჩვეულებრივ აქციათა მფლობელები კენჭს უყრიან კორპორაციის დირექტორთა
საბჭოს წევრებს და შეუძლიათ მიიღონ მონაწილეობა კორპორაციის სტრატეგიის
კენჭისყრაში. პრივილეგირებულ აქციებსაც ბევრი კორპორაცია უშვებს, მაგრამ ამ აქციების
უმრავლესობა არ იძლევა კენჭისყრაში მონაწილეობის უფლებას. მათ ის უპირატესობა აქვთ,
რომ კორპორაციის მიერ დივიდენდების გადახდის შემთხვევაში ფულს პირველები სწორედ
აქციების მფლობელები იღებენ.
თუ ადამიანი ობლიგაციის მფლობელია, მაშინ მის მიმართ კორპორაციას ან მთავრობას
დავალიანება აქვს, ეს დადასტურებულია სერტიფიკატებით. ობლიგაციებს მთავრობები
უშვებენ, საზოგადოება ყიდულობს ამ ობლიგაციებს და მთავრობა იხდის პროცენტს.
მთავრობის მიერ გამოშვებული ობლიგაციები სხვა ობლიგაციებზე მეტად საიმედოა, რადგან
მთავრობა ობლიგაციების დაფარვის გარანტიას იძლევა.