Argumentacja w dyskursie

interpretacyjnym
ZAŁOŻENIA OGÓLNE:

1/ dyskurs argumentacyjny ma charakter praktyczny;

2/ dyskurs argumentacyjny ma charakter racjonalny:
akceptacja dyskursu argumentacyjnego przez „uniwersalne” audytorium.
3/ jeżeli dyskurs argumentacyjny jest racjonalny, to jest także słuszny;
4/ dyskurs argumentacyjny służy właściwemu rozstrzygnięciu spornego
przypadku;
5/ dyskurs prawniczy jest jednym z przypadków dyskursu
argumentacyjnego.
wykładnia prawa to sposób uzasadnienia/argumentacji
przyjmowanego znaczenia normy prawnej
> dyrektywy interpretacyjne (DI) wykładni to argumenty
> normatywność argumentacji wypływa z racjonalności argumentacji
(spójność, konsekwentność, argumenty oparte na celowości regulacji i
wartościach)
dyskurs dogmatyczny sensu stricto (opisowo-teoretyczny) nie musi być konkluzywny
dyskurs toczony w związku z zastosowaniem normy prawnej (praktyczny – rygory
procesu) powinien być konkluzywny
wzrost znaczenia zasad prawa i innych niedefinitywnych sposobów argumentacji
prawniczej

KONSEKWENCJE:
- zmiana modelu stosowania prawa na argumentacyjny
- stosowanie prawa to dokonywanie argumentacyjnie uzasadnionych wyborów między
różnymi alternatywami decyzyjnymi
REGUŁY OGÓLNE PRAKTYCZNEGO DYSKURSU
ARGUMENTACYJNEGO:
ich spełnienie pozwala uznać dyskurs za ważny i prawomocny; eliminacja technik
erystycznych.

1/argumentacja powinna być prowadzona jedynie w sytuacji niejasności

– spór interpretacyjny;
2/ argumentujący jest przekonany o słuszności argumentacji;
3/ poszanowanie zasady prawdomówności – ograniczenia;
4/ uwzględnianie ustaleń faktycznych: dyskurs teoretyczny jest punktem
wyjścia procesu poznawczego nazywanego interpretacją prawniczą. W
ustalaniu stanu faktycznego posługujemy się obiektywnymi metodami
logicznymi i empirycznymi.
5/ w argumentacji uwzględnia się powszechnie akceptowane praktyki i
zasady;
6/ argumentacja odbywa się z poszanowaniem zasad równości i
wolności;
7/ bezpośredniość argumentacji: dyskurs zawiera tylko wypowiedzi
związane z danym przypadkiem argumentacyjnym i tylko takie, które
prowadzą do rozstrzygnięcia sporu.
8/ argumentacja jest zgodna z podstawowymi zasadami komunikacji
językowej.
REGUŁY PRAWNICZE DYSKURSU
ARGUMENTACYJNEGO
1/ bezpośredni związek z obowiązującym prawem;

2/ argumentacja prawnicza uwzględnia powszechnie stosowane

praktyki i zasady.
ARGUMENTY I TOPIKI PRAWNICZE

1/ argument a simili (per analogiam);

2/ argument a contrario;
3/ argument a fortiori;
4/ argument ab exemplo – argument z przypadków wzorcowych;
5/ argument a rerum natura: zakaz formułowania tez niezgodnych z
naturą rzeczy;

6/ argument a loco comuni: ogólne reguły dyskursu argumentacyjnego i

zasady prawa;
7/ argument a loco speciali: topiki prawnicze i precedensy;
- pacta sunt servanda;
- clara non sunt interpretanda;
- impossibilium nulla obligatio est;
- lex retro non agit;
- ignorantia iuris nocet/ignorantia iuris non exculpat
- res iudicata pro veritate acciptur;
- audiatur et altera pars.
ROLA DOGMATYKI SZCZEGÓŁOWYCH NAUK
PRAWNYCH

struktura powierzchniowa a struktura głęboka systemu prawa

 struktura głęboka to metody rozstrzygania problemów

dogmatycznych na gruncie teorii idealizacyjnej racjonalnego
prawodawcy
 dyskurs dogmatyczny formułuje wzory rozstrzygania problemów
prawnych
argumenty odwołują się do:
1/ tekstu prawnego
2/ języka prawa
3/ systemu norm prawnych:
- relacje hierarchiczności ustala prawodawca
- relacje zgodności treściowej ustala dogmatyka
- presupozycja myślenia prawniczego: prawo jest systemem
> interpretacja doktrynalna: każda reguła rozkładu ciężaru
argumentacji powinna być uzasadniona merytorycznie.
Dyskurs nie musi być konkluzywny.

> interpretacja operatywna: reguły wykładni są

zinstytucjonalizowane. Nie podlegają odrębnemu uzasadnieniu,
uzasadnia je tradycja prawnicza. Dyskurs konkluzywny.