CHƯƠNG 2

CUNG, CẦU VÀ THỊ

TRƯỜNG SẢN
PHẨM
Nội dung nghiên cứu của chương:
A. Tổng quan về thị trường sản phẩm
B. Lý thuyết về cung và cầu
I. Cầu (Demand)
II. Cung (Supply)
III.Sự cân bằng giữa cung và cầu
IV. Sự thay đổi của cung và cầu hàng hóa
V. Độ co giãn của cung và cầu
C. Những chính sách can thiệp của Chính
phủ
04/01/24 2
 NỘI DUNG NGHIÊN CỨU CỦA CHƯƠNG
TRẢ LỜI CHO CÁC CÂU HỎI SAU:
 Thế nào là thị trường sản phẩm, cung- cầu
hàng hóa?
 Những yếu tố nào ảnh hưởng đến cung và
cầu hàng hóa?
 Cung và cầu hàng hóa quyết định giá và
lượng hàng hóa như thế nào?
 Những yếu tố ảnh hưởng đến cung - cầu sẽ
tác động thế nào đến giá và lượng hàng
hóa?

04/01/24 3
 A. Tổng quan về thị trường sản
phẩm

 Thị trường là nơi gặp nhau giữa người

mua và người bán để thực hiện các hoạt
động trao đổi hàng hóa và dịch vụ.

 Các mô hình thị trường:

 Thị trường cạnh tranh hoàn hảo
 Thị trường độc quyền
 Thị trường cạnh tranh không hoàn hảo
04/01/24 4
 GIAÛ ÑÒNH
Giaû ñònh raèng thò tröôøng ñöôïc
nghieân cöùu trong chöông naøy laø thò
tröôøng caïnh tranh hoaøn haûo.

Ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn treân

thò tröôøng naøy laø ngöôøi nhaän
giaù.
04/01/24 5
 B. LÝ THUYẾT VỀ CUNG VÀ CẦU

I. Cầu (Demand)

Caàu biểu thị soá löôïng haøng hoùa maø

ngöôøi mua muoán mua vaø coù khaû naêng mua
ôû nhöõng möùc giaù khaùc nhau trong ñieàu
kieän caùc yeáu toá khaùc khoâng ñoåi. (CP=
Ceteris Paribus)
Phaân bieät caàu vôùi nhu caàu; caàu vôùi
löôïng caàu?

04/01/24 6
Caùc daïng bieåu dieãn cuûa caàu veà
haøng hoùa

Daïng bieåu, baûng

caàu

Caùc
daïng Daïng ñoà thò

Daïng haøm soá

04/01/24 7
Caùc daïng bieåu dieãn cuûa caàu haøng
hoùa
a. Dạng bảng (biểu) cầu VD:
Giá (P) Lượng cầu(Qd)
(nghìn đ/chai) (Nghìn chai)
1 100
2 90
3 80
4 70
5 60
6 50
04/01/24 8
 b. Daïng ñoà
thò : P
P
D1 D
D

P2 B P2
B1

P1 A A1
P1
D2
O Q1.1 O Q
Q2 Q1 Q
Q2 Q1

04/01/24 9
c. Dạng hàm cầu:
Khi các nhân tố khác không đổi,
hàm cầu theo giá thông dụng được
nghiên cứu nhiều nhất có dạng:

Qd= f(P).

Qd = a1 + a2.P

04/01/24 10
 Quy luaät caàu:
Löôïng caàu cuûa haàu heát caùc haøng hoaù vaø
dòch vuï coù moái quan heä ngöôïc vôùi giaù, moái
quan heä naøy chính laø quy luaät caàu.
Ñoù laø : P taêng -> QD giaûm.
P giaûm -> QD taêng.

04/01/24 11
2.1 Cầu (Demand)

* Nhöõng nhaân toá aûnh höôûng ñeán caàu :

 Giaù saûn phaåm (P: Price).
 Thu nhaäp cuûa ngöôøi tieâu duøng (I : Income)
 Daân soá, qui moâ cuûa thò tröôøng (N : nation)
 Thò hieáu cuûa ngöôøi tieâu duøng (Tas : Taste)
 Giaù caû haøng hoaù lieân quan (PR: Price of relative
goods)
 Giaù döï kieán trong töông lai ( PF: price in the future).
 ….

04/01/24 12
B. LÝ THUYẾT VỀ CUNG VÀ CẦU

II. Cung (Supply)

Cung biểu thị soá löôïng haøng hoùa maø
ngöôøi baùn muoán baùn ôû nhöõng möùc giaù
khaùc nhau, trong ñieàu kieän caùc yeáu toá
khaùc khoâng thay ñoåi.
Tương tự:Phaân bieät cung vôùi lượng cung?

04/01/24 13
Caùc daïng bieåu dieãn cuûa cung haøng
hoùa

Daïng bieåu, baûng

cung

Caùc
daïng Daïng ñoà thò

Daïng haøm soá

04/01/24 14
Daïng baûng (biểu) cung Daïng haøm soá
Giá (P) Lượng cung
(Qs)
QS  f  P, C , t ,.....
Nghìn
đ/chai (nghìn chai)
1 40
2 60
3 80
4 100
5 120
6 140

04/01/24 15
 Daïng ñoà thò :
P P
S2
S
S

S1 P2
P2
D

P1
C
P1

O
Q1 Q2 Q O Q
Q1 Q2

04/01/24 16
2.2 CUNG (Supply)

Quy luật cung

 Quy luật cung.
P taêng -> QS tăng.
P giaûm -> QS giảm.

04/01/24 17
2.2 Cung (Supply)

Những nhân tố ảnh hưởng đến cung:

* Giaù caû cuûa haøng hóa ñoù (P).
* Chi phí cuûa caùc yeáu toá ñaàu vaøo (C )
• Trình ñoä coâng ngheä (Te)
• Số lượng nhà sản xuất (N)
* Chính saùch thueá, trôï caáp cuûa chính phuû(G)
* Ñieàu kieän töï nhieân , thieân nhieân, khí haäu,
thôøi tieát…
04/01/24 18
III. Sự cân bằng giữa cung và cầu
Giá (P) (Qd) (Qs)
(nghìn Nghìn nghìn
đ/chai) chai chai
1 100 40
2 90 60
3 80 80
4 70 100
5 60 120

04/01/24 19
III. Sự cân bằng giữa cung và cầu
1. Khaùi nieäm

S
Dö thöøa
P1
E
Pe

P2

Thieáu huït D

O
QS2 QD1 Qe QD2 QS1
04/01/24 20
Q
 Sự vận động của giá cả trên thị trường
Khi thò tröôøng khoâng naèm trong traïng thaùi caân
baèng, giaù caû coù xu höôùng vaän ñoäng.
 Thò tröôøng coù söï dö thöøa haøng hoùa:
ngöôøi baùn seõ giaûm giaù ñeå taêng löôïng
baùn ra laøm cho giaù di chuyeån ñeán möùc
caân baèng.
 Thò tröôøng coù söï thieáu huït haøng hoùa:
ngöôøi mua seõ tìm caùch mua baèng ñöôïc
löôïng haøng hoùa mình cần, neân ngöôøi baùn
lôïi duïng tình traïng thieáu huït ñeå taêng giaù
laøm cho giaù di chuyeån ñeán möùc caân baèng.
04/01/24 21
 IV. Sự thay đổi của cung và cầu

D
A
P1

C
P2 B

Q1 Q2
Daïng tröôït doïc Daïng tröôït doïc
theo ñöôøng caàu theo ñöôøng cung

04/01/24 22
 IV. Sự thay đổi của cung và cầu
P P

D’’ S’
D’ D S

S’’

O Q O Q

Daïng dòch chuyeån Daïng dòch chuyeån

cuûa ñöôøng caàu cuûa ñöôøng cung
04/01/24 23
Phân tích sự dịch chuyển của đường cầu
phần mềm máy tính

Máy
Máy tính
tính và
và phần
phần
Giá
mềm
mềm làlà hai
hai hàng
hàng
(USD) hóa
hóa bổ
bổ sung
sung cho
cho
nhau.
nhau.
Giá
Giá mua
mua máy
máy tính
tính
P1
giảm
giảm làm
làm cho
cho
đường
đường cầu
cầu phần
phần
mềm
mềm dịch
dịch chuyển
chuyển
D1 D2 sang
sang phải.
phải.

Q1 Q2 Qd

04/01/24 24
24
 CAÙC NHAÂN TOÁ LAØM THAY
ÑOÅI ÑÖÔØNG CAÀU, ÑÖÔØNG
CUNG
Söï thay ñoåi Caùc nhaân Caùc nhaân toá
cuûa ñöôøng toá laøm thay laøm thay ñoåi
caàu D vaø cung
S
ñoåi ñöôøng ñöôøng cung S
Tröôït Doïc Giaùcaàu
caû D Giaù caû haøng
haøng hoùa hoùa
.Thu nhaäp. .Giaù yeáu toá ñaàu
Dòch vaøo.
.Giaù caû haøng
chuyeån hoùa lieân quan. .Coâng ngheä.
04/01/24
.Sôû thích,thò .Ñieàu kieän töï 25
hieáu… nhieân…
Phân tích sự thay đổi của cầu phần mềm
Các bước phân tích
tác động: P
Giá máy tính giảm S1
BƯỚC 1: P2
D dịch chuyển
vì
BƯỚCgiá máy2: tính giảm P1 E
làm tăng cầu phần
D dịch chuyển sang
mềm
phải.
BƯỚC
S không3:dịch chuyển D1 D2
Sựgiá
vì dịch chuyển
máy làm
tính giảm Q
cho lượng
chưa phần đến
ảnh hưởng Q1 Q2
mềm phần
cung tăng lên và giá
mềm.
cân bằng thay đổi
04/01/24 26
(tăng lên)
V. Söï co giaõn cuûa cung & caàu haøng
hoùa

Heä soá co giaõn cuûa caàu haøng

hoùa(Ed):
a/ Khaùi nieäm

* Ed noùi leân möùc ñoä nhaïy caûm hay phaûn

öùng cuûa ngöôøi tieâu duøng ñoái vôùi löôïng
caàu cuûa haøng hoùa khi giaù caû haøng hoùa
hay thu nhaäp cuûa ngöôøi tieâu duøng hay
giaù caû haøng hoùa lieân quan thay ñoåi.

04/01/24 27
 b/ Caùc loaïi co giaõn cuûa
caàu

co giaõn cuûa caàu theo

giaù
Caùc loaïi co
giaõn cuûa co giaõn cuûa caàu theo thu
caàu nhaäp

co giaõn cheùo cuûa caàu

04/01/24 28
 b.1/ Co giaõn cuûa caàu theo giaù:
 Ñeå ño löôøng söï co giaõn cuûa caàu theo giaù, ngöôøi ta
duøng heä soá co giaõn cuûa caàu theo giaù
ED.

DQ / Q DQ P
EP = = x
DP / P DP Q

Heä soá co giaõn cuûa caàu taïi 2 ñieåm ñöôïc vieát

(Q2 - Q1 )( P2 + P1 ) DQ P
EP = = x
( P2 - P1 )(Q2 + Q1 ) DP Q

04/01/24 29
Coù 5 tröôøng hôïp xaûy ra:

1/ | EP | > 1: Caàu co giaõn nhieàu

2/ | EP | < 1: Caàu khoâng co giaõn

3/ | EP | = 1: Caàu co giaõn ñôn vò

4/ | EP| = 0 : Caàu hoaøn toaøn khoâng co giaõn

5/ | EP| = ∞ : Caàu hoaøn toaøn co giaõn

04/01/24 30
 Mối quan hệ giữa tổng doanh thu
(TR) và giá cả

| EP| Neáu P hay Q Thì TR

>1 Taêng Giaûm Giaûm

Giaûm Taêng Taêng
<1 Taêng Giaûm Taêng
Giaûm Taêng Giaûm
=1 Cöïc ñaïi

04/01/24 31
b.2/ Co giaõn cuûa caàu theo thu nhaäp :
DQ / Q DQ I
EI = = x
DI / I DI Q

dQ I
hay EI = x
dI Q
Neáu EI < 0 : haøng thöù
caáp
EI > 0 : haøng thoâng
thöôøng
04/01/24* EI > 1 : haøng xa xæ 32
 b.3/ Co giaõn cheùo cuûa caàu:
D QX / QX D QX PY
E XY = = x
D PY / PY D PY QX
hay
dQX / QX dQX PY
E XY = = x
dPY / PY dPY QX
Neáu
EXY = 0 : X,Y laø 2 maët haøng khoâng lieân
quan
EXY > 0 : X,Y laø 2 maët haøng thay theá
EXY < 0
04/01/24
: X,Y laø 2 maët haøng boå sung 33
Caùc nhaân toá taùc ñoäng ñeán heä soá
co giaõn cuûa caàu

- Thôøi gian.

- Soá löôïng haøng hoùa thay

theá.
04/01/24 34
II/ Co giaõn cuûa cung theo giaù cuûa moät haøng
hoùa.
DQ / Q DQ P
ES = = x
DP / P DP Q

co giaõn nhieàu (Es >1)

5 loaïi co co giaõn ít (Es <1)

giaõn
co giaõn ñôn vò (Es = 1)
cuûa
cung ( ES   )
co giaõn hoaøn toaøn
(Es = ∞)

hoaøn toaøn khoâng co giaõn

04/01/24
(Es = 0) 35
 C. VẬN DỤNG – NHỮNG CHÍNH
SÁCH CAN THIỆP CỦA CHÍNH
PHỦ VÀO THỊ TRƯỜNG

04/01/24 36
 THẶNG DƯ SẢN XUẤT (PS) VÀ THẶNG DƯ TIÊU
DÙNG (CS)

 Thặng dư sản xuất: PS (Producers Surplus).

 Thặng dư tiêu dùng: CS (Consumers

Surplus)

04/01/24 37
Thaëng dö cuûa ngöôøi tieâu duøng( CS) vaø cuûa ngöôøi
saûn xuaát( PS)

P
S

CS

Pe Đường Gía
E

PS
D
Q
O Qe

04/01/24 38
 C NHỮNG TÁC ĐỘNG VÀ ẢNH HƯỞNG TỪ SỰ CAN
THIỆP CỦA CHÍNH PHỦ

1 Can thiệp trực tiếp: giá trần và giá sàn.

 Giá trần (Pc).
Giá sàn (Pf)

P D P D Dư thừa
S Pf S
Eo
Po
Po
Pc
Thiếu hụt

04/01/24Q Q Q1 Qo Q2 Q39
1 Qo Q2
* Tröôøng hôïp chính phuû qui ñònh giaù saøn (Pf)
vaø mua heát löôïng dö thöøa

04/01/24 42
 * Tröôøng hôïp chính phuû qui ñònh giaù saøn (Pf)
vaø mua heát löôïng dö thöøa

Tröôùc khi coù Sau khi coù Pf Soá thay ñoåi

Pf

Ngöôøi tieâu CS1=a+b+d CS2= a ∆CS = -b-d

duøng

Ngöôøi saûn PS1=c+e PS2= c+e+b+d+i ∆ PS= b+d+i

xuaát

Chính phuû G= d+e+f+g+h+i G= d+e+f+g+h+i

Toång thaëng dö TS1=a+b+d+c+e

04/01/24 TS2=a+c+b-f-g-h ∆ TS2= -d-e-f-g-h43
* Tröôøng hôïp chính phuû qui ñònh giaù traàn vaø
cung caáp löôïng haøng thieáu huït

04/01/24 46
* Tröôøng hôïp chính phuû qui ñònh giaù traàn vaø
cung caáp löôïng haøng thieáu huït
Tröôùc khi coù Sau khi coù Pc Soá thay ñoåi
Pc

Ngöôøi tieâu CS1 = CS2 = ∆ CS =

duøng

Ngöôøi saûn PS1 = PS2 = ∆ PS =

xuaát

Chính phuû G = G =

04/01/24 47

Toång thaëng dö TS = TS = ∆ TS =
C. NHỮNG CHÍNH SÁCH CAN THIỆP
CỦA CHÍNH PHỦ
2. Can thiệp gián tiếp: Thuế (t) và trợ
cấp (tr)

04/01/24 48
* Tröôøng hôïp chính phuû taêng thueá

Thuế

04/01/24 49
 * Tröôøng hôïp chính phuû taêng thueá

Tröôùc khi coù thuế Sau khi coù thuế Soá thay ñoåi

Ngöôøi tieâu duøng CS1= a+b+e CS2= a ∆ CS = -b –e

Ngöôøi saûn xuaát PS1= c+d+f PS2= d ∆ PS= -c -f

Chính phuû T= b+c T= b+c

04/01/24 50
Toång thaëng dö TS1= +b+c+d+e+f TS2= a+b+c+d ∆ TS= -e -f
* Tröôøng hôïp chính phuû taêng trôï caáp

04/01/24 51
* Tröôøng hôïp chính phuû taêng trôï caáp

Tröôùc khi coù Sau khi coù trợ cấp Soá thay ñoåi
trợ cấp

Ngöôøi tieâu CS1= a+b CS2= a+b+c+e ∆ CS = c+e

duøng

Ngöôøi saûn PS1= c+d PS2= c+d+b+g ∆ PS= b+g

xuaát

Chính phuû G= -(b+c+g+f+e) G=-(b+c+g+f+e)

04/01/24 52
Toång thaëng dö TS1= a+b+c+d TS2= a+c+d+b-f ∆ TS2= -f
 Toùm laïi ñeå baûo veä lôïi ích cuûa
ngöôøi saûn xuaát hoaëc cuûa ngöôøi tieâu
duøng, Chính phuû thöôøng phaûi can thieäp
vaøo giaù caû thò tröôøng. Tuy nhieân,
nhöõng bieän phaùp naøy thöôøng mang laïi
toån thaát xaõ hoäi, do ñoù Chính phuû chæ
neân can thieäp vaøo nhöõng ngaønh chuû
yeáu aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán ñôøi soáng
cuûa ngöôøi tieâu duøng hoaëc ngöôøi saûn
xuaát maø thoâi.

04/01/24 53