CẦU, CUNG

& CÂN BẰNG

THỊ TRƯỜNG
Kinh tế vi mô, Bài 2
Giảng viên: Nguyễn Hồ Phương Chi
MỤC TIÊU: Giúp người học

Lý giải sự hình thành của giá

trên thị trường cạnh tranh

Lý giải sự thay đổi của giá

trên thị trường cạnh tranh

Lý giải sự phân bổ nguồn lực khan

hiếm dựa trên tín hiệu giá cả

12/24/2022 Phương Chi 2

CÁC NỘI DUNG CHÍNH

Thị trường Sự hình

cạnh tranh Cầu & Cung thành & sự
hoàn hảo thay đổi giá

Tín hiệu giá Một ứng

phân bổ dụng của mô
nguồn lực hình cung cầu

12/24/2022 Phương Chi 3

CÁC CẤU TRÚC THỊ TRƯỜNG
Các Cạnh tranh Cạnh tranh Độc quyền Độc quyền
tiêu thức hoàn hảo độc quyền nhóm hoàn toàn
Số lượng Rất nhiều Rất nhiều Rất nhiều Rất nhiều
người mua
Số lượng Rất nhiều Rất nhiều Một nhóm Duy nhất
người bán một hãng
Mức độ Hoàn toàn Giống, có *Khác, thay Duy nhất,
giống nhau đồng nhất khác biệt thế được không có
của sản *Giống sản phẩm
phẩm thay thế
Gia nhập/ Tự do Tự do Có rào cản Có rào cản
Rời bỏ ngành

Tương tác Không Không Có Không

chiến lược

12/24/2022 Phương Chi 4

 THỊ TRƯỜNG
CẠNH TRANH HOÀN HẢO

1. Rất nhiều 2. Hàng hóa

người mua,
người bán đồng nhất
Đặc
điểm

3. Tự do gia nhập/ 4. Thông tin hoàn

rời bỏ ngành hảo

12/24/2022 Phương Chi 5

THỊ TRƯỜNG
CẠNH TRANH HOÀN HẢO
• Mỗi người mua, người bán không thể
chi phối giá trên thị trường
• Người mua, người bán trên thị trường
này đều là người chấp nhận giá (Price
taker)
• Trong các cấu trúc thị trường khác
(cạnh tranh độc quyền, độc quyền
nhóm, độc quyền hoàn toàn), người
bán là người định giá (Price maker)
12/24/2022 Phương Chi 6
 CẦU & CUNG
Các yếu tố nào chi phối Các yếu tố nào chi phối
lượng cầu thị trường? lượng cung thị
Giá cả trường?
Thu nhập Giá cả
Hàng bình thường
Giá các đầu vào
Hàng rẻ tiền (cấp thấp)
Công nghệ
Giá hàng hóa liên quan
Giá hàng thay thế
Giá của hàng hóa sử
Giá hàng bổ sung
dụng cùng đầu vào,
Thị hiếu
công nghệ
Kỳ vọng
Kỳ vọng
Số lượng người mua Số lượng người bán
12/24/2022 Phương Chi 7
TƯƠNG TÁC GIỮA NGƯỜI MUA &
NGƯỜI BÁN TRÊN THỊ TRƯỜNG
Q >Q
D S

=> Giá tăng

Q >QS D

=> Giá giảm

12/24/2022 Phương Chi 8
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• Với giả định các yếu tố khác không thay
đổi (CETERIS PARIBUS), quan tâm tác
1 động của giá lên lượng cầu, lượng
cung

2 • Xây dựng khái niệm CẦU & CUNG

• Xem xét sự hình thành một mức giá do

tương tác giữa người mua, người bán
trong điều kiện các yếu tố khác không
3 thay đổi
• Xem xét sự thay đổi giá do các yếu tố
khác thay đổi
12/24/2022 Phương Chi 9
CẦU (DEMAND)
• Định nghĩa: Cầu chỉ ra những lượng hàng
người tiêu dùng sẵn lòng mua (lượng cầu)
khi giá hàng hóa thay đổi, trong điều kiện các
yếu tố khác không thay đổi (trong một thời
kỳ và tại một thị trường nhất định).

• Giá và lượng cầu là biến nội sinh

• Các yếu tố khác là biến ngoại sinh

12/24/2022 Phương Chi 10

CUNG (SUPPLY)
• Định nghĩa: Cung chỉ ra những lượng hàng
hóa nhà sản xuất sẵn lòng bán ra (lượng
cung) ở những mức giá bán khác nhau, trong
điều kiện các yếu tố khác không thay đổi
(trong một thời kỳ và tại một thị trường nhất
định).

• Giá và lượng cung là biến nội sinh

• Các yếu tố khác là biến ngoại sinh

12/24/2022 Phương Chi 11

QUI LUẬT CẦU & QUI LUẬT CUNG

Giá tăng => Lượng cầu giảm

Giá tăng => Lượng cung

tăng

12/24/2022 Phương Chi 12

CÁC CÁCH BIỂU DIỄN
CẦU & CUNG

Biểu cầu và biểu cung

Đường cầu và đường cung
Hàm số cầu và hàm số cung

12/24/2022 Phương Chi 13

BIỂU CẦU & BIỂU CUNG
Lượng cầu Giá Lượng cung
(tấn/tuần) (triệu đồng/tấn) (tấn/tuần)

65 20 135
70 18 130
80 16 120
100 14 100
130 12 70
170 10 30

12/24/2022 Phương Chi 14

 ĐƯỜNG CẦU & ĐƯỜNG CUNG

P
(S)

H B
P2

A C
P1

(D)

Q S1 QD2 Q S2 QD1 Q

12/24/2022 Phương Chi 15

HÀM SỐ CẦU & HÀM SỐ CUNG
HÀM SỐ CẦU HÀM SỐ CUNG
Hàm cầu tổng quát: Hàm cung tổng quát:
Q D
X = f(PX,I,PY,T,E…) QSX = f(PX,w,r,E,Tech…)
Hàm cầu trong mô Hàm cung trong mô
hình hình
QDX = f(PX) QSX = f(PX)
Ví dụ: Ví dụ:
 Q = - P + 160  Q = P – 10
 Q = 10 + 40/P  Q = 2P + 5
 P = - 5Q + 200  P = Q/4 + 20
12/24/2022 Phương Chi 16
TRẠNG THÁI CỦA THỊ TRƯỜNG
• Trạng thái thừa (Surplus)
xảy ra khi lượng cung
1 vượt quá lượng cầu, tức là
có dư cung (tại một mức
• Trạng
giá cụ thái thiếu
thể nào đó)
(Shortage) xảy ra khi
2 lượng cung ít hơn lượng
cầu, tức là có dư cầu (tại
một mức giá cụ thể nào
• Trạng
đó) thái cân bằng
(Equilibrium) xảy ra khi
3 lượng cung bằng đúng
lượng cầu tại một mức giá
cụ thể
12/24/2022 Phương Chi 17
TRẠNG THÁI CỦA THỊ TRƯỜNG

P
(S)

H Thừa B
P2

A C
P1
Thiếu
(D)

Q S1 QD2 Q S2 QD1 Q

12/24/2022 Phương Chi 18

 TRẠNG THÁI CÂN BẰNG
CỦA THỊ TRƯỜNG

P Giao điểm của

(S)
đường cung
và đường cầu
E là điểm cân
PE bằng

(D)

QE Q

12/24/2022 Phương Chi 19

QUAN SÁT TÁC ĐỘNG
CỦA CÁC YẾU TỐ KHÁC
Phân biệt 2 • 1. Di chuyển trên đường cầu
chuyển (cung)
động • 2. Dịch chuyển đường cầu (cung)
• Do tác động của giá, biến nội sinh
1 • Lượng cầu (cung) thay đổi, cầu (cung)
không thay đổi
• Do tác động của yếu tố khác, biến ngoại
sinh
2
• Cầu (Cung) thay đổi, lượng cầu (cung)
tăng (giảm) ở tất cả các mức giá
12/24/2022 Phương Chi 20
DI CHUYỂN TRÊN ĐƯỜNG CẦU
& DỊCH CHUYỂN ĐƯỜNG CẦU

P1 A A’
P2
B B’

P3
C C’
(D’)

(D)

Q1 Q2 Q3 Q

12/24/2022 Phương Chi 21

 THAY ĐỔI TRẠNG THÁI CÂN BẰNG
TỪ PHÍA CẦU
Cầu tăng = Lượng cầu tăng ở tất cả các mức giá
P
(S)

B
P2
A
P1
(D2)

(D1)

Q1 Q2 Q
Giá cân bằng tăng + Lượng cân bằng tăng
12/24/2022 Phương Chi 22
 THAY ĐỔI TRẠNG THÁI CÂN BẰNG
TỪ PHÍA CẦU
Cầu giảm = Lượng cầu giảm ở tất cả các mức giá
P
(S)

A
P1
B
P2

(D1)

(D2)

Q2 Q1 Q
 Giá cân bằng giảm + Lượng cân bằng giảm
12/24/2022 Phương Chi 23
 THAY ĐỔI TRẠNG THÁI CÂN BẰNG
TỪ PHÍA CUNG
Cung tăng = Lượng cung tăng ở tất cả các mức giá
(S1)
P

(S2)
A
P1
B
P2

(D)

Q1 Q2 Q

Giá cân bằng giảm + Lượng cân bằng tăng

12/24/2022 Phương Chi 24
 THAY ĐỔI TRẠNG THÁI CÂN BẰNG
TỪ PHÍA CUNG
Cung giảm = Lượng cung giảm ở tất cả các mức giá
(S2)
P

B (S1)
P2
A
P1

(D)

Q2 Q1 Q

Giá cân bằng tăng + Lượng cân bằng giảm

12/24/2022 Phương Chi 25
THAY ĐỔI TRẠNG THÁI CÂN BẰNG
TỪ CẦU LẪN CUNG

Cầu tăng + Cung tăng

Cầu tăng + Cung giảm

Cầu giảm + Cung

tăng

Cầu giảm + Cung giảm

12/24/2022 Phương Chi 26

 TÍN HIỆU GIÁ CẢ ĐỊNH HƯỚNG
PHÂN BỔ NGUỒN LỰC
Giá cả là cơ chế phân phối
các nguồn lực khan hiếm
Giá cả là tín hiệu để nhà sản xuất
quyết định sản xuất bao nhiêu, và
quyết định ai sản xuất

Giá cả là tín hiệu để nhà sản xuất

quyết định sử dụng yếu tố sản
xuất nào và bao nhiêu

12/24/2022 Phương Chi 27

ỨNG DỤNG MÔ HÌNH CUNG CẦU:
ĐO LƯỜNG PHÚC LỢI

• Người tiêu dùng

Các nhóm lợi • Nhà sản xuất
ích • Chính Phủ
• Nhà nhập khẩu, nhà xuất khẩu ...

• Thặng dư tiêu dùng

Phúc lợi của • Thặng dư sản xuất
từng nhóm lợi • Lợi ích của Chính Phủ
ích • Lợi ích của nhà nhập khẩu, ...

• Là tổng phúc lợi của tất cả các nhóm

Phúc lợi xã hội lợi ích trong xã hội

28 12/24/2022 Phương Chi

THẶNG DƯ TIÊU DÙNG
CONSUMER’S SURPLUS

GIÁ TRỊ THẶNG

GIÁ TRỊ
THANH DƯ TIÊU
LỢI ÍCH
TOÁN DÙNG

• Thặng dư tiêu dùng là lợi ích nhóm người tiêu

dùng được hưởng do giá phải trả thấp hơn giá
sẵn lòng trả
• Thặng dư tiêu dùng là tổng phần chênh lệch
giữa giá sẵn
12/24/2022
lòng trả và giá phải trả
Phương Chi 29
THẶNG DƯ TIÊU DÙNG
• Là cảm nhận của người tiêu dùng về lợi
Giá trị lợi ích họ nhận được khi tiêu dùng hàng hoá
ích • Được biểu hiện qua mức giá người tiêu
dùng sẵn lòng trả

Giá trị • Là số tiền người tiêu dùng

thanh
toán phải trả để có được hàng hoá

• Người tiêu dùng chỉ mua hàng khi mức

Khi nào giá phải trả không cao hơn mức giá sẵn
mua hàng lòng trả

12/24/2022 Phương Chi 30

THẶNG DƯ SẢN XUẤT
PRODUCER’S SURPLUS

DOANH
DOANH THẶNG
THU SẴN
THU BÁN DƯ SẢN
LÒNG
HÀNG XUẤT
BÁN

• Thặng dư sản xuất là lợi ích nhóm nhà sản

xuất được hưởng do giá bán được cao hơn
giá sẵn lòng bán
• Thặng dư sản xuất là tổng phần chênh lệch
giữa giá bán
12/24/2022
được và giá sẵn lòng bán
Phương Chi 31
THẶNG DƯ SẢN XUẤT
Doanh • Là toàn bộ tiền bán hàng nhà
thu bán
hàng sản xuất nhận được

Doanh • Là doanh thu nhà sản xuất

thu sẵn sẵn lòng chấp nhận để bán
lòng bán hàng của mình
• Nhà sản xuất chỉ bán hàng
Khi nào
bán hàng
khi giá bán được không thấp
hơn giá sẵn lòng bán
12/24/2022 Phương Chi 32
ĐO LƯỜNG PHÚC LỢI
Thặng dư tiêu dùng (Consumer’s Surplus)
• Thặng dư tiêu dùng là lợi ích nhóm người tiêu dùng
được hưởng do giá phải trả thấp hơn giá sẵn lòng trả
• Thặng dư tiêu dùng là tổng phần chênh lệch giữa giá
sẵn lòng trả và giá phải trả

Thặng dư sản xuất (Producer’s Surplus)

• Thặng dư sản xuất là lợi ích nhóm nhà sản xuất được
hưởng do giá bán được cao hơn giá sẵn lòng bán
• Thặng dư sản xuất là tổng phần chênh lệch giữa giá
bán được và giá sẵn lòng bán
33 12/24/2022 Phương Chi
ĐO LƯỜNG PHÚC LỢI
Thặng dư tiêu dùng là
phần diện tích giới hạn
nằm dưới đường cầu,
P trên đường giá, đến
B lượng hàng được mua
(S) Thặng dư sản xuất là
CS phần diện tích giới hạn
E nằm dưới đường giá,
PE trên đường cung, đến
PS lượng hàng được bán
Phúc lợi xã hội (thặng
dư xã hội):
A (D) trong trường hợp này
SS = CS + PS
O QE Q

34 12/24/2022 Phương Chi

PHẦN DIỆN TÍCH TRÊN
ĐỒ THỊ CUNG CẦU
Giá trị lợi ích: OBEQE
Giá trị thanh toán: OPEEQE
Thặng dư tiêu dùng: PEBE
Doanh thu bán hàng: OPEEQE
Doanh thu sẵn lòng bán: OAEQE
Thặng dư sản xuất: PEEA

12/24/2022 Phương Chi 35

TÓM TẮT: MÔ HÌNH CUNG CẦU
Phân tích • Có nhiều người mua, người bán
thị trường • Mỗi người hầu như không chi phối được
cạnh tranh giá cả mà chỉ là người chấp nhận giá
• Giá cả => Di chuyển trên đường cầu
Các yếu • Thu nhập, giá hàng hóa liên quan, thị hiếu, kỳ
tố tác
vọng, số người mua => Dịch chuyển đường
động đến
cầu
lượng
cầu • Đường cầu cho thấy lượng cầu phụ thuộc giá
trong điều kiện các yếu tố khác không thay đổi
• Giá cả => Di chuyển trên đường cung
Các yếu • Giá yếu tố đầu vào, công nghệ, kỳ vọng, số
tố tác
người bán => Dịch chuyển đường cung
động đến
lượng • Đường cung cho thấy lượng cung phụ thuộc
cung giá trong điều kiện các yếu tố khác không thay
đổi
12/24/2022 Phương Chi 36
TÓM TẮT: MÔ HÌNH CUNG CẦU
• Tại một mức giá cụ thể, thị trường có thể xảy
ra trạng thái thừa, thiếu hoặc cân bằng
• Xu hướng tự nhiên là thị trường tiến tới
trạng thái cân bằng do sự tương tác của các
chủ thể tham gia thị trường
• Một trạng thái cân bằng có thể tiến tới một
trạng thái cân bằng mới khi cầu hoặc/và
cung thay đổi
• Thặng dư tiêu dùng là lợi ích của nhóm
người mua và thặng dư sản xuất là lợi ích của
nhóm người bán
12/24/2022 Phương Chi 37