Professional Documents
Culture Documents
Sv f ;kH tvdr km S u,fwifco hJ nfqo dk nfhpum;udk b,fwe urS r,HMk unfbJacwfq;kd acwfysufBuD;udkjzwfoef;cJz h ;l aom jynfov l x l u k dk xyfrHu,fwifzYkd rBudK;pm;apvdy k g/jrefrmjynfov l x l \ k Eki di fa H &;&ifu h sufru I xifjrifaeMuonfxuf rsm;pGm ydkrdk jrifhrm;onf[k ,lqrdaMumif;yg}
jynfaxmifpk Nidrf;csrf;a&; azmfaqmifa&; vkyfief; aumfrwDESifh wkdif;&if;om; vufeufudkif tzGJUtpnf;rsm; jrpfBuD;em;NrdKUwGif awGUqHk aqG;aEG;
]'Drkdua&pD ul;ajymif;a&;? toGif ul;ajymif;a&; ponfjzifh ajymqkdoHMum;onfhtcg y&dowfpdwf rdrdwdkY rsufpda&SU rSmyif tmPm&Sif pepfrS 'Drkdua&pD pepfodkY ajymif;vJoGm;wm jrif&vdrfhrnf/ tvHkydwfxm;aom tcGHrmtdwfxJu xGufvmonfh ydk;wHk;vHk;uav;onf awmifyHrsm; jzefY Muufum vSyaom vdyfjymuav;tjzpf 0JysHjywm MunfhI&vdrfhrnf[k arQmfvifhcJhMuonf/ ,ckawmh a&SUrwkd;eJY wm;jrpfoHrsm; Mum;wGif ydk;wHk;vHk;onf tawmiftvuf xGufrvm? vdyfjymtjzpf ul;ajymif;roGm;bJ? wHk;vHk; wHk;vHk;ESifhyif tusnf;wefpGm avQmufoGm;aeavrnfvm; pdk;&drfp&mjzpf aeacsNyD}
pm - 20
vdkifZm awGUqHkyGJrS onf ... pm - 27 jynfolU &ifudk &Sif;vif; ygapom; pm - 24 edrfh&majray:u vSH b,fol jyef Ekwfyghr,f pm - 11 ESpfay ajcmufayawmif raocsmonfh b0awG pm - 29 jynfolU usef;rma&;twGuf vlxk ynmay;a&; tpdk;&bwf*sufwGif wpfOD; 5 jym;EIef;cefYom &dScJh pm - 34
pm - 3
azjrifh
t,f'DwmcsKyf
armfvif;
'k - t,f'DwmcsKyf
rsKd;GefY
trIaqmif t,f'DwmtzGJU
oG,foG,frsKd;nGefY
pDrH t,f'Dwm
apmjynfhrSL;
EdkifiHwum owif;
pdk;tkyf? at;armifausmf
tBuD;wef; owif;axmuf
ausmfausmfOD;
owif;axmuf
OD;aX;a0
rGrf;rHrI t,f'Dwm
ausmfrsKd;xG#f
'DZdkif;
umVK ? ZGefESif;
Oya' tBuHay;
OD;ausmfaZ,s
jynfolUacwf acgif;pD;pmvHk;
yef;csDwifxGPf;
tzHk;'DZkdif;
cspfMunf
twGif;pmvHk;'DZdkif;
OD;pdk;0if;
uGefysLwmtzGJU
jrefrmEki di f\ H 2008 zGp UJ nf;ykH tajccH Oya' jyifqif a&;om; a&; qkw d mukd taMumif;jyK jynfov l x l x k r Jm S ? tpk;d & tzGUJ xJrSm? vTwfawmfxr J Sm? Eki d i f Ha&;ygwDEi S hf Eki d i f Ha&;orm;rsm; xJrm S ? Eki di fa H &;rSm wuf<u yg0ifaeMuolrsm;xJrm S ? Eki di fa H &; avhvm qef;ppfaeMuolrsm;xJrSm? pme,fZif;rsm;xJrSm? qkdygpkdY? ae&mtm;vkH;rSm Ekd;Ekd;Mum;Mum;? wufwuf<u<u ajymqkdaeMuonfh toHrsm;u rkd;vkH;nH aeonf/ tus,favmifqkH; toHu zGJUpnf;ykH tajccH Oya'ukd topf jyefvnf a&;qGo J nfjzpfap? ta&;Bu;D onft h csur f sm; jyifqifa&;om;onfjzpfap? jyefvnf a&;qGz Jv Ydk a dk eNyD qkw d myJ jzpfonf/ vuf&Sd tajccH Oya'ukd jyifcsifonfholom rsm;onf/ 2008 tajccH Oya'ukd rnfolrQ rauseyf/ onfae&mrSm xl;qef;wm wpfc& ko dS nf/ jynfov l x l u k tajccH Oya'ukd em;rvnf? aoaocsmcsmvnf; rzwfbE Ji S hf jyifqifcsia f eonfqw dk m [kwy f gr h vm; qka d om oabmrsK;d EkdifiHa&; ynm&Sifrsm;xJu ajymaeMuwmjzpfonf/ qkdvdk onfrm S wu,fwrf;rSm jynfov l x l u k em;rvnf? Eki di fa H &; wuf<uolrsm;? Eki di fa H &;orm;rsm;u vIa UH qmfom 'Dzp UJG nf;ykH tajccH Oya'ukd jyifqifva dk Mumif; ajymaeMuwm jzpfonf/ wcsKu Ud tqky d g 2008 tajccH Oya'ukd jynfol b,fEa S ,muf rsm; aoaocsmcsm zwfvv Ydk ?J jrifawmif jrifz;l &Jv U m;? b,f ESa,mufrsm; em;vnfvv Ydk J qka d om ar;cGe;f ukv d nf; ar;Mu jyefonf/ usKyw f o Ydk m aoaocsmcsm zwfNy;D aumif;aumif; em;vnfxm;wmjzpfv?Ydk usKyfwu Ydk acgif;aqmifNyD; jyifqif a&;om;rnf? tpk;d &ESihf tmPmyki dr f sm;ESihf ajyajyvnfvnf jzpfom G ;atmif usKyw f u Ydk vkya f y;rSm jzpfonf qkw d mrsK;d vnf; ajymoHMum;&onf/ a&;wm zwf&onf/ cifAsm;wkdY jynfol vlxk tomaeygqkdaom pum;ukd wkdufkduf rajymkH wpfrnf[k cHpm;rdonf/ 'Dvdk pum;awG ajymaeMuolawGxr Jm S Eki di fa H &;e,frm S vIyf&Sm;cJhMuzl;olawG ygonf/ EkdifiHa&; yka&m[dwfrsm; yg onf/ Eki di fa H &; ynm&Si?f Eki di fa H &; avhvmESp YH yfo?l Eki di fw H um tawGUtBuHKrsm;vnf; &Sdaom? EkdifiHwum Oya'rsm;ESifh vnf; uRr;f 0ifaom olrsm;vnf; ygonf/ 'Dvdk ajymaeMuol rsm;[m wkdif;jynfESifh vlrsKd;tay: apwem&Sdolrsm;vnf; ygEi dk y f gonf/ uk, d u f sK;d pD;yGm; umuG,v f o dk r l sm;vnf; ygEi dk f onf/ 'Dru dk a&pDudk wu,f xlaxmifcsio f r l sm;vnf; ygEi dk f onf/ 'Drkdua&pD jzpfajrmufoGm;rSm pkd;&drfaeolrsm;vnf; ygEkdifonf/ wpfckawmh &Sdonf/ jrefrmjynf EkdifiHa&;onf jrefrm jynfov l x l t k ay:rm S twnfq;Hk jzpfonf[ l jynfov l x l k tay: tjynfht0 ,kMH unftm;xm;aomol rygoavmuf jzpfaeonf[k awG;rdygonf/ jrefrmhEkdifiHa&; wkd;wuf
ajymif;vJzYdk qkw d m jrefrmjynfow l \ Ydk cHpm;csua f y:rm S vnf; trsm;BuD; rlwnfaeonf[k ,kHMunfol rygoavmuf jzpfaeonf[k xifrdonf/ a,bk,stm;jzifhrl EkdifiHa&;ESifh yg0if ywfoufaeol tm;vk;H u 'DtajccH Oya'ukd jyifqifa&;om;&rnf qkw d mukd oabmwlMuonf/ b,favmuf? b,frQ? b,fvkd qkdwm uko d m tjiif;yGm;aeMuwm jzpfonf/ 'Dvdk tjiif;yGm;aeMu cse dr fm S tajccH Oya'ukd topf a&;rnfvm;? wpfpw d w f pfyi dk ;f jyifcsio f vm;? b,fv[ dk mawGudk jyifcsio f nfvJ ponfwr Ydk m S jynfolvlxkuvnf; oabmxm;ay;zkdY vkdonf [laom t,ltq xGufay:vmonfhtcgrSm txufrSm ajymonfh jynfov l x l u k tajccH Oya'ukd b,favmuf em;vnfrm S rkv Yd J qkdonfh ajymqkdoHrsm; xGufvmwm jzpfonf/ jynfolvlxku 2008 tajccH Oya'ukd wu,fyJ jyifqifcsiw f m jzpfygonf/ 'DtajccH Oya'Bu;D ukd uk, d w f i dk f a&;qGJcJhaomolrsm;yif rjyifvQif tvkyf rjzpfEkdifonfrsm; &SdaeNyDjzpfonfh twGuf tajccH Oya' jyifqifa&;ukd vTwfawmfrSmvnf; aqG;aEG;aeMu&wm jzpfonf/ tajccH Oya' jyifqifa&;ESihf avhvm ok;H oyfa&; yl;aygi;f aumfrwD [lyif zGp UJ nf;onf/ jynfou l rjyifqifcsib f J b,f&y dS gr h vJ/ jynfov l x l u k bmaMumifh tajccH Oya'ukd jyifcsio f nf [k ajymaeMuonfvJ/ 'DjynfolvlxkES,f? em;rvnfbJ ajymaeonf[k xifvQif rSm;ygvr dr hf nf/ jynfov l x l u k anmifEp Sy f if nDvmcH pac:uwnf;u 'DtajccH Oya'[m jynfolvlxktwGuf aumif;rnf[k r,kMH unfMuwm jzpfygonf/ 'Djynfov l x l u k 1990 a&G;aumufrSm trsKd;om; 'Drkdua&pD tzGJUcsKyfESifh a':atmifqef;pkMunfudk tjywftowf Eki da f tmif rJ ay;cJh wmjzpfonf/ 'Dvdk tjywftowf Eki d a f tmif rJ ay;cJw h mu wyfrawmf tpkd;& vufatmufrSm jzpfonf/ xkdtcsdefu 'Drkdua&pD tiftm;pkrsm;ukd tvGeftrif; zdESdyfcsKyfcs,f xm;onfh tajctaeatmufuae 'Dvkd atmifjrifcJhwm jzpfonf/ tvGef &Sif;vif;aom jzpfpOfwpfck jzpfygonf/ ok& Yd mwGif tm;vk;H odMuonft h wki d ;f rJ tjywftowfEi S hf Eki dc fa hJ om jynfoUl vTwa f wmf uk, d p f m;vS,r f sm;rSm axmifxJ a&mufola&muf? awmxJckdolckd? EkdifiH&yfjcm;okdY xGufajy; wdrf;a&Smif&olrsm;u wdrf;a&Smif&ESifh jywfjywfom;om; zdEy dS c fc H MhJ u&wm jzpfonf/ Ny;D awmh a&G;aumufyJG usi;f yay; onfh wyfrawmf tpk;d &uyJ ]tajccH Oya' r&So d nft h wGuf tmPmvTa J jymif; ray;Eki d }f [k cyfajymifajymifqu dk m tmPm rvTJajymif;rD tajccH Oya' a&;qGJ&ef vdktyfonf [laom rlukd csrSwfcJhwmjzpfonf/ 'DtcgrSmvnf; tajccH Oya' a&;qGJ&ef ckdifvkH jynfhpkHaeonfh jynfolY ukd,fpm;vS,f
ppfppfrsm; &SdNyD;jzpfaeonfh tajctaerSm ,if;jynfolU uk, d p f m;vS,r f sm;ukd rodusK;d uRejf yKNy;D trsK;d om; nDvmcHudk r&t& ac:,lum tajccH Oya' a&;qGJ&ef jyifqifcJhwm jzpfonf/ NyD;awmh tqkdyg trsKd;om; nDvmcHrSm jynfolwkdY rJ ay;cJa h om trsK;d om; 'Dru dk a&pD tzGc UJ sKyu f dk rygEi dk a f tmif enf;rsKd;pkHjzifh wm;jrpfydwfyifcJhwmuvnf; txift&Sm; jzpfonf/ Oya'aMumif;t&? rjiif;Ekdifatmif vkyfonfh taMumif;rsm; &Sa d umif;&Sy d gvr dr hf nf/ oka Yd omf 'gu b,fvy dk J cki dv f o Hk nfh taMumif;rsm;jyjy? Eki di fa H &; jyem\ t&if;cHudk jynfow l u Ydk odaecJw h m jzpf\/ trsK;d om; 'Dru dk a&pD tzGc UJ sKyf ukd ryg&atmifqa dk om t&if;cHudk jynfov l x l u k cHpm;csuE fi S hf aumif;aumif;BuD; odaecJhwm jzpfonf/ 'gawGu [k;d tcse du f mv ta0;Bu;D rSm jzpfcw hJ m r[kw/f raeYwpfaeYu[k qkdEkdifaom rMumvSao;onfhtcsdefu jzpfcJhwmjzpfonf/ yg0ifywfoufcJholrsm; ouf&Sdxif&Sm; &SdaeqJ jzpfonf/ 'DjzpfpOf tptqkH;ukd jrifawGU jzwfoef; cHpm;cJMh u&aom jynfov l x l u k 'DaeY jynfov l x l y k jJ zpfonf/ tvSrf; uGma0;vSatmif ajymif;vJoGm;wm r[kwf/ [kwy f gonf/ vuf&dS zGp UJ nf;ykH tajccH Oya'ukd tptqk;H rzwfzl;olrsm; trsm;tjym; &Sdygvdrhfrnf/ okdYaomfvnf; 'DtajccH Oya'ukd b,favmuf ,kMH unf&rnfvJ qkw d mukd odou l vnf; trsm;tjym; &Sa d eygonfqw dk mukd todtrSwf jyK&ygvr dr hf nf/ oka Yd om tajccH Oya'ESihf ywfoufonfh tawGUtBuHKrsm;Mum;u jynfolvlxkonf vuf&Sd tajccH Oya'ESifh ywfoufvQif b,folajymwmukd ,kH b,fol ajymwmukd oHo,ESifh em;axmif&rnfqkdwmukd b0u ay;aom todEi S hf qk;H jzwfEi dk Mf uolrsm; jzpfygonf/ wpfzef? jynfov l x l k wu,fem;vnfNy;D rS jyifqifoifo h nf[k ,lq vQif jynfov l x l k wu,f em;vnfatmif zefw;D pDpOfay;&rnfh wm0efu a&;qGo J r l sm;\ wm0efBu;D wpf&yfom jzpfygvr dr hf nf/ jynfolvlxk em;vnfEkdifatmif pDpOf aqmif&GufrI pkd;pdrQ r&SdbJ em;rvnf&aumif;vm; ajymvdkY r&yg/ jynfov l x l u k dk evyde;f wk;H rsm;vka d wmh rjrifMuapvky d g/ bmrS em;rvnfaom jynfov l x l u k dk igwYdk u,fwifrS &vdrhf rnf[l aoG;em;xif ra&mufMuapvkdyg/ acsmufxJ uszkdY vufESpfvkH;tvkdrSm u,fwifcJhonfqkdonfh pum;ukd b,fwkef;urS r,kHMunfbJ acwfqkd; acwfysufBuD;ukd jzwfoef;cJz h ;l aom jynfov l x l u k dk xyfru H ,fwifzYdk rBuKd ;pm; apvky d g/ jrefrmjynfov l x l \ k Eki di fa H &; &ifu h sur fu I xifjrif aeMuonfxuf rsm;pGm ykr d dk jrifr h m;onf[k ,lqrdaMumif;yg/
,ckwpfywf zwfp&m
2 3 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 zGJUpnf;yHk tajccH Oya' jyifqifzdkY ta&; jynfolvlxku em;rvnfbl; rxifygeJY twaemrwdrsm; - azjrifh - azjrifh acwfudk xif[yfapaom pmtkyfrsm; - pmtkyfydk; - oufndK vGrf;aw; qHk;apcsifbdonf - a'gufwm atmifBuD; uRefawmfh &Gmom;rsm;eJY 2008 zGJUpnf;yHk tajccH Oya' - Aokef edrfh&m ajray:u vSH b,fol jyef Ekwfyghr,f - a&T0if; tHhMovGef;vdkY aoawmhr,f - aumif;qufEdkif uRefawmf odwJh v,form; - apmeEmatmif &efukef wuodkvf ausmif;om; or* zGJUpnf;cGihf &a&;ESifh wuo taqmufttHk jyefvnf wnfaqmufa&; - bdk;odrf; qif;&J EGrf;yg;rI avQmhcsa&;ESifh zGHU NzdK;a&; vkyfom; - 3 - OD;BuD; (CDRT) tpdk;& qyfaumfrwDeJY t&yfbuf tzGJUtpnf; aygif;ul; rul; - udka&Tatmif dk;&m rysuf xdef;odrf;Muwmaygh - xdkuf jrefrmEdkifiH\ jynfaxmifpk vTwfawmfudk teD;Munfh ta0;Munfh - atmif'if 22 23 24 25 26 27 28 29 31 33 35 38 vdkufygcGifh &Sdonf - NyHK;csKd (88 rsKd;quf Nidrf;csrf;a&;ESifh yGifhvif; vlUtzGJUtpnf;) xl;jcm;aom tifwmAsL; wpfcktm; avhvm oHk;oyfMunfhjcif; - 0if;xG#faZmf jynfolU &ifudk &Sif;vif;ygapom; - udk0 nDnD (abmfwGif;) jyZmwfrif;om; oHk;a,muf a'gufwmatbD-atmifcif?a'gufwmarmifarmifnKd eJYarmifpr G ;f &nf - armifpr G ;f &nf vdkifZm awGUqHkyGJrS onf . . . - Z az0if; arG;aeYyGJeJY EIwfqufoGm;wJh umwGef;q&mBuD; OD;atmif&Sdef - umwGef;armifarmif ESpfay? ajcmufayawmif raocsmonfh b0awG - M armifarmif jrefrm &mZ0if? ppfbk&ifeJY ppfwyf&JU u@ - 9 - Edkifxdkuf uRefawmfwdkY&JU urmBuD; - &J&ifhvif;vuf jyif opf jyemeJY trsKd;om; 'dkif,mavmh - 2 - at;armifausmf aqmf'DESifh nDaemifrsm; tzGJUwdkY uGJMuavaomtcg - pdk;tkyf jynfolUacwf umwGef; atmfyDus,f ? armifarmif ? ajrZm ? armifarmifatmif ? armifvif; ? a&Trif;om;
ZifrsKd;rif;
xkwfvkyfa&;rSL;
udkatmif
jynfolUacwfHk;
Web Site :
www.thepeoplesage.com
yHE ky dS o f l OD;armifarmifvS (05745)? a&TEi kd i fy HE kH y dS w f u kd ?f trSwf 90? umat;bk&m;vrf;? q&mpH&yfuu G ?f A[ef;NrKd e U ,f? &efue k Nf rKd /U jynfolYacwfHk; 182-202? tcef; 6? 'k xyf? 34 vrf;? ausmufwHwm;NrdKUe,f? &efukefNrdKU/ zkef; - 381198/ xkwfa0ol OD;pdk;odrf; (,m,D - 1399) trSwf 113? 33 vrf;(v,f)? &efukefNrdKU/
twaemrwdrsm;
azjrihf
jrefrmhEkdifiHa&; a&SUqufwkd;wufzdkY? okdYr[kwf toGif ul;ajymif;a&; jynfh0 yDjyifzdkY qkdvQif? wkdif;jynfrSm ta&;BuD;onfh &ifMum;aph p&m udpESpfck vkyfzdkY vdkaeonf/ wpfcu k ? wki d ;f jynfwi G f tkyp f ;dk olEi S hf jynfot l Mum; ESpu f mvrsm;pGm wnf&c dS o hJ nfh trke;f w&m;? odr Yk [kwf r,kHMunfrI/ jyif;xefaom tmPmjzihf zdESdyftkyfpkd;jcif;ukd ESpf 50 cHcJh&aom jynfoltaeESifh? jynfolwkdYukd,fwkdif wifajrmufaom udk,fpm;vS,frsm; tkyfpkd;onfh tpd;k &wpf&yf yDyo D o ray:aygur f csi;f vnf;aumif;? jynfolY&ykdifcGihf vGwfvyfcGihfrsm;udk tmrcHaom EkdifiHa&;pepfwpf&yf ray:aygufrcsif; vnf;aumif;? tkyfpkd;olwkdYtay: ,kHMunfrI &SdEkdifvdrfhrnf r[kwf/
csKya f jymaomf? 'Dru dk a&pD jynf0 h aom taetxm; &Sr do S m tpd;k &ESijhf ynfol MunfjzLoihjf rwfEi dk v f r dr hf nf/ &Si;f vif;aphpyfp&m aemufjyemwpfcu k A[dE ki S fh a'o&? jynfaxmifpE ki S fh jynfe,frsm;? Armvlrsm;pkEi S fh vlenf;pk wkdif;&if;om; vlrsKd;rsm; tMum; uGm[rI jzpfonf/ ESpa f ygi;f rsm;pGm &SnMf umcJNh y;D ? vufeufui dk a f qmif wkdufckdufMuonftxd jyif;xefcJhaom if; y#dyu udkvnf; wef;wlnDrQrI? udk,fykdifjy|mef;cGifh&SdrIwkdYudk tmrcHonfh jynfaxmifpk ppfppf pepfwpf&yfjzihfom NyD;Nidrf;apEkdifrnf jzpfonf/ txufu udpESpf&yf aygif;pyfaomf? 'Drkdua&pD vuPm jynf0 h onfh zuf'&,fjynfaxmifpk Eki di fa H wmf xlaxmifa&; [l jzpfvmonf/ tJ'gonf? ,aeY ajymaeMuonfh zGp UJ nf;ykt H ajccH Oya' udpwGif jyefcsKyfonf/ vuf&Sd zGJUpnf;ykHudk jyifonfyJ ac:ac:? topf a&;onfyJ qkdqkd? 'Drkdua&pD jynfh0atmif? ukd,fydkif jy|mef;cGihf&Sdaom jynfe,frsm;jzifh zGJUpnf; aom jynfaxmifpk pepfjzpfatmif ]ajymif;vJ} EkdifNyD;rSom? tcsif;csif; a'gifvkdufa&m ab;wkdufyg jzpfyGm;aeonfh y#dyuawG csKyfNidrf;NyD; EkdifiH zGHU NzdK;wkd;wufa&;udk aqmif&GufEkdifMurnf jzpfonf/ okdYr[kwfygu taES;ESihftjref 'kH&if;pcef;odkY jyefa&mufayvdrfhrnf/
,cktcg zGp UJ nf;ykjH yifqifa&;ukd rvkv d m;onft h oHrsm; tmPmvufikwf tpdwftydkif;rsm;xHrS Mum;vm ae&onf/ 'Drkdua&pD rD;SL;rD;yef;awG ukefcef;oGm;NyDvm;/ onfavmufqv dk Qif vka H vmufNy?D a&Sq U ufw;dk vQif ud, k b hf ufu yJy h gom G ;vdrr hf nf[k pk;d &dra f MumihMf uvm;/ tJ'gqv dk Qia f wmh rD;SL;rD;yef;rsm;aMumihf pnfum;aom yGv J rf;obifjzpfvr d r hf nf[k ,kMH unfcr hJ r I sm; ysufjy,f oGm;vdrfhrnf/ 'Drkdua&pD ul;ajymif;a&;? toGiful;ajymif;a&; pojzifh ajymqko d MH um;onft h cg y&dowfpw d f rdrw d Ydk rsufpda&SUrSmyif tmPm&SifpepfrS 'Drkdua&pDpepfodkY ajymif;vJoGm;wm jrif&vdrfhrnf? tvkHydwfxm;aom tcGr H mtdwx f u J xGuv f monfh yk;d wk;H vk;H uav;onf awmifyHrsm; jzefYMuufum vSyaom vdyfjymuav; tjzpf 0JysHjywm MunfhI&vdrhfrnf[k arQmfvihfcJhMu onf/ ,ckawmh a&SUrwkd;eJY wm;jrpfoHrsm;Mum;wGif ydk;wkH;vkH;onf tawmiftvuf xGufrvm? vdyfjym tjzpf ul;ajymif;roGm;bJ? wkH;vkH; wkH;vkH;ESifhyif tusn;f wefpm G avQmufom G ;aeavrnfvm; pd;k &drp f &m jzpf aeacsNyD/ 2? 11? 2013
&efukef ? Ekd0ifbm 4 vlYabmifopf ygwDrSae 2015 a&G;aumufyw JG i G f 0ifa&muf ,SONf yKd if csifygonf[k udkrdk;oD;ZGefu ausmif;om; wyfrawmf zGJUpnf; xlaxmifjcif; 25 ESpa f jrmuf aiG&wk tcrf;tem; tNy;D wGif rD', D mrsm;\ ar;jref;csuftm; jyefvnf ajzMum;&mwGif ajymMumonf/ if;taejzifY a&G;aumufyJG 0ifcGifh &rnfqdkygu 'Drdkua&pDESifh vlYtcGifYta&;rsm; jyefvnf xGef;um;a&;? w&m;rQwrI&Sda&;? tvkyt f udi kr f sm; ydr k kd zefw;D ay;a&; ESifh ajr,mjyemrsm; ajz&Sif; ay;jcif;? b@ma&; jyKjyifajymif;vJ ay;a&; paom taMumif;t&mrsm;udk t"duxm; rJq, G f pnf;H;k oGm;rnf jzpfaMumif; od&onf/ ,cktcse dw f i Gf a&G;aumufyGJ0ifcGifh &&ef t"du tcuftcJrSm EdkifiHom; jyefvnf avQmufxm;aomfvnf; rusao; jcif; jzpfaMumif; od&oonf/ vl0ifrI BuD;Muyfa&; 0efBuD; OD;cif&x D o H Ykd if;taejzifh Edi ki fo H m; jyefvnfjyKcGifhjyK&ef avQmufvTm wifxm;onfrSm 2 vcefY &SdNyD jzpfaMumif; od&onf/ EdkifiHom; jzpfcGifhESifh ywfoufNyD; EdkifiHawmf orwH;k 0efBuD; tzG0 UJ if0efBuD;rsm; jzpfaom 0efBuD;OD;atmifrif;?
OD;pd;k ode;f wdE Yk i S hf awGq U p kH Ofu tqdy kg udpESifh ywfouf aqG;aEG;cJh&m 0efBuD; OD;cif&DxHodkY vdyfrI avQmufxm;&ef qdo k jzifh avQmuf xm;jcif; jzpfaMumif; od&onf/ 0efBuD;Hk; taejzifh pdppfNyD; csxm;ay;rnf qdkygu ygwD0if wpfa,muf taejzifh vIyf&Sm;vdkY &rnf a&G;aumufyGJ0if &rnf jzpfaMumif;od&onf/ tjcm;olrsm; jrefrmjynf jyefvnf0if a&mufvmNy;D 2 ywftwGif; EkdifiHom; jzpfcGifh jyefvnf &&Sdolrsm; &SdaMumif;? if; taejzifv h nf; tjrefq;kH Edi ki fo H m; jzpfcGifh &&Sdrnf[k ,HkMunfaMumif; ajymMum;onf/ if;u vuf&d SvTwa f wmftwGi;f wGif &Sa d eaom vTwa f wmf trwfrsm; ESifh ywfouf trsm;pkrSm BuHhcdkif zGHU NzdK;a&; ygwDrS vTwfawmf trwfrsm; jzpfaomaMumifh BuHhcdkifa&; ygwDtaejzifh tajccH jyKjyif ajymif;vJa&;udk OD;aqmif vkyo f m G ;&eftaumif;qH;k tajctae jzpfaMumif; wpfwdkif;jynfvHk;u trSw& f aernfh aus;Zl;wifaernfh aumif;rIukodkvf wpfckudk jyKvkyf Muyg[k if;taejzifh yefMum;csif ygaMumif; ajymMum;onf/ pdk;xG#f
vlra I &; udp& yfrsm;wGif t&ufrsm; acgia f &rsm; tvGet f uRH aomufo;kH jcif;aMumifh vlra I &; pD;yGm;a&;wGif xdcu kd r f I rsm;vmjcif;? rl;,pfaq;0g; ESifh ,pfrsKd;qdkif&m Oya'rsm; &Sdaomfvnf; xdxda&mufa&muf ta&;,lrI r&Sdjcif;ESifh e,fpyf a'orsm;rS wifoGif;vmaom t&uf? aq;vdy?f uGr;f ,mxnfa h q; trsK;d rsKd ;? uGr;f aygi;f ? cdi ke f ;D ? pdw<f u aq;jym;rsm;? 92? &mr (jrif;aq;)? ponfh rl;,pfaq;0g;rsm;tm; ta&;,l xdef;csKyfrlI tm;enf; aomaMumifh vlra I &;ESihf use;f rma&; wGif qd;k 0g;pGm xdcu kd v f m&onf[k xnfo h i G ;f azmfjyoGm;xm;aMumif; od&onf/ a'otwGif; rl;,pfaq;0g; wGifwGifus,fus,f ysHUESHYaeonfY udpESifh pyfvsOf; jynfoYlacwff *sme,frS ZdkrD; 'Drdkua&pD tzGJUcsKyf Ou| OD;*ifurf;vQro f Ykd qufo, G f ar;jref;&mwGif if; taejzifh EdkifiHawmf orw OD;odef;pdefESifh awGq U c kH p YJ Ofu tqdy k gup d tm;wifjy cJa h Mumif;? oda Yk omf ,aeY tcse dt f xd xda&mufaom vkya f qmifcsuf wpfpHkwpf&mudkrQ rawGU&ao; aMumif;? vufeufui kd f tzGt UJ pnf; rsm; bdef;pdkufysdK;rIESifh pyfvsOf;NyD; if;wdYk taejzifh cdi kr f maom owif; tcsut f vufrsm; r&Sa d o; cdi kc fi kd f rmrm rajymMum;Edkifaomfvnf; jyemwpf&yf taejzifhawmh &SdaeonfrSm aocsmaMumif; ajzMum;onf/ pdk;xG#f
avhusifNh yD;om;? wwfod em;vnf NyD;om; jynfolawG&JU ta&;t&m awGudk tcse dE fi S hf wpfajy;nD vkyu f i dk f aqmif&u G w f wfwhJ vkyu f i dk f aqmif &Guf&JwJh? t&nftaoG; jynfh0wJh vlawG jzpfaezkYd vkt d yfygw,f? 'DaeY usi;f ywJy hu JG txufyg tcsua f wG udk azmfaqmifEkdifwJh EkdifiHa&; tusOf;om; tzGJUu ,kHMunfvkdY 'Dyu JG dk usif;y&jcif; jzpfygw,f} [k ajymonf/ tzGifh trSmpum; ajymMum; ay;aom 'Drkdu&ufwpf (jrefrm) OD;oka0u ]nDGwfa&;u odyf ta&;BuD;w,f? vlwkdif;uvnf; nDw G a f &;ukd vkc d sir fm S yJ? 'gjzpf&if uRefawmfwYdk bmaMumifh rnDw G f
MuwmvJ? nDGwfa&;ukd bmvkdY rvkyfEkdifMu ao;wmvJ? tm;vkH; pkpnf;nDGwfzkdY vkdw,f} [k ajymonf/ vla U bmifopfygwr D S ukr d ;dk oD;ZGef u]'DaeY aqG;aEG;r,fh taMumif;t&m uawmh ygvDref jyifyEkdifiHa&;ukd b,fvdk qufvy k Mf urvJ jzpfygw,f? 'DaeY 88 u pvmwJh 'Drkdua&pD ta&;awmfykHBuD;u tck vuf wpfurf;ukd a&mufvmNy?D tJ'a D wmh uRea f wmfwr Ydk m S tajymif;tvJawG 'DxufykdNyD; jrifomvmNyD? 'Dxuf cki dr f mwJh &v'fawG jrifcsiv f mw,f? 88 aemufykdif;rSm EkdifiHa&; tcif; tusi;f rSm tmPm tajymif;tvJ awG jzpfvmygNy?D 2010 a&G;aumufyJG
rSm trsK;d om; 'Dru dk a&pD tzGc UJ sKyu f jynfov l x l k a&G;aumufwhJ uk, d p f m; vS,f tzGa U J wGu 43 a,mufavmuf yJ &Sa d ew,f? bPfw;dk EIe;f csay;zku Yd dk b,fygvDref? b,ftrwfu uRef awmfwt Ydk wGuf aqG;aEG;ay;rSmvJ? 'DygvDrefukd touf0ifvmatmif pvkyf&awmhr,f} [k ajymonf/ ukr d ;dk oD;ZGef OD;aqmif aqG;aEG; onfh a[majymyGJukd EkdifiHa&; tusOf;om;a[mif;rsm; tzGJU? trsKd;om; 'Drkdua&pD tzGJUcsKyf tzG0 UJ ifrsm;? wki d ;f &if;om;rsm;? tvkyf orm;tzGJU? ygwDaygif;pkH? vlxk vlwef;pm; tzGJUtpnf; aygif;pkHu wufa&mufcJhaMumif; od&onf/ vJhvJh
ajymr,f? em;axmifr,f? rQa0Mu r,f} [k ajymMum;onf/ xdkYjyif rdrdwdkY tcGifhta&;udk rdrdwdkYudk,fwdkif odMu&efESifh Edi ki fo H m; tcGit hf a&;? vlt Y cGit hf a&;? trsKd;orD; tcGifhta&;? uav; oli,f tcGifhta&;? tvkyform; tcGit hf a&;ponfh tcGit hf a&;rsm;udk odoifNh y;D ? xdt k cGit hf a&;udk odjkH zifh r&bJ tcGifhta&;udk ,lcsifvQif wm0ef,lrI &Sd&rnf? wm0efcHrIESifh wm0ef,l&JrIrsm; &Sd&rnf} [k udkrif;udkEdkifu ajymMum;onf/
88 rsK;d quf ausmif;om;wpfO;D jzpfonfh udkaX;<u,fuvnf; ]'DaeY jrefrmEdkifiHrSm wu,f vdt k yfaewJh ESpa f ygi;f 60 uRea f wmf wdkY EdkifiHrSm r&&SdcJhao;wJh Nidrf;csrf; a&;udk jyef&atmif wnfaqmufr,f? Ny;D awmh jrefrmjynfoa l wG ESpa f ygi;f rsm;pGm tom;usae&wJh pdk;&drf aMumuf&GHUae&wJh tcsdefawGu aeNy;D awmh wu,fh 'Dru kd a&pDqw kd m pmtkyBf u;D wpfty kr fm S a&;Ny;D awmh ay;HkeJY r&ygbl;? 'Drdkua&pDqdkwm ud, k & f UJ tcGit hf a&;udk ud, k u f , kd w f i kd f
odNy;D awmh ud, k u f , kd w f i kd f umuG,f EdkifrS &EdkifwJh tajctaeyg} [k yGifhvif; vlYtzJGUtpnf; ('*HkNrdKUopf awmifydkif;) NrdKUe,f\ wpfESpfjynfh tcrf;tem;wGif ajymMum;onf/ yGifhvif; vlYtzJGUtpnf; ('*HkNrdKUopf awmifydkif;) NrdKUe,f\ wpfESpfjynfh tcrf;tem;odkY 88 rsKd;quf ausmif;om;rsm; jzpfMu onfh udkrif;aZ,s? udkrif;udkEdkif? udu k Bkd u;D ? udjk rat;? uda k X;<u,fEi S hf rrD;rD;wdYk wufa&mufcMhJ uonf/ ik0g
ik0g
oufqkdif&m ynmrSm oifkd;auscJhNyD/ tJ'gudk vufawGUvnf; ukefatmif pifatmif okH;pGJcJhNyD;NyD/ tJ'gqkdvQif yg&*lajrmufNyD/ wDxGifawmh/ rdrd wDxGifPfjzifh oifkd;udk jznfhpGuf csJUxGifawmh/
qkdygpdkY? uAsma&;wm? yef;csDqGJwm? pE&m;wD;wm..... tm;vkH; tEkynmudpawG jzpfonf/ oda Yk omf tJonf[m tm;vk;H rSm twwfynmawG ygonf/ tEkynmzefw;D rI[o l nf cHpm;rIEi S hf pdwu f ;l Pf uGefYjrL;rIwkdYay:wGif tajcwnfonf/ odkYaomf? xkdcHpm;rIESifh pdwful;udk azmfjyEkdifzdkY twwfynm vkdonf/ pdwu f ;l &So d nf? oka Yd omf ra&;wwf rzGw UJ wfvQif a&S;vlrsm;pum;ESifh ajymawmh tt tdyr f ufrufwmESifh wlonf/ olwpfyg;qD a&mufatmif ray;ydkYEkdif/ xdkYaMumihf tEkynm zefwD;EkdifzkdY twwfynm tajccHawG oif,l&onf/ poifonfhtcg ynmESihf rdrd pdrf;aeonf/ tajccH pnf;rsOf;pnf;urf;awG em;vnfatmif? tajccH oifcef;pmuav;awGukd vdkuE f kdifatmif cufcufcc J J oif&onf/ prf;oyf vkyu f i dk Mf unf& h onf/ xyfwvJvJ avhusiho f nft h cgusrS tJonf[m av;awG wwfvmonf/ emem avhusihfNyD;umrS 0vkH;uav; 0kdif;atmif a&;wwfvmonfh oabm jzpfonf/ tajy;tvTm;yJ ajymvdkufygrnf/ oifcef;pmawG jynfhpkHNyD qkdonfhtcg? tJonf
tEkynmzefwD;rI[lonf cHpm;rIESifh pdwful;Pf uGefYjrL;rIwkdYay:wGif tajcwnfonf/ odkYaomf? xkdcHpm;rIESifh pdwful;udk azmfjyEkdifzdkY twwfynmvkdonf/ pdwful;&Sdonf? okdYaomf ra&;wwf rzGJUwwfvQif a&S;vlrsm;pum;ESihf ajymawmh tt tdyfrufrufwmESihf wlonf/ olwpfyg;qD a&mufatmif ray;ydkYEkdif/ xdkYaMumihf tEkynm zefwD;EkdifzkdY twwfynm tajccHawG oif,l&onf
wwfxm; ausxm;wmawGukd okH;NyD; rdrd pdwu f l; rdrd cHpm;rIrsm;udk azmfxkwfawmhrnf/ tprSmawmh tH0ifcGifus azmfjyvkdufEkdifwmrsKd;vnf; &Sdrnf? rdrd ajymcsifoavmuf ra&mufwmrsKd;vnf; &Sdrnf/
wjznf;jznf; uRrf;usif vdrmvmonfhtcg uk, d p hf w d u f ;l uk, d c hf p H m;csuu f kd pm-uAsm? yef;cs?D *Dwjzifh yDyDjyifjyif wifjyEkdifvmNyD/ tJ'g uRrf;usifwwfajrmufoltqihf/ onftqihfrSm vkyfkd;vkyfpOf enf;emawG ausnufNy/D tJonf enf;emawGjzifh BuKd u& f m zefw;D &Ny/D zefw;D onft h vkyr fm S usio fh m;& rdru d , dk y fi kd [ f ef wpfckyif xifxif&Sm;&Sm;jzpfum y&dowfu 'g b,folYvuf&myJ[k cGJjcm;EkdifaeNyD/ oda Yk omf? tJonfvdk zefw;D vmwm Mumjrihv f mNyD qkdonfhtcg rxl;jcm;awmhaom vuf&mawGudkyJ xyfwvJvJ zefw;D &wm Ni;D aiGv U mrnf/ b,foa l wGu vuf&majrmufygonfqkdqkd rdrdudk,fwkdifuawmh rdrdvuf&mudk tm;r&Ekdifawmh/ ukd,fh[efyefudkyif ukd,f rESpfoufcsifawmh/ tJonftcg tEkynmpdwf cGeftm;avsmhenf; olawGu t&SdefwkefYoGm;onf/ zefwD;rI usqif;oGm;? enf;yg;oGm;? wcsKv Ud nf; &yfqi dk ;f oGm;onf/ tEkynmrSm pGNJ rJ xufoefaeao;olrsm;uawmh rdrv d uf&ma[mif; rsm;ESihf uGjJ ym;aom? tpOftvm tjcm; vuf&mwkE Yd i S hf vnf; jcm;em;aom ]topf} wpfcu k kd wDxi G f zefw;D &ef tm;xkwfvmonf/ tJ'gawGonf tpOftvm pnf;urf;awG? orm;kd;us zefwD;rIenf;emawGESifh uGmjcm;vdrfhrnf/ qefu Y siu f v JG v JG r dr hf nf/ xka Yd Mumifh tpyxrwGif a0zef uefYuGufoHawG Mum;&vdrfhrnf/ odkYaomf? tEkynmrSm wefzkd;u pdwful;PfESifh cHpm;rIygyJ/ xl;jcm;aom cHpm;rIudkay;onf? qef;opfaom pdwful;Pfudkvnf; jrif&onfqkdvQif tEkynm ajrmufwmygyJ/ orm;k;d usEi S hf uGjJ ym;um? tpOftvm pnf;urf; abmifawGudkvnf; azmufzsufxm;aom? tEkynm vuf&mwpfck\ ajymifajrmufrIudk trsm;odjrifEkdif cHpm;EkdifNyDqkdvQif? &Sd&if;pGJ tpOftvmonf ,if;\ abmifudk csJUxGifay;&onf/ rlvpnf;urf;awGudk jznfp hu G f jyifqifay;&onf/ onfvjkd zifh tcse dw f efaomf tpOftvmudk azmufxu G c fa hJ om wDxi G f zefw;D rIonf tEkynm yifr a&pD;xJ a&muf&Sdum? aemufwpfaeY vlrsm;tzdkY erlemjy tpOftvm vuf&mrsm;xJu wpfcktjzpf wnf&SdoGm;vdrfhrnf/ tJonfvdk azmufxGuf wDxGifEkdifzdkY ynmESifh omvdkonf/
onfwGif? pnf;abmifukd azmufxu G o f nfqw dk mu &So d nfh xk;H wrf;enf;emudk tajcmufwu dk f zsuq f ;D jcif; r[kw/f onfynmjzifh 'gavmufyJ vkyfvdkY&onf[laom odrSwfxm;rIukd zsufy,fum? onfhxufru vkyf &onf? a[m 'gawG vkyfEkdifao;onf? a[monfrSm Munfh [k vkyfjyjcif;rsKd;om jzpfonf/ Oyrmtjzpf? tEkynmr[kwfonfh? odkYr[kwf tEkynm [kwfr[kwf tjiif;yGm;p&m jzpfEkdifonfh? rsufpdxJ jrifa,mifMunfhEkdifaom t&mwpfckudk jyygrnf/ pufbD;pD;onfh udp/ pufb;D pD; poifonht f cg b,favmuf cufovJ/ pufbD;ESihf vl tom;usatmif b,favmuf tpD; usi& fh ovJ/ tJ'g tm;vk;H odonf/ tus,r f ajymawmh/ pD;wwfom G ;NyD qko d nft h cg pufb;D udk tok;H jyK pD;eif;oGm;vm&if; vlwi dk ;f yif uRrf;usifom G ;Muonf/ odkYaomf? wpfOD;ESihfwpfOD; uRrf;usifrItqihfcsif; rwlwmawmhvnf; tm;vkH; owdjyKrdMuvdrfhrnf/ wcsKdUu olrsm;xuf ydkuRrf;usifonf/ wjcm;olawG pufbD;ESihf oGm;r&onfh ae&mawGudk olwkdY oGm;Ekdif onf/ olrsm; pD;r&onfhae&mawG olwkdY pD;Ekdifonf/ tJonfrSmrS? pufb;D udk [k[ d o kd nfonf oGm;zdt Yk wGuf r[kwb f ?J uRrf;bm; twwfynmwpf&yfvdk? pifwifjyonfh tEkynmwpf&yfv?kd vlwum wtHw h Mo ai;armMunfh &avmufonftxd uRrf;usifatmif avhusihfolrsKd; usawmh? pufb;D \ tpOftvm pnf;urf; abmifawG ausmfum? csKd;azmufum? pufbD;udk pufbD;vdkrpD;? jrif;pD;ovkd pD;jywmrsKd; &Sdonf/ pufbD;qkdwm? pD;aezdkY? vdrfhaezdkY? oGm;aezdkY vkyx f m;wmyJ/ pufb;D oifpwke;f u tJonf bD;ESpb f ;D wnf;ESihf vdrfhoGm;rnfh ypnf;ay:rSm [efcsufrysuf xkdifvkdufEkdifatmif avhusihfcJh&onf r[kwfvm;/ pufbD;qkdwm jrefjref vdrfhaeav [efcsufxdef;& vG,fav r[kwfvm;/ jrif;vdkpD;onfh yk*dKvfrsm;usawmh vdrfhae&rnfh bD;udk &yfvsufESifh pufbD;ay:rSm aeEkdifatmif vkyv f monf/ bD;ESpb f ;D vk;H ajrBu;D ESifh xdNy;D oGm;&onfh pufb;D udk jrif;awG ywwf&yfovk?d wpfb;D wnf;ay:rm S axmifaeatmif vkyfonf/ ckefvkdufaygufvkduf vkyfonf/ a&SUodkY oGm;&rnfh pufbD;udk b,frS roGm;bJ *sifvnfovkd vnfaeatmif vkyfonf/ pufb;D tvkyf r[kwb f ;l xif&wmawG jzpfatmif vkyfjyaejcif;ygyJ/ tJonfvkd vkyfolawG rsm;vmawmh tJ'gawG onfvnf; pufbD;\ tvkyfrsm;pm&if;rSm tusKH;0if vmonf/
tEkynmrSm tpOftvmESifh wDxGif zefwD;rIwkdY\ oabmonfvnf; xkdenf;if; jzpfonf/ tpOftvmukd ausnuf&rnf/ tcsdefwefaomf wDxGif zefwD;&rnf/ ,if;odkYtm;jzihf &Sd&if;pGJ tpOftvmudk yd k <u,f0atmif jznfp hu G a f y;&onf/ tpOftvmudk azmufxGufEkdif? jznfhpGufEkdifrS? aemiftcgwGif tpOftvm wGifusef&pfaom ]ynm onf}tqihf tEkynmorm;jzpfayrnf/ 14-10-2013
a':atmifqef;pkMunf twGuf pmwpfapmif roDwm (prf;acsmif;) igwkdYpmay? yxrtBudrf? Ekd0ifbm? 2013/ wefzdk; - 2500 usyf
jynfolUowif;pmq&m? jynfolUpma&;q&m Aef;armfwifatmif jreEmpmtkyfwkduf? 'kwd,tBudrf? atmufwkdbmv? 2013/ wefzkd; - 2800 usyf
Aef;armfwifatmif[m EkdifiHa&;orm;? owif;pmq&m? pma&;q&mtjzpf jrefrmjynfoa l wGMum;rSm xif&m S ;ol jzpfygw,f/ ,kMH unfcsuu f dk tpGe;f txif;rcH uki dp f NJG y;D &yfwnfco hJ jl zpfygw,f/ ESpa f ygi;f rsm;pGm tusO;f axmif? wpfuRe;f wkv Yd dk ae&mawGrSm qif;&Jyifyef;cHum ae&if; ,kHMunf&mukdom vkyfcJhwJh owif;pmq&m? pma&;q&m wpfO;D tjzpf jrefrmvlx& k UJ MunfnKd cH&olvnf; jzpfygw,f/ tck pmtky[ f mvnf; q&mAef;armfwifatmifudk av;pm;MuwJ?h MunfndKMuwJh? cspfcifMuwJholrsm;u zGJU EGJU a&;om;cJhwmawGukd pkpnf; xkwfa0vkdufwJh pmtkyfwpftkyfjzpfygw,f/ EkdifiHa&;orm;? pma&;q&m? owif;pmq&mwpfa,muf&UJ taMumif;ukd em;vnfom G ;apr,fh pmtkyfwpfty k ftjzpf jynfoUp l mtkyp f ifay: rSm wifxm;&ygaMumif;/ uRefawmfhrSm wm&mtwGuf jyifqifaepOf aemuf wpfvavmuf Mumaomtcg Aef;armfwifatmifxHrS wm&mtwGuf ]wpf&Ha&mcg} trnf&Sd aqmif;yg;wpfyk'f ay;ykdYvdkuf&m pmwkdufoydwfaMumifh jyefvmaMumif; aemufxyf a&mufatmif ydkYrnfjzpfaMumif;? pmudk zwf&avonf/ ol\ pmwGif ]&efukefrSm awmfawmfav; qlae a&mhr,f? rauseyfrIawGu vlwef;pm; toD;oD;wkdif;rSm trsm;tjym;&SdaeMuawmh wkHYjyef kdufcwfcsufawGyJ? ckvdk "m;jyrIawG? aemufNyD; oydwfawG jzpf,kHqkd&if awmfao;wmyJ? uRefawmf xifjrifcsuf oabmt& qkdvQif aphpyfa&;ESihf raphpyfa&;&JU vrf;qkHvrf;cGrSm a&mufaeNyDvdkY ajymcsifygw,f? vlxkudkawmh xm;ygawmh? vlxkudk acgif;aqmifr,fh acgif;aqmifawG[m b,foif;a&G;MurvkdYwJhvJ? cifAsm;awmh odrSmyJ xifw,f}[k a&;vkdufonf} (pm? 4) ]vif;,kef*sme,frSm jynfolbufwGif &Sdaeay&m t,f'Dwm\ wm0efonf BuD;rm;vmonf? tusyf twnf;rsm; Mum;xJrm S yif udw k ifatmifonf vl;vGeu Yf m vif;,keu f kd wpfywfrS rjywf&atmif yso H ef;aponf? enf;y&d,m,ft&mum; uRefawmfESihfol uGJvGJcsufrsm; &Sdayrnf? vkyf[ef rwlwmawG &Sdayrnf? odkYaomf t&if;&Sif;e,fcsJU qefYusifa&;? ppfrjzpfa&;? umY Nidrf;csrf;a&; aoe*FAsL[mum; ruGJvGJ} (pm? 14) ]olykefb0udk pdwful;,Ofaom pma&;q&m[k xifxm;cJh\? xkdYaMumifhyif e&odefaxmiftwGif;rS olykeftusOf;om;[k ,cifu Aef;armfwifatmifudk olY0wKxJrS pmvkH;ESifh wifpm;jcif; jzpfonf/ ,ck EkdifiHa&;ESihf pmaytusOf;om; udkwifatmif um;...ykvdyfu wHcg;aomhudk zGifhNyD;aomtcg ab;rS xrif;csKdifhuav;udk aumufqGJvkdufonf? uRefawmfhrSm &ifxJ wpfrsKd; jzpfoGm;onf? uRefawmfhudk rMunfhbJ aoewfudkifykvdyfa&SUrS ]pkdufpdkuf? pkdufpkduf} ESihf xGufoGm;onf? ykvdyfrsm;ab;rS NcH&Hum ykvdyfkH;BuD;rS xGuf tcsKyfum;&Sd&modkY oGm;onf? rnfolrQ pum; rajymEkdifMu} (pm? 15? 16) vli,fwpfa,muf txD;usefae&if ]bkef;armif wpfa,mufxJ(wnf;)&,f} vdkY ckxufxd okH;EIef; ajymqdkaeao;wkef;/ udkwifatmihfpmudk BudKufMuwm? BudKufMuwm/ wu,fh tl;trl;ygyJ/ pma&;q&mwpfa,muf&JU pm vli,fawGMum;rSm vlBudKufrsm;vkdufykHuawmh wu,fhpHcsdefygyJ/ uRefr wpfoufrSm uaeYxufxd rBuHKzl;ygbl;/ NyD;awmh pma&;q&mwpfa,muftaeeJY tzdESdyfcH&ykHrsmuvnf; olrwlatmif &SdcJhw,f/ OD;vSeJY udkwifatmifu cifw,f/ cifwmvnf; rajymeJY/ olwkdYESpfa,muf twlwlaeMu&wm ESpfeJYcsD tMumBu;D r[kwv f m;/ tJ'v D a kd e&mrSm twlaeMu &w,fq& dk if wjcm; b,fae&mrSm twlae&wmeJr Y S rwlb;l / ykdcifykdoHa,mZOf jzpfavh &Sdygw,f} (pm? 30) ]q&m\ emrnfausmf pmtkyjf zpfaom ]NrKd i} f 0wKBu;D udk jynfNrKd & U dS rdwa f qGwpfO;D xHrS iSm;&rf; zwfz I ;l onf/ ]yxrwpfBudrf aysmufqkH;oGm;ojzifh 'kwd,tBudrf ckepfusyfjzifh 0,f&avjcif;yg/ pmtkyfudk jrwfEkd;yg/ pmtkyfrckd;ygESihf} (pmtkyfykdif&Sif\ rSwfcsuf) [kdwkef;u ykqkd;wpfxnf ckepfusyf/ ]NrdKif}udk nOD;ydkif; uRefawmf pzwfonf/ yxrawmh n 10 em&Davmufrm S &yfrnf/ tdyr f nf pdwu f ;l xm;onf/ oda Yk omf vufu rcsEi dk a f tmif pGJaeonf/ rkd;pifpif vif;oGm;onf/ eHeuf 7 em&Dxkd;NyD/ rNyD;ao;/ 9 em&Dxkd;vQif uRefawmf tvkyfvkyf&m jynfaq;kHBuD;rS uRefawmfhukd vmac: &onftxd pmtkyfudk oJoJrJrJ zwfchz J l;onf/ uRefawmf b,fawmhrS arhEkdifrnfrxif/ uRefawmf xrif;vc ay;pm;onfh xrif;qkdifrS tpfrBuD;udk xkdtaMumif; ajymjyrdonf/ ol zwfMunfh csifonfqkd ay;vkdufonf/ aemufwpfaeY eHeuf aeawmfawmfaejrihfcsdefwkdif ol qkdifrzGifhEkdifao;/ ar;Munfhawmh xifonfhtwkdif; olronf wpfnvkH; ]NrdKif}udk zwfaecJhonf} (pm? 184)
a':atmifqef;pkMunf&JU *syefEkdifiHu rdwfaqGwpfOD; jzpfwJh Ekd&DukdtkdYpkdYu a':atmifqef;pkMunfqDukd ay;pm taeeYJ a&;om;xm;wJh pdwf0ifpm;zG,f pmtkyfjzpfygw,f/ bmomjyefol roDwm(prf;acsmif;)u rl&if;pma&;olxH qufoG,fNyD; bmomjyefqkdcGifh awmif;cHNyD; jyefqkd a&;om;xkwfa0vkdufwJh pmtkyfjzpfygw,f/ EkdifiHa&;? vlrIb0eJY ,Ofaus;rI? cHpm;csuf pwmawGukd El;El;nHn h hH zGUJ EGx UJ m;wJh pmtkyjf zpfwt hJ wGuf jynfop Ul mtkyp f ifay:rm S 0rf;omtm;& wifxm;&r,fh pmtkyfwpftkyf jzpfaMumif; ygAsm/ ]pku jrefrmjynfudk b,fvkd oabm&vJvdkY olYudk ar;awmh ]ylw,f? rcHEi dk a f vmifatmif ylw,f}/ rcHEi dk a f vmufatmif ylw,f}vdo Yk m txyfxyf ajymae ygawmhw,f/ olu tdE, d toGm;rSm jrefrmjynfukd 0ifcw hJ ,fvYkd qka d wmh uRer f rSm wHcg;ydwf rl0g'&Sa d ewJh jrefrmjynfudk bmvkdYoGm;cJhwmvJqkdNyD; awG;Munfhawmh qkdAD,ufa&m? jrefrmyg qkd&S,fvpf EkdifiHawGrdkYqdkwm oabmaygufrdvmygw,f/ a*smhcsfatmf0Jvf&JU ]wd&mef um}wdkY? ]1984} wdkY qkdwm qkdAD,ufeJY jrefrmudk MunfhNyD; a&;w,fvdkY qkdMuw,f r[kwfvm;/ wpfEkdifiHu odyfat;NyD; aemufwpfEkdifiHu odyfylaewmawmh uGjJ ym;wmayg/h k&e S YJ jrefrmrSm Eki di fa H &; pdwu f ;l wlNy;D *syefeYJ jrefrmrSmawmh qmuD[efcsi;f wlw,fvYkd qk& d rSmayga h v/ EkdifiHa&; pdwful; qkdwm tcsdefajymif;vm&if ajymif;vJoGm;Ekdifayr,fh tpm;tpmudkawmh ajymif;zdkY rvG,u f y l gb;l / ydNk y;D vnf; at;csr;f wJh wlnr Dr I Ykd tpm;tpmwl&wm aumif;wmaygv h Ydk awG;rdaeygw,f/ uRer f eJp Yk ESpfa,mufpvHk;u atmufpfzdkY'frSmqkd&if EkdifiHjcm;om;vkd aecJh&wmudk;/ 'gayrJh uRefru jrefrm a&m *syefrSmyg wlnw D Jh tpm;taomuf ,Ofaus;rI &Sdaewmudk kwfw&uf arhaecJhwmyg} (pm - 50) ]1989 Zlvdkif 20 rSm pk aetdrftus,fcsKyfusawmh uav;awGu aEG&moDausmif;ydwf&ufrkdY oleJY twl &Sa d eMucse dy f g? pku olNY cx H u J ae axmifukd ac:om G ;cH&wJh ygw0 D ifeYJ vkya f zmfui kd z f ufawG enf;wl olu Y kd axmifukd ac:om G ;zkYd tpmiwfcH qEjycJy h gw,f? tJ't D jzpfukd rku d u f ,feYJ om;ESpa f ,mufu awGU jrifc& hJ wmayg?h olv Y a l wGukd axmifxJrSm aumif;aumif;rGefrGef xm;yghr,fvdkY uwd&awmhrS pku tpm jyefpm;wmrdkY pkpkaygif; 11 &uf tpmrpm;cJhygbl;/ tJ'Daemufydkif; rdkufu,feJY uav;awG t*Fvefudk jyefvmcJh&NyD;aemuf 2 ESpfeJY 4 vvHk;vHk; pktdrfu zke;f vnf; tjzwfc& H um rdom;pkqu D pmvnf; vufcc Hi G hf r&Sc dw hJ mrdYk tquftoG,f tm;vH;k jywfawmufc& hJ jyefygw,f/ rkdufu,fh tajymt&awmh pku aetdrf0if;xJu yef;NcHxJqif;NyD; aepm vIHcsif vdkYawmif r&cJhygbl;/ pku aiGaMu;a&; tusyt f wnf; &Sc da hJ yr,fh tdru f y&dabm*ta[mif;awG a&mif;Ny;D tqifajyatmif aecJ& h ygw,f/ pku ud, k u hf , kd u f , dk f xde;f csKyw f hJ ae&mrSm tpGr;f xl;&So d v l Ykd qd& k rSmyg/ olb Y 0udo k l pnf;urf;eJY armif;ESio f v l nf; jzpfygw,f/ 'Dawmh aetdrftus,fcsKyf qdkwm olYtwGuf odyfcufcJcJhyHk r&ygbl;/ 'grSr[kwf ppftpdk;&taeeJY olYudk,fol jyefvnf jyifqif rGrf;rHzdkY tcGifhta&;xl;BuD;udk rxifrSwfbJ ay;cJhw,fvdkYvnf; qkdEkdifrvm;yJ/ pkuawmh pmawG vSr dz hf wfcy hJ gw,f/ pmzwf&wmudk olu taysmq f ;kH yJu;kd / w&m;tm;xkwr fe I YJ pmzwfjcif;uvnf; olYudkudk,fydkif EkdifiHa&;tawG;tac: awG &vmapcJhygw,f/ 'ghtjyif aetdrftus,fcsKyf&JU toD;tyGifhuawmh ]aMumuf&GUH jcif;rS uif;vGwfjcif;} yJ jzpfygw,f/ om;awGudk rapmifha&SmufEdkif? rdom;pk b0udk raysmfydkufEkdifbJ txD;useu f mv ajcmufEp Su f kd jzwfoef;vdu k & f wJt h wGuf pk[m oHrPdvkd rmausmwJh Eki di fa H &;orm;wpfa,muf jzpfvm&ygawmhw,f} (pm - 63? 64)
qkdif;pkrSonf ref[kdif;qDodkY ukd,fwkdifa&; twKywdaygif;csKyf? AkdvfrSL;csKyf a[mif; ausmfaZm NzdK;armufompmay? 'kwd,tBudrf? atmufwkd bmv? 2012/ wefzkd; - 7500 usyf
vGwfvyfyGifhvif;vmwmeJY trQ ol&Jaumif;awG&JU kyfykHvTmawG[m jynfoMYl um;rSm xif&m S ;onfxuf xif&m S ;Bu;D us,v f mygw,f/ uGey f sLwm pmpDpm&Gufrsm;ukd wpf&GufpD wpfppDcsKyfNyD; zwfIcJhMu&wJh AkdvfrSL;csKyf ausmfaZm&JU ukd,fwkdifa&; twKywd pmtkyfjzpfygw,f/ tckawmh pmtkyf wpfty kt f jzpf oyfoyf &yf&yfeYJ awG& U awmh tvGe0 f rf;om&ygw,f/ pmtkyf twGif;rSm owfykHowfef; trSm;t,Gif; awmfawmfrsm;rsm; awGU&wm twGufawmh pdwfraumif; jzpf&ygw,f/ aemufwpfBudrfrsm; jyefvnf xkwa f 0r,f qk& d ifawmh tJ'D trSm;t,Gi;f rsm;ukd jyifqifzYdk vky d gvdrr hf ,f/ ]wpfcgwGif AkdvfjrihfatmifBuD; uJhokdY pdwfqkd;NyD; qlqlylyl vkyfrdonf/ xkdudp AkdvfcsKyfatmifqef; odaomtcg AkdvfcsKyfatmifqef;u xkdudprsKd; AkdvfjrihfatmifBuD;rS yaysmufoGm;atmif &nf&G,fNyD; Akv d jf riha f tmifBu;D tm; ac:um jypfwif qlya l vonf/ Akv d c f sKya f tmifqef;u odYk qlyz l ;l onf r&Sc d /hJ tm;vk;H u 0kdif;NyD; xkdudp odMuonf/ AkdvfjrihfatmifBuD;onf ol rsm;pGm MunfndK av;pm;aom AkdvfcsKyfatmifqef;u olYudk yxrqkH; ac:,lNyD; jypfwif qlylonfudk rsm;pGm emMunf; rsm;pGm &SufoGm;ykH&onf/ rsuf&nfawGESihf ikHYcHNyD; AkdvfcsKyftcef;rS xGufvmonf/ rMumrD AkdvfjrihfatmifBuD; tcef;rS aoewfoHMum;& uRefawmfwkdY ajy;0ifoGm;aomtcg AkdvfjrihfatmifBuD;rSm OD;acgif;rS aoG;awG xGufaeNyD; tm;vQm;arSmuf aoqkH;aeonfukd uRefawmfwkdY 0rf;enf;aMuuGJzG,f awGU&awmhonf/ AkdvfjrihfatmifBuD;onf olYajcmufvkH;jyL; aoewfBuD;jzihf olYem;xifawhNyD; olYukd,fol ypfowf vkdufykH&onf/ uRefawmfwkdY tm;vkH; rsuf&nfawGESihf ,lusHK;r& 0rf;enf;aMuuGJ&ygawmhonf/ AkdvfcsKyfatmifqef;vnf; tvGef aMuuGJpGmESihf tjcm;buf vSnfhxGufoGm;ygonf} (pm? 82) ]tNidrfhrif;orD;u y&dowfudk ausmay;NyD; xkdifaepOf vl&TifawmfwpfOD;u tNidrfhrif;orD;\ ausmudk bDtkdifat[k a&;xm;aom pm&Gufwpf&Guf vmuyfvdkufygonf/ tNidrfhrif;orD;ukd odrf;ydkuf vkdufonfh oabmjzpfygonf/ (xkdacwf xkdumvu ]ypnf;}rsm;ukd odrf;ykdufonfhtcg bDtkdifatuyfonf [laom a0g[m&awmif &SdcJhygonf) yGJMunfh y&dowfxJwGif bDtkdifatwyfrS &mxl;tBuD;qkH;olrSm uRefawmfyif jzpf[ef&Sdonf/ uRefawmfhteD;rS vltrsm; uRefawmfhudk rsm;pGm tm;emoGm;ykH&onf/ uRefawmfvnf; tvGef xlyloGm;ygawmhonf/ uRefawmfwkdY jynfolawGrSm olwkdY\ rauseyfcsufrsm;udk okdYyif azmfjywwfayonf} (pm? 95)
pmrsufESm - 8 odkY
vQyfppfr;D vka H vmufatmif ray;Eki da f yr,fh rDwmc uka d wmh wk;d aumufrnfqy dk J
oufndK
ukdcsif;/ a[hvlBuD; vkyfOD;Asm? vkyfOD;/ wpfckckawmh vkyfOD;/ ukdrif;/ bmukd vky& f rSmvJ/ orwae&mrSe;f zkv Yd m;/ usKya f wmh rrSe;f aygi/f jrefrmEki di fr Hm S orw jzpfzr Ydk sm;? pdwr f 0ifpm;aygi/f t&ifq;Hk ygwa D xmif&r,f/ NyD;awmh tJ'y D gwDudk 2015 a&G;aumufyr JG m S Eki da f tmif vkyf&r,f/ &Sd&SdorQ ae&mwkdif;rSm usKyfwkdY ygwDu tm;vkH; Ekdifatmif vkyf&r,f/ tJ'gawmif raocsm ao;bl;Asm/ tJ? orwjzpfygNyw D ?hJ wpfcc k k tqifrajyvkYd qkdNyD; um vkHuae ta&;ay: tajctae aMunm&if wpfcg cufO;D r,f/ tJ 'gayrJh wpfca k wmh &Sw d ,f? usKyf orw vkyfr,f rvkyfbl; qkdwm jynfolvlxkukd aMunmr,f qk& d ifawmh usKyb f momusKyf aMunmr,f aemf/ cifAsm; Mum;uae? usKyfu orw b,fawmhrS vkyfrSm r[kwfbl;qkdNyD;awmh 'Dvkd ajymxm;ygw,f qkNd yD;awmh aMunmwmawG bmawG rvkyy f geJA Y s aem/ Eki di fa H &;qkw d m ajymvk& Yd wm r[kwb f ;l / uk, d o hf abm wpfckwnf;eJY qkH;jzwfvkdY&wm r[kwfbl;As/ bmukdrS tjywfajymvkdYr&bl;/ 'gyJ/ ukdcsif;/ cifAsm;uvnf; bmawG avQmufajym aewmvJ/ cifAsm;ukd b,folurSvnf; orw ra&G;ckdif;bl;/ 'DrSm aemufraeeJY/ uRefawmf ajymcsifwmu rDwmcAs/ rDwmc/ ukdrif;/ aMomf? 'gvm;/ 'guawmh tpkd;&awG b,fvkdajymif;ajymif;? ajymwmqkdwmawG b,fvkdajymif;ajymif;? rlawG b,fvkd ajymif;w,fyJ ajymajym? vkyy fv Hk y ke f nf;awGuawmh rajymif;bl;qkw d hJ oabmayghAsm/ 'gygyJ/ BudKvnf; rajymbl;/ wufcsif oavmuf csufcsif; wufw,f/ tJ'Dvkd wufr,f qkd&ifvnf; BudKajymNyD; jynfolUoabmxm;av; bmav; em;axmif? tjyeftvSef ajymp&m&Sdwm olvnf; ajym? uk, d v f nf; ajym/ Ny;D awmhrS qk;H jzwfayg/h vTwa f wmfwYdk bmwku Yd vnf; bmrS rwwfEi dk Mf uawmh bl;vm; rodbl;/ ukdcsif;/ bmukd wwfEkdif&rSmvJAs/ ukdrif;/ tenf;qkH;awmhAsm? jynfolU 0efaqmifrI p&dwfawG? wkd;jrifhr,fqkd&if tenf;qkH; b,fE& S uf BuKd wif ajym&r,f? b,fvdk tajccHra l wGeYJ wGufcsufNyD;rS aps;jrifh&r,f? jynfolUoabmxm;ukd ukdrif;/ tJ'gyJ ajymaewmav? wpfqdwf&Sd jynfol vlxkukdyJ zdaxmif;ae&ifawmh roufom bl;As/ usKyfwkdYrSm tJ'Dvkd bkrod brodeJY cH&wmawG rsm;vSNyD/ t&ifwpfcg "mwfqDaps;awG wufwkef; uvnf; ukdrif;ukdEkdifwkdY &Spfq,fh&Spfacgif;aqmifawG axmifawmifusukefMuw,f r[kwfvm;/ ukdcsif;/ tif;? [kwfw,faemf/ tcka&m? olwdkYawG bmvIyf&Sm;rIrS rvkyfMuawmhbl;vm;/ uk, d a f wGuawmh rvkyw f wfygbl;? olwa Ydk wG qEawG bmawG jyMu&ifawmh 0efBuD; jyefrsm; pOf;pm;rvm; rodb;l / cifAsm;eJY cifw,f r[kwv f m;? enf;enf;yg;yg; ajymMunfhygvm;/ ukdrif;/ cifAsm;uawmh vkyfNyD/ t"du uawmh usKyfwkdY jynfolvlxkukd owif; aoao csmcsm ay;zkdY vkdwmygyJ/ bmaMumifh wuf&ygw,f? tcsdefvnf; ay;&r,f? aemufESpfus&if pNyD; rDwmc wuf&ygawmhr,f? 'grSr[kwf aemufajcmufv Mum&ifaygA h sm/ Ny;D awmh 'Dvdk 0ke;f 0ke;f 'ki d ;f 'ki d ;f awG vky& f if? wjcm; tpdwftykdif;awGuyg aps;awG vkdufwuf vmEkdifw,f/ ukefaps;EIef;awG bmawG wufukefr,f qk& d if vlawGrm S ESpc f gok;H cg emukeMf uvdrr hf ,f/ tJ'v D dk jzpf&if wki d ;f jynfu rNir dr f ouf jzpfue kO f ;D r,f/ wki d ;f jynf rNir dr f oufjzpf&if aemufqufwv JG mrSmawGu odw,f r[kwfvm;/ ukdcsif;/ tm? cifAsm; ajymrSyJ/ [kwfw,faemf/ awmfawmfao;wJh jyemawmh r[kwb f ;l As/ ukdrif;/ b,fao;vdrfhrvJ/ trsm;qkH; cH&rSmu jynfov l x l q k a dk yr,fh tpk;d &vnf; oufom vdrfhr,f rxifeJYAs/ EkdifiHwum tv,frSma&m? tmqD,HrSma&m? rsufESmysufp&mawG trsm;BuD; jzpfoGm;EkdifwmAs/ odyfayghao;ao;awmh r[kwfbl;/ tvsifpvkdeJY vkyfvkdY aumif;wJh[m r[kwfygbl;/ Ny;D awmh? t&ifacwfwe k ;f uvkd igvy kc f siw f m vkyr f ,f? rauseyfvnf; *krpkdufbl; qkdwJh ykHpHrsKd; vkyfvkdY r&bl;av/ [kwfbl;vm;/ udkcsif;/ tif;? qD;*drf;awGa&m? tmqD,H Ou|a&m vkyf&r,fhtcsdefusrSyJ...../ 4 Ekd0ifbm 2013
b,fvdk em;axmifMunf& h r,f? tenf;qk;H vTwa f wmf awGrm S b,fvw dk ifjyNy;D b,fvdk aqmif&u G o f ifw h ,f qkdwmrsKd;ukd Oya'jyKoifhw,fAsm/ f ,fAsm/ ckawmh uRea f wmfwa Ydk wG ukdcsif;/ at;? [kww rif; ay;uGmqkd ay;yJaygh [kwfvm;/ ay;&awmhrSmaygh/ ukdrif;/ 'Dva dk wmh r[kwa f o;bl;As/ usKyw f w Ydk pfawG nD&if tpk;d &taeeJY 'Dvu dk p da wG ay:ayguw f hJ tcgrSm usKyfajymwmu 'Dvkd aps;EIef; wkd;jrifh&rSmwkdY? tcGefwkd;rSmwkdY pwJh udpawG ay:vm&if tcGefxrf; jynfoa l wGudk BudKwif today;zkYd vkw d ,f qkw d m&,f? tjyeftvSef ndEIdif;zkdY vkdw,f qkdwm&,fwkdYukd awmif;qkd&rSmayghAsm/ tJ'Dvkd r[kwfbJ ukd,fhoabm wpfcw k nf;eJY wk;d aumufcr H ,fq& dk if oabmrwlEi dk b f ;l qkw d mukd jynfoo Ul abmxm;taeeJY ajymqkjd y&rSmayg/h ukdcsif;/ tr,f? 0efBu;D u ajymw,fAs/ ppfwrf;awG bmawG aoaocsmcsm aumufNyD;rS ajymwmygqkdyJ/ ukdrif;/ tJ'gqkd&if ppfwrf;awGukd b,fwkef;u b,fvkd aumufw,fqkdwm xkwfjyefoifh
wmaygh/ NyD;awmh usKyfwkdYukdvnf; tJ'D ppfwrf;ukd ay;zwfoifw h mayg/h bmawG b,fvdk awG& U NdS y;D ? bmawG rjzpfrae jyKjyifzYdk vkt d yfaew,fqw dk m usKyfwv Ydk nf; odcsifwmayghAsm/ ukdcsif;/ tJ'Dawmh rDwmc wkd;aumufr,f qkdawmh rD;ukdawmh rSefrSef ay;awmhr,fwhv J m;As/ ukdrif;/ 'gawmh usKyfvnf; odcsifoaygh/ 'gvnf; odzkdY vkdwmaygh/ rDwmc wkd;aumufw,f? Ny;D awmh vQyp f pfr;D rSer fe S f vmzkYd uwdjyKw,fq& dk ifawmh wpfrsKd;ayghAsm/ tifAmwmawG? bufx&Dtkd;awG? rD;pufawG? "mwfqDawG? 'DZ,fqDawG tJ'gawGeJY axMunfhNyD; pOf;pm;vkdY &ao;wmaygh/ udkcsif;/ tr,f cifAsm;u ajymvkdYomAs/ uRefawmf &yfuGufxJrSmawmh rD;pufawG bmawG &SdwJholu wpf&yfuGufvkH;rS wpftdrfESpftdrf &SdwmAs/ tJ'Dvkdom aps;wufvkdYuawmh tm;vkH; aoNyDyJ/ rD;rSefrSef rvmayr,fh uRefawmfwkdYtdrfu wpfv wpfvukd ig;axmifeJY ckepfaxmifMum; usw,fAs/ ckwkdif;qkd&if wpfaomif;eJY wpfaomif;cGJavmuf usawmhrSm/ uRefawmfwkdY 0ifaiGeJY b,fhES,fvkyfrvJ/
(2) rdom;pk[mvnf; ta&;BuD;ygw,f/ wu,fawmh vmbfaiGqdkwm wm0ef&SdolqD wkdufdkufvmwm r[kwb f J aemufaz;ayguu f 0ifwmyg/ wm0ef&o dS a l wG&UJ tdra f xmifzufawG? om;orD;? om;ruf? acR;rawG[m vmbfaiGvufcH&m wHcg;aygufBuD;rsm; jzpfwwfMuygw,f/ 'Dawmh vTwfawmf udk,fpm;vS,frsm;&JU rdom;pk 0ifrsm;udkvnf; avhvmoifhygw,f/ vmbf,ljcif;wifru vTwfawmfudk,fpm;vS,& f JU t&Sdeft0gudkoHk;NyD; 'Drdom;pk0ifawGu vlxktay: armufrm dkif;yswm? txl; tcGifhta&;awG &,laewm &Sd r&Sdudkvnf; avhvm &rSmyg} (pm - 118) ]'DuaeY jrefrmEkdifiHu jynfaxmifpk vTwfawmf&JU tcef;u@&JU vIyf&Sm;rIrsm;udk b,fvdk jrifygovJvdkY ar;awmh OD;rif;udkEkdifu tckvdk ajzygw,f/ ol axmifxJrSm pmzwfcGifh r&cif tcsdefwkef;u pmzwfcsif vGef;vkdY tdrfu ydkYay;wJh aq;ayghvdyfawGudk tjrefukefatmif aomufzGm/ NyD;awmh aq;ayghvdyfzifu owif;pm jzwfydkif;rsm;eJY vdyfxm;wJh aq;ayghvdyf tpDcHudk pdwf&Snfvuf&Snf cGmNyD; tJ'Dowif;pm jzwfydkif;uav;awGrSm ygwJh wpf0ufwpfysufpmawGudk tirf;r& zwfcJh&ygw,fwJh/ wpfcg ol zwf&wJh owif;wdkuav;u tar&duefjynfaxmifpk txuf vTwa f wmfa&;&m aumfrwDwpfc& k UJ Mum;emyGw J pfcr km S pDti kd a f tvdYk ac:wJh A[dk axmufvr S ;f a&;tzG& UJ UJ efMum;a&;rSL;u vma&mufNy;D tar&duef txuf vTwa f wmftrwfrsm; ar;jref;wmawGukd ajzMum;&wJh owif;ygwJh? olYtaeeJY tifrwef tHhMordygw,fwJh/ pDtdkifatqdkwm tar&duefjynfaxmifpkrSm tifrwef MoZmBuD;rm;wJh axmufvSrf;a&; tzGJUtpnf;BuD; jzpfwmrdkY ar;cGef;awGudk ajzMum;&w,f qkdwmukd olYtaeeJY rsm;pGm auseyfrdygw,fwJh/ jrefrmEkdifiHvdk axmufvSrf;a&;eJY ppfwyf tmPm BuD;rm;vGef;wJh wki d ;f jynfrm S vnf; jynfov l x l u k kd ud, k p f m;jyKNy;D jynfov l x l u k , kd p f m; 'DppfwyfeYJ axmufvr S ;f a&; tzGt UJ pnf;awGukd ppfaq;ar;jref;EkdifwJh vTwfawmfrsdK; &SdzkYd ol t&rf;udk arQmfvifhygw,fwJh/ tckxdawmh tJ'Dvdk jzpfvmzdkY rjrifao;ygbl;vdkY ajzygw,f/} (pm? 211? 212)
4 Ekd0ifbm 2013
9
olY oli,fcsif;awGuvnf; olac:&if ajy;vmMuwm/ udk,f ,HkMunf&m wpdkufrwfrwf vkyfaewJholudk MunfnKd av;pm;rI &if;pGe J YJ vmMuwmjzpfrm S / uRea f wmfwYkd twef;xJrm S olY oli,fcsi;f ESv;kH cGp Jw d y f g&*l a'guw f m OD;cifarmifaomf&JU orD; &Sdw,f Mum;awmh ol awGUcsif owJh/ 'geJY uRefawmfwdkYu {nfhajrmiftjzpf uyfvdkuf oGm;wm/ uRefawmfwdkYeJYawGUawmh olu &,f&,f armarm/ aMomf . . . wu,fh teDya*;BuD;awGvnf; &,farmwwfoudk;&,fvYkd odrw S v f u kd f&wmaygYav/ q&maomf&JUorD; uRefawmfwdkY oli,fcsif;u tJ'D tcsdef ynmrpHkvifao;aomfvnf; Muif&mwpfoD; &Sa d vNy;D jzpfaeygNy/D tJ'gukd q&mmPfcspf odom G ;awmh olY oli,fcsif; orD;udk tckvdk tm;ay;&Smw,f/ ]a[h bmrS tm;i,fraeeJYuG? ausmif;rNyD;cif tdra f xmifuswm rif;u bm[kwa f o;vJ? rif;tazeJY rif;taru aq;ausmif;om;b0 second MB avmuf uwnf;u tapmBu;D tdra f xmifuswmuG} vdYk ajymNy;D [uf[ufyufyuf &,fjyefyga&m/ uRefawmfh oli,fcsif; tygt0if uRefawmfwdkY tm;vHk; aysmfaysmf&Tif&Tif/ olvnf; olYa&m*gudk acw arhaysmufoGm;yHk &w,f/ aq;ausmif;u cEmaA' ygarmu a'guw f mOD;cifarmifpe d ?f aq;0g;aA' uxdu XmerSL; a'guw f m OD;cifarmifwifwYkd vmMunfMh uowJ/h aq;ynmygarmu orm;awmfBu;D a'guw f m OD;xGe;f wif vnf; ygowJ/h aemufyi kd ;f rSm ola Y &m*g oufomvmwmu wpfaMumif;? vHNk cHKa&; udp pdwr f cswmuwpfaMumif; 'gawG taMumif;jyNy;D olu Y kd aq;kH tcsKyc f ef; jyefa&Ty Ug w,f/ tcsKyc f ef;rSm ae&wke;f olt Y r do f m;awGeYJ awGv U Ykd &owJh/ pma&; pmzwf vkyfvdkY&owJh/ 'Daemufawmh olYaeNrJ rav; tusOf;axmifxJ jyefydkYvdkufygw,f/ 'gu rav; aq;kH&dyf cP cdkcJhwJh q&mhZmwfvrf; wdkav;yg/ &w,fAs? ol rSwr fw d mawGu thMHh op&m aumif;avmuf w,f? um;(v)rwf(p) &JU bmpmtky?f vDeif&UJ b,fpmtkyf pmrsufeSm eHygwf b,favmufrSm bma&;xm;wm b,fvdk zGifhqdkxm;wmu tp tao;pdwf rSwfrd aewmAs} aMomf... aMomf... bkef;BuD;pmcsr,fh teD waBuD; xif&JU/ uRefawmfu ]q&mmPfcspfu rSwfmPf awmfawmf aumif;wmaygY q&m} vdkY 0ifaxmuf vdkufawmh OD;armifu acgif;,rf;ygw,f/ ]rSwfmPf wpfckwnf;aMumifhawmh [kwfr,f rxifbl;As? ol 'Davmuf tao;pdwf rSwfrdaewmu olzwfwJhpmudk ol odyf,HkMunfNyD; tav;teuf xm;vdYk jzpfr,fAs? ESv;kH om;eJY &if;xm;vdYk jzpfygvr dr hf ,f} vdkY ajzw,f/
vGrf;aw; qHk;apcsifbdonf
a'gufwm atmifBuD;
4/
q&meJY awGw U m tJ't D Bur d[ f m aemufq;kH tBur d jf zpfr,f xifNyD;umrS 'DESpf atmufwdkbmvqef;rSm q&meJY aemufwpfacguf xyfawG& U jyefw,f/ q&m&JU use& f pfae ao;wJh ZeD;rSwpfqif/h q&mrBu;D a':yifp/D atmifawmfrl u&if bk&m;ausmif;em;aew,f/ q&m&Sw d e k ;f u aeoGm; cJhwJh tdrfae&mrSmyJ/ q&m 'kwd,tBudrf axmifu vGwfvmawmh MuufawG 0ufawG EdkYpm;EGm;rawG arG;cJhwJh NcHae&m/ awmifom 0Javmif Zmwd q&m mPfcspf/ ynmwwf armifESr 11 OD; xGef;um;wJh rdom;pk/ ppfAdkvf 2 OD;? a&aMumif; tif*sifeD,m 1 OD;? q&m0ef 5 OD;? ausmif;q&mr 3 OD;/ ]q&mu olrsm;udk ulnw D wfw,f? pdwjf ywfw,f? xrif;pm;&if; avwpfcsuf BudKU&if xrif;pm;wmudk tqH;k owfvu kd w f ,f? [if;awG bmawG aMu; rrsm;bl;? csufauR;wm pm;vdkufwmyJ} ]ppwmBuD;udk rpnf;kH;bl;vm;} ar;awmh q&mrBuD;u &,fw,f/ ]uRefru olYudk jyefpnf;kH; vdkufawmh ol bmajym&rSef; rodawmhbl;? uRefru awmxJvu kd r f ,f? 'gayrJh autife, f & lw dS b hJ uf oGm;r,f ajymawmh uRefrudk qJw,f? olu olY0g'udk odyf ,HkMunfwm} wJh/ ]yxrtBur d f tzrf;cH&Ny;D axmifu xGut f vm q&mBu;D a'guw f mOD;boef;u olu Y kd aq;kBH u;D ac:Ny;D EdkifiHjcm; oGm;rvm; ar;ao;w,f? olu cGJpdwfynm 0goem ygw,f? 'gayrJh olu roGm;awmhbl; jiif;vdkufw,f} ]ol uswm 1989 rwfv 20 &uf? wkwfjynf e,fpyfawmxJrSm? zsm;emvdkYawmh [kwf[ef rwlbl;? wdkufyGJuswmvnf; r[kwfbl;? tpdk;& ambush rdwmvm;? olwdkY tcsif;csif; ypfMucwfMuwmvm; uRefr rodbl;? oli,fcsif;wpfOD;&JU wlav; ajray: jyef0ifvmawmh olu q&musqHk;yHk odcsif&if ajymjy csifw,fvdkY ajymw,f? uRefr em;raxmifawmhbl;}
Albert Schweitzer
Norman Bethune
1/ uRefawmfwdkY aq;ausmif;om; b0wkef;u aemfref AufoGef; (ESvHk;vSq&m0ef) wdkY tJ(v)bwf&dTKufZm wdkYvdk emrnfawGeJY wGJNyD; em*odef;vdIifwdkY a'gufwm PfcspfwdkY emrnfawG pMum;zl;w,f/ b,fol ajymw,f&,fawmh rrSwfrdawmhygbl;/ [dkvl'Dvl ajymMuwmawG? [dku 'Du Mum;&wmawG pkNyHK rSwfrd aewm jzpfrSmyg/ uRefawmfwdkYwpfawG ol&Jaumif; &Smaecsdef/ q&m em*odef;vdIifu emrnf ydBk uD;ayr,fh q&mmPfcspfu rav; aq;ausmif;u q&m jzpfaeawmh uRea f wmfwYkd &ifbwfeYJ yde k ;D pyfavoayg/Y olu cEmaA' XmerSm q&mvkyo f m G ;cJw h m/ 'DXmexGuf emrnfBuD; aemufwpfOD;u q&mnDnDvdkY odMuwJh a'gufwmcifarmifat;/ tarrm (vlxka':trm) &JU armif ti,fqHk;/ q&mmPfcspftaMumif; [dku wpfpGef;wpfp od&/ 'Du wpfpe G ;f wpfpMum;&/ q&mhZeD;u u&ifvr l sKd ; olemjyK q&mrBuD;wJh/ q&mr yifpDazwJh/ q&mu tck atmifawmfrl u&if bk&m;ausmif;teD; aeaeowJ/h MuufNcH &So d wJ/h tck vuf&dS aq;ausmif;u q&mawG ygarmuawG[m olY abmf'gawGwJh/ wpfcgawmh uRefawmfudk,fwdkif usHK;a&SUvrf;rBuD;ay: pufbD;eJY jzwfoGm;ocdkuf q&mmPfcspfudk t&Sifvwfvwf jrifvu kd & f w,f/ ta&mifrr JG JG pufb;D BuD;pD;vd/Yk aemuf u,f&, D mBu;D Bu;D tay: Muufjcif;Bu;D wpfv;kH wifv/Ykd jznf;jznf;rSefrSef eif;oGm;wm awGU&w,f/ olY&JU emrnfausmf rkwfqdwfzm;zm; qHyifzm;zm;u avxJ wvGifhvGifh/ olYudk yxrqHk; tBudrf jrifzl;oGm;jcif;/
ESvHk;om;ESSifh &if;cJh&owJh/ b0 wpfckvHk; &if;cJh&owJh/ olwdkY udk,fydkif b0a&m? rdom;pk0ifawG&JU b0a&m? rdwfaqG oli,fcsif;awG&JU b0yg rusef/ b0 wpfck? eSpfck? oHk;ck . . . &if;cJh&? yHkatmcJh& NyD;rS . . .
3/
q&mhukd wwd,tBur d f awG& U wm vlu, kd w f i kd r f [kwy f g/ oleJY twl tusOf;us &JabmfwpfOD;u ajymjywJh olY taMumif;yg/ ajymolu [dktxJrSm oleJY &if;&if;eSD;eSD; jiif;cJh cHkcJholwpfOD;/ wyfrawmf AdkvfBuD;a[mif;/ olYemrnfu OD;armif qdkygpdkY/ OD;armifu rav;rSm cP aezl;w,f/ atmifawmfrl tauGe U m;rSm/ uRea f wmhf oli,fcsif;wpfa,mufu OD;armifeJY oduRrf;&mu ol ac:om G ;vdYk OD;armiftr d f a&mufz;l ? OD;armifeJY pum;ajymzl; wmyg/ tJ'D tacgufu yxrqH;k eYJ aemufq;kH tacguf ygyJ/ OD;armifeJY pum;pyfrdpyf&m ajym&if; OD;armif&JU axmifwGif; tawGUtBuHKawGqD a&mufoGm;ygw,f/ tJ'DrSm q&mPfcspfeJY xyfawGU&wmyg/ OD;armifu ]a'gufwm mPfcspfu xrif;pm;zdkY wef;pD&if aemufqHk;u pDwmAs? at;at;aq;aq; &yfapmifhaewmyJ? olYtvSnfh a&mufcgeD; xrif; ukeo f m G ;w,f qd& k ifvnf; bmrS ajymraebl;As? &Sw d m pm;wmyJ} wJh/ a[mAsm . . tm[m&od'dNyD;wJh teDBuD; ygvm; [kdU/ ]oleJY axmifxJaewkef; tm;wJhtcsdef jiif;Mu cHkMuwm/ philosophy awG psychology awG ism awG tpHHkaygYAsm? uRefawmfu psychology ,lvmwJh aumifqdkawmh olY cHjiif;wmaygY/ oluawmh odwJh twdi k ;f uGejf rLepf? ky0 f g'D/ materialist? uRefawmfu idealist? ol[m ajym&avmufatmif pmawmfawmf zwfwJhvl? awmfawmf rSwfrdwJhvlqdkwm awGUvm zuf'&,f jynfaxmifpk ygwD [m ygwD xlaxmifcGifh ruscifu nDaemif wki d ;f &if;om;rsm; zuf'a&; &Sif;qkdwJh trnfeJY wkdif;&if;om; ygwD tm;vkH;qkdif&m ta&;awG vIyf&Sm;cJhygw,f/ wkdif;&if;om; ta&;rSm ydkNyD; xdxa d &mufa&muf aqmif&u G E fi dk z f Ykd ygwDawG pkpnf;&aMumif; OD;apm oef;jrihfu ajymygw,f/ ]tm;vkH; pkpnf;r,fqkd&if tiftm;u ydNk y;D aumif;w,f? ykNd y;D cki dr f mw,f? ykNd yD; awmifw h if;w,f?
2/
oleJY uRefawmf 'kwd,tBudrf awGU&wmu uAsm rqefvSbl;/ rav; jynfolYaq;kH zsm;emaqmif 2
rSm/ q&mu tusOf;pHb0/ 'kwd,tBudrf tusOf; usjcif; (1974-1980)/ rav; axmifxr Jm S / &ifbwf atmifhvdkY axmifuae aq;kHvmwufwm/ rav; aq;kHa&mufawmh tcsKyfom;awGxm;wJh guard room rSm yxrxm;w,f/ aemifawmh a&m*g tajctae ta&;BuD;vdkY wm0efcH q&m0efBuD;u q&mhudk zsm;emaqmif 2 qD a&Tv U u kd Nf y;D aq;0g; ukoay;w,f/ olYvufrSm vufxdyfwef;vef;eJY/ ckwifeJY wGJcsnf xm;w,f/ trsm;tjrifrm S rwifw h ,fb;l xifvv Ykd m; rod/ wm0efcH q&m0efBuD;u q&mhudk pmoifcef; axmifa h v;rSm rodrom ae&may;xm;w,f/ usnu f , G f rsufu, G /f uRefawmfww Ykd pfawG pmoiftNyD; q&mhukd oGm;MunfMh uwm rSwr fa d o;awmh/ odcsip fw d o f ufouf wpfcw k nf;eJY oGm;Munfc h MhJ uwm r[kwy f gb;l / q&mu ac:vdkYyg/ q&mu ola Y usmif;aezufawG vkya f zmfui kd z f uf awGukd ac:awGa U vh&w dS ,f/ pum; ajymcsi& fm S wmaerSm/
5/
ESv;kH om;ESi S hf &if;cJ& h owJ/h b0 wpfcv k ;kH &if;cJ& h owJ/h olwdkY udk,fydkifb0a&m? rdom;pk0ifawG&JU b0a&m? rdwfaqG oli,fcsif;awG&JU b0yg rusef/ b0 wpfck? eSpfck? oHk;ck . . . &if;cJh&? yHkatmcJh&NyD;rS . . . tz wdkif;jynfBuD;twGuf oDcJh& usL;cJh&wJh vGrf;aw;awG wGifa&GU wpfcef; &yfapcsifygbd awmhonf/
tck uRefawmfwkdY zuf'&,f jynfaxmifpy k gwr Dm S qk& d if Armvnf; ygygw,f? tm;vk;H yg0ifwhJ tpktzGUJ jzpfygw,f} nDaemif wkdif;&if;om;rsm; zuf'a&;&Si;f udk 2010 a&G;aumufyJG 0if wki d ;f &if;om;ygwa D wG jzpfMuwJh rGea f 'ovk;H qki d& f m 'Dru dk a&pDygw?D &Sr;f wki d ;f &if;om;rsm; 'Dru dk &ufwpf ygwD? &ckdif wkdif;&if;om;rsm; zGHU NzdK; wkd;wufa&;ygwD? csif; trsKd;om; ygwD? zvkp H a0: 'Dru dk &ufwpfygwD? u,ef; trsK;d om;ygwu D uk, d p f m;
vS,fawGeJY 2012 ckESpfu pwif zGp UJ nf;cJw h m jzpfygw,f/ 'Daemufyi dk ;f ytk0 d ;f ? "Ek? 0? tif;om;? &Sr;f eD? tId csi;f eJY u,m; tp&Sw d hJ wki d ;f &if;om; ygwDawGyg yl;aygif;vmum vuf&dS 16 ygwD &So d m G ;Ny;D jzpfNy;D rMumcifrm S vnf; NyD;cJhwJh&ufydkif;u ygwD xlaxmifci G fh usvmwJh xm;0,fygw?D vDqlygwDwkdYeJY ygwD xlaxmifcGifh wifxm;wJh ucsifjynfe,f zGHU NzdK; wk;d wufa&; ygwy D g 0ifa&mufvmzdYk &Sdw,fvkdY OD;apmoef;jrihfu ajym DVB oGm;ygw,f/
10
twGuf jy|mef;xm;wJh Oya'awGukd rqefu Y si& f bl;vdYk xde;f csKyfxm;NyD; jzpfwt hJ aMumif;? 'gaMumifh vufeuf rygbJ Nidrf;csrf;pGm pka0;jcif;? pDwef;vSnfhvnfjcif; wkdY[m zGJUpnf;yHk tajccHOya'u ay;xm;wJh EkdifiHom; tcGifhta&;awGjzpfwJhtwGuf cGifhawmif;p&m rvdkwJh tjyif tJ'v D kd jyKvy k jf cif;twGuf tjypfay; ta&;,ljcif; vnf; r&St d yfb;l vdYk tNir d ;f pm; q&mBu;D u ajymygw,f/ zGJUpnf;yHk tajccHOya'rSm jy|mef;xm;wJhtwkdif;? EkdifiHawmf vHkNcHKa&; w&m;Oya' pdk;rdk;a&;eJY &yf&Gm at;csrf;om,ma&;wkdYudk xdcdkufaew,fqdk&if oufqkdif&m Oya'rsm;eJY ta&;,lzkdYom jzpfw,fvdkY qkdygw,f/
oHo,jzpf&wJh taMumif;u
Oya'qdkwm jynfolvlxkudk tumtuG,fay;&rSm jzpfygw,f/ odkYaomfvnf; 'Dtaetxm;udk jynfol wkdif;u em;vnf oabmraygufMuonfhwkdifatmif &Hzef&c H g 'Doabmw&m;eJY ,SOw f hJ ajymqda k qG;aEG;rIrsm; &Sv d mwJt h cg rD', D mavmuom; wpfO;D taeeJY jynfol vlxkbufrS a&;om;wifjyzdkY wm0ef&Sdvmw,fvdkY cH,x l m;ygw,f/ wu,fwrf; ajym&&if ajymqkMd uwJh jynfoa l wG[m ud, k b hf 0 ud, k y hf wf0ef;usie f YJ o[Zmw rjzpfwmawG odkYr[kwf qefYusifbuf jzpfaewmawG &Sv d mwJt h cg ud, k w f i dk f cHpm;&rIaMumifh aomfvnf;aumif;? udk,fcsif;pmw&m;t& aomfvnf;aumif; ajymqkd vmMuwm jzpfygw,f/ vuf&t dS m;jzifh jynfov l x l k tMum;u xGua f y: vmwJh cHpm;rItoHawG[m jyKjyifajymif;vJrI a&pD;aMumif; udk oHo,&SdaerIrS xGufay:vmMuwm jzpfw,fvkdY qdE ki dk y f gw,f/ 'Dvkd oHo,jzpf&wJh taMumif;uvnf; vuf&dS aqmif&u G a f ewJh Eki di fa H &;? pD;yGm;a&; ajymif;vJrI rsm;udk tmPm&Siftpdk;&u a&;qGJxm;wJh 2008 zGJUpnf;yHk tajccH Oya' t& aqmif&GufaewJhtjyif OD;aqmifwJh tzGJUtpnf;uvnf; tmPm&SifwdkY wnfaxmifxm;cJhwJh EkdifiHa&; tzGJUtpnf; jzpfaevdkY jzpfygw,f/ wu,fawmhvnf; rqv&JU wpfygwD pepf tmPm&Sif tpd;k &onf vnf;aumif; 1988 ckEp Sv f e Gf t<uif;rJh tmPm&Sif tpdk;&onfvnf;aumif;? acwfrDzGHU NzdK; wkd;wufaom EkdifiHeYJ vlYtzGJUtpnf;
wnfaxmifEi dk a f vmufatmif vHa k vmufaom tcse da f wG &cJy h gvsuf pGr;f aqmifEi dk jf cif; r&Sc db hJ J jynfov l x l [ k m qif;&JrGJawrI EGHtwGif; usa&mufcJh&ygw,f/ EkdifiH&JU pD;yGm;a&;? ynma&;? use;f rma&; pwJh u@awGrm S vnf; tbufbufu edru hf saecJy h gw,f/ 'gaMumifh tmPm&Sif pepf? tmPm&Siw f e Ydk YJ ywfoufaewJh jyKjyifajymif;vJa&; udk oHo,BuD;pGm &SdaeMuwmudk awGU&ygw,f/
trSefuawmh 1974 ckESpf zGJUpnf;yHk tajccH Oya'eJY 2008 zGJUpnf;yHk tajccH Oya'wdkY[m tmPm&Sif tpdk;&rsm;u if;wkdY pdwfBudKuf a&;qGJxm;wJh tmPm&Sif pepf&JU xGufaygufrsm; jzpfMuygw,f/ 'gaMumifh if; zGJUpnf;yHk tajccH Oya'rsm;udk jynfolvlxku jyifqifay;zdkY 'grSr[kwf zsufodrf;ay;zdkY awmif;qdkvmwJhtcg wDudk qm;eJY wdkYovdk wGefYaewwfygw,f
jzpfvmygw,f/ jynfolvlxkqdkawmh uRefawmfh &Gmom;awGvnf; ygwmaygh cifAsm/
11
NrdKU BuD;jyBuD;rsm;\ qifajczHk; t&yfrsm;wGif qdk;0g; vSonf/ NrdKv U ,faumif orki d f;0if ae&mrsm;tm; NzdKcs vsuf pD;yGm;a&; vkyfief;&SifBuD;rsm;qDodkY a&mif;pm; Muonf/ ,ck tmPmydkifrsm;onf csefwkNrdKUuJhodkYyif NrdKU jy qifajczHk; a'orsm;udk rsufpdusvmMuonf/
bdk;bGm;rdb acgif;csae&m
pDru H e d ;f Bu;D rsm;udk a'ocH v,form;rsm;u qefu Y sif Muvsuf &Sdonf/ pifppf olwkdYonf v,fajrrsm;udk rpGec Yf m G csiMf uay/ aemufwpfcsuu f pdu k y f sKd ;vkyu f i kd Nf y;D &onfa h iGu puf?kH tvky fr kH sm;rS &Eki dr f nfh tcaiGxuf rsm;onf[k ,HkMunfMujcif;yif jzpfonf/ csefwkNrdKUu rpwef aoaMumif; Buo H m G ;&m tvky ft kH eD;rS v,form; rsm;u olwkdYtaeESifh wpfvvQif aiGtajrmuftjrm; tvG,w f ul &Eki do f nf[k ,HMk unfxm;Muonf/ tpd;k & ay;Eki d a f om avsmfaMu;aiGavmufawmh olwYdk rrIay/ qEjyyGJrsm;udk apmifhMunfhvsuf &SdMuonfh wD,ef;0rf 0ufbfqkduf\ avhvmcsuft& csefwkNrdKU wpfNrdKUwnf;wGifyif tMurf;zuf qlylrIrsm; aeYpOf tBudrfrsm;pGm jzpfyGm;vsuf &Sdonf[kqdkonf/
uefYuGufrI "avh
wpfwkdif; wpfjynfvHk;\ vlOD;a&ESifh EdIif;,SOfvQif rajymyavmufaomfjim; owfaorIrsm;onf v,f,majrrsm; qHk;HI;cHvdkuf&aomtcg v,form; trsm;tjym; cHpm;rdMuonfh trsua f 'go twki d ;f tq udk awG;qMunfhEkdifonf/ bDpD 3 &mpkcefa Y vmufu xif&m S ;onfh uAsmq&m ESifh EkdifiHa&;acgif;aqmif csL,Gefonf jynfESif'Pf ay;cH&ojzifh jrpfwpfckxJwGif olYudk,fol tqHk;pD&if cJhNyD;aemufydkif; wkwfvlrsdK;rsm;onf EkdifiHa&;t& uefYuGufrIudk rdrdudk,fudk owfaojcif;jzifh oufao xlavh &SdwwfMuonf/ udk,fhudk,fudk,f touf paw;jcif;udr k l wkwA f' kb momESihf wmtkd &[ef;rsm; jyKusifhavh &SdMuonf/ a*smf*sD,mjynfe,f? trfrdk&D wuov kd r f S a'guw f m rdu k u f ,f zdvpfu ]'gu orki d ;f pHerlemESifh udkufnDw,f? cifAsm;wkdY rvTrf;rkd;EkdifwJh MoZmBu;D rm; vlrsKd ;awG&UJ tusip hf du k u f kd ajymif;vJay; Ekdifr,fh zdtm;wpf&yfyJ} [k oHk;oyf a0zefjyonf/ tqdkyg paw;cHjcif; trsm;pkudk rjrifuG,f&mwGif jyKvkyfwwfMuonf/
AD,uferf ajr,modrf;rI
uGejf rLepf AD,uferf Eki di fw H i G f ajrrsm;udk Eki di f Hawmfu ydkifqkdifonf/ a'oqdkif&m tmPmydkifrsm;u EkdifiHh tusdK;pD;yGm; taMumif;jy v,f,majrrsm; odrf;,l aeMuonfrSm v,form; oef;aygif;rsm;pGmtwGuf pd;k &drz f, G & f m jzpfonf[k v,form;ta&; aqmif&u G f aeMuolrsm;u a0zefvsuf &SdaeMuonf/ NrdKUawmf [EdKG i;f rS 62 rdi ku f m G xki db f if;NrKd e U ,f twGi;f u 'efaigA h wf (touf 42 ESp) f qko d o l nf v,frsm; todr;f cH&ojzifh avsmfaMu;ay;rItay: rauseyf pufwifbm 11 &ufaeYu ajr,m&if;jrpf zGUH NzKd ;a&;XmewGi;f odYk kww f &uf 0ifa&mufvmNyD; ypfcwf&m t&m&SdwpfOD; aovsuf oHk;OD; 'Pf&m&cJhonf/ xkdYaemuf 'efaighAwfonf olYukd,fol owfao oGm;cJhonf/ w&m;Oya' vrf;aMumif;u roGm;bJ tMurf;zuf ajz&Si;f rIukd tm;ray;vifu h pm; rdrv d ,f,m rsm; qHk;HI;epfemcJhjcif;onf b0wpfckpm yrmP t&if;tES;D Bu;D rm;vSykH om"uwpf&yf jzpfonf/ xdjYk yif v,form;ta&; aqmif&u G a f eolrsm;Mum;u ajr,m odr;f qnf;cHae&rIrsm; jzpfay:aeqJukd jrifoE di dk o f nf/
wkwf t&yfbuf tzGJUtpnf; wpfckESifh EkdifiHom; tcGifhta&;ESifh toufarG;rI apmifhMunfha&; tzGJUwkdYu ajr,m t"r todrf;cHMu&jcif;udk uefYuGufaomtm;jzifh udk,fhudk,fudk,f touf paw;oGm;rI 6 rI tjyif owfaool v,form; 16 a,muf &Sdonf[k owif; xkwfjyefcJhonf
trdefYemcH pDrHudef;rsm;
vGefcJhaom 5 ESpftwGif; v,form; 39 a,mufcefY tqdkyg enf;vrf;rsdK;jzifh uefYuGuf? taocHoGm;cJhMu onf/ wkwf owif;pmrsm;ESihf vlt Y cGit hf a&; tzGr UJ sm; qDu pkaqmif; &,lEkdifcJhMuonfh owif;rsm; jzpfMu onf/ wkwE fi dk i f\ H NrKd U jyopf csx UJ i Gr f I 'Da&vdi I ;f vH;k onf wefcdk;"m;xufaom EkdifiHawmfESifh acgif;rmonfh v,form;wdt Yk Mum; wpfcgwpf&H b,favmuftxd tMurf;zuf vGefqGJ cJhMu&onfudk owday;vsuf &Sdonf/ 1980 jynfhvGefESpfrsm;u pwifvsuf 2000 jynhv f e G f ckEp St f xd wkwv f ,form; tajrmuftjrm; aus;vufrsm;rSae NrdKU jyrsm;qDodkY qEtavsmuf xGuc fm G ajymif;a&Tc U MhJ ujcif; jzpfpOfrsm;ESihf qefu Y siv f suf ]&GmrS vlawG ajymif;} txufrdefYtmPmatmufemcH pDrHudef;BuD;rsm;\ tusdK;*,ufrsm;om jzpfMuonf/
xkwfjyefcJhonf/ xdkYjyif csef&Sma'ou tavQmhray; Eki do f nfh v,form;wpfO;D oly Y pn;f rsm;udk umuG,& f if; vrf;Budwfpuf tBudwfcHvdkuf&onf/ vGefcJhaom Mo*kwv f twGi;f url zlcs, D efjynfe,frS av;ESpt f &G,f rdef;uav;wpfOD; bl'dkZm tBudwfcH&ojzifh touf qHk;yg;cJhjyefonf/ ajrodr;f tzGu UJ wm0ef&o dS w l pfO;D tm; ]vlt Y oufEi S hf ajr,modr;f rI b,f[m ydt k a&;Bu;D ovJ} [k ar;Munf& hm wm0ef&Sdolu ajr,modrf;rIu ydk ta&;BuD;aMumif; ajzcJo h nf[k aoqH;k ol uav;i,f\ zcifu jyefvnf ajymjycJhonf/ a'ocH tmPmydkifrsm;ESifh &JwyfzGJUurl xdo k \ l tdru f kd NzKd zsuz f Ykd BuKd ;yrf;cJjh cif; r[kwa f Mumif;ESihf bl'Z kd maMumifh rawmfwq aoqH;k cJ& h jcif; jzpfonf[k xkwjf yefonf/ aocsmpGm avhvmoH;k oyfNy;D rS xkwjf yef cJo h nfvm;? vkyi f ef;&SiBf u;D rsm; bufu vdu k f xkwjf yef cJhonfvm; qdkonfudkrl uGJjym;pGm rod&ay/
tajymif;tvJ
avhvmolrsm;\ tqdkt& wkwfEkdifiHwGif 2010 jynfE hp S f uefu Y u G q f EjyrIrsm; tBur da f ygi;f 180000 cefY jzpfym G ;cJo h nf/ trsm;pkrm S v,f,majr tjiif;yGm;rI rsm;ESihf ywfoufvsuf &So d nf/ aqGrsKd ; rdwo f *F[rsm;\ tqdkt& csefwkNrdKU tmPmydkifrsm;onf rpwef\ tvky ft kH wGuf tar&duef a':vm wpfoe d ;f oH;k aomif; cefY avsma f Mu;ay;&ef urf;vSr;f cJMh uonf[k od&onf/ olt Y vky fr kH sKd ;onf a'otwGi;f rSm tqky d g avsma f Mu;aiG yrmPxuf tq 20 rS 30 xd aps;aumif;&Eki fd o f nf/ odkYaomf rpwefu a&mif;vdkpw d f r&SdcJhay/
csJUonfxuf csJU
tjiif;yGm;zG,f&mrsm;Mum;u wkwftpdk;&onf NrdKU jy csx UJ i Gr f I ay:vpDopfrsm;ESihf pyfvsO;f Ny;D tBuw d t f e,f aqG;aEG; pDrHMuvsuf &Sdonf/ NrdKU jy csJUxGifrI jrefpGm c&D;aygufaprnfh pDrc H suf wpfcu k kd ,ck ESpq f ef;ydi k ;f wGif aMunmzdkY pdkif;jyif;xm;cJhMuonf/ uHtaMumif; rvScsifawmh NrdKU jy csJx U i Gr f r I sm;aMumifh vlra I &; rwnf Nir dr fr I sm; wd;k yGm;vmvsuf &Sa d eojzifh xdkpDrHcsuf aESmifhaES; MuefYMumcJh& onf/ wpfcse du f v,form;rsm;onf v,f,mrsm;tm; ausmcdi k ;f cJMh uum tcaMu;aiG yd& k Eki dr f nfh NrKd U jyrsm;qDoYkd ajymif;a&TUvmcJhMuonf/ ,ckxuf wdi kv f nf; trsm;tjym; cd0 k ifvmrpJ &Sa d eqJ/ tmPmyki dr f sm;u pD;yGm;a&; zGHU NzdK; wkd;wufzdkY t&if;tjrpfrsm; &&S& d ef v,form;rsm;tm; olwy Ydk i kd f v,f,majrrsm;qDrS ESix f w k r fr I sm; wdk;yGm; vmaevsuf &SdMuonf/ rwnfNidrfrIrsm;onf txl;ojzifh
pmrsufESm - 32 odkY
wkwfjynfu jzpf&yf
tdrfeD;csif; wkwfEkdifiHonf umay:wGif pD;yGm;a&; tawmifw h if;qH;k Eki di fw H pfEi dk i f H jzpfvm&m ajr,mcefc Y JG toHk;csrI jyem tBuD;xGm;qHk; &ifqkdifae&onf/ vGefcJhonfh 4 ESpfcefYu csefwkNrdKUudk teD;&Sd &Gmwpf&Gm txd wk;d csr UJ nfjzpf a&Ta U jymif;ay;Mu&rnf[k taMumif; Mum;xm;cJhMuonf/ ,cktcg tmPmydkifrsm;onf tqdy k g &Gmu wefzc l se\ f tvky fo kH Ykd a&mufvmMuonf/ rpwefonf cifyGef;onfESifhtwl v,fform;b0rS ae tao;pm; ukefxkwfvkyfa&; vkyfief;wpfckudk xlaxmif &yfwnfaeol jzpfonf/ ,cktcg ol\ tvkyfHkudk NzdKcsMuawmhrnf/ ]uRefr tpfru jAKef;qdk tdrfacgifrdk;ay:udk wufoGm;w,f? &SifwkdY uRefrwdkY tvkyfHkudk NzdKcsMu awmhr,fqdk&ifvdkY ajym&if; olYudk,fay:udk 'DZ,fqD avmif;csvdu k w f ,f? NzdKcsr,fh vlawGukd jyefxu G o f m G; MuzdkY arwm&yfNyD;aemuf udk,fhudk,fudk,f rD;dIUvdkuf awmhw,f} [k rpwef\ nDru ajymjyonf/ rpwef onf 16 &uf tMumwGif avmuudk pGec Yf m G oGm;cJo h nf/
toufxuf ta&;BuD;
wkwf t&yfbuf tzGJUtpnf; wpfckESifh EkdifiHom; tcGit hf a&;ESihf toufarG;rI apmifMh unfa h &; tzGw UJ u Ydk ajr,m t"r todrf;cHMu&jcif;udk uefYuGufaom tm;jzifh ud, k u hf , kd u f , kd f touf paw;oGm;rI 6 rItjyif owfaool v,form; 16 a,muf &So d nf[k owif;
12
ol&d, oli,fcsif; ol&, d tvif;*sme,f r&yfqi dk ;f rDu tm;ay;wJh y&dowf xJrm S usKyw f pfa,muf yg0ifcy hJ gw,f/ kww f &ufBu;D &yfqkdif;oGm;awmh tHhtm;oifhNyD; pdwfraumif;vnf; jzpfrdygw,f/ b,favmufawmif yGiy hf i Gv hf if;vif; a&;&Jco hJ vJ qkdawmh usKyfrSm b,folrS rjrifatmif tdrfomxJ oGm;Ny;D cd;k aMumifc;kd 0Suf zwf&wJt h xdygy/J a&;wJh olu raMumufbJ? zwfwJholu aMumufw,fqkdawmh ajym&ifvnf; cH&rSmyg/ vSz H sm; ykpOf;em;wmeJY acs;ygcswhJ usD;uef;u uRefawmfygyJ/ ta&;xJ ajredrfh&m vSHpdkuf pme,fZif; usifh0wfeJY rnDbl;vdkY xkwfjyef aMunm olu aMunm ygao;w,f/ owif;pm &Sif;vif;yGJrSm ,cif ol&d,tvif;*sme,f trIaqmif t&m&SdcsKyf vkyc fw hJ hJ OD;rk;d [de;f u cde kp D epfukd a0zefNy;D jynfoa l wG tEki du f sic hf & H rIawGukd azmfjycJw h mvdYk qky d gw,f/ jynfol awG tEkdifusifhcH&rIudk azmfjy&if; oludk,fwkdif tJzdESdyfcH&vdkY *sme,f &yfqkdif;cJh&wJh taMumif;eJY tck ]ol&, d ae0ef;} *sme,f qufxw k a f 0cJa h Mumif; &Si;f jy cJy h gw,f/ vuf&dS xkwa f 0wJh ]ol&, d ae0ef;} *sme,fukd rMumrD trsm;ydkiftjzpf ajymif;r,fvdkY qkdygw,f/ &S,, f mwpfcu k kd wpfaomif;usye fq YJ a kd wmh tenf;qH;k &S,, f m[m q,fpa k vmufawmh usKyt f wGuf pm&if;om wdkYxm;vkdufygawmh/ wu,fawmh *sme,ftm;vH;k [m wpfavSwnf; pD;wJh c&D;onfawGyJ jzpfygw,f/ 'gaMumifh pdwr f aumif; jzpf&wmyg/ ]usihf0wf} qkdwJh pum;uvnf; udk,fh tvSnfhusrS xifxif&Sm;&Sm;BuD; ay:vmcJhwmyg/ aysmufu, G a f ecJw h m tawmfMumygNy/D Oyrm ajym&&if bmyk'r f rS rwyfbJ axmifxJ qGo J i G ;f wm usi0 hf wfvm; Asm/ bDbDpD em;axmifvdkY a&MunftkdifydkYwm usifh0wf vm;Asm/ a':atmifqef;pkMunf"mwfyHk aqmifxm;vkdY zrf;qD;wm usi0 hf wfvm;/ ay:wmqGw J m usi0 hf wfvm;/ {nhp f m&if; ppfw,fqNdk y;D tkyp fv k u kd f tdra f wGay:wuf orD;ysdKav;awG&JU jcifaxmifawG vSefNyD; "mwfrD;eJY xd;k Munfw h m usi0 hf wfvm;/ paeaeY tcrJh vkyt f m;ay; ac:cdkif;wm usifh0wfvm;/ rvmwJh tdrfudk a&jzwf rD;jzwfvkyfwm usihf0wfvm;/ c&D;oGm;wm rSwfyHkwif rygvdkY zm;ckef tckefcdkif;wm usifh0wfvm;/ em;&GufqGJ xkdifx vkyfcdkif;wm usifh0wfvm;/ qkdifu,fpD;ovdk 'l;auG;xm;Ny;D yg;pyfu 0l; 0l; atmfci kd ;f wm usi0 hf wfvm;/ tjypfrhJ jynfoa l wG Nir d ;f csr;f pGm qEjywmudk usnq f ef tppfeJY ypfwm usifh0wfvm;/ pme,fZif;orm;awGusrS ]usifh0wf} wJhvm;/ wpfavmuvHk; usifh0wfawG azmufzsufaecJhNyD;rS pme,fZif;orm;awGukd Oykoa f pmifc hi dk ;f aeMuwmvm;/ rsufEm S awGvnf; vku d Mf uygh/ rsufEm S BuD;&m [if;zwf uvnf;ygygh/ wpfavmuvHk; aomwmyefawGjzpfNyD qd& k ifawmh pme,fZif;orm;awGvnf; olawmfpifawG tjzpf t&d,m pcef;0ifMurSmaygA h sm/ tckawmh vlawG qkd;oGrf; AdkvfusvGef;vdkY pme,fZif;awGu axmufjy a0zefNyD; aemufwpfBudrf wkdif;jynfysufvkeD;yg; rjzpf &atmif oifcef;pm ,lapcsifwJh oabmyJ jzpfw,f Asm/
tHhMovGef;vdkY aoawmhr,f
aumif;qufEkdif
b,favmufyJ usifh0wfawG pmeJY a&;xm;xm; pme,fZif;orm;awG&UJ wpfcw k nf;aom usi0 hf wfuawmh jynfoa l wGukd trSew f &m; wifjyEdi ka f &;yJ jzpfw,fAsm/ 'DtwGuf axmifwef;vnf; tuscH&JMuw,f/ toufvnf; pGez Yf Ykd 0efrav;Mubl;/ ydu k q f & H zdYk emrnf Bu;D zdYk vH;k 0r[kw?f trSew f &m; azmfxw k w f hJ rkq;kd rsm;om jzpfygw,f/ taxmuftxm;vm;/ pdeo f mac:vdu k y f g Asm/ taxmuftxm;awG ay;Muyg? t&m,f rjyKyg bl;vdYk jynfoa l wGukd zdwa f c:vu kd y f g/ pmawG tdrw f pfv;kH pmavmuf a&mufvmygvdrfhr,f/ tJ oufaovm xlwhJ olawGua kd wmh t&m,fray;bl;qkw d hJ uwdwnf &r,faemf/ pme,fZif;orm; qkw d muawmh tmPm&Si& f ,f cdkeD&,fvdkYrS r[kwfygbl;/ EkdifiH uHMurmeJY ywfouf orQ? trsm;eJY qki do f rQ pdw0 f ifpm;ygw,f/ b,favmuf qd;k vJqa kd wmh aMu;rHO k ;D aomif; owif;axmufaygup f b0u olp;D wJu h m; ,mOfwu dk r f I jzpfwm jrufcif;ay:ukd olc Y rsm vGip hf OfNy;D acGceJ usom G ;owJ/h ,mOfwu dk r fr Im S aoolao 'Pf&m&ol&/ olvnf; aoG;&J&J oH&J&JeJY owif;pmwdkuf a&mufoGm;awmh t,f'Dwmu olY'Pf&mudk enf;enf;av;rS ar;azmf ESpfodrfhazmf r&bJ ,mOfwu dk r f I owif;yJ zdar;Ny;D owif;a&;cdi kw f ,f wJh/ ol awmfawmfpw d e f mNy;D pOf;pm;w,fw?hJ ]owif;pm avmuqdkwm MuifemrI r&Sdbl;/ b,folaoao owif;om ta&;Bu;D aeawmhwmyJ/ tvGef tonf;rm &wJh idkpm; &,fpm; tvkyfyJ} qkdNyD; qufvy k foifh rvkyfoifhawmif pOf;pm;,l&w,fwJh/
pme,fZif;orm; qkdwmuawmh tmPm &Sif&,f cdkeD&,f vdkYrS r[kwfygbl;/ EkdifiH uHMurmeJY ywfouforQ? trsm;eJY qkdiforQ pdwf0ifpm;ygw,f
[kww f ,f? trSew f &m;twGuf tonf;rmolrsm; qd& k if rrSm;aybl;/ 'DaeY pme,fZif;awG r&S& d if? 'grr S [kwf ydwfyifuefYowfxm;&if wpfwkdif;jynfvHk; jzpfcsif&m jzpfNy;D Adv k c f sKya f tmifqef;ajymwJh Eki di fb H 0 a&mufrm S yJ/ [dkvlYrsufESm csdKaoG;& 'DvlY rsufESmcsdKaoG;&eJY atmufwef;pm;Eki di f H jzpfom G ;rSmyJ/ ydwy f ifcv hJ Ykd jzpfvnf; jzpfcJhNyD;NyDav/ tm;vHk; udk,fhrsufpda&SUrSm wifyJ/ jynfolawGrSmvnf; em;eJY rsufpdeJYyg/ pme,fZif; orm;awG a&;jyrS r[kwfygbl;/ jynfolawGMum;xJ ysHUESHYaewJh taMumif;awGu pme,fZif;rSm azmfjywm awGxufawmif qkd;0g;ygw,fav/ [kwfvdkY ausmfNyD; ykyfvdkY ay:w,fqkdwJh pum;vnf; t&Sdom;yJ/ owif;pm q&maumif;wpfa,muf qkw d mvnf; aumif;wJh owif;awG wkd;wufwJh azmfvHzm;owif;
awGcsnf; ra&;&bl;/ raumif;wJhowif; tpdk;& rMum;csiw f hJ owif;awGvnf; a&;&ygw,f/ 'gaMumifh ]vl b,favmufaoovJa[h} qkdwJh ar;cGef;rsdK;u owif;avmurSm rqef;awmhygbl;/ aMu;rHk OD;aomif;u ajymygw,f/ owif;orm; awG[m [if;arTwhJ a,mif;rvkd usifhoHk;&wmyJwJh/ aumif;wm raumif;wm csdKcsOfiefpyf t&omudk ol (a,mif;r) rcHpm;bl;/ owif;orm;vnf; ESv;kH om;eJY rcH,b l J OD;aESmufeo YJ m cH,o l ifw h ,f/ cspjf cif; rke;f jcif; r&SdwJh tonf; ewdeJY vlpm;rsdK;aygh/ aMu;rHO k ;D aomif; Armhacwf owif;pmrSm vkyp f Ofu owif;pmwku d u f kd ud, k w f i dk f owif;vmay;wJh ]omAdE} qdkwJh ol[m t,f'DwmcsKyf OD;tkef;cif udk,fwkdif owif;vdkuf pHkprf;awmh aemufqHk; odkuform; a,mifa,mif? arSmq f &ma,mifa,mifeYJ rde;f uav;awGukd zsufqD;aeol jzpfaewm ay:ygava&m/ owif;pm xJrm S vnf; xnfa h &m? rausreyfeYJ ]omAdE} a&mufvmNy;D aMu;rHk OD;aomif;udk aphaphMunfh vufndK;xdk;NyD; *gxm&Gwo f wJ/h Ny;D awmh Murf;udk zaemife h YJ ayguv f u kd Nf y;D ]cifAsm; ckepf&uftwGi;f odaphr,f} vdYk Bur d ;f Ny;D zaemifh oHjyif;jyif;eJY qif;csom G ;owJ/h OD;aomif;vnf; ckepf&uf rjynfhcif pdwfav;av;eJY a&;vdkufwm aemufxyf av;v txd ]omAdE} taMumif;csn;f yJw/hJ owif;pm vnf; apmifa&wufw,fwJh/ 'gayrJh apmifa&wufzkdY r[kwfbJ trSefw&m;twGuf owif;vdkufMuwm jzpfygw,f/ aMu;rHk OD;aomif;u ajymygw,f/ wpfcgwpf&H taMumif;&if;u rSefaeayr,fh olwpfyg; toa& ysua f tmif wrifaMunmvQiv f nf; taoa& zsu& fm a&mufw,fvdkY qkdygw,f/ toa& zsufrIudk xkacs Eki dw f hJ tcsuf 3 csuu f 1/ rSeu f efaMumif; 2/ oabmd;k eJY w&m;rQwpGm a0zefa&;om;aMumif;? 3/ a&;om; ydi k c f i G hf &Sa d Mumif; jyEki d & f if toa&zsuf&m ra&mufb;l qdkygw,f/ a&;om;ydkifcGifhqkd&mrSm trItcif;? w&m;Hk; qHk;jzwfcsufudk rSefuefpGm a&;om;cGifh? EkdifihH0efxrf; (tpdk;& tzGJU yg0if) jynfolY0w&m; aqmif&GufpOf aqmif&GufyHk trltusifh pm&dwawGudk oabmdk;eJY a0zefa&;om;cGi/hf Eki di fa H &;? trsm;eJq Y i dk w f hJ tzGt UJ pnf; awG&JU aqmif&GufcsufawGudk a0zefa&;om;cGihf? w&m;Hk;awGrSm qHk;jzwfcsufcsyHk? w&m;vdk? w&m;cH? oufaoeJY a&SUae a&SU&yfawGudk xifjrifcsuf a0zef a&;om;ydkifcGifheJY pmay tEkynm&yfawGudk a0zef a&;om;cGifhawG jzpfygw,f/ a&;om;ydkifcGifh qkd&mrSm jynfolawG trSefoda&;qkdwJh jynfolYtusdK;twGuf rQrQww rSefrSefuefuef a&;om;cGifhudk qkdvdkwmyg/ usKyf&JU t,ltqudk ajymygqkd&ifawmh jynfolY tmPm ,lxm;ol? ,lxm;cJhzl;ol? jynfolY tEkynm aMu; ,lxm;ol? ,lxm;zl;olrsm;[m ta0zefc& H & J rSm jzpfygw,f/ ta0zefrcHEi dk o f lrsm;[m tpuwnf;u jynfot Yl mPmeJY aomfvnf;aumif; jynfoYl tEkynm aMu;eJY aomfvnf;aumif; uif;&Sif;atmif aeMuzdkY tBuHay; wkdufwGef;vdkygw,fAsm/
Kaung 125@gmail
13
uRefawmfodwJh v,form;
apmeEmatmif
olwdkYt&yfrSm AGufxlcsdKifhayg vrf;awG&Sdw,f? arSmifeJY rnf;rnf; nawG &Sdw,f tJ'DnawGxJrSm jcif&efudk tefwkwJh rD;cdk;awG &Sdw,f? aeylrdk;&Gm a&Smifr&wJh tvkyfawGeJY olwkdY vufz0g;awGu Murf;wrf; rmausmNyD; ajcaxmufawGu tufuGJaewwfw,f/ tm;vHk;pm;zdkY olwkdYpdkufw,f tm;vHk;0zdkY olwkdYauR;ayr,fh b,favmufpm;pm; r0EkdifolawGu olwkdYajrudk rsdKMuw,f/ olwkdYem;vnfovdk jyefawmif;awmh olwkdY em;rvnfwmawG jyefay;w,f 'if;qrf;udkrod? [Jef;wef;udk rod olwkdYodwm ig;yd&nfeJY abxkyfyJ Zmwfawmfvm tNrD;&SnfawG&JU vufwnfhprf; a&avmif;rIrSm olwt Ydk jrpfawG rndK ;atmif ukyw f , G a f e&w,f? vkyfomvkyf& rydkifwJhb0rSm uifyGef;awG tcgcg wyfcJhayr,fh ]ib} [m b,fwe k ;f urS ]OD;BuD;} jzpfrvmcJb h ;l / aMumifw,fva Ykd wmh rxifMuygeA YJ sm? rk;d uvnf; apGaeawmh pdwa f vaveJY a&;rda&;&mawG avQmufa&; vdu k w f myg/ ckwavm wDAz Di G Mhf unfv h u kd & f if v,f,majr udk csD;rGrf;cef; oDcsif;awG? uAsmawG awGUae&awmh ud, k v f nf; wwfoa&GU uAsmav; bmav; pyfMunfw h m yg/ uAsmjzpfrjzpfawmh rodbl;ayghAsm? uRefawmf uAsma&;w,fqv kd Ykd r*Zif;ta[mif;awG vSea f vSmNy;D uRea f wmfu h Asmaumif;awG &SmazGza Ykd wmh rpOf;pm;yge?YJ xH;k pHtwki d ;f ud, k a f &; ud, k Bf uKd ua f om uAsmrsm;udk uRea f wmfh Avmpmtkyf ta[mif;awGxr Jm S om awGE Ui dk f ygw,f/ ckq& kd if v,f,mu@eJY oufqi dk w f hJ oDcsi;f awG uAsmawG kyo f r Hm S vTia hf eHr k u v,fqnf 0efBu;D Xme uae Farmer Channel twGuf v,f,mu@ qkdif&m oDcsif;NydKifyGJ jyKvkyfaeygNyD? aw;a&;*Dw ynm&SifawG? 0goem&SifawG rnfolrqkd 0ifa&muf ,SOfNydKifEkdifzkdY zdwfac:xm;ygw,f/ yxrqk odef; 50? 'kwd, odef; 30? wwd, odef; 20 eJY txl;qk 7 qkudk 5 odef;pD csD;jrifhrSm cifAs? 'DZifbm 31 &uf aemufqHk; xm; NydKif&rSmyg? v,f,mu@ zGHU NzdK;zdkY 135 odef; tukeftuscHr,hf oabmayghAsm/ 'gawG jrif& Mum;&awmh uRefawmfvnf; tm;usrcH udk,fodwJh v,form;b0udk zGUJ EUJG Munfr hw d mayg?h uRea f wmfu h Asmudk BudKufve G ;f vdYk oHpOfow G Nf yD; oGm;NydKifr,f qd& k ifvnf; taMumif;av;awmh Mum;MuygOD;Asm/ rsdK;awmh rjzpfoifhbl;? 'gvnf; taMumif;rJhajymwm r[kwfygbl;/ rESpfu vTwfawmfrSm 'Duefxdkuf v,f,meJY ywfoufNyD; 'k0efBuD; ajzMum;&mrSm awmifoa l wG 'Dv,fawGrm S vkyo f m;tjzpf jyefvy k& f vdYk tqifajyygw,fvYkd ajzwm awG& U ygw,f/ v,f&i Su f ae v,fvy ko f m; jzpfom G ;&wm b,fou l tqifajyrSmvJ/ awmifolawGxJrSmvnf; udk,fhv,fudk udk,fh tBuHPfeJYudk,f wkd;wufatmif vkyfcsifolawG &SdrSmygyJ/ 'gudk igwdkYrS ru,f&if aoEkdifzG,fjrifNyD; ryl;aygif;&aumif;vm;vdkYxif&if rSm;rSmyg? awmifol awG auseyfavmufwJhtxd &Sif;jy ndEdIif; vkyfaqmif oifhw,fvdkY jrifygw,f/ zsm0ifcif;wkef;ucif;NyD; jyemjzpfrS vkyfcsifvdkYvkyfwm r[kwfbl;? cdkif;vdkY vky& f wmqdNk y;D wm0efrhJ rajymoifb h ;l ? 'Dvkd vlrsKd ;awGukd umuG,fay;zdkY vdktyfw,fqkdawmh qifeJY<uufeJY y#dyurm S qifBuD; tumtuG,r f hJaeyHu k kd jrifa,mif rdw,f/
iasvn.org
zGHU NzdK;apzdkY
qka d wmh oGm;awmif;&ifawmif zrf;rcsKyf uHaumif;Asm? ckaemufydkif;rSom avsmfaMu;qkdwm awmif;vGef;vdkY &vmwm/ v,f,mu@ zGHU NzdK;zdkYqkd&mrSm t"du tcef;u yg0if aewJh v,form;awGudk zGHU NzdK;aprSmvm;? 'grSr[kwf EkdifiHrSm v,f,mu@ zGHU NzdK;aMumif; vlodatmif pHjypdu k c f if;Bu;D awG vkyjf yrSmvm;qkw d m ruGjJ ym;bl;vdYk jrifaerdygw,f/ 'Du@BuD; wpfckvHk; zGHU NzdK;zdkYqdk&if awmifow l pfO;D csi;f xkwu f e ko f mru 0ifaiGyg wk;d wufzYkd vdt k yfrm S yg? pHjypdu k c f if;Bu;D awG vkyjf yvdYk awmifoa l wG b0 wk;d wufvmr,f qkw d muawmh pdwu f ;l ,Ofqef vGef;ygw,f/ awmifolawGtwGuf rpm;& anmfcH jzpfaerSmyg/ awmifolawG wdk;wufzdkYqdk&if olwkdY vdktyfwJh a&? oGif;tm;pk enf;ynm vdktyfcsufawG jznfhqnf;ay;&rSmyg/ vdktyfwJh ulnDyHhydk;rIom&&if awmifoa l wGu olwb Ydk 0 olwjYdk ri w hf ifrm S yg? vkyE fi dk w f hJ enf;wpfenf;uawmh awmifolawGxJu vkyfEdkifwJh olawGudk (key farmer) yHkpHrsdK;eJY pHjyvkyf olwkdY atmifjrif&if usew f hJ awmifoa l wG ygvmrSmygy?J pufrI v,f,mudk &GmvHk;uRwf ajymif;EkdifzdkYu rvG,fawmh? wwfEi dk w f o hJ a l wGu t&ifpvky& f if olwu Ydk kd tajcjyKNy;D usefolawGu uRJul;a&yg ygvmrSmyg? b,fukrPDrS 0ifp&m rvdkygbl;/ &Gmwkdi;f &Gmwkdif;rSm vkyfEkdifzkdYygyJ/ 'Dpma&;aewJh atmufwb kd m 28 &ufrm S wpfaeukef rk;d &Gmaeygw,f/ yHr ke S f Ek0 d ifbm 3 &ufrm S &dwz f Ykd cse d ;f xm;wJh pyg;cif;awGvnf; r&dwfEkdif? v,form;awGvnf; bmrSrvkyfEkdifbJ xkdifae&ygw,f/ wvif;awGvnf; acgufr&? v,fxJrSmuvnf; a&u uefoif;vQH? rk;d jywfvYkd &dwr f ,fq& kd ifvnf; vkyo f m; usya f wmhrm S yg? pyg;awG rysufrpD;eJY t&nftaoG;rDatmif renf; vky& f rSmyg? v,fajrqH;k H;I &olawGavmuf rqd;k ayr,fh 'DawmifolawGrSmvnf; olY'kueJYolygyJ/ ckavmavmq,fawmh v,for d ;f cH&olawGvnf; bk&m;rSm qDrD;ylaZmf qkawmif;Mu? v,f&SdolawG uvnf; &dwfodrf;zdkYudk ylyefae&eJY uRefawmfodwJh v,form;awG&JU b0udk a&;om;vdkuf&ygw,f/
v,f,mu@ zGHU NzdK;zdkY qkd&mrSm t"du tcef;u yg0ifaewJh v,form;awGudk zGHU NzdK;aprSmvm;? 'grSr[kwf EkdifiHrSm v,f,mu@ zGHU NzdK;aMumif; vlodatmif pHjy pdkufcif;BuD;awG vkyfjyrSmvm; qkdwm ruGJjym;bl;vdkY jrifaerdygw,f
umuG,frnf
Ny;D cJw h hJ pufwifbmrSm awmifov l ,form; tcGit hf a&; umuG,fa&;ESifh tusdK;pD;yGm; jrifhwifa&; Oya' jy|mef;awmh vufckyfwD; BudKqdkwJhtxJrSm uRefawmf vnf; ygw,fAsm/ taumiftxnfazmfwm razmfwm tomxm;? Oya'&Sdvmawmh taumif;jrifpdwfeJYaygh? olrsm;awG axmufjyovdk OD;aqmiftzGt UJ aMumif;awG awG;raeygbl;/ OD;aqmif tzGJU0ifawGqdkwm tNrJ wnfNrJaeEkdifwmrS r[kwfwm? Oya'&Sd&if aemif OD;aqmiftzGUJ aumif;aumif; ay:ayguv f m&if tqifajy oGm;rSmygvdkYyJ awG;ygw,f/ Oya'jy|mef;NyD;vdYk wpfvavmufyJ &Sdao;w,f? tumtuG,fay;zdkY toHawG Mum;vm&ygw,f/ odkYaomfvnf; Mum;&wmu wpfrsdK;BuD; jzpfaew,f/ Oya'yg vkyu f u G i f ,f awmifoi l ,fawGukd umuG,z f Ykd r[kwb f ?J {uaxmifcsy Di kd w f hJ aemufq;kH ay: awmifoBl u;D awGukd umuG,z f Ykd vdt k yfaew,fqy kd ?J ajymwmuvnf; Oya' t&qkd&if OD;aqmif tzGJUrSm BuD;uJ&r,fhol? 'DjzpfpOfrSm b,folrSm;w,f rSefw,fawmh rajymcsif ygbl;/ t&if tpdk;&vufxuf tdk;tdrfu odrf;xm;wJh v,fawGukd v,fqnfukd vTa J y;w,f? 'gukd ukrP a D wGeYJ aygif;NyD; pufrIv,f,m pHjyZkefvkyf&mrSm ,cif awmifoa l wGeYJ tjiif;yGm;rIawG jzpfw,f? ukrP a D wGeYJ tusdK;wl (contract farming) vkyfzdkY yl;aygif;csifol? ryl;aygif;csifol awmifolawG&Sdw,f/ ukrP a D wGxr Jm S wu,fpw d 0 f ifpm;vdYk vkyc f sio f l &Sdovdk? cgawmfrD v,fydkif&SifBuD; jzpfcsifolawGvnf; &SE di dk w f ,f? tusKd ;wl yl;aygi;f wmrsKd ; r[kwb f J ud, k u f ajrjyif rsKd ;pdu k & f w,fqNdk y;D rlvajrydi k f awmifoa l wGukd tusKd ;tjrwf cGr J ay;bJ vkyo f m;tjzpf jyefci kd ;f csiw f m
v,form; trsm;pkuawmh ol' Yu k e o YJ c l sn;f ygy/J yxr wpfpkuawmh v,fodrf; ,modrf;cH&wJh olawGyg? wcsdKUu ajrvGwfajrdkif;awGudk &Sif;vif;ckwfxGif v,fajrjzpfatmif wd;k csJv U y k u f i kd & f if; tom;usumrS cgawmfrD v,fyi kd & fi S f jzpfcsio f Bl u;D awGaMumifh ajracsm udk ajrdi k f;qdNk yD; todr;f cHvu kd f&olawG? wcsdKu U sawmh rddk;zvm qufcH vkyfudkifvmwJh v,fajrppfppfawG jzpfygvsuf taMumif; trsdK;rsdK;jy? avsmfaMu;r&? &&ifvnf; rpdkY rydkYeJY todrf;cHvdkY qHk;HI; odkYr[kwf avsmhyg;oGm;MuolawGyg? uRefawmfhtrsdK;awGxJrSm oufu,fawmxJ &Sif;vif;ckwfwGif v,fwdk;vkyf? v,facsmav;jzpfvYkd pdu k y f sKd ;aumif;r,f &Sa d o;? ajrvGwf ajrdkif; azmfw,fqkdNyD; olrsm;vkyfaewJh v,facsmudk t&efoifhodrf;wm cH&ol&Sdovdk? NrdKUopfwnfvdkY? qnfajrmif;jzwfvYkd &So d rQv,f ygom G ;&olawG &Sy d gw,f/ yxr wpfrsdK;rSm vdkcsifvdkYrS olrsm; azmfxm;wJhv,f t&efoifh 0if,w l mqka d wmh b,favsmfaMu; &yghrvJ? aemufwpfrsKd ;uvnf; odwt hJ wki d ;f Eki di fa H wmf pDru H e d ;f
&if;ESD;w,fqkdwm olYtaeeJY odayr,fh bkef;BuD;u wl&if;efNrdKU uae vmw,fqw dk m rodca hJ Mumif; a':atmifqef;pkMunfu wl&if;ef NrdKUeJY qufET,frIudk trSwfw& ajymcJhygw,f/ a':atmifqef;pkMunf [m bkdavmhcfnmeJY yg;rm;NrdKUawmfol qkudk qufvuf oGm;a&muf vufcHrSm jzpfNyD; Ekd0ifbmv 2 &ufaeY jrefrmEkdifiHudk jyefrSm jzpfygw,f/
DVB
14
ay;ydkYwJh tdwfzGifhay;pmxJrSm &efukefwuodkvf ausmif;om;or* taqmufttHk jyefvnf wnfaqmuf ay;&eftwGuf azmfjy tBuHjyKa&;om;xm;ygw,f/ *sme,fawGeYJ jynfoa l wGu tJ'D tBuHjyKcsufukd axmufcHBudKqdkcJhMuygw,f/ aemuf rMumrD tcsdefrSmyJ? orwOD;odef;pdef&JU EdkifiHa&; tBuHay; tzGJUacgif;aqmif OD;udkudkEdkifu ]OD;jrifh&JU tdwfzGifhay;pmrSm ,if;u yk*vdu qE tavsmuf a&;om;cJhjcif;jzpfNyD; EdkifiHawmf orwHk; taejzifh BuKd wifo& d jdS cif;vnf;r&S?d Eki di fa H wmforwH;k \ oabmxm; wpfpw kH pf&m xif[yfjcif;vnf; r&Sy d g aMumif;} owif;pm&Sif;vif;yGJ jyKvkyfNyD; aMunmcJh ygw,f/ tJ'a D emufyi kd ;f rSm ]&efue kw f uov kd f ausmif;om; or* taqmufttHk jyefvnf wnfaqmufa&;} toH[mvnf; jyefvnf tm;aysmhoGm;cJhygw,f/ jynfov l x l E ki S hf ausmif;om;xk&UJ ]&efue kw f uov kd f ausmif;om;or* taqmufttHk jyefvnf wnfaqmuf ay;a&;} arQmfvifhcsuf a&mifjcnf[mvnf; jyefvnf arS;rSdefoGm;ygw,f/ aemufawmh ]&efue k fwuov kd f &Sio f efzUHG NzdK;a&; ESihf wuo taqmufttHk jyefvnf wnfaqmufa&; tzGJU} zGJUpnf;wJhtaMumif; tpnf;ta0;awG usif;y jyKvkyfaewJhtaMumif; *sme,fawGrSm zwf&ygw,f/
7 Zlvdkif ta&;tcif;
]ausmif;om;or* zGp UJ nf;cGi& fh a&;ESihf wuo taqmuf ttkH jyefvnf wnfaqmufa&;} taMumif;udk a&;&r,fqkd&if 1962 ckESpf? Zlvkdifv 7 &ufaeY ausmif;om; ta&;tcif;taMumif; enf;enf;avmuf awmh jyefajymrS jynfhpkHygr,f/ 1962 ckESpf? Zlvdkifv 7 &uf aeYv,fbufrSm wif;usyfwJh taqmif pnf;urf;awGeJY ywfouf &efukefwuodkvf ausmif;om;or*u OD;aqmifNyD; ausmif;om;xk uefYuGuf qEjyyGJwpfckudk jyKvkyf cJhygw,f/ wuodkvfe,fajrxJrSm vSnfhvnf qEjyMuNyD; qEjyyGJ[m at;at;csrf;csrf;eJY NyD;qkH;oGm;ygw,f/ qEjyyGJ Ny;D qk;H Ny;D aemuf rMumrD tcse dr fm S vkNH cKa H &; wyfzGJU0ifrsm;u &efukefwuokdvfausmif;om; or* taqmufttkHudk vQyfwpfjyuf 0ifa&mufpD;eif;NyD;? ausmif;om;acgi;f aqmifawGukd zrf;ygw,f/ ausmif;om; acgi;f aqmif 3 OD; tzrf;cH&Ny;D ausmif;om;acgi;f aqmif trsm;pk[m vGwfajrmufoGm;Muygw,f/ wuo taqmufttkHudk vkHNcHKa&; wyfzGJU0if awGu 0ki d ;f 0ef;pD;eif;wmudk jrifvu kd & f wJh ausmif;om; wcsKdu U atmf[pfowif;ydw Yk t hJ wGuf wuo taqmuf ttke He YJ ;D wJh ausmif;aqmifawGrm S aexki dw f hJ ausmif;om; awG[m taqmifay:u ajy;qif;vmMuNyD;? wuo
wuo taqmufttkHBuD; jyefvnf wnfaqmuf ray;rcsif; wouudk w&m;0if jyefvnf zGJUpnf;cGifh r&rcsif; aemif ESpfaygif;&mcsD axmifcsDtxdvnf; rsKd;quf wpfqufcsif; wpfqufcsif; qufvuf vufqihfurf; tarGay; vTJajymif;oGm;rSm jzpfygw,f
]wuo taqmufttkHBuD;udk jyefvnf wnfaqmufay;&r,f? wuoudk w&m;0if jyefvnf zGJUpnf;cGifhay;&r,f} qkdwJh tcsufudk ausmif;om; rsKd ;quf toD;oD;uvnf; tajctae ay;oavmuf wwfEdkifoavmuf BudK;pm;tm;xkwfcJhMuNyD; jzpfyg w,f/ aemufxyf rsdK;qufopfawG taeeJv Y nf; tJ'D qk;H I;H cJ& h wJh tcsua f wGukd jyefvnf &&dw S t hJ xd qufvuf BudK;pm;ae&rSm jzpfygw,f/ 'DaeY ]&efukef wuodkvf &SifoefzGHU NzdK;a&;ESihf wuo taqmufttkH jyefvnf wnfaqmufa&;tzG}UJ u pnf;k;H vIy& fm S ; aewm[mvnf; 'DBudK;pm; tm;xkwr f IawGxu J wpfcjk zpfw,fvYkd cH,l ygw,f/
pmrsufESm - 30 odkY
15
- pDrHudef;\ &v'frsm;u OD;wnfcsufudk aygufajrmufapjcif; &Sd r&Sd oHk;oyfyg/ (Evaluate) oH;k oyfcsur f& S onfh oifcef;pmrsm;udk aemufwpfBur df vkyfief;wGif toHk;csEdkifygvdrfhrnf/ aemufwpfBudrf vkyfief;wpfck pwifonfESifh wpfNydKifeuf tqifh rsm;udy k if xyfrH aqmif&u G o f m G ;&ef jzpfygonf/ xyfcg wvJvJ oHk;&ojzifh puf0dkif;[k ac: jcif;jzpfygonf/ yxrtBur d f aqmif&u G Nf y;D jzpf aemufwpfBur df wGif &Gmol&Gmom;rsm; tawGUtBuHK&NyD; jzpfygonf/ olwE Ykd i S hf wGv J y k& f ef &Gmol&m G om;xJu apwemh0efxrf; zGHU NzdK;a&;vkyfom; (Volunteer) wpfOD;udkvnf; azmfxw k f &Edi ky f gNyD/ oifu wjznf;jznf; xGuc fm G &ef BudK;pm;aepOf ,if;&Gmom; apwemh0efxrf; zGHU NzdK;a&; vkyfom;udk vkyfief;rsm; vTJ,lEdkifatmif oifay;yg/ puf0dkif; wpfBudrf? ESpfBudrf? oHk;Budrf vnfywfNyD;u oif vufvTJ &EdkifavmufygNyD/ aus;&Gmvlxk rdrdudk,frdrd tm;udk;wwfap&ef qdkonfrSm ]zGHU NzdK;a&;puf0dkif;}udk olwdkYudk,fwdkif aqmif&u G E fi kd a f p&ef ulna D y;jcif;yif jzpfygawmhonf/ (2-2) zGHU NzdK;a&;vkyfief;vrf;aMumif; zGifhjcif; -vkyfief; aqmif&Guf&ef oabmwlnDcsufrsm; &,ljcif; -tmPmydi k f tzGt UJ pnf;rsm;ESihf Xmeqdi k & f mrsm;tm; zGHU NzdK;a&;vkyfief;u olwdkY\ vkyfief;udk taxmuf tuljyKaMumif; &Sif;jyjcif; tcsKa Ud om zGUH NzKd ;a&;vkyo f m;rsm;u tqifu h kd rvdy k g[k ajymcsif ajymMuygrnf/ trSew f u,f zGUH NzKd ;a&;vkyi f ef; a&&Snf wnfwhHapvdkvQif tqifhudk rvkyfrjzpf vkyfoifhygonf/ xdkYaMumifh oif zGHU NzdK;a&; OD;wnf&rnfhtkyfpkudk ESpfckxm;yg/ 1/ aus;&Gmvlxk (Community) 2/ a'otmPmydi k t f zGt UJ pnf;ESihf enf;ynm taxmuf tuljyK Xmeqdkif&mrsm;/ aus;&GmvlxktwGuf oif xm;&Sd&rnfh OD;wnf csufrSm zGHU NzdK;a&;udk udk,fhtm;udk,fudk; aqmif&Guf wwfvmonfh pGrf;&nf jrifhwifay;&ef jzpfonf/ tmPmydkif tzGJUtpnf;ESifh Xmeqdkif&mrsm;ESifh ywfoufvQifrl1/ &&SdNyD; zGHU NzdK;a&;vkyfief; atmifjrifrIrsm; a&&Snf wnfwa hH &;twGuf vdt k yfaom tajctae? ywf0ef; usifaumif; (Enabling Environment) rsm; zefwD; Edkifvmapa&;/ 2/ tmPmydkif tzGJUtpnf;rsm;ESifh Xmeqdkif&mwGif yg0ifaeoltm;vH;k ? ay;tyfol (Provider)rsm;tjzpfrS taxmuftuljyK vrf;efol (Facilitator)rsm;tjzpf ajymif;vJvmapa&;wdkY jzpfygonf/ OD;wnfcsufESpfcku tajymvG,faomfvnf; tvkyfcufEdkifygonf/ odkYaomf OD;wnfcsufrsm; atmifjrifygu ESpfOD;ESpfzufvHk; tusdK;&SdonfrSm trSefyif jzpfonf/ tmPmydkif tzGJUtpnf;rsm;bufu MunfhvQif aus;&Gmom;rsm; ud, k t hf m;ud, k u f ;kd zGUH NzdK;a&; vkyv f m Edi ko f nfEi St hf rQ wm0efaygy h g;vmNy;D ? rdrE di S hf oufqi kd & fm a'otwGif; vkyfief;rsm; ydkrdk atmifjrifvmygrnf/ vkyfief;atmifjrifrItwGuf odumvnf; wufvmyg rnf/ &Gmol&m G om;rsm; ud, k t hf m;ud, k u f ;kd ud, k a hf us;&Gm twGif; t&if;tjrpfrsm; oHk;pGJwwfvmonfESifhtrQ axmufy& hH rI? ay;tyf&rIrsm; avsme h nf;vmNy;D vkyi f ef; rsm; ydk us,fus,fjyefYjyefY aqmif&Guf atmifjrifrI &Edkifygrnf/ odkYjzpfvQif oifhtvkyfrSm ]ay;tyfol} b0onf a&wdt k wGua f umif;aomfvnf; ]taxmuftuljyKo}l b0u olwdkYtwGuf a&&SnfwGif atmifjrifolrsm; jzpfapEdkifaMumif; jrifomxifomatmif &Sif;vif; aqmif&Gufjy&ef jzpfygonf/ tqifhwGif oufqdkifol tm;vHk;odkY pDrHudef; pmwrf; pDru H e d ;f \ OD;wnfcsuf aqmif&u G r f nfe h nf;pepf &&Sv d mrnfh tusKd ;aus;Zl; ponfrsm;udk pm&Gup f mwrf; jyKpa k y;&efjzpfNy;D ? tajctaeay;u ]tvky fa kH qG;aEG;yG}J (Sensitization Workshop) rsm; usif;yay;oGm;&ef jzpfygonf/ (qufvuf azmfjyygrnf)
,ciftywfu zGUH NzKd ;a&;vkyo f m;wpfO;D &Gmukd a&mufvQif rdrdukd,frdrd rnfokdY jyifqif&rnfukd azmfjycJhygonf/ ,cktywfwGif &GmtwGif; vkyfief;rsm; rnfodkY pwifrnfukd wifjyygrnf/ rwifjyrD vkyfazmfukdifzuf uav;rav;wpfOD; uRefawmfh tdrfokdY vmvnfonfh taMumif;ukd OD;pGm wifjyyg&ap/ uav;ronf Eki di f jH cm; NGO wpfcw k i Gf vuf&Sd wm0efxrf;aqmifaeolwpfOD; jzpfygonf/ ,if; NGO wGif r0ifrDu uRefawmf\ BuD;MuyfrI atmufwi G f wm0efxrf;aqmifcz hJ ;l ojzifh uRea f wmf\ oabmw&m;rsm;ukd tawmfav; wD;rdacgufrdol wpfOD; jzpfygonf/ olu jrpf0uRef;ay: NrdKUwpfNrdKUokdY avhvma&; a&mufcJhaMumif;ESihf ol bmawG awGUcJhaMumif;ukd tm;yg;w& &Sif;jyygonf/ ol a&mufcJhonfh aus;&Gm rsm;rS qif;&Jol qif;&Jom;wkdY\ 'kutaygif;ukd pdwfraumif;pGmjzifh &Sif;jyNyD;aemuf olYbmomol aumufcsufcsjyygonf/ ]q&m&,f jrpf0uRef;ay:u qif;&Jom;awG[m NGO awG ydaewm q&m? taMumif;rodawmh NGO awG acs;orQ,l jyefqyfcgeD;awmh rqyfEkdif? NGO awGuvnf; rqyfrcsif; xkdifapmifh? rqyfEkdifawmh &Gmom;csi;f vSnw hf u dk a f y;/ tJonfawmh rausrvnf awG jzpf/ a&Sa U uR;ylawmh aemuf tzGq UJ u D a<u;xyf,?l a<u;awGeYJ ywfcsmvnfNy;D &Gmom;awG[m NGO awG ydaeygw,f q&m/ uRefruawmh q&m ajymzl;ovkd rdrb d 0acsmifvnfa&;twGuf qif;&Jom;awG&UJ b0eJY rupm;ygeJYvkdY ajymcJhw,f q&m} NGO awG ydaeygw,f [laom olYa0g[m&ukd tvGef oabmusrdygonf/ pmzwfol pOf;pm;Munfy h gcifAsm;/ b,favmufyif apwemaumif;aomfvnf; vkyfenf; rrSefvQif aq;twGuf av;NyD;? a&epfolukd 0g;ulvkdY xkd;bd ouJhokdYyif jzpfygawmhonf/
pmzwfol pOf;pm;Munfhyg cifAsm;/ b,favmufyif apwem aumif;aomfvnf; vkyfenf; rrSefvQif aq;twGuf av;NyD;? a&epfolukd 0g;ulvkdY xkd;bd ouJhokdYyif jzpfygawmhonf
zGUH NzKd ;a&;rl0g'rsm; csrw S & f ef wm0ef&y dS gonf/ enf;ynm 0efaqmifrI Xmersm;u zGHU NzdK;a&; a&&Snf wnfwHhrIudk taxmuftuljyKEi kd y f gonf/ xda Yk Mumifh aus;&GmvlxE ki S hf awGUqHkjcif;udk rpwifrD tmPmydkif tzGJUtpnf;rsm; a'oqdi k& f mXmersm;ESihf OD;pGm awGo U ify h gonf/ olwu Ykd kd aus;&Gmrsm; twGif; oif aqmif&Gufrnfh zGHU NzdK;a&; vkyi f ef;rsm;\ OD;wnfcsuf? aqmif&u G r f nfh enf;vrf;? EdkifiHtwGuf &vmEdkifonfh tusdK;aus;Zl;rsm; &Sif;jy jcif;ESifh aus;&Gmrsm; twGif; vkyfief; pwifjcif;udk cGifhjyK&ef taMumif;wdkYudk wifjy aqG;aEG;&ygonf/ olwx Ykd u H cGijhf yKcsu& f rSom aus;&GmodYk qif;oify h gonf/ aus;&GmwGif; a&mufonfhtcg aus;&Gmvlxk\ zGHU NzdK;a&; todpdwf"mwf Edk;Mum;rI (Awareness Raising) udk pwif vkyfaqmif&ygrnf/ atmufyg vkyfief;rsm; tusKH;0ifrnf jzpfygonf/ - zGHU NzdK;a&;todpdwf"mwf Edk;Mum;rI
(Awareness raising)
2/ vkyfief; pwifjcif;
- vkyfief; pwifEdkif&ef aus;&Gmvlxkudk toifh jyifap&rnf -aus;&Gmvlxktvkyr f prDoifpwifvkya f qmif&rnfh vkyfief;rsm; tcef; 1 wGif bmawG jyifqifxm;&rnfudk ajymcJhNyD/ ,ck oif b,fup vIyf&Sm;&rnfudk ajymMuygpdkY/ oifu pwif vIy& fm S ;rIrjyKu aus;&Gmvlxu k vIy& fm S; wwfrnf r[kwf? xdkYaMumifh oif\ pwif vIyf&Sm;rI tqifo h nf aus;&Gmvlxt k wGuf jyifqifrI tqifo h m jzpfvdrfhrnf/ aus;&Gmvlxt k qifr Y a&mufrD ta&;Bu;D wpfcsur fm S EdkifiHawmf tmPmydkif tzGJUtpnf;rsm;ESifh enf;ynm 0efaqmifra I y;tyfonfh Xmeqdi k& f mrsm;\ tcef;u@ jzpfygonf/ tmPmydi k f tzGt UJ pnf;rsm;u Edi ki fa H wmf\
(Accurate Information)
OD;pm;ay;
vkyfief;
a&G;cs,fwwfrI
(Prioritization)
puf0dkif;yHkpH\ oabmw&m;udk tusOf;csKyf &Sif;jy&vQif - zGHU NzdK;a&;vkyfief; vkyfydkifcGifhudk &,lyg/ - aus;&Gmvlxk\ zGHU NzdK;a&;pdwf"mwfudk jrifhwifyg (Awareness raising)/ ,if;tqifw h i G f aus;&Gmwdi k ;f wGif tcuftcJrsm;&Sa d Mumif; ajymjyyg/ ,if;tcuftcJrsm;udk ajz&Sif;&ef oifu h kd tm;ud;k r&bJ? ud, k ht f m;ud, k u f ;kd &rnf jzpfaMumif;? aus;&Gmom;rsm;wGif ajz&Si;f Edi ka f om pGrf;&nf&SdNyD; jzpfaMumif;? ,if;pGrf;&nfudk oHk;vdkonfh pdw" f mwfEi S hf toH;k csEi kd r f nfh uRr;f usir fo I mvda k Mumif;? pdw" f mwfukd aus;&Gmu pdu k x f w k f uRrf;usifr& I &S& d ef oifu wm0ef,lay;rnfhtaMumif; ajymjyyg/ - aus;&GmvlxktwGif; nDGwfrI&atmif aqmif&Guf ay;yg/ - aus;&Gm\ vuf&Sd tajctae? tcuftcJrsm; &Gmom;rsm;ud, k w f i kd f qef;ppfwwfatmif aqmif&u G y f g/ - ajz&Sif;&rnfh tcuftcJrsm;udk OD;pm;ay;tqifh owfrSwf? a&G;cs,fwwfatmif vkyfay;yg/ - owfrSwfNyD; tcuftcJrsm;udk OD;aqmif ajz&Sif;rnfh trIaqmiftzGJUudk topfzGJU&ef odkYr[kwf &SdNyD; tzGJU wpfckckudk wm0efay;tyf&ef/ - tzGu UJ pDrc H suf a&;qGw J wfatmif uln& D ef/ (Action
Plan)
- pDrHcsuftvdkuf pDrHudef; a&;qGJwwfvmatmif uln& D ef/ (Project design for each component of
action plan)
- &Gmom;rsm;ud, k w f i kd f (oif r[kwy f g) taumiftxnf azmfaepOf oifu ab;rS tm;ay;ae&efESifh taumif txnfazmfpOf yGifhvif;jrifomrI (Transparency) pOfqufrjywf apmifMh unfp hp d pfrI (Monitoring)? yHr ke Sf tpD&ifcHjcif;wdkYudk pepfwus aqmif&Gufwwf&ef ulnDBuD;Muyfyg/ - pDrHudef;vkyfief; NyD;qHk;u atmifyGJ usif;yEdkif&ef ulnDyg/
16
qyfaumfrwD tajym
'DaumfrwDawG rzGc UJ ifu jynfo0 Yl efaqmifrI vkyi f ef;rsm; pGrf;aqmif&nf tuJjzwfa&; tzGJUqdkwm zGJUcJhygw,f/ tJ' ha D umfrwDuawmh jynfoa l wG wdi k Mf um;vmwmawG tBuHjyKcsufawGudk oufqdkif&m 0efBuD;Xmeudk qufoG,fay;ydkYNyD;? 0efBuD;Xmeu jynfoludk jyefMum; ay;&wmyg/ tckuawmh 0efBuD;Xmeu 'k0efBuD;awG OD;aqmifwJh qyfaumfrwD toD;oD;udk jynfolawGu wdu k fu kd f tBuHjyK ay;ydE Yk i kd fMuNyD;? 0efBuD;Xmeuvnf; wdkufdkuf aygif;pyfndEdIif; ajz&Sif; jyefMum;ay;r,fvdkY qdkygw,f/ qyfaumfrwD 27 ckxJu c&D;oGm;vkyfief; zGHU NzdK; wdk;wufa&; qyfaumfrwD Ou|? 'k0efBuD; a'gufwm wifa&T ajymwmu ]aumif;wJu h p da wG &Sw d ,f? qk;d wJh udpawG &Sdw,f? c&D;oGm;vma&;vkyfief; zGHU NzdK; wk;d wufapzkYd b,fvt dk Bua H wG ay;csio f vJ? ay;csiw f m awGukd tcsufuav;awGeJY ajymvkduf&if rSwfwrf; jyKxm;&rSmaygh? c&D;oGm;vkyfief; taeeJY bmawGukd rvkyo f ifb h ;l qkw d hJ tyki d ;f awG &S& d ifvnf; rvkyo f ihb f ;l qkdwJh taMumif;t&mawGukd ckdifvkHpGmeJY apwemeJY tBuHjyKwmukd;? tJ'gav;awG wifjyEkdifygw,f/ uRefawmfwkdYuvnf; jyKjyifoifhwJh[mawGukd jyKjyif oGm;ygr,f}
ajrjyifqif; &v'faumif;&Sm
tpdk;&tzGJU qyfaumfrwD 27 ck qdkwmu NyD;cJhwJh pufwifbmvxJ orwOD;ode;f pdeu f , kd w f i kd f OD;aqmif zGJUpnf;ay;cJhwm jzpfygw,f/ tpdk;&tzGJU&JU vufusef oufwrf; 29 vwm umvtwGi;f jyKjyif ajymif;vJa&; awGvkyfzdkY OD;aqmifaumfrwD Ou| tjzpf orwu wm0ef,lNyD; zGJUpnf;ay;cJhwmyg/ tpdk;&XmeawG toD;oD;u 'kw, d 0efBuD;awGukd qyfaumfrwD Ou| awGtjzpf wm0efay;Ny;D zGp UJ nf;ay;cJw h mvnf; jzpfygw,f/ aumfrwDawG vkyf&rSmudkvnf; orwu tckvdk rSmMum;cJhygw,f/ ]tpdk;&\ Hk;vkyfief; pepfrsm;udk acwfESifhtnD vsijf refou G v f ufpm G aqmif&u G E fi kd & f efEi S hf jynfor l sm;\ Mindset ESifh vkyfenf; vkyf[efrsm;udk tcsdef,lNyD; jyKjyifajymif;vJ&ef vdt k yfjcif;wda Yk Mumifh 'kw, d 0efBu;D rsm;udk Delivery Unit / Taskforce tjzpf rlv orm;d;k us vkye f nf;vky[ f efrS cJx G u G Nf y;D ydr k kd tusKd ;&dS xda&mufatmif vsijf refpm G aqmif&u G E fi kd a f &;twGuf OD;wnf wm0efay;jcif; jzpfygaMumif;/ xdkYaMumifh 'kwd,0efBuD;rsm; taejzifh rdrdwdkY vkya f eus H;k vkyi f ef; orm;d;k usyp kH H tpm; oGuo f u G f vufvuf? xufxufjrufjruf wDxi G Bf uq H ? awG;ac: ajrmfjrifNyD; vkyfief;u@ tvdkuf ododomom wdk;wufatmif yk*vdu toif;tzGJUrsm;? vlrItzGJU tpnf;rsm;? jynfwi G ;f jynfy ynm&Sir f sm;? jynfor l sm;ESihf awGq U a kH qG;aEG;Ny;D oufqi kd & f m wdi k ;f a'oBu;D ? jynfe,f tpdk;& Delivery Unit / Taskforce rsm;ESifh ajrjyif uGi;f qif; xdawGu U m &v'faumif; &&dr S nfh enf;vrf;ESihf tpDtrHrsm;udk aqmif&u G Mf u&ef tav;xm; wdu k w f e G ;f rSmMum;vdy k gaMumif;} tpd;k &tzG0 UJ ifawG vTwa f wmfxJ oGm;NyD; &Sif;jywJhae&mrSm tm;enf;csufawG &Sdaewm aMumifh aemifrm S vTwa f wmfeYJ tpd;k &Mum; qufqa H &; ydkaumif;vmzdkYvnf; &nf&G,fygw,fvdkY orwu ajymcJhygao;w,f/
jynfolawGuawmh olwdkY tm;udk;&avmufr,f xifwJh t&yfbuf tzGJUtpnf;awGqD oGm;NyD; &ifzGifhMu tultnD awmif;xm;Muwm 'Dae&mrSm ay:vGifaeygw,f/ 'Dae&mrSm ar;p&mwpfck jzpfvmygNyD/ qdkif&m qdkif&m XmeawGqD oGm;NyD; bmvdkY tultnD rawmif;MuwmvJ.../ tajzuawmh tvkyf rjzpfvdkY 'DwpfckyJ &Sdygr,f
trSwf 2 &Jpcef;rS pcef;rSL; &Jtkyfpdefvif;u w&m;vdk jyKvy k f Mo*kwv f 19 &ufaeYwi G f yk'r f 18 jzifh w&m;pGJ cHxm;&onf/ wpfEi kd i fv H ;kH tESu HY jzpfpOfaygi;f 21 ck azmfjyxm;Ny;D rD'D,mrSm wufvmwmeJY 88 Hk;cef;udk vma&muf wifjywdi kw f ef;xm;wJh jzpfpOfaygi;f ajrmufjrm;pGmxJu wcsdKUudk aumufEkwfazmfjyxm;wmygvdkY od&ygw,f/
tvkyfjzpf rjzpf
jynfoa l wGuawmh olwYkd tm;ud;k &avmufr,fxifwhJ t&yfbuf tzGt UJ pnf;awGqo D m G ;Ny;D &ifzi G Mhfu tultnD awmif;xm;Muwm 'Dae&mrSm ay:vGifaeygw,f/ 'Dae&mrSm ar;p&mwpfck jzpfvmygNyD/ qdkif&m qdkif&m XmeawGqo D m G ;Ny;D bmvdYk tultnD rawmif;MuwmvJ.../ tajzuawmh tvkyfrjzpfvdkY 'DwpfckyJ &Sdygr,f/ t&yfbuf tzGJUtpnf;awGqDoGm;NyD; tultnD awmif;awmha&m tvkyfjzpfvdkYvm;? tenf;qHk;awmh rD', D mqDa&mufNy;D jynfoa l wG odMur,f? rw&m;rSe;f odMur,f/ tvkyfawmh rjzpf/ qdkawmh tpdk;&rSmuvnf; odMuwJhtwdkif; jyemaygif; aomif;ajcmufaxmif vSnfhywf &Sif;ae&wmeJY olYtvkyfawmif ol vkyfEdkif&JUvm; rqdw k wf/ tck tpd;k & qyfaumfrwDawGukd 'k0efBu;D awG acgi;f aqmifapNy;D vky& f wJt h aMumif; orwajymoGm;wm &Sdygw,f/ jynfaxmifpk 0efBuD;rsm;ESifh XmetoD;oD;onf rlv yHkrSef wm0efrsm;ESifh Oya'? enf;Oya'? vkyfxHk; vkyfenf; jyifqifajymif;vJ&onfh vkyfief;wm0ef rsm;aMumifh oD;jcm; uGif;qif;&ef tcsdefray;Edkifjcif;? tcsdefay;yguvnf; wpf&ufESpf&uftjyif ydk atmufajcwGif xdawGU aqmif&u G E fi kd o f nfh tajctae ray;jcif;? tpd;k &\ H;k vkyi f ef;pepfrsm;udk acwfEi St hf nD vsijf refou G v f ufpm G aqmif&u G E fi kd & f efEi S hf jynfor l sm;\ Mindset ESifh vkyfenf; vkyf[efrsm;udk tcsdef,lNyD; jyKjyifajymif;vJ&ef vdt k yfjcif;wda Yk Bumifh 'kw, d 0efBu;D rsm;udk Delivery Unit / Taskforce tjzpf rlv orm;d;k us vkye f nf;vky[ f efrS cJx G u G Nf y;D ydr k kd tusKd ;&dS xda&mufatmif vsijf refpm G aqmif&u G E fi kd a f &;twGuf OD;wnfwm0efay;jcif; jzpfygaMumif;/ vlrt I zGt UJ pnf;awG jynfoa l wGeYJ awGq U a kH qG;aEG;Ny;D ajrjyifqif; &v'faumif;awG&atmif vkyfzdkYvnf; orwajymNy;D jzpfygw,f/ aumufumiifum ajym&&if 88 wpfze UJG YJ aqG;aEG;ndE i Id ;f tajz&Sm&ifawmif jyem tawmfrsm;rsm; ajz&Sif;Edkifavmufygw,f/ wjcm; t&yfbuf tzGJUtpnf;awG &meJYcsD &SdaewmrdkY jyemaygif; axmif*Pef;avmuf tajz&SmawGUzdkY &Sdygw,f/ jynfolawG tBuHjyKvmrSmudk Hk;cef;xJu xdi ka f pmifr h aezda Yk wmh vdw k maygc h ifAsm/ ud, k u hf , kd u f , kd f woD;wjcm; vlwpfa,mufvdk oabmrxm;bJ jynfoe l YJ wpfom;wnf; awG;wwf aewwf vkyw f wf zda Yk wmh vky d gvr dr hf ,f/ tpd;k & XmetoD;oD;u wm0ef&w dS hJ 0efBu;D ? 'k0efBu;D qdo k a l wG 'Doabmxm; ESv;kH oGi;f Edi k& f if udpt awmfrsm;rsm; ajyvnfom G ;zdYk &Sy d gw,f/ csKy& f &if tpdk;& qyfaumfrwD 27 cku acgif;aqmifawG bmqufvkyfMurvJqdkwm jynfoleJYtwl rD'D,mu apmifhMunfhaeygr,f/ vaygif; 30 apmifhMunfhp&m rvkdawmhbl;rdkYvm;/
t&yfbuftzGJY aygif;ul;zdkYvdk
'Dvkd qyfaumfrwDzUJG vkya f qmifwmrsKd ; NAw d e de f YJ rav;&Sm; pwJh EdkifiHawGrSm vkyfzl;w,f/ atmifjrifzl;w,fvdkY xdi k ;f tajcpdu k f A[kzUHG NzKd ;a&;tzGu UJ uda k tmifoNl ir d ;f u ajymygw,f/ jynfoa l wGeYJ tpd;k & qyfaumfrwDawGMum; t&yfbuf tzGJUtpnf;awGu aygif;ul;ay;&if ydktvkyfjzpfr,fvdkYvnf; olu ajymygw,f/ 'DrSmwif tpdk;&qyfaumfrwD owif;eJY a&SUqifh aemufqifh xGufvmwJh 88 v,f,mpD;yGm; tzGJU&JU owif;xkwfjyefcsufudk ajy;jrifrdvdkufygawmhw,f/ atmufwdkbm 18 &uf &ufpGJeJY xkwfjyefcJhwmjzpfNyD; zrf;qD;cH? w&m;pGJqdkcH v,form;rsm;ESifh ywfoufNyD; xkwfjyefwmyg/ v,fajrodrf;cH&wJh jyemawG aeYwdkif; Mum;ae&w,f? v,form; ,morm;awG jyemaygi;f pHe k YJ qif;&J'u k a&mufaeMuw,f? 'DMum;xJ w&m;pGc J x H m;& tzrf;cHxm;& tjypfay; ta&;,lc& H ? 'Dvkd tjypfay; ta&;,laeHe k YJ jyemawGu ajyvnf roGm;bl;? um,uH&i S f v,form;awG? toif;tzGa UJ wG tpd;k &Xmeqdi k& f mawG yl;aygif; aqG;aEG; tajz&Sm&Si;f rS ajyvnfr,f/ 88 xkwfjyefcsuf&JU qdkvdk&if;u 'gyJ jzpfygw,f/
17
kd;&mrysuf xdef;odrf;Muwmaygh
xdkuf
ayr,fh tckvdk pDtdktD; 9 aomif; ay;&r,f qdkwm odvu kd w f t hJ csder fm S olY pdwy f sufra I wG[m taysmfawG tjzpf ajymif;oGm;cJhw,fwJh/ tacsmif&rvm;vdkY NyKd iu f mrS 9 aomif; b,fvkd ay;&rSmvJ? 'kw, d qkurS a':vm 1 aomif; tvum; &wmrdYk ydw k efao;w,fvYkd ajymygw,f/ wu,fuawmh tpuwnf;u pDtt kd ;D wefz;kd rygvYkd aMunmcJw h myJ/ 'gayrJh pDtt kd ;D b,favmuf qdkwmu vuf&Sd aygufaps;twdkif; jzpf&wmrdkY BudKodEdkifwm r[kwfawmh 'Davmuf rsm;r,fvdkY rxifxm;cJhwmaerSmayghav/ olY&JU tjzpfudk Mum;NyD; &,f&rvm; oem;&rvm;awmif rodawmhygbl;/
atmufwdkbm 29 &uf 2013 ckESpf t*FgaeY 12 ESpfajrmuf qlbml; NydKifyGJ 0vHk;a&...pifumylrSm ESpfpOf usif;yaewJh NydKifyGJwpfck awmh 'DaeY tqHk;owfoGm;NyD/ tJ'guawmh Media Corp Subaru Impreza WRX Challenge qdkwJh pifumyl Media Corp Radio eJY Subaru in Singapore uae yl;aygif;NyD; usif;ywJh tpDtpOfwpfckjzpfw,f/ 'DNydKifyGJudk 2002 ckESpfuwnf;u Ngee Ann City &JU a&SUajruGufvyfrSm usif;ycJhMuwm 'DESpfqdk&if 12 ESpf ajrmuf &SdoGm;NyD/
pifumyl xHk;pHtwdkif; ylNyD qdk&if ausmaumhatmif ylwwfovdk rdk;&GmNyDqdk&ifvnf; 0kef;'dkif;BuJatmif &GmwwfwmrdkY tumtuG,f r&SdwJh [if;vif;jyif atmufrSm pdkvdkuf? ajcmufvdkufeJY um;udk vufrvTwfbJ um;ab;rSm rwfwwfav;awG &yfaeMuwJh yHkawGu tGefvdkif;awGrSm ysHUaecJhw,f
NydKifyGJ0if ESpfa,mufNydKif&NyD; wpfa,muf IH;&if wpfoif;vHk; IH;w,fvdkY owfrSwfcJhw,f/ tJ'DESpfu EdkifwJh toif;udk um; 2 pD; qkay;cJhw,f/ 2007 ckESpf usawmh Battle of the Sexes vdkY acgif;pOfay;cJhNyD; tEdkif&wJholu trsdK;orD;eJY trsdK;om; yl;wGJ tEdkif &cJw h mrdYk wpfa,mufpt D wGuf um;wpfp;D qkay;cJw h ,f/ 2008 ckESpfrSm a[mifaumif? xdkif;? zdvpfydkifeJY rav;&Sm;wdkY NydKifyGJrSm pwif yg0ifvmcJhrdkY Regional Face-off vdkY ac:cJhw,f/ 2009 ckESpfrSmawmh wkwf? xdkif0rfeJY tif'dkeD;&Sm;ygvmwmrdkY Asian Face-off vdkY emrnfajymif;ac:cJhw,f/
rdk;tjyif;txef &GmvdkufjzpfcJhwmrdkY NydKifyGJ0ifawG &moDOwk'Pfudk awmfawmf cHvdkuf&w,f/ pifumyl xH;k pHtwdi k ;f ylNyDq& kd if ausmaumhatmif ylwwfovdk rdk;&GmNyDqdk&ifvnf; 0kef;'dkif;BuJatmif &GmwwfwmrdkY tumtuG,fr&SdwJh [if;vif;jyifatmufrSm pdkvdkuf? ajcmufvdkufeJY um;udk vufrvTwfbJ um;ab;rSm rwfwwfav;awG &yfaeMuwJy ha kH wGu tGev f i kd ;f awGrm S ysHUaecJhw,f/ atmufwkdbm 28 &ufaeY wevFmaeY rSmawmh rd;k BuKd ;awG tBu;D tus,y f pfNy;D vQyp f ;D awGvuf rdk;awG Ncdrf;wmrdkY t&m,f &SdEdkifwJhtwGuf nae 4 em&D 30 uae 5 em&D 40 txd tem;ay;cJh&w,f/ 'gaMumifh 12 ESpt f wGi;f rSm em;cse d f tMumqH;k ay;cJ& h wJh ESpfwpfESpftjzpfvnf; xl;jcm;cJhw,f/
ajcvufawGawmif rvIyfEdkifawmhbl;
0vH;k a&...'DEp St f wGuf tEdi k& f oGm;wJo h u l awmh pifumyl EdkifiHom; tdrfNcHajrtusdK;aqmif touf 43 ESpf &SdwJh Yusman Wright qdkwJhol jzpfw,f/ olu 75 em&DeJY 1 rdepfMum vufrvTwfwrf; rwfwwf&yftNyD;rSm tEdkif&cJhwmaygh/ wDADowif;awGrSm awGUvdkuf&wm uawmh aemufq;kH ESpa f ,mufyJ usea f wmhwt hJ cse dr fm S olYNydKifbufu qufrNydKifEdkifawmhbJ vufudk vTwv f u dk Nf y;D ol tEdi k& f &Sa d Mumif; aMunmNy;D cse dt f xd olv Y ufukd ol um;ay:u rcGmcJb h l;/ bmvdv Yk q J kdawmh tJ'DaeY aeYv,f 1 em&DrSm 5 rdepf tem;ay;wJhtcg zdvpfydkifvlrsdK; NydKifyGJ0if wpfa,muf[m ab;u tm;ay;aewJholawGu em;csdefa&mufNyDvdkY ajymwJh twGuf vufvTwfvdkufrdw,f/ 'gayrJh olwdkYem&DeJY NydKifyGJuem&DeJY rdepfydkif; uGmaewJhtwGuf tJ'Dou l apmNyD; vufvTwfrdvdkufovdk jzpfoGm;NyD; NydKifyGJu xGufcJh&wmrdkY tJ'DvdkjzpfrSmpdk;vdkY olYvufudk csufcsif; rky& fc Jb hJ ;l vdYk ajymjycJw h ,f/ tJ'v D [ l m awmufavQmuf rwfwwf&yfc& hJ wma&m? vufukd rvTwb f J aecJ& h wma&m aMumifh yGNJ y;D cse dr fm S ajcvufawGawmif aumif;aumif; rvIyfEdkifawmhvdkY 0SD;csJeJYawmif wGef;ac:xkwfcJh&wm jrifawmh &,fvnf;&,fcsif? w&m;vnf; usrdyg&JU/
wHigem;eD; wHig
igt h od pifumylEi kd i fo H m;wpfa,muf ajymjyzl;wmqd& k if wpfcgwav prf;MunfhcsifvdkY wpfae&mrSm olwdkY oli,fcsi;f awG 2-3 a,mufavmuf wef;pDNy;D &yfvu kd & f if aemufrm S nDnn D mnm vmwef;pDwo hJ a l wG rsm;vmMu w,fw/hJ tJ'u D sawmhrS olwu Ykd tomav; vpfxu G f vmMu&if aemufrSm bmrSef;rodbJ tlaMumifaMumif wef;pD usec f MhJ uw,fvYkd ajymjy&if; [m;ygw,f/ olwYkd vlrsdK;taMumif; olwdkY aumif;aumif; odMuygw,f/ igawmifrS olwdkYavmuf 0D&d, raumif;ao;ayr,fh wHigem;eD; wHigqo dk vdk wpfc, k & l if 4 usy?f oH;k ck,& l if 10 qdw k mrsKd ; awG& U if toH;k rvda k o;vnf; wefvc S sn& f UJ qdkNyD; 3 ck 0,fxm;wmrsdK;wdkY? avQmhaps;wdkY txl; aps;a&mif;yGJwdkY qdkwJh qdkif;bkwfawGU&if rsufvHk;awG ta&mifawmufvmwmwdkY jzpfwwfvmaeNyDrdkY olwu Ykd v kd nf; t&rf; tjypfrwif&a J wmhygb;l / 0#fqw kd m vnfwwfw,f r[kwfvm;/
ukd,fhdk;&meJY udk,faygh
vlrsdK;wdkif;rSm olwdkY pdkufeJY olwdkY &SdMuNyD; igwdkYvlrsdK; usjyefawmh ckeuvdk 0D&, d aumif;pGmeJY NyKd iy f0 JG if&r,fh tvkyfwdkY? ntdyfnae wef;pD&r,fh ae&mwdkYqdk&if wpfcgrSudk rawGUzl;cJhbl;/ 'gayrJh trftmwDvdk usyfodyfaewJh ae&mawGrSm wdk;a0SYwuf&r,fqdk&if wef;pD&r,fh ae&mawGrm S Mum;jzwfzq Ykd & kd ifusjyefawmh vnf; igwdu Yk kd b,for l S rDEi kd r f ,f r[kwjf yefb;l / igwdYk cP cP aemufajymifaeusvy kd J d;k &mrysuf xde;f odr;f MuwmaerSmaygh 0vHk;a&.../
rSwfwrf;wifcJhwJh ckESpfawG
xl;jcm;jzpfpOfav;awG &SdcJhwJh ckESpfawGudk rSwfwrf; wifxm;wmrSm 2005 ckEp Sr fm S toif;wpfoif;taeeJY
18
Xmetvdkuf oD;jcm; usifh0wf pnf;urf;awGudk rxkwfjyefbJ tpdk;&Xmetm;vkH;? 0efxrf;tm;vkH; vdu k e f m&rnfh wpfcw k nf;aom usi0 hf wfpnf;urf;rsm;u wpfajy;nD jy|mef;zdYk tBua H y;cJy h gw,f/ 'DtBujH yKcsuf t& orwbGwf&Sfu 1989 ck {NyDv 12 &ufaeYrSm jynfaxmifpk tpdk;&0efxrf;rsm; tm;vkH; vdkufem apmifx h e d ;f &rnfh usi0 hf wfrsm; jy|mef;&mrSm tajccH&rnfh rl 14 csuu f kd orwtrdet Yf rSwf 12674 (Executive Order 12674) eJY vufrSwfa&;xdk; xkwfjyefNyD; tpd;k &usi0 hf wfqi kd & f mXme (OGE)udk wpfcw k nf;aom usi0 hf wfpnf;urf;rsm;udk a&;qGz J Ykd wm0efay;cJy h gw,f/ &v'fuawmh 1993 ckESpf azazmf0g&Dv 3 &ufaeYrSm twnfjyK? touf0ifvmwJh ]jynfaxmifpk tpdk;& 0efxrf;rsm; vdu k e f m&rnfh pHjy usi0 hf wfpnf;urf;rsm;}
(The Standards of Ethical Conduct for Employees of the Executive Branch) jzpfygw,f? tydi k ;f 9 ydi k ;f ?
>cif;csut f aeeJY trSww f & ydp Yk u f wfrsm;? aumfzw D pfcu G f pwmrsdK;eJY rdom;pk0ifrsm;? oli,fcsif;rsm;u ay;wJh wefzkd;rrsm;wJh vufaqmifudkawmh cGifhjyKygw,f/ tydkif; 3 rSm 0efxrf;rsm;tm;vkH; rdrd\ txuf t&m&St d m; vufaqmifay;jcif;ESihf rdr\ d vufatmuf i,fom;rsm;xHrS vufaqmif&,ljcif;rsm;udk wm;jrpfyg w,f? jrefrmEdi ki fr Hm S vdk oDwif;uRwr fm S txufvBl u;D udk ypnf;xkyfBuD;eJY uefawmhNyD; rdrdudk,fwdkifvnf; atmufvlrsm;&JU ypnf;xkyfrsm;eJY uefawmhjcif;udk vufcHvdkY r&yg/ tydkif; 4 rSm 0efxrf;rsm; tm;vkH;[m if;wkdY&JU vkyi f ef;wm0efukd xrf;aqmif&mrSm if;wdu Yk , kd w f i kd & f UJ aiGa&;aMu;a&; tusKd ;pD;yGm;eJY wdu k fu kd f ywfoufae&if odr Yk [kwf if;wk& Yd UJ tdra f xmifzuf? t&G,r f a&mufao;wJh &ifaoG;rsm;? if;&JU txuft&m&Sd polrsm;&JU aiGa&; aMu;a&; tusKd ;pD;yGm;eJY ywfoufae&if tJ'w D m0efukd xrf;aqmifci G hr f &Sy d g/ Oyrmtm;jzifh tpd;k &Xmewpfc& k UJ ypnf;0,f,la&; t&m&Sd[m XmetwGuf vdktyfwJh ypn;f rsm;udk olZ Y eD;ydi k f ukrP u D ae 0,f,c l i G hf r&Sy d g/ wu,fvYkd t&nftaoG;eJY aps;EIe;f qdi k& f m tm;omcsuf rsm;t& 'DukrPDuyJ rvGJraoG 0,f,l&rnfh tajctaeqdk&if 'D0,f,la&; wm0efudk udk,fwdkif rvkyfbJ tjcm; t&m&Sdwpfa,mufudk vTJajymif; ay;&ygw,f/ tydkif; 5 rSm vkyfief;uefxdkufrsm; csay;jcif;? axmufyHhaiGrsm; ay;jcif;? pHkprf;ppfaq;jcif; pwJh udpawGrSm oufqdkif&m 0efxrf;&JU rdom;pk0if wpfa,mufa,muf&UJ tusdK;pD;yGm;eJY ywfoufaer,f qd& k if? 'grr S [kwf oufqi kd & f m 0efxrf;[m wpfzufu uefxdu k & f rnfv h y ki f ef;&Si?f axmufya hH iG awmif;cHo?l pHp k rf;ppfaq;cH&olrsm;eJY yk*Kd va f &;&m ywfoufr& Ia dS e&if (t&ifu tvky& fi S fa[mif;? rdom;pk0if wpfa,muf&UJ tvky& fi S ?f 0efxrf;eJY pD;yGm;a&;? aiGa&;aMu;a&; qufE, T f ywfoufol pojzifh) tJ'D 0efxrf;udk tJ'Dtvkyf (uefxdkufcsay;jcif;? axmufyHhaiGcsay;jcif;? pHkprf; ppfaq;jcif;)udk aqmif&u G c fi Gr hf jyKbJ tjcm;wpfa,muf udk wm0efay;tyfzYkd jy|mef;xm;ygw,f/ aemufwpfrsKd ; uawmh 0efxrf;wpfO;D [m ol& Y UJ t&if tvky& fi Sa f [mif; wpfa,mufxu H qkaiGtjzpf aiGaMu; tajrmuftjrm; &&SdcJhzl;w,fqdk&if ol tpdk;&0efxrf;jzpfcsdefrSm tJ'D tvky& fi Sa f [mif;&JU tusKd ;pD;yGm;eJY ywfoufwhJ udpr sKd ;rSm tenf;qkH; ESpfESpf ryg0if&vdkY jy|mef;ygw,f/ tydkif; 6 rSm 0efxrf;wpfa,muf[m yk*vdu vkyfief;wpfckudk ajymif;a&TUzdkY BudK;pm;aecsdefrSm ol tvkyfavQmufxm;wJh ukrPD&JU tusdK;pD;yGm;eJY ywfoufwhJ udpa wGrm S yg0if aqmif&u G jf cif;rjyK&vdYk uefYowfxm;ygw,f/ tydi k ;f 7 rSm 0efxrf;awG olw& Ykd UJ tcGit hf mPmudk tvGo J ;Hk pm;rvkyMf uzdYk uefo Y wfcsufawG yg&Sy d gw,f/
0efxrf;rsm; tm;vkH;[m if;wkdY&JU vkyfief;wm0efudk xrf;aqmif&mrSm if;wdkY udk,fwdkif&JU aiGa&;aMu;a&; tusdK;pD;yGm;eJY wdkufdkuf ywfoufae&if odkYr[kwf if;wkdY&JU tdrfaxmifzuf? t&G,fra&mufao;wJh &ifaoG;rsm;? if;&JU txuft&m&Sd polrsm;&JU aiGa&;aMu;a&;tusdK;pD;yGm;eJYywfoufae&if tJ'Dwm0efudk xrf;aqmifcGifh r&Sdyg
0efxrf;rsm;[m olwdkY wm0efuswJhkH;? Xmersm;udk tok;H csNy;D jyifyyk*v u d pD;yGm;a&;vkyi f ef;&Sir f sm;xHu olwdkYudk,fwdkiftwGufa&m? olwdkY&JU rdom;pk0ifrsm;? rdwfaqGrsm;twGufa&m tusdK;pD;yGm; &,lwmrsdK; rvky& f yg? tpd;k &k;H ? Xme? taqmufttHr k sm;udk tpd;k & vkyi f ef;rsm;twGuu f vGv J Ykd ud, k a f &;ud, k w f mudpr sm; twGuf tokH;rjyK&yg? owfrSwfxm;wJh tvkyfcsdef twGif;rSm ay;tyfxm;wJh tpdk;& wm0efrsm;udkom xrf;aqmif&rSmjzpfNy;D ud, k a f &;ud, k w f meJY jyifytvkyf rsm; vkyu f i kd c fi G hf r&Sy d g? rdr& d UJ vufatmifi,fom;rsm;udk kH;csdeftwGif; rdrd&JU udk,fa&;udk,fwmtwGuf? rdrd&JU rdom;pktwGuf cdkif;apjcif;rjyK&yg/ tydkif; 8 rSm 0efxrf;rsm;&JU tvkyfcsdefjyify vIyf&Sm;rIrsm;eJY ywfoufwJh uefYowfcsufrsm; azmfjy xm;ygw,f/ 0efxrf;rsm;[m rdrd&JU tpdk;&wm0efeJY
tusdK;pD;yGm; y#dyu jzpfEdkifwJh jyify vIyf&Sm;rIrsm;udk rjyKvy k& f yg/ tcsKUd jyifyvIy& fm S ;rIrsm;twGuf tqifjh rifh t&m&Sdrsm;xHu cGifhjyKcsufudk BudKwif awmif;cHzdkY vdt k yfygw,f/ orwu wdu k fu kd f ceft Y yfwhJ 0efxrf; rsm;eJY tqifhjrifh t&m&Sdrsm;[m jyify vIyf&Sm;rIrsm;rS &&SdaiGudk vufcHcGifh r&Sdyg/ 0efxrf;rsm;[m tpdk;& twGuu f vG& J if w&m;k;H trIawGrm S uRr;f usio f t l jzpf oufaocHcGifh r&Sdyg/ olwdkY wm0eft& a[majym&wJh pum;ajymyGr J sm;? oifMum;ydc Uk srr I sm;? aqmif;yg; a&;om; jcif;rsm;rS tcaMu;aiG? *kPjfyKaiG vufcHcGifh r&Sdyg? 0efxrf;rsm;[m olwdkY ay;aqmif&ef wm0ef&SdwJh 0ifaiGcGefeJY tjcm; tcGeftcawGudk rSefrSefuefuef ay;aqmifzdkY wm0ef&Sdygw,f/ tydi k ;f 9 rSmawmh 0efxrf;rsm; if;wk& Yd UJ vkyi f ef;cGif qdkif&m usifh0wf pnf;urf;rsm;udk avhvm&mrSm tudk;tum;jyK&rnfh uGef*&uf vTwfawmfu jy|mef; xm;wJh Oya'rsm;udk pm&if;jyKpk wifjyxm;ygw,f/
pmrsufESm - 32 odkY
qufajymonf/ tajccH Oya' jyifqifa&;ESifh pyfvsOf; rdrd jzpfvkdonfh qExuf EkdifiH\ twdwforkdif;aMumif;? vuf&dS
EkdifiHa&; tajctaeESifh jzpfay: vmEki do f nfh tem*wf\ aumif;usK;d qkd;usKd;rsm;ukd pOf;pm;NyD; BudK;yrf; aqmif&u G o f m G ;&ef wku d w f e G ;f cJo h nf/
19
&&Sz dx Ykd uf trSeu f efq;Hk owif;awG jzpfzYkd ta&;Bu;D w,fvYkd oifMum;yg w,f/ a':at;at;0if; tygt0if 7 OD;udk rDqdk&D *kPfxl;aqmifqkudk 2013 twGuf *kPjf yKcs;D jri y hf gw,f/ 'Dqk[m owif;ynm e,fy,frSm *kPt f &Sq d ;Hk qk wpfqjk zpfNy;D owif; vkyfief; oufwrf; wpfavSsmuf owif;pm ynmtwGuf xl;xl; cRefcRef aqmif&GufcJhwJh twGuf csD;jrifhwm jzpfygw,f/ qkcsD;jrifhyGJ tcrf;tem;udk atmufwdkbm 29
u rDqdk&D wuodkvf ausmif;0if; twGi;f rSm usif;ycJy h gw,f/ tcrf; tem;rSm a':at;at;0if;u jrefrmjynf rD', D mqdw k hJ acgif;pOfeYJ tar;tajz jyKvkyfcJhygw,f/ uRer f owif;ynmoifausmif; awGrm S pepfwus roifcz hJ ;l wmudk pdwf r&Sdzl;qdk&if tm;vkH;eJY &if;&if; ES;D ES;D xdi k Nf y;D pum;ajymvdYk &ygrvm; vdkY yefMum;NyD;wJhaemuf a':at; at;0if;u owif;ynm ausmif; om;rsm;? ygarmursm;eJY {nfhonf awmfrsm; cef;vkH;jynfheD;yg; a&SUrSm
wdkY jzpfygw,f/
Ref: www.columbiammissorian. com. ndKrD,Of
tajccH vpmenf;wJt h wGuf tcse df ydkaMu; wGufwJhtcgrSm enf;w,f? tcse dy fa dk Mu;u tajccHvpmay:rm S rlwnfNyD; wGufay;wm jzpfw,f? uav;awGu tajccH vpm wkd;ray;&ifawmifrS &Sm;yg;p&dwf ay;cJ& h if? qEjyaewJh tvkyo f rm; 200 ausmfu pufkHxJ jyef0ifNyD; tvkyfqif;r,f ajymw,f? 'gayrJh tvkyf&Sifu tcsdefqGJxm;w,f? qkH;jzwfcsufray;EkdifwJh udk,fpm; vS,u f kd apvTwNf y;D nE di dI ;f apw,f? qEjyaewJh uav;awG? pdw" f mwf usvmatmif? pdw" f mwfNyKd ua JG tmif vkyfaewJh ykHpHvkdY jrifygw,f}[k ajymonf/ vIi do f m,mNre Ud ,f tvkyo f rm; TefMum;rIU OD;pD;Xme tvkyfkH ppfaq; a&;rSL; OD;atmifausmr f if;u ]tenf;qkH; tcaMu;aiG Oya' jy|mef;NyD;NyD? enf;Oya'vnf; xGufNyD? 'gayrJh tedrfhqkH; tvkyf orm;wpfa,muf&UJ vpmu b,f avmuf &Sdw,fqkdwm owif;pm xJu aMunmcsuf xkwr f ,f? &uf aygif; 60 twGif; uefYuGufol r&Sd awmhrS twnfjyK jy|mef;rSm jzpf w,f? 'Dvdk tedrfhqkH; vpm rowfrSwf&ao;wJh umvrSm tvkyf&SifeJY tvkyform; ndEIdif; Ny;D awmh oifw h ihf rQwatmif aqmif &Gufay;ae&wm jzpfw,f? trI wpfckudk okH;&uftwGif; ajz&Sif; ay;&r,f qkdwm Oya'rSm &Sdw,f? 'gayrJh trIawGu rsm;awmh ajz&Si;f Ny;D pD;zdYk qkw d m tcuftcJ trsm;Bu;D &Sdygw,f} [k jynfolYacwfokdY ajymonf/ ausmfausmfOD;
20
jynfaxmifpk Nidrf;csrf;a&; azmfaqmifa&; vkyfief; aumfrwDESifh wdkif;&if;om; vufeufudkif tzGJUtpnf;rsm; jrpfBuD;em;NrdKUwGif awGUqHk aqG;aEG;
&efukef? Ekd0ifbm 4 ucsifjynfe,f jrpfBuD;em;NrdKU raemuGif; r*s,f cef;rwGif wki d ;f &if;om;vufeufui dk f uk, d p f m; vS,frsm;ESifh jynfaxmifpk0efBuD; OD;atmifrif; OD;aqmifaom tpk;d & tzGJUwkdY jynfaxmifpk tqifh Nidr;f csrf;a&; aqG;aEG;yGu J dk Ek0 d ifbm 4 &ufaeYu pwif usi;f yaeaMumif; od&onf/ if;aqG;aEG;yGw J i G f wpfEi dk i fv H ;Hk typftcwf &yfpJa&; qkdonfh wkdif;&if;om; acgif;aqmifawG&JU bkHoabmwlnDonfh tcsufESifh tpkd;&tzGJUwkdY wpfEkdifiHvkH; typf tcwf &yfpJa&;ukd vufrSwf a&;xkd;rnf jzpfonf/ wpfEkdifiHvkH; typftcwf&yfpJa&; vufrSwf a&;xdk;NyD;onfh tcsdefrS EkdifiHa&; aqG;aEG;yGJtwGuf rlabmif csrSwf Ekdif&ef qkdonfh tcsuf 2 csufukd tpk;d &ESihf wki d ;f &if;om; acgi;f aqmif wkdY aqG;aEG;Murnf jzpfonf/ vki dZ f mwGif &&Sc do hJ nfh wki d ;f &if;om;
acgif;aqmifrsm;\ bkHoabm wlnDcsuf 11 csufukd tpkd;& uk, d p f m;vS,t f zGE UJ i S hf awGq U NHk y;D onfh tcsdefrS owif;xkwfjyefrnf jzpf onf/ aqG;aEG;yGJukd wkdif;&if;om; vufeufukdif ukd,fpm;vS,frsm; jzpfonfh rGefjynfopfygwD? u&if trsKd;om; tpnf;tkH; tygt0if u&ifeD? &Srf;? csif;? ytkd0f acgi;f aqmifrsm;? autki dt f t dk zGE UJ i S hf tpk;d &bufrS jynfaxmifpk 0efBuD; OD;atmifrif; OD;aqmifaom jynfaxmifpk Nidrf;csrf;a&; azmfaqmifa&;tzGw UJ Ydk wufa&mufchJ onf/ vki dZ f mrS jrpfBu;D em;NrKd U a&muf vmaom wki d& f if;om; vufeufui dk f ukd,fpm;vS,ftzGJUrsm;ukd a'ocH jynfolvlxku if;wkdY vufrSwf a&;xkd;xm;onfh bkHoabmwlnD csuu f dk axmufca H Mumif; a<u;aMumf oHrsm;ESifh BudKqkdcJhonf/
a':atmifqef;pkMunf\ Oa&my c&D;pOf owif;pm &Sif;vif;yGJudk 4 ? 11 ? 2013 aeYv,f 12 ; 40 wGif aejynfawmf&Sd &Sif;vif;a&;aqmif - 12 wGif usif;ycJhonf/
pme,fZif;aumifpD (,m,D)u a&;qGJxm;wJh owif;rD'D,m Oya'ukd jyifqifcsuw f csKe Ud YJ jynfoYl vTwa f wmfu twnfjyKvu dk y f gw,f/ jyefMum;a&;0efBu;D Xmeu vTwa f wmf rwifay;vkdY trsKd;om;vTwfawmf ukd,fpm;vS,f OD;zkef;jrihfatmifu ulnDNyD; vTwfawmf wifay;cJhwJh owif;rD'D,m Oya' rlMurf;udk 'DaeYrSm jynfolY vTwfawmfu twnfjyKay;vdkufwmyg/ jynfolYvTwfawmfu jyifqif vdu k w f hJ tcsuw f csKu Ud kd oDaygNrKd e U ,f jynfolYvTwfawmf ukd,fpm;vS,f vTwfawmf jyefMum; qufqH aumfrwD0if OD;&JxGef;u ckvkd ajymygw,f/ ]jynfaxmifpk orw jrefrm Eki di fa H wmftwGi;f wnfaxmifxm; aom owif;rD'D,morm;wkdY\ wm0ef? usi0 fh wf? odum azmufzsuf rIeYJ wm;jrpfcsur f sm; csK;d azmufonfh trIrsm;udk Oya'yg jy|mef;csuf rsm;t& ta&;,l&r,fvkdY jy|mef;
xm;wJh jy|mef;csuu f kd jynfaxmifpk vTwfawmfu zsufxm;ygw,f/ zsux f m;awmh uRea f wmfwYdk Oya' Murf; aumfrwDuvnf; tJ'gudk y,fzsufvdkufygw,f/ bmvdkY y,fzsu& f ovJq& dk if owif;rD', D m orm;awGudk 'D Oya' t& ta&;,lr,fq& dk if wjcm; Eki di fo H m; awGeYJ wef;wl tcGit hf a&;ay;wmrsK;d r[kwb f J txl; tcGit h f a&;ay;ovdk jzpfrSmpdk;vkdY y,fzsufvdkuf&wm &Sdygw,f} owif;rD'D,m Oya'Murf;eJY ywfoufNyD; a&;qGJwJh pme,fZif; aumifpDu oCFef;uRef;NrdKUe,f jynfolYvTwa f wmf ukd,fpm;vS,f OD;odef;GefYudk vTJtyfxm;wm jzpfygw,f/ 'gayrJh Oya'Murf;eJY ywfoufNyD; 'DaeY vTwa f wmfxJ ol aqG;aEG;cGihf r&vdkufbl;vdkY ajymyg w,f/ ]'DuaeY xl;jcm;wmuawmh wjcm; taMumif;vnf; &Sd&if &SdrSmaygh? jyifqifcsufrsm;udk tqkH;
tjzwf ,lom G ;wJt h wki d ;f udk aqmif &GufoGm;w,fav? &Sif;vif;cGihf &r,fq& dk if uRea f wmfh jyifqifcsuf awGukd uRea f wmf &Si;f vif;Ny;D awmh wpfckvkH;udk NcHKNyD; okH;oyfwifjyzkdY jyifqifxm;w,f? tJ'gu bmvJ qkdawmh 'DOya'udk a&;qGJwJh pme,fZif;aumifpD ,m,D qkdwm b,fvkd tzGt UJ pnf;rsK;d ? pme,fZif; aumifpD Oya'u Oa&my? tm&S? tdEd,? tmqD,H pwJh EkdifiH 20 ausmfu Oya'awGudk avhvm NyD;awmh qGJcJhwJh Oya'jzpfwmudk;? tJ'Dtjyif EkdifiHwum pHEIef;eJY ajym&ifvnf; ukvor* vlt U cGifh ta&; aMunmpmwrf;tydk'f 19? wnfNrJ pHEIef;eJY ajym&ifvnf; uRea f wmfwYdk zGp UJ nf;ykt H ajccHOya' 356 (u)ayg?h vGwv f yfpm G xifjrif ,lqcGihfay;zdkYaygh? tJ'D ESpfckukd aygif;NyD;awmh owif;vGwv f yfci G fh twGuf a&;qGJwJh Oya'jzpfwJh twGuf 'DOya'rSm uRefawmfh jyifqifcsufrsm;u b,fvdk
t"dym,f&Sdw,f qdkwmudk rlvu ajymzkdY jyifqifxm;wmudk;? 'gayrJh 'DaeYuawmh 'DjyifqifcsufawGukd usK;d aMumif; azmfjycGihf ajymcse dr f &bJ rJeJY qkH;jzwfvdkufwJhtwGuf 'gaygh av? IH;wmuawmh jyem r&Sdygbl;? 'guawmh uRefawmf BuHKaeusygyJ? NyD;awmh pme,fZif; aumifpDu uRefawmfhudk ay;wJh wm0efudk tusKd;taMumif;eJY vTwa f wmfukd &Si;f jycGifh tcGit fh a&; awmh r&awmhbl;} jynfaxmifpk vTwfawmfrSm aqG;aEG;cGifh &vdrr hf ,fvYkd arQmfvihf xm;aMumif;vnf; ajymygw,f/ owif;rD'D,m Oya'udk NyD;cJhwJh 7 Bur da f jrmuf vTwa f wmfxJ trsK;d om; vTwa f wmfu twnfjyKcw hJ mjzpfNy;D tck vTwfawmf ESpf&yfpvkH;u twnfjyKvu kd w f myg/ qufvufNy;D jynfaxmifpk vTwa f wmfrm S twnf jyKrSm jzpfygw,f/
DVB
21
OD;yif;wkYd &[ef;oHCmawmfawGeYJ a'ocH awmifolv,form; jynfolawGtay: tMurf;zuf zdEy dS r fa I wG jyKvy kv f mr,fq& dk ifawmh tpdk;&&JU vkyf&yfawG[m vlrqef aMumif;eJY 'Dtpdk;&vkyf&yfawGudk xda&mufpGm ta&;,lay;zdkY Eki di fw H um tultnDa&m? Eki di fa H &; todkif;t0kdif;awGa&m awmfawmf rsm;udk xkwfazmf jyoNyD; ta&;,l ay;zdkY awmif;qkdoGm;zdkY OD;yif;wkdY 'DvdkawG vkyfzdkY &nf&G,fcsuf &Sdyg w,f 'umBuD;} tmPmydkifawGeJY 0rfaygif ukrP Dbufu oydwfpcef;zGihf awmif;qka d ewJh wm0ef&o dS a l wGukd v,fwo D moedu taqmufttkH awG MunfhIcGifh ay;vdkufwm ydkaumif;r,fvdkY ppfukdif;wkdif; a'oBuD; ykvJNrdKUe,f jynfolY vTwa f wmftrwf a':cifpef;vIi du f ajymqkdygw,f/ oydwfpcef;zGifhNyD; v,fwD omoedu taqmufttkHawG Munf hc Ii Ga fh y;a&; qEjyaewJh tajc taeawGeJY ywfoufNyD; 0rfaygif ukrP D wm0ef&o dS a l wGukd qufo, G f ar;jref;ayr,fh r& jzpfaeygw,f/ rkd;BudK;jyif&Gm? wkH&Gm? ZD;awm&GmeJY qnfwnf;&GmpwJh &GmawGu a'ocH 150 ausmfeJY oHCmawmf 7 yg;u tifMuif;awmifay:u odrfeJY bk&m;apwD tem;rSm qEjy awmif;qkdaeMuwmjzpfNyD; a'ocH &Gmom;tcsKu Ud omoemhtvHawGukd vkdufvH pkdufxlaeaMumif; od&yg w,f/ NyD;cJhwJh pufwifbm 29 &uf aeYuvnf; vufyHawmif;awmif aMu;eD pDrHudef; e,fajrtwGif; v,fwo D moedu taqmufttkH rNzdKzsufa&;twGuf rav; tr&yl&uae v,fwDomoedu taqmufttkt H xd vrf;avQmuf qEjy awmif;qkdcJhMuygw,f/ qEjyolawGeYJ wm0ef&o dS a l wG nE d i dI ;f cJMh uNyD; v,fwo D r d e f YJ apwD udk rlvae&mu ra&Ta U &; vTwa f wmf udk wifjy aqG;aEG;pOf rnfonfh taMumif;eJYrQ rzsufqD;? rajymif; a&TUzdkY? bk&m;zl; jynfol 5 a,muf xufrykd zl;ajrmfEkdifzdkY ( 3 &uf twGif; cGihfjyKrdefY awmif;&rnf) vrf;avQmuf csw D ufvmolawGukd ta&;,lrI rjyKzkdY pwJh tcsuf 3 csuu f kd oabmwl vufrw S a f &;xd;k cJhMuygw,f/
DVB
ppfui dk ;f wki d ;f rk& Hm G cki d f vufya H wmif; awmif a'orSm oydwp f cef; zGiv fh p Sf NyD;aemuf raeYu tmPmydkifawG bufu vkHNcHKa&;tiftm; xyfrH wk;d jri v fh u kd y f gw,f/ Ny;D cJw h hJ &ufyi kd ;f u vufyHawmif;awmifa'orSm rkdif;cGJrIawG jyefvnf jyKvkyfvmwJh twGuf v,fwDodrfeJY apwDawmf uGt J ufra I wG jzpfay:whJ owif;awG aMumihf oufqkdif&m tmPmydkif awGudk oGm;a&muf MunfhIcGifh awmif;qk& d m oGm;a&muf Munf hc Ii G hf ray;wJhtwGuf xkdifoydwfpcef;
zGihfvSpf awmif;qkdaeMuwmyg/ raeYu oydwp f cef;0ef;usir fm S &Jtiftm; wkd;csJUcsxm;wmudk awGU&SdcJhwJh rkd;BudK;jyif&Gmu &Gmom; wpfOD;jzpfwJh ukd&Jykdifu ]raeYu &Jtiftm; um; 4 pD;eJY oydwp f cef; ab;ywfcsmvnfu qkdufawGrSm 0ifcsw,f? qku d a f wGrm S 0ifcsNy;D &if um;awG jyefxGufoGm;w,f? xGufNyD;&if aemufxyf um;awGeJY &Jtiftm; xyfwkd;vmw,f? tm;vk;H &JU tiftm;0ef;usiu f 400 avmuf &Sr d ,f cifAs}vdYk ajymygw,f/
v,fwo D moedu taqmuf ttka H wG NyKd uJG ysup f ;D ae&if oHCm nDvmcH usif;yNyD; qkH;jzwfcsuf wpfck csrw S r f ,fvYkd oydwp f cef;zGifh awmif;qkdaewJh q&mawmfu ]ysufpD;aeNyD qkdwmawmh twGif; owif;awG t& twdtusawmh &xm;ygw,f? tJ'gaMumihf wu,fyJ NydKuGJ ysufpD; aew,f qkd&ifawmh OD;yif;wkdY oHCmh nDvmcHwpf&yf usi;f yNy;D oHCmawmfawG tm;vk;H pkaygi;f Ny;D awmh oHCmawmfawGuae qk;H jzwfcsuf wpfcu k kd csrw S r f ,fayg}h
tck oydwp f cef; zGiv fh p Sx f m; wJh ae&mudk rESpfuvdk rD;avmif AkH;awGeJY tMurf;zuf ajz&Sif;r,f qkd&if tpdk;&&JU tMurf;zuf ESr de f if;rIukd Eki di fw H um od&a dS tmif jyKvy ko f m G ;r,fvYkd OD;yif; pEmoD&d u qufvuf ajymqkdygw,f/ ]NyD;cJhwJhESpfu vufyHawmif; awmifrm S rD;avmifA;Hk awGeYJ ypfcwf ESr de f if;xm;wJh vky& f yfawGuv kd nf; b,folurS ta&;,lay;jcif; r&Sa d o;bl;? wm0ef,l ajz&Si;f ay;rI r&Sdao;bl;? tck qufvufNyD;
tvGJoHk;pm;? tusifYysuf jcpm;rIrsm; r&Sdap&ef Xmeqdkif&m ,mOfrsm;\ eHygwfjym;rsm;udk uGJjym;aom ta&miftjzpf toHk;jyK&ef tqdk wifoGif;
&efukef? Edk0ifbm 4 &efukefwdkif;a'oBuD; twGif;&Sd Xmeqdkif&m ,mOfrsm;rS eHygwfjym; rsm;udk yk*vduydkif ,mOfrsm;ESifY uGJjym;jcm;em;aom eHygwfjym; ta&mifrsm; pDpOfay;Ekdif&ef tpDtpOf &Sd r&Sd [laom ar;cGe;f udk yxrtBur d f &efue kw f i kd ;f a'oBu;D vTwfawmf txl; tpnf;ta0; (1^2013) yxraeY usi;f ypOfwi Gf A[ef;NrdKe U ,f rJqEe,f trSwf 2 wdi k ;f a'oBu;D vTwa f wmf ud, k p f m; vS,f a'gufwm a':ndKndKoif;rS xnfhoGif; ar;jref;oGm;cJhjcif; jzpf onf/ Xmeqdkif&m ,mOfrsm;rS eHygwjf ym;rsm;udk uGjJ ym;jcm;em;aom ta&mifrsm; oHk;Ekdifjcif; &Sd r&Sd [laom udpESifh ywfoufNyD; ar;jref;&onfrSm Xmeqdkif&m ,mOfrsm;onf jynfolvlxk\ b@mudk oHk;pGJaeaom ,mOfrsm; jzpfojzifh yGiv hf if;jrifomrI &Sa d om pepfukd taumiftxnfazmfEi dk & f ef &nf&G,f r&Sdoifhaom ae&m r&Sd oifhaom tcsdefrsm;wGif &Sdaernf qdy k gu xifomjrifom &Sa d eap&ef &nf&, G f jzpfygonf[k a'guw f m a':ndKndKoif;rS ajymMum;onf/ xdkYjyif EkdifiHwGif aumif;rGefaom tkyfcsKyfa&; jzpfay:ap&ef t"du twm;tqD;tjzpf &Sdaeaom taMumif; t&mrSm jcpm;
tusifhysufrI jzpfaMumif; jynfolY b@mudk uk, d y fi kd y f pn;f trSwjf zifh oHk;aernf? pnf;urf; csKd;azmuf aernfqy kd gu wm0efojd ynfor l sm; tvG,fwul azmfxkwfEkdifNyD; oufqi kd & f modYk owif;ay;jcif;jzifh jcpm;rIudk wdkufzsufedkifrnf jzpf aMumif;? vlBuD;om; ta,mif aqmifNyD; tcGifhta&;,l Adkvfus aeolrsm;? tcGix hf ;l cH vlwef;pm;rsm; udkvnf; &Sif;&Sif;vif;vif; azmfxkwfEkdifap&ef &nf&G,f ar;jref;jcif; jzpfygaMumif; xnfo h i G ;f ajymMum;oGm;onf/ tqdy k g ar;jref;rIEi S hf pyfvsO;f oufqkdif&m wdkif;a'oBuD;tqifh zGJUpnf;yHkrS ajzMum;ay;&mwGif vuf&SdtcsdefwGif jrefrmEkdifiHwGif um;eHygwfjym;rsm;ESifh pyfvsOf; oHHk;rsm; twGuf tu&meHygwf ]oH}? atmufcHtjzpf tjzLa&mif
pmvH;k ta&mifukd trnf;a&mifjzifh oHk;NyD;? EkdifiHjcm; tzGJUtpnf;rsm; twGuf tu&meHygw]f zG}UJ atmufcH tjzpf tjzLa&mif pm;vH;k ta&mifukd trnf;a&miftjzpf oHk;aMumif;? c&D;oGm; vkyfief;rsm;twGuf tu&meHygwp f Oftwdi k ;f atmufcH ta&mif tjyma&mif pmvH;k ta&mif tjzLjzifh oH;k Ny;D ud, k y fi kd u f m;rsm;wGif atmufcHta&mif teufa&mifESifh tiSm;um;rsm;udk teDa&mifjzifh oHk;ygaMumif;? odkYyg EkdifiHtwGif; eHygwjf ym;rsm;udk trsK;d tpm;tvdu k f w&m;0if ig;rsK;d cGjJ cm;xm;ygaMumif; a'gufwm a':ndKndKoif; ar;jref; aom ar;cGef;udk oufqdkif&m jynfaxmifpk tpkd;&tzGJUodkY wifjy ay;oGm;rnf jzpfaMumif; jyefvnf ajzMum;onf/
pdk;xG#f
22
vdkufygcGifh &Sdonf
NyHK;csdK (88 rsdK;quf Nidrf;csrf;a&;ESifh yGifhvif; vlYtzGJUtpnf;)
OECD
EkdifiHydkif vkyfief;BuD;rsm;? a&eHESifh obm0"mwfaiGU <u,f0rIrsm;? pHEe I ;f rsm;? vlrI zlva kH &;pepf ponfh taiGU toufrsm; aemfa0wGif ul;vl;aygif;,Sufaeovdk? Oslo NrdKU taqmufttkHrsm;Mum;wGif ysHUESHYaeovdk xif&onf/ pD;yGm;a&; vkyfief;rsm;? &if;ESD;jrKyfESHrIrsm;Mum;rS ,SOw f JG azmfaqmif&rnfh pHjyKcsuf vrf;efcsur f sm;ESihf pyfvsOf; uRefawmfwYdk avhvm aqG;aEG;cGi& hf cJo h nf/ tcef;wGif; awGUqHkrnfh tzGJU\ rdwfquf Slide jym;u BuKd wifx;dk xm;ESio hf nf/ OECD (Organization
for Economic Co-operation and Development)
\ Eki di fp H kH pD;yGm;a&; vkyi f ef;Bu;D rsm;twGuf vrf;efcsuf rsm;udk tjcm;tzG0 UJ if Eki di fr H sm;ESihf yl;wGJ aqmif&u G a f eonfh National Contact Point (NCP) Norway rS wm0ef &So d l trsKd ;orD; 2 a,muf uvnf; BuKd q& kd if; rdwq f uf Muonf/ wpfa,mufu t&yfjrifhjrifh cyf&G,f&G,f Head of Secretdariat jzpfwJh Kamilla H.kolshus aemufwpfa,mufu t&yfedrfhedrfh? cyfi,fi,f Secretariat Adviser jzpfwhJ Mari Bangstad wky Yd if/ ]uRefrwkdY OECD rSm tzGJU0if 34 EkdifiH &Sdygw,f? trsm;tm;jzifa h wmh taemufEi dk i fa H wGyg? tck jyxm;wJh ajryHa k y:u eufjyma&mif Eki di fa H wG[m vufrw S a f &;xd;k zdYk &Sy d gw,f? qufvufNy;D yl;aygi;f vmzdYk 45 Eki di f H &Sy d gw,f? jrefrmjynfuawmh rvdu k y f gao;ygb;l ? 'gayrJh oabm wlnDcsufawGudk vdkufemNyD;om;? aemfa0vdk EkdifiHu ukrP [ D m jrefrmjynfrm S pD;yGm;a&; vmvkyw f ,fq& dk if tJ'D ukrP [ D m 'Du vrf;efcsua f wGeYJ udu k n f D rnD ppfaq;cH&ygw,f? tzGJUr0ifxm;&ifawmh uRefrwdkY ppfaq;vdkY r&ygbl;? 'gaMumifh 'Dvrf;efcsufawG oufa&mufrI &Sc d si& f if ud, k E hf i dk i fr Hm S pD;yGm;a&; vmvkyw f hJ ukrPD[m b,fEkdifiHeJY ywfoufw,fqdkwm t&if Munfh&ygr,f? aemufawmh 'Dvrf;efcsufawG[m wGJvkyfwJh Sub-contract txd vdkufem&wmqdkawmh wpfumvH;k u b,fae&mrSmyJ oGm;vkyv f y k f qufE, T f S ;f jyonf/ aerSmyg} [k Head of Secretariat rS pwif&i OECD vrf;efcsur f sm;onf pD;yGm;a&; vkyi f ef; wGif vlYtcGifhta&; pHEIef;rsm; av;pm;zdkY? wm0efcHrI wm0ef,lrI tjynfh&Sdaom pD;yGm;a&; vkyfief;rsm;wGif Eki di fw H um pHEe I ;f rsm;udk toH;k jyKEi dk z ft Ykd wGuf taxmuf tul jzpfapayonf/ tpdk;&rsm;? &if;ESD;jrKyfESHrIrsm;? pD;yGm;a&; ukrPDrsm;? obm0 ywf0ef;usifqkdif&m? vlrIb0qkdif&m t&yfbuf vlYtzGJUtpnf;rsm;? Oya' ynm&Sir f sm;ESihf uRrf;usifow l \ Ykd aygif;pyfazmfaqmif &rnfh e,fy,fu us,fjyefYvSonf/ uRefawmfwkdY twGufvnf; tawGUtBuHK ,lp&mawG rsm;vSonf/ xkdYtjyif wpfumvHk;rSm &ifqkdifBuHKawGUvm&rnfh
udk,fhEkdifiHrSm pD;yGm;a&; vmvkyfwJh ukrPD[m b,fEkdifiHeJY ywfoufw,f qdkwm t&if Munfh&ygr,f? aemufawmh 'Dvrf;efcsufawG[m wGJvkyfwJh Sub-contract txd vdkufem&wmqdkawmh wpfurmvHk;u b,fae&mrSmyJ oGm;vkyfvkyf qufET,f aerSmyg}
obm0 ywf0ef;usiq f i dk & f m? vlrb I 0eJY pD;yGm;a&;qki d& fm pdea f c:rIrsm;udk twlwuG aqG;aEG;wki dy f if azmfaqmif Mu&m tzGJU BuD;vnf; jzpfonf/
xyfay:vmonf/ ukrP r D sm; taejzifh BuKd wifox d m; &rnfh tcsur f sm; jzpfonf/ pD;yGm;a&;vkyv f Qif oufqi dk f onfh Oya'rsm;udk vkdufem&ef? vlYtcGifhta&;qkdif&m EkdifiHwum pHEIef;rsm;ESifh obm0 ywf0ef;usifqkdif&m EkdifiHwum pHEIef;rsm;udk av;pm;&ef wkdufwGef;xm; onf/ vlYtcGifhta&; csdK;azmufrIrsm;udk udk,fhaMumifh aomfvnf;aumif;? qufET,f ywfoufjcif;aMumifh aomfvnf;aumif; vkyfrdjcif;rS a&Smif&Sm;&ef vdktyf aMumif;? pD;yGm;a&;t& qufET,fonfh ukrPDrsm;\ xkwfukefrsm; 0efaqmifrIrsm;ESihf vkyfief;aqmifwm rsm;aMumifh qd;k usKd ;oufa&mufrI rjzpfatmif wm;qD; &ef vdktyfaMumif;? csdK;azmufEkdifajc &SdonfwdkYudk BudKwifumuG,& f rSm jzpfovd?k csdK;azmufry d guvnf; &ifqdkifajz&Sif;&ef vdktyfaMumif;wdkYudk awGU&onf/ OECD vrf;efcsur f sm;taMumif; ay;xm;aom pmtkyf a&Sy Ui kd ;f rS wm0efcr H I wm0ef,r l& Ia dS om pD;yGm;a&; vkyi f ef; aqmif&u G E fi dk & f eftwGuf tBuHjyK wifjycsuf rsm;udk Munfr ho d nf/ acgi;f pOfrsm; cGx J m;onf/ tajccH oabmw&m;rsm;ESihf t,ltqrsm;? taxGaxG rl0g'rsm;? xkwa f zmftoday;&ef? vlt Y cGit hf a&;? tvkyc f efx Y m;jcif; ESifh pufHk vkyfief;qkdif&m qufqHa&;? obm0 ywf0ef;usi?f vmbfay;vmbf,l vmbfaiGawmif;cHjcif; ESihf Ncr d ;f ajcmuf aiG,r l I wku d z f sua f &;? pm;oH;k ol tusKd ; pD;yGm;? odyE H i S hf enf;ynm? NyKd iq f i dk r f ?I tcGea f umufcjH cif; pojzifh u@rsm; cGjJ yxm;onf/ tao;pdwf tcsur f sm; xyfcGJxm;onf/ pD;yGm;a&; oGm;a&mufvkyfudkifrnfh EkdifiHrsm; tpdk;& rl0g'ESifh vdkufavsmnDaxG&Sd&ef? xdkEkdifiH&Sd vlYtzGJUtpnf;ESifh tjyeftvSef ,HkMunfrI cdkifrmap&efwkdYtwGuf &nf&G,fxm;jcif; jzpfonf/ Oya'awmh r[kwf? Oya't& &ifrqkdif&atmif vrf;efxm;csufrsm;yif/
ndEdIif;ol
&Si;f jycsur f sm; xyfMum;&onf? ]wu,fvr Ykd sm; tvkyf orm; or*wdkY? yk*dKvfwpfa,mufa,mufwdkYursm; csdK;azmufrIawGeJY ywfoufNyD; wkdifMum;vmNyDqdk&if uRefrwdkYu tcsuftvufawG ppfaq;NyD; ESpfzuf ajyvnfatmif t&ifBudK;yrf;&ygw,f? uRefrwdkYu apwemh0efxrf; oufoufvnf; r[kwfovdk? pD&if qHk;jzwfolvnf; r[kwfawmhum aphpyfndEdIif;a&;udk t&ifqHk; udkifwG,f&ygw,f? wkdifMum;oleJY ukrPDudk pm;yG0 Ji kd ;f rSm ndE i Id ;f apwm[m w&m;H;k rSm oGm;ajz&Si;f jcif;xuf ESpfzuf owfowfrSwfrSwf wm0ef,lrI &EkdifvdkYyg? tJ'DrSm ajyvnfrIawG r&&Sdbl;? ukrPD bufuvnf; csKd ;azmufra I wG &Sw d ,fvYkd xif&m S ;vmw,f qkd&if ukrPDudk zdtm;ay;rIawG wkdufwGef;csufawG vky& f ygw,f? qufNy;D awmh wki d Mf um;csua f wGukd Media awGukd yd& Yk ygw,f? tJ'a D wmh vkyi f ef;rSm yg0ifywfouf olawG? tpk&S,f,m 0ifxm;olawGrSm pOf;pm;p&m? ar;cGe;f xkwp f &mawG jzpfvmawmhwmyJ? wpfqufwnf; rSmyJ jyifqifvmatmif wGe;f tm;awG qufay;&ygw,f}
jzefYa0 today;
tpdk;&rsm; rl0g' tawGUtBuHKrsm;udk EdIif;,SOfEkdifzdkY? tm;vHk;ESihfqkdifonfh jyemrsm;udk tajzxkwfEkdifzdkY? aumif;onfh tavhtusir hf sm;udk cGjJ cm; odjrifEi dk z fE Ydk i S fh jynfwi G ;f ESihf Eki di fw H um rl0g'rsm;udk ndE i Id ;f azmfaqmif Eki dz f& Ydk mwGif tzG\ UJ csrw S a f y;xm;csur f sm;u taxmuf tyHh jzpfapayrnf/ if;tjyif tzG\ UJ vlra I &;? pD;yGm;a&;ESihf obm0 ywf0ef;usiq f i dk & f m e,fy,fww Ykd i G f okaooe jyKcsufrsm;? pm&if;Z,m; pkaqmif;xm;jcif;rS xGua f y: vmaom &v'frsm;tjyif? tzG0 UJ if Eki di f Hrsm;\ oabm wlnx D m;aom pHEe I ;f rsm;? vrf;efcsur f sm;ESihf aqG;aEG; ndEdIif;rIrsm;udk trsm;odap&ef us,fus,fjyefYjyefY jzefYa0ay;vsuf&SdaMumif; od&onf/
NCP
om"u
&Sif;vif;csufudk acwjzwfNyD; ar;cGef;ar;EkdifaMumif; ajymonf? wpfcsuMf unfo h nf? Projector tvif;a&mif rS yH& ky dr f sm; xGuv f monf/ ]'gukd uRer f om"uwpfcu k kd
qufajymygr,f? zdvpfydkifrSm eDu,f wl;azmfa&; vkyi f ef;wpfck vkyy f gw,f? a'ocH wki d ;f &if;om;awGukd rwki d y f ifwmawG? obm0 ywf0ef;usif xdcu kd a f tmif vkyw f mawG &Sy d gw,f? pwl;wJh tcse dr fm S yJ jyemawG jzpfygw,f? wdkifw,f? ndvdkY r&bl; NCP u ppfaq; &w,f? uGif;qif; avhvmrIawG vkyfw,f? tJ'DvdkyJ tjcm; vGwfvyfwJh tzGJUawGuyg oGm;MunfhMuw,f? a'ocHawGudk ar;Mu jref;Mu tcsuftvufawG pkaqmif;Muw,f? ukrP b D ufuvnf; tcsut f vuf awG xkwfay;vmw,f? obm0 ywf0ef;usifqkdif&m cefYrSef;wGufcsufrIawGyg ay;vmw,f? a'ocHawGeJY wki dy f ifry I g &Sw d ,fvYkd ajymvmw,f? tJ'v D kd jzpfaecse dr fm S NCP u tajccHuswhJ vlt Y cGit hf a&; csKd ;azmufra I wG udy k g quf&m S azGvu kd a f wmh pDru H e d ;f aMumifh oufa&muf xdcdkufEdkifwJh olawGudk aqG;aEG;wkdifyifjcif; r&SdcJhwm? a'ocH bmompum;eJY &Sif;jyrI rvkyfcJhwm? a&udp? tdrf&m taxmuftuludpawG tqifrajywmawG oGm;awGU&w,f? tJ'Dawmh olwkdYukd wkdifyif aqG;aEG;rI awG? wku d w f e G ;f csua f wG vky& f w,f? oufa&mufEi dk w f hJ ae&mawGukd ajryHk twdtusqGz J Ydk taMumif;? obm0 ywf0ef;usifeJY vlrIb0 xdcdkufrIawG[m qufET,f aeaMumif;? vlr0 I ef;usif xdcu kd r f ?I toufarG;0rf;ausmif; rIawGukd avhvmzd?Yk em;vnfz?Ykd jyefup k m;Eki dz fv Ykd a kd Mumif; awGukd tBujH yK wku d w f e G ;f csua f wG vkyv f u kd & f ygw,f} [k &Sif;jyoGm;onf/ qufvuf vrf;efcsur f sm; azmfaqmif&mwGif EkdifiHtm;vHk; rvkdufygao;onfrSm tcuftcJwpfck jzpfaMumif;? rvkdufygao;aom EkdifiHrsm;udk vdkufyg Eki da f tmif qufqr Ha I wG wd;k jri hf vkya f qmifzYkd vda k Mumif;? vrf;efcsufrsm;udk bmomjyef xkwa f 0zdYk vda k Mumif; wkdYudk ajymjzpfMuonf/ EIwq f ufMuonf? atmufxyfoYkd qif;Ny;D tjcm; wpfae&modkY qufoGm;&onf/ um;ay:wGif olwkdY ay;vdu k a f om Business & Human Rights Resource Centre \ jrefrmjynf Business & Human Rights taMumif;tusO;f wifjyxm;csur f sm;udk Munfr ho d nf/ www.business-humanrights-org website \ tGe;f jzifh ponf? pD;yGm;a&; vkyi f ef;ESihf vlt Y cGit hf a&; qki d& f m t"du jzpf&yfrsm;udk xnfx h m;onf? a&Tobm0 "mwfaiGU ydkufvdkif;ESifh wkwf-jrefrm a&eHydkfufvkdif;? xm;0,f txl; pD;yGm;a&;Zkef? jrpfqHkqnf? rHk&GmaMu;eD owKwGif; udprsm;tjyif toif;tzGJU vGwfvyfrIESifh tjcm; tvkyform; tcGifhta&;rsm; pojzifh wifjy xm;onf/ ,if;udp&yfrsm;ESifh pyfvsOf; tpdk;& wm0ef&o dS r l sm;? Eki di fa H &; acgi;f aqmifrsm;? wki d ;f &if;om; tzGJUrsm;? t&yfbuf tzGJUtpnf;rsm;? EkdifiHwum tzGJUtpnf;rsm;? owif;Xmersm;ESifh a'ocHrsm;\ ajymMum;csufrsm;? uefYuGufoHrsm;? tpD&ifcHpmrsm; pHEe I ;f rsm;? xkwv f i Tc hf sur f sm;? vrf;efcsur f sm; vIy& fm S ;rI rsm; vGrf;NcHKyg0ifaeonf/ uGJjym;csufrsm;? eD;pyf&ef BudK;yrf;csufrsm;udk &Smrdonf/ um;&yfvu kd o f nf/ wHcg;tzGiw hf i G f tjyiftat; "mwfukd xdawGU&onf/ NrdKUwGif; vrf;wdkYonf tcsdK; tauGUrsm; &SdMuovdk? aygif;qkHMuonfwdkYvnf; &Sdonf/
qufvuf olruyif ]uRer f wdYk 'D OECD vrf;efcsuf Yk c:whJ National awGukd azmfaqmifzYkd 'Drm S &Sw d hJ NCP vda di fa H wGrm S &Sw d hJ NCP awGeYJ Contact Points eJY tjcm;Eki yl;aygif; aqmif&Guf&ygw,f? vrf;efcsufawG xda&mufzYkd todynmay;rIawG jri w hf if&w,f? Ny;D awmh wkdifMum;csufawGudk ajz&Sif;&wmawG vkyf&ygw,f? wki dv f m&if yxrqH;k pwifvufc?H Ny;D &if ppfaq;rIawG vkyNf y;D zsea f jz? aemufq;kH rSm today; xkwjf yefcsua f wG vkyfvkduf&ygw,f? aemufawmh tBuHay;wmawGudk vdu k e f mvm;? rvdu k e f mbl;vm;? qdw k mudv k nf; qufNy;D jyefppf&ygao;w,f} [k qufvuf &Sif;jyonf/
vrf;efcsuf
Slide
23
jynfolawGuawmh rajymawmhygbl;
NyD;awmh ref;Nidrf;armif ajymoGm;wJh pum;awGxJrSm tvGef pdwf0ifpm;p&mawG yg&Sd aeygao;w,f/ ]wyfrawmf umuG,fa&;OD;pD;csKyfu ajymwJh pum; &Sdw,f? Nidrf;csrf;a&;ukd ppfom;avmuf vkdcsifwJhol r&Sdygbl;? ppfom;qkdwm toufay;&wm? olrsm;awG Nidrf;csrf;a&; vkdcsifwm ppfom;avmuf ykdNyD; r&Sdygbl;? uRea f wmfwu Ydk toufeYJ &if;&wmav? y#dyujzpfpOfrm S ajz&Sif;&wm ppfom;yJ? uRefawmfwkdYu 'DNidrf;csrf;a&; tay:rSm tjrwfrxkwfzdkY vdkw,fvdkY AkdvfcsKyfrSL;BuD; rif;atmifvIdifu tNrJ ajymw,f} ]uRefawmfwkdYu olY&JU yifudkpdwfudk cefYrSef;vkdY &wmaygh? ol[m Nidrf;csrf;a&; vdkvm;w,fqkdwmudk uRefawmfwkdY tuJcwfvkdufwmyg? uRefawmfwkdY ppfom;uawmh zGp UJ nf;ykt H ajccHOya'ukd umuG,& f r,fh wm0ef&Sdw,f? zGJUpnf;ykH tajccHOya'udk jyifyg? vufcw H ,f? 'gayrJh topfawmh ra&;qGe Jw YJ ?hJ uRea f wmf vufrcHbl;wJh} ref;Nir d ;f armif&UJ txufyg pum;awGukd zwf&awmh ucsifjynfe,frSm tpkd;& ppfom;awG&JU rSm;,Gif; ypfcwfra I Mumihf aoqk;H oGm;wJh uk;d wef;ausmif;olav; r*smqkdif;tdef&JU "mwfykHuav;udk rsufpdxJrSm jrifa,mifvmrdw,f/ NyD;awmh ppfyGJawGaMumifh rD;avmifjymusoGm;cJh&wJh jynfolawG&JU tkd;tdrfawG? aus;&GmawG? ppfa&Smif 'kuonfawG&JU ykH&dyfawG/ raeYwpfaeYuyJ ppfwyfu zrf;qD;xm;wJh rdrd&JU cifye G ;f udk vTwa f y;zkYd oGm;ajymwJh ucsit f rsK;d orD;av; wpfa,muf t"rusic fh c H& hJ w,fqw dk hJ owif;wpfy' ku f kd zwfvkduf&ygw,f/ atau-47 kdifz,fawG vufu udkifNyD; tm&f yD*sDawG yckH;rSm xrf;xm;wJh ppfom;BuD;awG AkdvfcsKyf BuD;awGu Nidrf;csrf;a&;ukd olwkdYavmuf vkdvm;ol r&Sb d ;l vdYk ajymaecse dr fm S vufxr Jm S tyfww dk pfacsmif;rS r&SdbJ rdrdwkdY&JU toufawGudk zufeJY xkyfxm;&wJh jynfoa l wGtaeeJu Y awmh ajymp&m pum; r&Sa d wmhyg bl;/
,cif azmufcGJrIawGwkef;u pmvnf; rwwf? wu,fvnf; jypfrI rusL;vGef&ygbJeJY azmufcGJrIudk usL;vGefygw,fvdkY twif; t"r ESdyfpufNyD; 0efcH vufrSwf a&;xkd;ckdif;cJhwJh axmufvSrf;a&;awG tmPmykdifawG&JU vkyf&yfawGudk ref;Nidrf;armifu wpfwpfcGcG zGihfcsoGm;cJhwmyg
wpfqufwnf;rSmyJ if;u ]EkdifiHa&; &nf&G,fcsuf&Sd&Sd vkyfw,fvdkY okH;oyfvdkY&w,f? uRefawmf awGUwJh uav;awGudk ar;MunfhwJhtcgrSm a&Twd*kHbk&m;udk azmufcGJckdif;w,f? tmeEmbk&m;ukd ESpfacgufawmif oGm;w,f? &nf&G,fcsufudk &Sdw,f? qGrf;OD;ykn&Sifukd oGm;w,f? uGJwJhtxJrSm qGrf;OD;ykn&Sif ygw,f ]tJ'DaeYrSm wu,f uGJvdkY&Sd&if b,foljzpfjzpf wGufrSmyJ? tmPmydkifawGuvnf; wGufrSmyJ? 'g tpvrfawG vkyfwm? t&yfom;pum;eJY ajym&&if cJwpfv;Hk eJY iSuE fp Sa f umifypfwm? tifrwef &ufpufwhJ tBuH? tifrwef aumufuspfwJh tBuHyJ? tifrwef kdif;pkdif;whJ tBuHyJ? vlUodumt& rvkyfoihfwJh udpyJ? uRea f wmfwYdk autife, f u l vnf; 'Davmuf ki d ;f pki d ;f wJh tvkyfrvkyfbl;}vdkY ajymcJhw,f/ NcHKikH okH;oyf&&ifawmh AkH;azmufcGJrIawGeJY ywfoufNyD; ref;Nidrf;armifu ajzqkdoGm;&mrSm yxr tprSm pD;yGm;a&;orm;awG (a&Tw;l wJh ukrP a D wG)u Eki di f jH cm;ukrP a D wG &if;ES;D jrK yE fr HS a I wG 0ifvm&if olw& Ydk UJ pD;yGm;a&;udk vufvTwf&rSm pdk;&drfwJhtwGuf ,ckvkd Ak;H cGr Ja I wG vkyc fw hJ mvdYk ajymqky d gw,f/ (tpd;k & wm0ef &SdolawGuvnf; xkdtwkdif;yJ ajymcJhw,f) oda Yk yr,fh ref;Nir d ;f armifu qufvuf ajymqk& dm rSmawmh ]EkdifiHa&; &nf&G,fcsuf&Sd&SdeJY vkyfwmvdkY okH;oyfw,f}vdkY ajymqkdjyefygw,f/
'g[m autifef,lu cGJwm? atbDtuf(p)'Dtufzf (ABSDF)u cGJwm? 'g pGrf;tm;jrihf ausmif;om; ppfonfawmftzGJUu cGJwm? wpfcsdefwkef;u zrf;qD;cJh w,f? 2010 wkef;u aemufqkH; cGJwJh w&m;cHu olwkdY rvkyfcJhygbl;vkdY &Sif;vif;yGJ vkyfwmawG &Sdw,f}vdkY ar;cJhw,f/ xka d r;cGe;f udk ajzqk& d mrSmawmh ref;Nir d ;f armif[m &J&J0Hh0HheJY rSefrSefuefuef ajzqkdcJhwm awGU&w,f/ ref;Nidrf;armifu ]tJ'gawGu w&m;cH twkawG? axmifxJrSm awGUcJhwm tckxd rvGwfao;bl;? OyrmawmifilbufrSm bm;tHbufrSm jzpfwmawG? NyD;cJhwJh aygufuGJrIawGu olwkdY rrdbl;? azmufcGJwJhol rdawmh olwkdYu xkwm? rsufpdrSdwfNyD; arhajrmatmif xkwm} ]tJ'D u&ifawGu Armpum; vkH;0 rwwfbl;? pmvnf; rwwfzl;? pm&GufjzLrSm vufrSwfxkd;ckdif;NyD; k;H rSm NyD;cJw h hJ trIawG wHqy du f yfNyD; ESpt f &SnBf uD;awG cswm? wpfoufwpfuRef;awG? tckxdvnf; rvGwf ao;bl;? tJv[ kd mawG &Sw d ,f? wcsK[ Ud mawG r[kwb f ;l ? um,uH&SifawGu vkyfwm? kH;awmfrSmusawmh ayguu f r JG I ok;H av;ckukd olye ky f gw,fqNdk y;D pkcsvu dk w f m/ ao'Pf wpfoufwpfuRef;eJY ESpf&Snf csvkdufwm} ,cif azmufcGJrIawGwkef;u pmvnf; rwwf? wu,fvnf; jypfrI rusL;vGef&ygbJeJY azmufcGJrIudk usL;vGefygw,fvdkY twif;t"r ESdyfpufNyD; 0efcH vufrSwfa&;xkd; ckdif;cJhwJh axmufvSrf;a&;awG tmPmykdifawG&JU vkyf&yfawGudk ref;Nidrf;armifu wpfwpfcGcG zGihfcsoGm;cJhwmyg/ xka d jymqkc d sua f wG twGua f wmh ref;Nir d ;f armifudk c&uf'pf (credit) ay;&rSmyg/ rMumao;rDu aemufqH;k jzpfym G ;cJw h hJ azmufcr JG I awGudk Munfh&if ]aus;awmom;av; apmjrihfvGifu
pmrsufESm - 30 odkY
24
trSwfw&
ukefusp&dwf umrdatmif renf; kef;uefae&wJh jrefrmjynfoa l wG (wpfenf; ajym&&if) usO;f ajrmif;wJh aps;uGuftwGuf jrefrmhpD;yGm;a&; vkyfief;awGeJY pufrv I y ki f ef;awGu pdu k x f w k u f sc& H wJh vQyp f pfrw D mc[m xkdif;EkdifiHxuf trsm;BuD; ydkrsm;ygw,f/ enf;ynm tqifhjrifhrI? uRrf;usifvkyfom; jynfhpHkrIeJY acs;aiG oufoufomom vG,fvG,fulul &&SdEkdifrIawGudk xnfhrwGufcsufbl; qdk&ifawmif jrefrmhpD;yGm;a&; vkyi f ef;&Sia f wGeYJ pufrv I y ki f ef;awG[m xki d ;f pD;yGm;a&; vkyfief;&SifawG tygt0if xdkif; pufrIvkyfief;awGeJY b,fvdkrS r,SOfEdkifygbl;/ xkdif;EkdifiHeJY r,SOfEkdifwm u bmrsm;qef;vJvYkd rawG;apcsiy f gb;l / 2015 vGwv f yfwhJ tmqD,a H ps;uGuf usio fh ;kH wJt h cg xki d ;f Eki di f H tygt0if tmqD,H EkdifiHawGeJY rjzpfrae ,SOfNydKif&rSmyg/ r,SONf yKd iE fi dk & f if NyKd ysuo f m G ;rSmyg/ 'g[m aoa&; &Si;f a&; jyemyg/
a[mif;EGrf;aqG;jrnfhaewJh jzefYjzL;a&;pepf
'Dvq kd kd;usdK;awGukd oufqi dk f&m tmPmydi k fawGvnf; rodr[kwf odMurSmyg/ odvsufeJY vQyfppfrDwmc wkd;&wJh taMumif;&if;udkMunfhzdkY vdkygw,f/ &efukef NrKd a U wmf vQyp f pf"mwftm;ay;a&;tzGUJ Ou| OD;atmifci kd f u ]wpf,lepfrSm yQrf;rQ 22 usyf HI;aeNyD; wpfESpfrSm usyf 185 bDvsH H;I aew,f} vdYk xkwa f zmf ajymqkx d m; ygw,f/ 'Dvdk HI;aewmudk axrdapzkdY vQyfppfrDwmc wkd;wJh enf;tjyif wjcm;enf;vrf; r&Sdawmhbl;vm; qdw k mudk oH;k oyfzYdk vdy k gw,f/ jrefrmEki di fu H xkwv f y kf vdkuforQ vQyfppf"mwftm;&JU oHk;yHkwpfyHk[m vQyp f pf"mwf jzefjY zL;a&;pepf&UJ cRw, f i G ;f tm;enf;rIaMumifh tv[ qH;k H;I ae&mwmyg/ oH;k yHw k pfyq kH w dk hJ yrmP [m enf;enf;aemaem yrmP r[kwfygbl;/ wpfzuf rSmvnf; a[mif;EGr;f aqG;jrnfa h ewJh vQup f pf"mwftm; jzefYjzL;a&;pepfudk tqifhjrifhwifzdkY qdkwmu a':vm oef;aygi;f rsm;pGm &if;ES;D jrK yE f& HS rSmyg/ tm&S zGUH NzKd ;a&;bPf (ADB) vdk Eki di fw H um tzGt UJ pnf;awG&UJ tultnDukd &,l&rSm jzpfovkd vQyfppf pGrf;tm; 0efBuD;Xmeu OD;aqmifNyD; vQyfppf"mwftm; xkwfvkyf jzefYjzL;a&; trsm;ydkif ukrPDBuD;wpfck ckdifcdkifrmrm us,fus,f jyefjY yefY xlaxmifEi dk a f tmif pepfwus taumiftxnf azmfoifhygw,f/ 'Dvo kd mqk& d if tao;pm;eJY tvwfpm; pD;yGm;a&; vkyi f ef;&Sia f wG omrubJ omref jynfoa l wGyg yg0ifci G hf &vmrSmyg/ jynfolYtwGuf jynfolY ukrPDrsdK; jzpfvmrSmyg/ vuf&SdtcsdefrSm yk*vdu vkyfief;&Sif awGukd vQyp f pf"mwfxw k v f y k f jzefjY zL;a&; vkyi f ef;awG aqmif&GufcGifh jyKaeayr,fh b,fvkd rl0g'awGudk tajccHNy;D aqmif&u G c fi G hf jyKaeovJ qkw d mu &Si;f &Si;f vif;vif; r&Sdygbl;/ 0efeJYtm;rQrS atmifjrifrSmrdkYvdkY vQyfppf"mwfudk jynfhjynfhpHkpHk wnfwnfNidrfNidrfvnf; xkwfvkyf jzefYjzL;Ekdifatmif jynfolvlxkvnf; wwfEdkifatmif b,fvkd rl0g'awG csrSwf aqmif&Guf aew,f qkdwmudk vQyfppf pGrf;tm; 0efBuD;Xmeu &Sif;&Sif;vif;vif; csjyoifhygw,f/ jynfolY&ifrSm &Sif;vif;NyD; yl;aygif; yg0ifvmatmif aqmif&GufzdkYu tpdk;&&JU wm0ef0w&m;yg/
REF ; Dalily Eleven (October 31,2013) ; Dalily Eleven (November 1,2013)
vuf&SdtcsdefrSm yk*vdu vkyfief;&SifawGudk vQyfppf"mwf xkwfvkyf jzefYjzL;a&; vkyfief;awG aqmif&GufcGifhjyKaeayr,fh b,fvkd rl0g'awGudk tajccHNyD; aqmif&GufcGifh jyKaeovJ qkdwmu &Sif;&Sif; vif;vif; r&Sdygbl;
qdkwmudk oabmaygufrSmyg/ trSefu jynfolvlxk BuD;[m aeYpOf pm;0wfaea&;twGuf cufcufcJcJ ke;f uefaeMu&wmyg/ 'DtxJrm S tao;pm;eJY tvwfpm; vkyfief;&SifawGvnf; ygygw,f/ vQyfppfpGrf;tm;
vQyfppfrDwmcu wkdif;jynf pD;yGm;a&;tay: tusdK; oufa&mufyHkudk oHk;oyfwJhtcg rjzpfrae xnfhoGif; wGufcsuf&r,fh tcsufwpfcsuf &Sdygw,f/ 'gu tdrfeD;csif;EkdifiHawGeJY ,SOfMunfhwJhtcg &SdwJh wkdif;jynf ukex f w k v f y ki f ef;awG&UJ ,SONf yKd iE fi dk p fr G ;f yg/ OyrmtaeeJY xdkif;EkdifiHeJYyJ ,SOMf unfh&atmifyg/ Daily Eleven &JU pm&if;Z,m;udk ukd;um;ajymyghr,f/ tdrfoHk; vQyfppf rDwmcudk CentsKWh eJY wGuc f sur f ,fq& dk if jrefrmu 6.26 &SNd y;D xki d ;f u 9.03 &Sy d gw,f/ jrefrmu enf;ygw,f/ 'gayrJh pD;yGm;a&;oHk;udkMunfh&if jrefrmu xkdif;xuf wpf,lepfrSm 6.98 cents (6770) usyf ydkrsm;ygw,f/ pufrv I y ki f ef;rSmvnf;yJ jrefrmu xki d ;f xuf wpf,e l pfrm S 3.28 cents (3181 usyf) ydkrsm;ygw,f/ wpfzufrSm wpfOD;csif; 0ifaiGudk MunfhwJhtcg xkdif;EkdifiHu jrefrmEkdifiH xuf 7.31 q ydkrsm;ygw,f/ oH;k Eki d f jzKe;f Eki dw f hJ xki d ;f jynfoa l wG (wpfenf; ajym&&if) us,fjyefYwJh aps;uGuftwGuf xkdif; pD;yGm;a&; vkyi f ef;awGeYJ pufrI vkyi f ef;awGu pdu k x f w k u f sc& H wJh vQyfppfrDwmc[m jrefrmEkdifiHxuf trsm;BuD; enf;aeygw,f/ oHk;jzKef;zdkY aeaeomom aeYpOf
25
tvsO;f oifo h jzifh aemufwpfcsuf pOf;pm;oifo h nf rSm Oya' [lonfrm S vltrsm; tusKd ;&Sz d ?Ykd vkyi f ef;pepf us vG,u f z l ?Ykd tNcr d ;f tajcmufr&S?d raoGwrf; vdu k e fm Edi kz f ?Ykd vdu k e f mvQif tusKd ;&So d nf[k odv, G jf rif vG,z f Ykd vdt k yfygonf/ vlawG tcuftcJjzpfatmif? vkyi f ef;vky& f wmrvG,u f a l tmif? trsm;twGur f [kw?f Edi ki f H wnf aqmuf&mwGif tusKd ;rjzpf? onfvq kd v kd Qif Oya't*Fg&yf rsm;ESihf rjynfp ha Hk wmhacs/ xda Yk Mumifh ynm&Siw f Ykd a&G;vdu k f aom acgif;pOfonf avsmfuefoifhjrwfvSygonf/
Oya' [lonfrSm vltrsm; tusdK;&SdzdkY? vkyfief;pepf us vG,fulzdkY? tNcdrf; tajcmufr&Sd? raoGwrf; vdkufem EdkifzdkY? vdkufemvQif tusdK;&Sdonf[k odvG,f jrifvG,fzdkY vdt k yfygonf/ vlawGtcuftcJjzpfatmif? vkyi f ef;vky& f wmrvG,fulatmif? trsm;twGufr[kwf? EdkifiH wnf aqmuf&mwGif tusdK;rjzpf? onfvdkqdkvQif Oya't*Fg&yf rsm;ESifh rjynfhpkHawmhacs
{&mr atmifjrifrIBuD;[k IjrifyHk&
wpfenf;tm;jzifh Edi ki f w H pfck wnfaqmuf&mwGif tESD EdkifiH\ Opm"e (National Assets) ESifh ywfouf wGif;xGufvkyfief;rsm;\ a&&Snf pGrf;aqmifEdkifrIudk azmfjyoGm;jcif; jzpfonf/ wpfEi kd i fv H ;kH xGuu f e kw f efz;kd \ 1 &mcdi kE fe I ;f rQyif r&S[ d l w&m;0if pm&if;Z,m;rsm;wGif azmfjyxm;aom owKwi G ;f u@udk (rajymaomfvnf;) tm;rvdk tm;r& jzpfyHk&onf/ odkYaomf owKwGif; 0efBu;D Xmeurl yrmPonfyif {&mratmifjrifrBI u;D [k Ijrify& kH \/ taMumif;rl ay:vpDr0 l g' tajymif;tvJ? pnf;rsOf;Oya' tajymif;tvJ? XmezGp UJ nf;yHk tajymif; tvJ? pepfwus a&G;cs,faom vl tajymif;tvJ? bmukdrQ rnfrnf&& rvkyfaomaMumifhwnf;/ vludk rajymif;vJva kd omf odw Yk nf;r[kwf rajymif;vJEi kd a f omf wdk;wufajymif;vJrI jzpfay:aom t&nftcsif;odkYrl ajymif;vJ wd;k wufa f tmif aqmif&u G E fi kd & f ayvdrr hf nf/ XmezGp UJ nf;yHa k Mumifh wd;k wufrI t[eft Y wm; jzpfaeonf udv k nf; jrifoy d kH r&acs? ,aeYtxd jrifae &onfum; ,cif ppftpdk;& vufxuf tqufqufu twdkif; aemufaMumif;jyef c&D;ESifaeyHkudkomwnf;/ bD(vf)qmvDAefu ]jrefrmEdi ki ft H wGuf wGi;f xGuf vkyfief;rsm;\ vkyfxHk;vkyfenf; pepfyHkpHwpfck azmfaqmifjcif;} (Developing a Model of Mining
Regulatory System For Myanmar) [laom acgi;f pOfjzifh wifjyaqG;aEG;onf/ ae&mwGif vkyx f ;kH vkye f nf;pepf [lonfrm S Oya' (Act of Law)? pnf;rsO;f (Rules) ESifh enf;Oya' (ac:) vkyfxHk;vkyfenf; (Regulations) toHk;cs Oya' tqifhoHk;qifhpvHk;udk qdkvdkonf[k oabm&ygonf/ taMumif;rl Oya' jy|mef;csufrsm; r&SdbJ pnf;rsOf; jy|mef;csufrsm;[l r&Sd? tvm;wlpGm pnf;rsOf; jy|mef;csufrsm;tay: rlwnfom enf;Oya' (ac:) vkyx f ;kH vkye f nf;rsm;udk owfrw S jf y|mef;Edi ko f nf/ vkyx f ;kH vkye f nf;rsm;tay: rlwnfomvQif tvkyfcGifvkyfief; tao;pdwf efMum;csur f sm;udk a&;qGu J m toH;k jyKonfh puf,&m;? vkyy fu kH i kd y fe kH nf;em? uRr;f usir f ?I ypn;f t&nftaoG;ESihf twdkif;twm? (standardized equipment, work procedures, workmanship, materials) ponfwu Ykd kd yHkpHwus pHEIef;rDrD toHk;jyK&ygonf/ odkYjzifh vufawGU vkyfief;wGif ,if;onf ta&;tBuD;qHk; jzpfonf/ txl;tm;jzifh tvkyfcGif ab;uif; usef;rma&;ESifh ab;ywf0ef;usiftwGuf Oy'f t&m,f rusa&muf apa&;wdu Yk kd xde;f odr;f apmifa h &Smuf Edkifrnf jzpfonf/
jcif;Mum;BuD;ESifh a&cyfovdk
xdt Yk jyif vkyi f ef;vkyy fi kd c fi G hf vdi kp f if rsm;ESihf pmcsKyfpmwrf; [lorQonf vnf; vkyfxHk;vkyfenf; jy|mef; csufrsm;ESifhtnDom jzpf&ygonf/ odr Yk [kwy f gu Oya't&mwGif tusKH ; r0if? w&m;vufvGwf ay;xm; aom trder Yf sm;omvQif jzpfvr dr hf nf trdeYr f sdK;udk xkwfjyefjcif;? ,if; twdi k ;f vkya f qmifjcif; [lorQonf tvkyfvkyf&mwGif IyfaxG;ayGvD jzpfonf ursm;ojzifh vkyfief; zifhaES;jcif;? xkwfukef pHrrDjcif;? tvkyc fi G f t&,frsm;jcif;wdYk tjzpf rsm;onf jcif;Mum;Bu;D ESihf a&cyfovdk jzpfojzifh a&tenf;i,f ygvm onfyif csD;rGrf;zG,fjzpf\/
26
armifpGrf;&nf
tBudK aq;oifwef;
]tBuKd aq;oifwef;} qkw d mudk &Si;f jycsiy f g ao;w,f/ Armjynf vGwfvyfa&; &NyD;pumvrSm q&m0ef tvGef&Sm;vdkY q&m0efeJY usef;rma&;rSL;awG tjref &&Sda&;udk jrefrmtpdk;&u BudK;pm; tm;xkwf&mrSm ]tBuKd aq;oifwef;} qkw d mvnf; yg&c dS y hJ gw,f/ owr wef;rSm paumvm;&Spf &olrsm;eJY ody?H ocsFm? t*Fvy df pm trSwa f umif;olrsm;udk pwki dy f ifac: axmufya hH Mu; ay;NyD; oifwef;ac:,lcJhygw,f/ tJ'Dwkef;u 10 wef; r&Sd/ &Spfwef;NyD;&if wuodkvf0ifwef; ac:ygw,f/ &Spfwef;eJY wuodkvf0ifwef;rSm ZD0aA'? "mwkaA'? lyaA'eJY tydo k csm F udk tBuKd aq;oifwef; ausmif;om; rsm; oif,& l ygw,f/ jrefrmpm? t*Fvy dp f meJY d;k d;k ocsm F wkdYudkawmh wjcm; ausmif;om;awGvdkyJ ,l&ygw,f/
tquftoG,f rjywfvS
tBuKd aq;oifwef; pmar;yGBJ u;D (wpfEp Sw f pfcg ppfw,f? ESpc f gppf&mrSm ESpc f gv;kH uRea f wmfuzsm;ygw,f/ wpfcgu tla&mifief;zsm;? wpfcgu umv0rf;a&m*g? raoHk wrnf cHpm;&NyD; pmar;yGJ usvdkY 10 wef; jyefajzwJh tcgrS wpfBudrfwnf;atmifNyD; rav; wuov kd u f kd wuf&ygw,f/ wuodkvfa&mufwm uRefawmfu olwdkY ESpfOD;xuf wpfESpf aemufusygw,f/ olwdkY ESpO f ;D rSm uda k tmifcifua kd wmh vl;kd ? oabmaumif;olrYkd cifygw,f/ armifarmifndKukdawmh 0wKzwf 0goem? pmay0goemwlvYkd wGr Jo d m G ;wm jzpfygw,f/ uda k tmif cifu um,Avorm;yg/ tav;rwmuvGv J Ydk bmrS
q&m0efygyJ jyZmwf
armifarmifnKd u uRea f wmfa h tmuf 2 ESpf 3 ESpa f vmuf i,fw,f/ pmtkyfxkwfa0wmu uRefawmfhxuf rsm;ygw,f/ olv Y kd pmtkyx f x l Bl u;D awGvnf; uRea f wmf ra&;Ekdifyg/ rsm;rsm;vnf; ra&;wwfyg/ uRefawmfu uAsmorm; jzpfaevdv Yk m;rod? wdw k y kd J a&;wwfygw,f/ pyfrw d e k ;f ajym&r,fq& kd if? tBuKd aq;oifwef;rSmwke;f u trSwf 1 txuausmif;? ausmif;om;or*pmapmifrm S
3 uGufpD ay;xm;NyD;jzpfNyD; avsma f Mu; r,lxm;wJh v,form; 5 OD;eJY jyem jzpfcw hJ m jzpfygw,f/ tcif;jzpfwJh aeYu wm0ef &SdolawGu NcHpnf;dk;vmcwfNyD; ajrBu;D awGvmzdw Yk t h J ay: v,form; wpfOD;u avsmfaMu; r,lxm; aMumif;eJY avsmfaMu;ay;r,f
qd& k ifvnf; rQwpGmay;zkYd awmif;qdk cJhygw,f/ v,f,majr tjiif;yGm;rI jyemudk wm0ef&Sdol wpfOD;u trdefYtmPmoHk;NyD; ajz&Sif;cJhwJh tay: xm;0,f 88 rsKd ;quf yGiv hf if; vlt Y zGt UJ pnf;&JU acgi;f aqmifwpfO;D jzpfol OD;ausmfaomif;u tckvdk
ajymygw,f/ ]uRefawmfwdkY tjrif uawmh wm0ef&SdolawGbufu ndn E d i Id ;f Edi I ;f vky& f r,f? tckvuf&dS Eki di fa H wmf tBu;D tuJ tawmfrsm; rsm;uvnf; Murf;Murf;wrf;wrf; rajymbl;? jynfoa l wGeYJ ndn E d i Id ;f Edi I ;f vkyfNyD; 'Dae&mrSm b,fvka d qmuf r,fqdkNyD; olwkdY csjyaygh? rif;wkdYudk
27
vufeufui dk r f sm;bufu em;vnfwmu vufeufcs tvif;0ifa&; vrf;aMumif;vkYd em;vnfwm jzpfygw,f/ olwkdY vkdvm;wmu olwkdY&JU tem*wf uHMurmudk udk,fwkdif zefwD;Ekdifr,fh EkdifiHa&;tmrcHcsufeJY tum tuG,fawG jzpfygw,f/ 'Dvdk tmrcHcsufawG &&SdzdkY twGuf wpfjynfv;Hk vuPmaqmif Eki di fa H &; awGq U Hk aqG;aEG;yGJBuD;awGuae tajz&SmzdkY vufeufukdif tkyfpkrsm;u vdkvm;wm jzpfygw,f/ tpd;k &bufu ajymif;vJvmrIawGua kd wmh 0efBu;D OD;atmifrif;wkYd ajympum;rsm;rSm awGE Ui dk Nf y;D aemufq;Hk awG& U wmuawmh ]atmufwb dk mv 1 &ufaeY} orw&JU a&'D,dkrdefYcGef;rSm typftcwf&yfpJa&; vufrSwf a&;xkd;NyD;&if tiftm;pk tm;vkH; yg0ifwJh awGUqkH aqG;aEG;yGBJ u;D wpf&yf usi;f yoGm;r,f qkw d mudk xnfo h i G ;f ajymMum;oGm;wm jzpfygw,f/ tck ]Ek0 d ifbmv 1 &uf} aeY rdec Yf e G ;f rSmvnf; Eki di fv H ;Hk qki d& f m typftcwf&yfpa J &; vufrw S a f &;xk;d Ny;D onfEi S fh Eki di fa H &; aqG;aEG;yGq J i dk & fm vkyi f ef;pOfrsm; pwifrnfqNdk y;D orwu xyfrH twnfjyK ajymMum;oGm;wm awGU&ygw,f/ vkdifZm xdyfoD; aqG;aEG;yGe J YJ ywfoufvYdk if;aqG;aEG;yGu J kd BuKd qa dk Mumif;? aqG;aEG;rIrsm;rSm tjyKoabmaqmifNyD; jynfolvlxk wpf&yfv;Hk vdv k m;wJh a&&Snf cki dr f mwJh Nir d ;f csr;f a&;&&S& d ef OD;wnf aqG;aEG;aewmudk od&wJhtwGuf 0rf;ajrmuf aMumif;eJY &v'faumif;awG &&SdNyD;? typftcwf &yfpa J &;qki d& f m oabmwlnc D suf vufrw S a f &;xk;d yGu J kd vufeufukdif wkdif;&if;om; tzGJUtpnf; tm;vkH; wufa&muf&ef BuKd qv dk su& fa dS Mumif; pojzifh xnfo h i G ;f ajymqkdoGm;wm awGU&w,f/
dk;&Sif;aom pdwftcHrsm;jzihfom
tck awGU jrifae&wJh tajctaersm;t&awmh a0;uGm vSwJh c&D;&JU yxrqkH; ajcvSrf;tjzpf typftcwf &yfpa J &; vufrw S a f &;xk;d Eki dr f ,fh tvm;tvmawGukd awGU jrifae&ygw,f/ 'Dae&mrSm ta&;BuD;wJh tcsuf uawmh oHo,tjrifrsm;eJY rcsOf;uyfzdkYeJY jzpfEkdifajc &Sw d hJ tcsur f sm;u pwif csO;f uyfzYkd qkw d mawG jzpfw,f/ oHo,rsm; ajyaysmufzq Ykd & dk mrSm bufwpfzufwnf;u oHo,&SdcHae&wm r[kwfbJ ESpfzufvkH;rSm t&SdcHae &wmjzpfw,f/ ESpfaygif;rsm;pGm MumwJh umvtwGif; ESpfzufpvkH;rSm ajymp&mawG &SdaerSm jzpfygw,f/ 'gaMumifh oHo,rsm;udk tajymeJY pwif tmrcH&rSm jzpfayr,fh wu,f ajyaysmufrSmuawmh vufawGU vkyfaqmifrIjzpfpOfawG &SdvmwJhtcgrS jzpfvmrSmyg/ vufawGU vkya f qmifrq I & dk mrSmvnf; wpfzufew YJ pfzuf tavQmhtwif; vkyfEkdifajcudk wGufqNyD; ae&m csex f m;Ny;D rSom jzpfEi dk r fm S yg/ 'gaMumihf awmif;qkr da I wG [m wpfzufvrf;ydwf tajctaersKd; ra&mufzdkYawmh vdkygw,f/ upfqif;*sm;&JU ]uaomif;ueif; ESpfrsm;} qkdwJh pmtkyfxJrSm jynfwGif;ppfawGeJY ywfoufvdkY wpfzufu Nidrf;csrf;a&; wu,f vkdvm;vmvkdY urf;vSrf;wJhtcg tjcm; wpfzufu ol tm;enf;rI &Sa d evdv Yk m;qkw d hJ oHo,rsKd;eJY csOf;uyfNyD; vkya f qmif &mu jynfwGif;ppfawG[m jyefNyD; oHo&mvnfoGm; wwfaMumif; a&;om;xm;wmudk trSwf&rdygw,f/ 'gaMumifh ESpz f uf k;d pif;aom pdwt f cHrsm;jzihf csO;f uyf oihfMuaMumif;yg cifAsm;/
okH;yGifhqkdif qdkwm
wkdif;&if;om; vufeufudkif 17 zGJU&JU 3 &ufMum tpnf;ta0;rSm typftcwf&yfpa J &;udpu kd OD;pm;ay; aqG;aEG;vkdaom tzGJUrsm;eJY typf&yfa&;ESifh EkdifiHa&; aqG;aEG;yGJudk yl;wGJ vkyfaqmifvdkaom tzGJUrsm;qkdNyD; uGjJ ym;rI&c dS a hJ yr,fh aemufq;Hk rSm typf&yfa&;eJY Eki di fa H &; aqG;aEG;yGJonf cGJjcm;vdkYr&[k qkH;jzwfNyD; aqG;aEG;cJh Muw,fvYdk od&ygw,f/ 'Dvkd wki d ;f &if;om;vufeufui kd f tzGr UJ sm; pkp H n Hk n D e D YJ typf&yfa&;? Eki d i f a H &; aqG;aEG;a&; qkdwJh owfowfrSwfrSwf acgif;pOfwpfckatmufrSm aqG;aEG;vmEkdifwJh tajctae[m jrefrmhEkdifiHa&;&JU xl;jcm;vmwJh oGifjyifawG jzpfygw,f/ 1989 rwki dr fu D awmh vufeufui dk t f zGa UJ wGxr Jm S tiftm;tBuD;qkH;jzpfwJh ArmjynfuGefjrLepfygwD wnf&SdaeNyD;? wpfzufu wkdif;&if;om;vufeufukdif tzGJUrsm;eJY wpfzufu tmPm& rqv tpdk;&qkdNyD; &SdcJhwmyg/ 'Dtiftm; 3 pkMum; EkdifiHa&;t& aphpyf aqG;aEG;Ny;D nE di dI ;f tajz&SmEki d& f if jynfwi G ;f Nir d ;f csr;f a&; &r,f? wki d ;f jynftajctae aumif;vmr,fqNdk y;D ,lq wmawG &Sc dz hJ ;l ygw,f/ tJ'u D mvu wkwjf ynfuvnf; 'Dtwki d ;f tBuHay;zl;w,fvYdk od&ygw,f/ Tripartite qkw d hJ 3 yGiq fh i dk f aqG;aEG; tajz&Sma&;qkw d hJ oabmw&m; [m tJ'D tcsdefuwnf;u pvmcJhykH&ygw,f/ AuyNyKd uo JG m G ;Ny;D aemufrm S awmh jrefrmhEi dk i fa H &;rSm usef&a dS ewJh t"du tiftm;BuD; 3 ck[m e0w tpk;d &? NLD eJY wkdif;&if;om;vufeufukdifawG jzpfw,f/ 'Dtcse dr fm S wki d ;f &if;om; vufeufui dk r f sm;bufu Tripartite qdw k hJ toH us,fus,favmifavmif Mum;cJ& h ygw,f/ 'Daemufyi dk ;f 2008 zGp UJ nf;ykO H ya' usvm? a&G;aumufyJG rsm; usif;yNyD; tpdk;&opf wufvmwJhtcgrSmawmh tiftm;pkawGu pkp Hn Hk n D D jzpfvmMujyefygw,f/ jrefrmh Eki di fa H &;rSm yg0if ujyvmolawGxr Jm S 3 yGiq fh i dk o f mru awmhbJ wkdif;&if;om; EkdifiHa&;ygwDrsm;? tjcm;aom twkduftcH ygwDrsm;eJY wpfpkHwpf&m tm;&SdvmwJh t&yfbuf tzGt UJ pnf;rsm;? wki d ;f jynf&UJ a&Sa U &;aemufa&; udk em;vnfwJh ynm&Sifrsm; pojzifh pkHnD rsm;jym;vm ygw,f/
'Dvdk wkdif;&if;om;vufeufudkif tzGJUrsm; pkHpkHnDnDeJY typf&yfa&;? EkdifiHa&; aqG;aEG;a&; qkdwJh owfowfrSwfrSwf acgif;pOfwpfckatmufrSm aqG;aEG;vmEkdifwJh tajctae[m jrefrmhEkdifiHa&;&JU xl;jcm;vmwJh oGifjyifawG jzpfygw,f
wkdif;&if;om;vufeufukdifrsm;eJY Auy xdyfoD; acgif;aqmifrsm; awGUqkHwJh tpnf;ta0;wpfck 0e,f yefqef;rSm usif;yzl;ygw,f/ tJ'Dtcsdefu KNU ukd,fpm; z'dkapmatmifeJY z'kdref;&SmwkdY wufa&mufcJh w,f/ KIA uawmh OD;b&efqkdif; ukd,fwdkfif wufa&mufcJhNyD; olYZeD;eJY orD;yg vdkufygvmcJhw,f/ KNPP u OD;xJzl;zJ wufa&mufNyD; tjcm; &ckdif? csif;? yavmif pwJh tzGJUi,fav;awGvnf; yg0ifygw,f/ tJ't D cse du f t"dutm;jzifh bk& H efol OD;wnfwu dk a f &; qkdwJh tajccHatmufrSm Auy oabmxm;awG vTrf;rkd;wJh aMunmcsufudk 0kdif;NyD; vufrSwfa&;xdk;cJh Muwm jzpfygw,f/ aemufydkif;rSm 'DaMunmcsufudk Akv d c f sKyjf ru oabmrwlcw hJ t hJ wGuf z'ka d pmatmif[m u&ifjynfe,fukd rjyef&b J J autki dt f r dk m S wpfEp Sa f vmuf oGm;ae&Ny;D ? z'kr d ef;&Smuawmh A[ka d umfrwD0iftjzpfu &mxl;csc& H w,fvYkd od&w,f/ 'guawmh wki d ;f &if;om; ta&; oefYoefY r[kwfwJh t,l0g'a&;&mawGeJY a&m,Sufaecsdefu EkdifiHa&; jzpfygw,f/ tck 17 zGUJ awGq U r Hk u I awmh rnfoa Ykd om aemufcH oabmw&m; (okdYr[kwf) tiftm;pk wpfcku MoZm oufa&mufaewm r[kwfwJh wkdif;&if;om; vlenf;pk rsm;&JU ta&;oufoufukd aqG;aEG;MuwJh yGJjzpfw,f/ 'gaMumifh 'DaqG;aEG;yGu J xGua f y:vmwJh tajzawG[m tpd;k &bufuvnf; wGu& f ? q& vG,u f w l hJ tajzawGyJ
jzpfygvdrfhr,f/ vuf&Sd tpkd;&eJY awGUqkH aqG;aEG;rIrsm; tm;vkH;avmuf[m BudKwif uefYowfrIrxm;wJh aqG;aEG;yGa J wG jzpfwm awG& U w,f/ wifjycsuf tm;vk;H avmuf[m wkdif;&if;om; vufeufukdifrsm;bufu jyKpkvmwJh tqkdjyKcsufawGyJ jzpfw,f/ 'DtqkdjyKcsuf awGudkyJ tajccHNyD; tpkd;&bufu jyifqif jznfhpGuf ndEIdif;wmawGudkom vkyfcJhw,fvdkY od&w,f/
tpdk;&bufu tmrcHcsuf
vuf&Sd aqG;aEG;yGJjzpfpOfawGrSmukdyJ tpkd;&bufu ajymif;vJvmwmawGvnf; awG& U ygw,f/ 2012 ckEp Sf arv 3 &ufaeYu xkwfjyefwJh orw OD;odef;pdef&JU ]jynfaxmifpktqihf Nidrf;csrf;a&; aqG;aEG;jcif;} qkdwJh tcsuf 8 csuy f g vkyi f ef;pOfrm S wki d ;f &if;om;rsm;bufu vufrcHEkdifwJh tcsufawG yg0ifcJhygw,f/ tJ'gawG uawmh ygwDaxmifNyD; a&G;aumufyGJ0ifa&;? zGJUpnf;ykH Oya'tm; vufc& H efEi S hf jyifqifvo dk nfh udpr sm;&Sy d gu vTwfawmftwGif; trsm;oabmwl qEESifh tnD aqmif&u G a f &; pwmawGeYJ xm0& Nir d ;f csr;f a&;twGuf Oya'abmiftwGi;f tNy;D tyki d f 0ifNy;D tajccHOya'ESihf tnD aexkdif? oGm;vm? vkyu f kdif pm;aomufa&; pwmawG jzpfygw,f/ 'Dtcsufrsm;udk wkdif;&if;om;
28
tJ'Dtay:u pmawG[m 25-8-2013 we*FaEGaeYrSm jyKvy kc fw hJ hJ q&mBu;D OD;atmif&e dS f 85 ESpa f jrmuf arG;aeY txdr;f trSwt f jzpf umwGe;f wynfa h wG&UJ trSww f & rQa0cJw h hJ ykE Hy dS p f m&Gux f u J q&m umwGe;f OD;atmif&e dS f b0 tESpfcsKyf taMumif;t&mawGyJ jzpfygw,f/ 'gayrJh tJ'DpmxJrSmygwJh (,aeYtcsdeftxd wpfOD;wnf; usef&pfaom oufawmf&Snf umwGef; q&mBu;D jzpfonf) qkw d m[m 30-10-2013 Ak'[ ;l aeY reufydkif;txdom jzpfygw,f/ q&m umwGef;OD;atmif&Sdef[m 30-10-2013 Ak'[l;aeY reuf 12 em&D 20 rdepfrSm uG,fvGefoGm;cJh ygNyD/ uRefawmfwkdY jrefrmEdkifiH Zmwfvrf; umwGef; a&;qGz J efw;D ol umwGe;f q&mawG&UJ a&Sa U qmif enf;ay; vrf;jy umwGe;f q&mBu;D q&mumwGe;f OD;atmif&e dS [ f m jrefrmEkdifiH pme,fZif; umwGef; tokdif;t0kdif;uae tNyD;tykdif xGufcGmoGm;cJhygNyD/ q&m umwGef; OD;atmif&Sdef[m usef;rma&; csKdUwJhNyD; ESpftawmfMum tdrx f r Jm S yJ aeaecJ& h wm tck uG,v f e Go f m G ;wJt h xdygy/J q&m umwGef; OD;atmif&Sdef[m ykodrfNrdKUuae &efukefudk a&mufvmNyD; tJ'Dumvu emrnfBuD; (armifue dk n YJ r D sm;) em&Dqi dk r fm S tvky0 f ifvy kc fy hJ gw,f/ q&mumwGe;f OD;azode;f eJY wpfNrdKw U nf;om;awG jzpfyg w,f/ q&m umwGef;OD;azodef;&JU tm;ay;ulnDrIeJY umwGef;avmuxJ a&mufvmygw,f/ yifukd t&nf
uRefawmfwkdY jrefrmEdkifiH Zmwfvrf; umwGef; a&;qGJzefwD;ol umwGef;q&mawG&JU a&SUaqmif enf;ay;vrf;jy umwGef;q&mBuD; q&m umwGef;OD;atmif&Sdef[m jrefrmEkdifiH pme,fZif; umwGef; tokdif;t0kdif;uae tNyD;tykdif xGufcGm oGm;cJhygNyD/ q&m umwGef; OD;atmif&Sdef[m usef;rma&; csKdw U NhJ yD; ESpt f awmfMum tdrfxJrSmyJ aeaecJh&wm tck uG,fvGefoGm;wJhtxdygyJ
tcsif;uvnf; &Sdawmh umvrMumcifrSmyJ vlodrsm; xif&Sm;vmwJh umwGef;q&mwpfa,muf jzpfvmcJhyg w,f/ 'Daemuf armifudkeJY nDrsm; em&Dqkdif tvkyfu xGufNyD; umwGef;ynmeJY toufarG;0rf;ausmif;jyKwJh umwGe;f q&mb0udk 0ifa&mufcy hJ gw,f/ 1959? 1960 ESpa f wGrm S xkwa f 0cJw h hJ paeaeY tywfpOfxw k f (bm;rm; pwm;) q,fjym;wefpmapmif rsuE fm S zk;H u (OD;vlaygeYJ
29
oda Yk omf aoolvnf; at;at; rae&/ &Sio f v l nf; at;at; rae&onfh ajr,m azmfxw k r fr I sm;yifjzpfonf/ usL;ausmf &yfuGufrsm;&Sd &Sifvsuf &Sdolrsm;vnf; z,f&m S ;jcif; cH&onf/ xdjYk yif pDru H e d ;f e,fajr owfrw S f vnf;aumif;? ppfwyfe,fajr owfrw S f vnf;aumif;? ajr,mrsm;udk odrf;qnf;jcif;rsm;vnf; &SdcJhonf/
ajruGufESifh vGJcJh&
ppftpd;k &vufxufwi G f '*HNk rKd o U pfukd azmfxw k f tpd;k & 0efxrf;rsm;tm; ajruGufrsm; csxm;ay;cJhzl;onf/ xdp k Ofu 0efxrf;vkyo f uf uefo Y wfr& Io dS jzifh uRea f wmf r&vdkufyg/ xdkYaemuf '*Hk (awmif)? '*Hk (qdyfurf;) NrKd r U sm; azmfxw k f 0efxrf;rsm;tm; xyfrH csxm;ay;chJ aomfvnf; uRea f wmfu &efue kw f i G f r&Sa d wmh/ wm0ef us&m NrdKUe,frsm;wGif NrdKUuGufopfrsm; azmfxkwfrI &Sdaomfvnf; uRefawmfu aemufusaejyefonf/ 0efxrf;b0 tESpo f ;kH q,fausmf wm0efxrf;aqmifchJ aomfvnf; ajruGuE fi S hf ywfouf xD;awmfwifyv JG nf; rrD? qGr;f awmfBu;D yJv G nf; rrD vGc J& hJ onfcsn;f jzpfonf/ 0efxrf;b0wGif &onfh vpmav;jzifh 0rf;0? cg;vSatmif renf; kef;uefae&onfh ,ckvdk umv BuD;wGif udkf,hf0if;udk,fhNcHESihf aevdkaom qErSm pdwu f ;l ,Of tdyr f ufrQom jzpfygonf/ vpm oufouf& 0efxrf;rsm;tzdkY udk,fh0if; udk,fhNcHESifh aeEkdifa&;rSm tajzr&Sdaom ykmwpfyk'fvdkom jzpfawmhonf/
tdrfNcHajr aps;rsm; jrihfwufvmjcif;onf aep&m r&Sdolrsm;u tvkt,uf vkduf0,faejcif;aMumifh r[kwfay/ aep&m r&Sdolrsm;onf 0,fp&maiGvnf; &Sdvdrfhrnf r[kwfyg/ aiG&SifaMu;&SifwdkYu ig;yGuf&m ig;pmcs vkduf0,faejcif;aMumifhjzpfonf/ xkdol wkdYonf/ rawmfavmbjzifh tdrfNcHajraps;udk vuf0g;BuD; tkyf aps;uGuftjzpf zefwD;aejcif;omjzpfonf
wlaomfvnf; ae&mXme (Xme&) awmh uGmcsif uGmrnf/ wpfcgwpf&H &mxl;xuf Xme&u ydk ta&;yg aewwfygonf/ rnfodkYyifqdkap 0efxrf; vkyNf y;D aeYcsi;f ncsi;f csr;f omvmonfu olt Y aMumif; ESifholom jzpfygvdrfhrnf/
rjynfhwwfyg/ xkdaiGrQavmufjzifh awmNrdKUuav;u oifw h ifa h om tdrNf c0 H if;wpfck r&avmufay/ &efue k Nf rKd U wGif wdu k c f ef; iSm;aevQif ESpE fp Sp f mrQyif rvHa k vmufay/ olY arQmfvifhcsuf? olYqE &SdcJhaomfvnf; yifpif,l&ef tcsdefrwkdifrD ol uG,fvGefcJhNyD/ ,ckawmh udk,hf0if; udkf,fhNcHESifh ae&zdkY aeaeomom ESpfay? ajcmufay ajrusi;f av;rSmyif vJavsmif;cGihf r&cJ/h rD;oN*K [p f uf twGif;rSm jymjzpfoGm;&acsNyD/
jzpfEkdifvQif tcsdefqGJxm;
yifpif,Nl y;D vQif oifw h ifa h om ud, k 0 hf if; ud, k Nhf ca H v;ESihf aecsic fa Jh om uRea f wmhZ f eD;onf tcse dr f wdi kr f D uG,v f e Gf cJhNyD jzpfonf/ ol raobJ yifpif,l&onfhwkdif olYqE jynf0 h vdrr fh nf r[kwa f y/ oda Yk omf olonf pdwa f umif; ESvHk;aumif; &SdoljzpfNyD; tukodkvfenf;oljzpf vlY jynfodkY &ufwdkwkdjzifh jyefa&mufaumif;? jyefa&muf Eki dy f gonf/ vljY ynfoYkd oljyefvmcGiBhf uKH vQif olcspa f om trdjrefrmjynf odkYom jyefvmvdrfhrnf xifonf/ tu,fom vlYjynf (jrefrmjynf) odYk &ufwkdwdkjzifh jyefvmcGihf BuKH vQif tvsip f vdk csuc f si;f Bu;D jyefrvm&ef wm;jrpfvdkygonf/ taMumif;rSm jrefrmEkdifiHwGif odomxif&Sm;pGm ajymif;vJrI r&Sdao;ay/ tdrfNcHajr aps;rsm;onfvnf; w&dy& fy d f wufvsuy f if &Sa d o;onf/ udpu kd tpd;k &vnf; rajz&Si;f Eki da f o;yg/ ,cifb0u ol jzpfcsic fa hJ om qErm S a&mufvwa UH om 'kw, d b0 wGiv f nf; jynfv h r dr hf nfrxif/ tcsdeq f v JG Ykd &ao;vQif vlYjynf (jrefrmjynf) odkY csufcsif; jyefrvmao;bJ pwkr[m&mZf ewfjynfwGif wpf&ufjynfhatmif aevdkufapcsifygonf/
tremy ajymqdkMu
ZeD;cifyGef; ESpfOD;pvHk; tcGefHk;rS t&m&Sdrsm; jzpfMu aomfvnf; ajrav;wpfuu G f odr Yk [kwf wku d c f ef;av; wpfcef;ESihf ud, k y fi kd u f m;av; wpfp;D rQyif r0,fEi dk a f om uRefawmfwdkY vifr,m;udk trsm;wumu tHhMoMu ygonf/ aqGrsdK;om;csif; wcsdKUESifh &if;ESSD;aom taygi;f toif;rsm;u ]aomufo;kH rusonfh vifr,m;} [l tremy ajymMuygonf/ trsm; rdk;cg;a&aomuf aeonfh tcgumvwGif uRea f wmfwu Ykd raomufrMd u ojzifh tl;vifr,m;[kvnf; qdkygonf/ ukPm a'gaomjzifh ajymMuqkMd uonfukd uRea f wmf pdwr f qd;k yg/ uRefawmf\ ypn;f rJh *kPo f u d mudk csD;ajrmufaejcif; jzpfonf[y k if ,lqrdygonf/ tcGeX f meodYk raeYwpfaeY urS a&mufvmaom rd;k usa&Tu, kd r f sm; aeYcsif;ncsif; Bu;D yGm;csr;f om vmMuonfukd jrif uRea f wmfwt Ykd ay: tm;rvdk tm;r&jzpfNyD; xdo k Ykd tremyqkMd ujcif;vnf; jzpfEkdifygonf/ tcGeX f mewGif t&m&Sd jzpfr Hk Qjzifh tdry fi kd ?f um;ydi kf &S& d rnfqa dk om t,ltqudk uRea f wmf vufrcHEi dk y f g/ 0efxrf;[lonf rnfonfh XmewGif wm0efxrf;aqmif &onfjzpfap b@ma&; pnf;rsO;f rsm;t& onf&mxl; &SdvQif onfvpmudk nDwlnDrQ &&SdcHpm;&rnfom jzpfonf/ rnfolrQ tydktvdk r&Sdyg/ odkY&mwGif &mxl;
30
pmrsufESm - 14 ? &efukef wuodkvf ausmif;om; or* zGJUpnf;cGifh&a&;ESifh wuo taqmufttHk jyefvnf wnfaqmufa&; . . . rS tquf
topfwnfaqmufNy;D pD;wJh wuov kd a f usmif;om; or* taqmufttHu k kd wuov kd f tmPmydi kr f sm;u vTa J jymif;vufc& H ,lw,fq& kd if ]wuov kd f ausmif;om; or* y&0Pfxr Jm S ausmif;om;or* taqmufttHk tjzpf trnfcNH y;D jynfov l x l k xnh0 f ifaom tvSLaiG rsm;ESihf wuov kd t f mPmydi kr f sm; vk& d m toH;k jyKEi dk & f ef twGuf taqmufttHo k pfwpfc} k aqmufvy ka f y;wJh oabmrsKd ;yJ jzpfom G ;ygr,f/ wuov kd a f usmif;om;or* r&Sa d o;awmh wuov kd f ausmif;om;or* taqmuf ttHkqdkwm jzpfrvmEdkifygbl;/ 'gaMumihr f Ykd wuov kd a f usmif;om;or* taqmuf ttHk jyefvnf wnfaqmuf&eftwGuf jyifqifaewJh wpfcse dw f nf;rSm wuov kd f ausmif;om;or* w&m;0if jyefvnf zGJUpnf;cGifh &&Sda&;udkyg aqmif&Guf&ef ta&;BuD;ygw,f/ [mvnf; wpfce kw YJ pfck qufaerSm jzpfygw,f/ ]&efue kf wuodkvf &SifoefzGHU NzdK;a&;ESifh wuo taqmuf ttHk jyefvnf wnfaqmufa&;tzGJU} &JU trnfudk Munf& h wm? txufu uRea f wmf &Si;f jycJw h hJ uGi;f quf oHk;ckrSm tv,fuGif;qufwpfck jywfaeovkd cHpm; &ygw,f/ tJ'D uGi;f qufo;kH qufrm S tv,fui G ;f quf[m bmaMumifh jywfaeovJ qdkwmudkawmh uRefawmf pOf;pm;vdkY r&ygbl;/ trSww f rJh usea f ewmvm;? wrifcsex f m;cJo h vm; qdkwmudkawmh tJ'D aumfrwDudk OD;aqmifzGJUpnf;wJh yk*dKvfawGyJ odrSmyg/ wcsKd u U vnf; ausmif;om;or* zGp UJ nf;cGiq hf w kd m b,foq lY u D tcGia hf wmif;ae&rvJ? ud, k [ hf mud, k z f& UJG if &wmyJqdkwJh oabmxm;&Sdcsif &SdaerSmyg/ uRea f wmfwa Ykd wG taeeJv Y nf; 1962 ckEp S f Zlvi kd v f 7 &uf aemufyi kd ;f rSm ud, k [ hf mudz k UJG Ny;D vIy& fm S ;cJMh uwm yJ/ 'gayrJh ausmif;om;or* w&m;0if zGJUpnf;cGifh &EdkifwJh tajctae &Sdae&ifawmh ausmif;om;or* w&m;0ifzGJUpnf;cGihfudk awmif;&rSmyg/ udk,fh[mudk,f zGJUpnf;wJh ausmif;om;or*eJY w&m;0if zGJUpnf;cGifh&wJh ausmif;om;or*awG&JU tcef;u@awG[m trsm;BuD; uGmjcm;ygw,f/
&efue kw f uov kd f ausmif;om;or*&UJ vkyi f ef;wm0ef rsm; aqmif&GufEdkifcJhygw,f/ wuodkvf ausmif;om;or* taqmufttHk opfBu;D jyefvnfwnfaqmufci G hf &aomfvnf; w&m;0if ausmif;om;or* zGp UJ nf;cGihf r&&S& d if tJ'a D usmif;om; or* trnfcH taqmufttHo k pfBu;D [m ausmif;om; or*vy ki f ef;twGuf toH;k 0ifonfh taqmufttHBk u;D jzpfrvmEdkifygbl;/
uRefawmf 'gawGudk ajymaewmu uRefawmhf pdwfxJrSm pdk;&drfpdwfawG &SdaevdkYyg/ wuov kd f ausmif;om;or* taqmufttHu k kd aqmufcGifhjyKw,f? tkwfjrpfcsw,f? taqmufttHk aqmufMu? zGifhyGJvkyfMu? aemuf taqmufttHkBuD; Ny;D awmh wuov kd f tmPmydi ka f wGu vTa J jymif;vufcH ,lom G ;&if uRea f wmfw& Ykd UJ ausmif;om;or* ajruGuBf u;D qHk;HI;oGm;wJh oabma&mufoGm;ygr,f/ em;vSnfhyg;dkufcH&NyD;? ajruGufqHk;HI;oGm;&wJh oabm jzpfoGm;Edkifygw,f/ 'gaMumifh uRea f wmftxufu ajymcJw h hJ uGi;f quf oHk;qufudk tjywfrcHzdkY wdkufwGef;wmyg/ aemuf wuov kd f ausmif;om;or* taqmuf ttHkeJY ywfoufNyD; ajymp&mwpfck &Sdygao;w,f/ orwOD;odef;pdefxH ay;ydkYwJh OD;jrifh&JU tdwfzGifh ay;pmxJrSm ygwJh pdwfu;l eJY wnfaqmufxm;wJh ausmif;om;or* taqmufttHr km S ]{nfy h nm&Sia f wG&UJ tcef;awGvnf; &Sd&r,f} vdkY azmfjyxm;wm awGU&yg w,f/
vki dZ f mNrKd w U i G f atmifjrifpm G usi;f ycJh aMumif;? if; nDvmcHonf ESpa f ygi;f 60 ausmMf um jzpfym G ;aeaom jynf wGi;f ppf tqH;k owfa&;ESihf wki d ;f jynf \ jyemjzpfonfh EkdifiHa&;ukd EkdifiHa&;enf;ESifh tajz&SmEkdifa&; twGuf t"du &nf&, G f usi;f yjcif; jzpfaMumif;? jynfwi G ;f Nir d ;f csr;f a&;ESihf EkdifiHa&; jyemrsm;ukd awGUqkH aqG;aEG;onfh enf;vrf;jzifh ajz&Si;f aqmif&u G a f ecse dw f i G f wki d ;f &if;om; e,fajr jrefrmhwyfrawmfrS xk;d ppf
qifwkdufckdufrIrsm; jzpfay:aejcif; onf t[eft Y wm; jzpfEi dk a f Mumif; tav;teufxm; aqG;aEG;cJhMu onf/ wki d ;f &if;om; vufeufui dk f awmfve Sa f &; tzGr UJ sm;\ typftcwf &yfpa J &; oabmwlnc D suf 11 csuf ukd wufa&mufvmaom tzGt UJ pnf; acgif;aqmifrsm;u todoufao rsm;a&SUwGif twnfjyK vufrSwf a&;xkd;cJhonf[k xkwfjyefcsufrS od&onf/ vJhvJh
31
bk&ihfaemif rif;w&m;BuD;&JU twKywdudk azmfjyzdkY ]16 &mpkESpf ta&SUawmiftm&S ppforkdif;-yxrykdif;} vdkY acgif;pOfwwfvQif rrSm;Ekdifyg/ ]wyifa&TxD;} parT;cJhwJh ppfrD;udk aoroGm;&atmif BudK;pm;yrf;pm; rysufruGuf xif;xyfxkd;ay;cJhwJhol[m olygyJ
&ojynfhpkHwJh aeYcif;tdyfruf
bk&ihfaemif rif;w&m;BuD;&JU twKywdudk azmfjyzdkY ]16 &mpkESpf ta&SUawmiftm&S ppforkdif;-yxrykdif;} vdkY acgi;f pOfwwfvQif rrSm;Eki dy f g/ ]wyifa&Tx;D } parT;cJw h hJ ppfr;D udk aoroGm;&atmif BuKd ;pm;yrf;pm; rysur f uGuf xif;xyfxkd;ay;cJhwJh ol[m olygyJ/ wyifa&TxD; [Hom0wDrm S &mZbdaoucHwhJ at'D 1540 jynfE hp Su f pwGufvQif aemufESpfaygif; ajcmufq,f 60 cefY MumwJhtcg [Hom0wD EkdifiHawmfBuD;eJYwuG? jrefrmh orkdif;rSm tBuD;us,f tcrf;tem;qkH;vdkY qkdwJh bk&iha f emif&UJ ]uarmZom'D} eef;awmfBuD;[m jyp&m rusefatmif vkH;0 ysufpD; aysmufuG,foGm;&w,f/ ppftmPm&Sif twGufawmh vefYrEkd;cif txd &o jynfp hw Hk hJ aeYcif;tdyr f ufwpfcy k g/ [Hom0wDeYJ 0ef;usiu f ]tonf-tvm} rGef? jrefrm? &Srf;jynfolvlxktwGuf awmh bmtusK;d aus;Zl;rQ rcHpm;&bJ qif;&J'u k r sm;pGm cg;pnf;cHvu kd fMu&wmom tzwfwifygw,f/ 'gayrJh aemuf tESpa f v;&m 400 MumwJt h cg tJ'D bk&iha f emif rif;w&m;BuD;eJY ]y|mef;quf} ygvmwJh b0a[mif;u ]om;awmftpOf ajr;awmftquf jrpfawmftGefY} wkdYu jyp&musefatmif tBuHtzef eef;awmfBuD; jyefwnf ygw,f/ &nf&, G c f suu f dk pOf;pm;Munfw h t hJ cg [Hom0wDacwfuxuf ydkNyD; jynfolvlxkudk 'ku ay;Eki da f Mumif; armfue G ;f opf pku d x f w l mvm; rodygb;l / ukd,fwkdifu odyfPfrrDawmh wjcm; &nf&G,fcsuf wpfpw Hk pf&m &SmBuH pOf;pm;Munfa h yr,fh ay:rvmygb;l /
csif;wGif;jrpfeJYwuG {&m0wDjrpfBuD; tptqkH; (rdk;aumif;rS ykodrfxd) tygt0if tv,fykdif; ajrjyefY vGifjyifBuD;eJY weoFm&Durf;ajrmif? &Srf;ukef;jyifjrihf taemufjcrf;wkdYvnf; bk&ihfaemif&JU [Hom0wD tifyg,mxJ a&mufNyD/ 'gayrJh bk&ihfaemifuawmh udk,f&SdefowfzdkY rpOf;pm;ao;ygbl;/ tJ'Daemufvnf; ppfyGJeJY wefqmqifxm;wJh olYEkdifiHawmfeJY olYb0 oufwrf;wpfavQmufrm S tvGef rsm;jym;wJh tiftm;eJY uk, d w f i dk O f ;D pD;Ny;D aemufxyf ckepfBur d f ppfxu G w f u dk y fg ao;w,f/ at'D 1576 ck olYtouf ajcmufq,f jynfhNyD;rSyJ tkdrif;rpGrf;jzpfvkdY em;ygw,f/ &Sifbk&if ud, fk w f i dk f em;wmudk ajymwmyg/ jynfov l x l kuawmh ppf,&m;Bu;D xJrm S qufvnfae&qJy/J tJ'D ckepfBur df xJu yxrqk;H tBur du f kd 1557 ckEp S f atmufwb dk mv ukefykdif;rSm pxGufw,f/ tJ'D csDppfrSm xl;jcm;csuf tawmfrsm;rsm; &SdwJhteuf yxr tcsufuawmh {&m0wDjrpfaMumif;twki d ;f qefwufNy;D ajrmufbufu &Sr;f jynfaxmifawGukd odr;f wJy hu JG tjyef? [Hom0wDrm S okH;vyJ em;NyD; jyefxGufwm jzpfw,f/ r[m&mZ0ifBu;D awGrm S azmfjyxm;wJh ude;f *Pef;u tiftm;av;ode;f ausmv f Ydk qkw d ,f/ ppfaMumif;ig;aMumif; cGNJ y;D awmifiu l aewpfqifh ta&Sb U uf &Sr;f awmifwef;ay: xkd;wufw,f/ awmifwuf&r,fh c&D;jzpfvdkY avSwyf rygbl;/ rdzk&m;? om;orD;eJYwuG tokH;r0ifwJh tjcm; 0efya dk wG odyy f gyr Hk &bl;/ rd;k eJ? anmifa&TeYJ vufatmufcH e,fawG tm;vkH;udk wkdufkduf OD;wnf csDwufNyD; wkdufodrf;vdkufw,f/ atmifjrifNyD;wmeJY a'o tkyc f sKya f &;udk vdt k yfovdk ajymif;vJ pDpOf cefx Y m;w,f/ csufcsif;yJ &EkdiforQ a'ocH wyftiftm; xyfjznfhNyD; oHvi G jf rpfukd ]"m;0if}qdyf (wmqef;eJY 0rfqmvtMum;)
pmrsufESm - 34 odkY
32
ABSDF ausmif;om; wyfrawmf zJGUpnf; xlaxmifjcif;
udr k if;udE ki kd u f ]'DuaeY uRea f wmfwYkd EdkifiH&JU jynfaxmifpk ta&;rSm 'Dru kd a&pD ta&;udk vkya f eayr,fh wdkif;&if;om; ta&;udk csefvSyfNyD; pOf;pm;vdkY b,fvdkYrS r&wJh tajc tae a&mufaeygNy/D 'gaMumifh bmyJ vkyfvkyf uRefawmfwdkYeJY wpfom; wnf; tNrw J rf; &Sc dw hJ hJ wdi k ;f &if;om; awG&JU ta&;udkyg wpfygwnf; yg atmifvYkd 'Dru kd a&pDukd wdi k ;f &if;om; awGet YJ wl a&mufatmif vufwMGJu zdYk ABSDF ausmif;om; wyfrawmf tygt0if usew f hJ toD;oD; vkya f zmf udkifzuf tm;vHk;udk uRefawmf vufwJGzdkY wdkufwGef;ygw,f} [k ajymMum;onf/ ausmif;om; ]ABSDF wyfrawmf&JU 25 ESpfjynfh aiG&wk tcrf;tem;rSm uRea f wmfwt Ykd m;vH;k 25 ESpfqdkwJh umvrSm &ifhusufzdkY vHa k vmufwhJ umv wpfcu k kd ausmf jzwfcJhygNyD? uRefawmfwdkY rwluJG vJGwJh omreftcsufawG &Sdaumif; &Sdygvdrfhr,f? 'gayrJh EdkifiHjyKjyif ajymif;vJa&;eJY ywfoufvYkd wdi k ;f &if; om; wef;wlnDrQa&;? 'Drdkua&pD
vlt Y cGit hf a&;eJY ywfoufwhJ t"du ausmd;k tcsua f wGrm S awmh uJv G r GJ m S r[kwy f gbl;? uRefawmfwYkd tm;vH;k tJ'w D n l w D hJ yifpnf wpfcw k nf;rSm jyefvnf aygi;f pkNy;D awmh a&Sc U &D;Edi ki fH tajymif;tvJudk atmifatmif jrifjrifeJY jzwfoef;EdkifMuygapvdkY qEjyKygw,f} [k 88 rsKd;quf ausmif;om; OD;udkudkBuD;u ajym Mum;onf/ vlYtcGifhta&;? 'Drdku a&pDa&;? EdkifiHa&;ESifh wef;wlnDrQ a&;wdt Yk wGuf wdu k y f0 GJ ifum e,fpyf a'o toD;oD;wGif usq;kH cJMh uaom ru'w ausmif;om;&Jabmf 670 &SdaMumif; od&onf/ ABSDF ausmif;om; wyfrawmf 25 ESpjf ynfh tcrf;tem; udk vki dZ f mNrKd U vnf; usi;f ycJa h Mumif; od&onf/ vdi kZ f mNrKd U *sex f e k f - vcGr;f bGrfa'o&Sd wyfpcef;wGif usif;y aom ,if; tcrf;tem; ABSDF Ou| &JabmfoHcJu rdefYcGef; ajym Mum;cJhNyD; tzGJUtpnf; toD;oD;rS o0PfvTmrsm; ay;ydkYcJhMuonf/
ajredrfh&m vSHpdkuf
jrefrmEkdifiH awmifolv,form; toif;rSm ZGefv 7 &ufaeYwGif rSwfyHkwif uscJhaomfvnf; aemufwpfaeY wGif jyefvnf kyfodrf;cHvdkuf&jcif;onf tkyfqdk; tusnf;wefvGef;vSonf/ Oya' txuf b,fol &Sa d ejyefNyv D [ J k oHo, jzpfr& d jyefonf/ tki dt f ,fvt f kd t&Se d t f apmfjzifh tvkyo f rm; or*awGyif acgif;armf aeEkdifMuNyDjzpf&m awmifolv,form;awGusawmh t&Se dt f apmf rJv h e G ;f oud;k [k tjypfyc kH s&rvdk jzpfaeonf/ jrefrmEdi ki f H vGwv f yfa&; &NyD;aemuf ]ib} b0/ qkd&S,fvpfacwfus ]OD;BuD;} [k ac:um acgif;ay: wifrvkv d E kd i S hf wm0efaus pyg;qkv d suf ESy dp f ufvu kd Mf uyHk rSm wu,f cRwNf cKH us eif;jym;/ e0w? etz vufxuf awG a&mufjyefawmh vludk jyefay;rqGJ? v,f,mawG qGJ qGo J m G ;Mu rGy Ju kH s/ vuf&a dS cwfrm S rl qGNJ y;D om;awG jyefray;csio f jzifh npfvn kd pf? npv f n dk p /f xyfawmif rsufpypf/ xrif; aus;Zl;&Sifrsm;twGuf pdkufaeaom edr& hf majray:u rrQwrI vS H ;kd wHukd jynfot Yl m;ESio hf m ulNyD; Ekwfay;EkdifMurnf jzpfonf[k EdI;aqmfvdkufyg onf/
ik0g
tajctaeudv k u kd Nf y;D wpfEp Su f kd vufaqmifxy ka f ygi;f 100 avmuf &ygowJh/ oludk,fwdkifuvnf; olY txufu t&m&Sdudk vufaqmifxkyfBuD;awGeJY ]*g}&wmygyJ/ 'grSyJ olYudk ]*g}MuwJh atmufvlrsm;udk jyefNyD; tcGifhta&;awG ay;EdkifwJh tmPm olYrSm quf&SdrSmyg/
33
a&muf tjrwfxkwf tokH;cscJhwmyg/ bmoma&;udk taMumif;jyKNyD; ESpfaygif;rsm;pGm xdef;csKyf zdESdyfcJhrIudk kwfw&ufqkdovkd [ay;vkdufwJhtwGuf ESpfaygif; rsm;pGm oaEwnfcw hJ hJ trke;f w&m;awGu qufwu dk f qkdovdk aygufuGJ vmcJhwmyg/ 'Dy#dyu[m tD&wf jynfoltcsif;csif; taustvnf tjyeftvSef ndEIdif;EkdifrSyJ ajz&Sif;EkdifrSmyg/
uRefawmfwkdY&JU urmBuD;
&J&ihfvif;vuf
vlom;awG touf&Sif &yfwnfa&;twGuf pm;eyf&dum r&Sdrjzpf vkdtyfovkd vlom;awG&JU tnpftaMu;ukd usef;rma&;eJYtnD pepfwus pGefYypfa&;uvnf; rjzpfrae aqmif&u G & f r,fu h p d y g/ 'gayrJh tdro f mqkw d m urmv Y o l m;wki d ; f ok; H pGE J i dk w f m r[kwy f gbl;/ zGUH NzdK;qJ Eki d i f a H wGrm S qk& d if aus;vufawm&Gmrqkx d m;eJY NrdKU jy qifajczkH;awGrSmawmif tdrfomukd pepfwus aqmufEkdifwm r[kwfygbl;/ tdrfomudk rokH;EkdifwJh twGuf aemufqufwGJ &ifqkdif&wJh usef;rma&; jyemawGu trsm;BuD;yg/ tdE, d Eki d i f H tajcpku d f plvwf(A)vlrt I zGUJ (Sulabh International) [m qif;&JEr G ;f yg;wJh tdE, d jynfoa l wG tdro f m ok;H pGE Ji dk z f Ykd a&Sw U ef;u aqmif&u G a f ewJh tzGJUtpnf;yg/ plvwf(A) vlIrItzGJU[m tdEd,EkdifiHrSm&SdwJh pD;yGm;a&; tusKd;tjrwf r,lwJh tzGJUtpnf;awGxJrSmqkd&if tBuD;qkH; vlrI tzGJUtpnf;yg/ plvwf(A) vlrItzGJUudk a'gufwm Aif'uf(&S)0gyouf (Dr.Bindeshwar hp Sr fm S pwif xlaxmifcw hJ myg/ Pathak)u 1970 jynfE plvwf(A) tdrfom&JU xl;jcm;csufu wnfaqmufykH pepfyg/ orm;kd;us tdrfomawGrSm tdrfomusif; wpfco k m &Sa d yr,fh plvwf(A)tdro f mrSm tdro f musi;f ESpfck &Sdygw,f/ yxrtdrfomusif; jynfhcsdefrSm 'kwd, tdrfomusif;udk tvG,fwul ajymif;okH;Ekdifygw,f/ 'kwd,tdrfomusif;okH;aewJhtcsdefrSm yxrtdrfom usi;f ukd wpfEp Sc f JG ESpE fp Sa f vmuf rok;H bJ xm;&ygw,f/ plvwf(A)tdro f m&JU pepft& 'Dvkd wpfEp Sc f JG ESpE fp Sf avmuf rokH;bJ xm;NyD;&if vlUtnpftaMu;awG[m tcJe;D yg;rmvmNy;D 'DtnpftaMu; tpki dt f cJukd obm0 ajrMoZmtjzpf xkw, f l ok;H pGy J gw,f/ bmvdv Yk q J a dk wmh plvwf(A)tdrfompepfrSm bufwD;&D;,m;ydk;eJY wjcm; a&m*gjzpfapwJh tPkZ0 D yk;d awG (pathogens)rayguy fm G; &atmif obm0enf;t& pDrx H m;vky Yd g/ a&m*gjzpfapwJh t&mawG tNyD;wkdif &Sif;vif;zdkY taumif;qkH;enf;u tdro f musif;u xkw, f w l hJ tpki dt f cJawGukd aeylyr lm S ESpy f wf ok;H ywfavmuf aevSe;f &wmyg/ 'Dvkd aevSe;f NyD;&if pdkufysKd;r,fh ajreJY wpfom;wnf;jzpfzkdY 'Dtnpf tpkdiftcJudk ao;i,fwJh tcJuav;awG jzpfatmif zefwD;ygw,f/ plvwf(A)tdrfom&JU pepfaMumihf 'DtpdkiftcJawGrSm teHYtoufvnf; r&Sdawmhygbl;/ plvwf(A)tdro f mpepf&UJ aemufaumif;usK;d wpfcu k obm0"mwfaiGU (biogas)uky d g xkw, f l &,lEi dk w f myg/ 'Dpepf&UJ xl;jcm;csut f & 'kw, d tdro f musi;f jynfc h se dr fm S yxrtdro f musi;f [m jyefo;Hk zkYd tqifoifh jzpfaeygNy/D 'Dtdrfomusif;awGudk avvkH uGefu&pftzkH;eJY zkH;tkyf xm;wmyg/ plvwf(A)tdrfompepf&JU aemuftm;om csufu okH;pGJolawG&JU b@ma&; tajctaeay: rlwnfNyD; tMurf;zsif; ukefusp&dwf wpfaomif;eJY wpfodef;tMum; (US$ 10 eJY US$ 1000 tMum;) BuKd uo f vkd a&G;cs,E fi dk w f myg/ plvwf(A)vlrt I zGt UJ aeeJY olw& Ydk UJ tdro f mpepfukd taMumif;jyKNy;D vlaygi;f 35000 avmufudk tvkyfcefYay;Ekdifw,fvkdY od&ygw,f/ tdEd,EkdifiHrSm plvwf(A)tdrfomokH;wJh rdom;pk 1 'or 2 oef; &SdNyD; aeYpOf plvwf(A) tdrfomokH;wJh tdEd, jynfol ta&twGufu 10 'or 5 oef; tar&duefEi dk i f[ H m a':vmoef;aygi;f 2 'or 2 oef; ($ 2.2 trillion) okH;pGJcJh&ygw,f/ tawmfBuD;udk Bu;D rm;wJh yrmPyg/ 'gayrJh tD&wfjynfoa l wGuawmh tem*wf aysmufovkjd zpfaewJh wki d ;f jynf&UJ tajctae qk;d awGaMumifh tar&duefEi dk i fu H kd aus;Zl;rwifMuygb;l / tckvdk tD&wfjynfolawG&JU ,kHMunfrIukd r&wJh twGuf tD&wfjynfwi G f; jzpf&yfawGtay: tusKd; oufa&mufEi dk w f hJ MoZmrsK;d tar&duefEi dk i fr Hm S r&Sy d gb;l / 'gaMumihv f nf; qD;&D;,m;tpd;k &u oljY ynfoa l wGtay: "mwkvufeufo;Hk wku d c fu dk w f t hJ cg tar&duefjynfol awGu ppfa&;t& ta&;,la&;udk rvdkvm;Muygbl;/ uefYowf ppfyGJvdkY a<u;aMumfNyD; aqmif&GufvkdufwJh ppfa&;t& ta&;,lrI[m us,fjyefYwJh ppfyGJ EGHxJ qGc J som G ;rSmudk tar&duef jynfoa l wGu pk;d &drMf uygw,f/ vuf&dS tD&wf0efBu;D csKyf EsL&Dt,f(v)rmvDcD (Nouri al-Maliki) OD;aqmifwJh EkdifiHa&; tiftm;pkawGu tusifhysuf vmbfpm;rIudk xdxda&mufa&muf rukdifwG,fEkdifovkd bmoma&; wif;rmrIudkvnf; avsmhyg;oGm;atmif rpGrf;aqmifEkdifygbl;/ ajym&r,f qkd&if tD&wf0efBuD;csKyf EsL&Dt,f(v)rmvDcD[m ol ukd,fpm;jyKwJh &SD,mrlqvifawGbufuyJ &yfwnf aewmyg/ 'D&yfwnfcsufu vlenf;pk qGefeDrGwfpvif awG&UJ trsua f 'goeJY qefu Y sir fu I kd zefw;D ay;aeygw,f/ okH;oyfMunfhr,f qkd&if bmoma&; uGJvGJrIukd taMumif;jyKNyD; tD&wfjynfolawGtMum; &SdaewJh y#dyu[m aMuuGJp&m tD&wfEkdifiHwGif; jzpf&yfawG&JU t"du vufonfw&m;cHyg/ 'guvnf; orkdif;eJY csDNyD; wnf&SdcJhwJh jzpf&yfyg/ tD&wfEkdifiHrSm qGefeDrlqvifu 34 &mckdifEIef;&SdNyD; &SD,mrlqvifu 62 &mckdifEIef; &Sdygw,f/ e,fcsJU NAdwdoQawG tD&wfEkdifiHudk tkyfcsKyfcJhpOfu vlenf;pk qGefeDawGudk ta&;ygwJh ae&mawGukd cefx Y m;Ny;D vlrsm;pk &S, D mawGukd xde;f csKyf cJy h gw,f/ tmPm&Sif quf'rf[p le dv f ufxufrm S vnf; vlenf;pk qGefeDawGu vlrsm;pk &SD,mawGtay: wif;wif;usyu f syf csKyu f i dk c fy hJ gw,f/ 'gayrJh tar&duef EkdifiHu tD&wfEkdifiHudk odrf;ydkufNyD;aemufykdif; &SD,m vlrsm;pku EkdifiHa&; tmPmudk jyef&vmygw,f/ tpOftquf qkyfukdifcJh&wJh EkdifiHa&;tmPmudk pGefYvTwfcJh&rIudk taMumif;jyKNyD; qGefeD rlqvifawG tMum; &SdaewJh cHjyif;a'gopdwfudk t,fvfukdif'gvdk tpGef;a&muf tMurf;zuftzGJUawGu xdxda&muf
orm;kd;us tdrfomawGrSm tdrfomusif; wpfckom &Sdayr,fh plvwf(A)tdrfomrSm tdrfomusif; ESpfck &Sdygw,f/ yxrtdrfomusif; jynfhcsdefrSm 'kwd, tdrfomusif;udk tvG,fwul ajymif;okH;Ekdifygw,f/ 'kwd,tdrfomusif;okH;aewJhtcsdefrSm yxrtdrfom usif;ukd wpfESpfcGJ ESpfESpfavmuf rokH;bJ xm;&ygw,f
tar&duef trsKd;om; vkHNcHKa&;at*sifpD (NSA) u tar&duefjynfoa l wG tygt0if umYjynfoa l wGa&m umYacgif;aqmifawGudkyg vQKdU0Suf pkHprf; owif; &,laewJhtwGuf wpfumvkH; pdwfqkd; a'go xGuMf uygw,f/ tifwmeufudk wpfaeYwjcm; tm;jyK okH;pGJae&wJh 'DumBuD;rSm vkHNcHKrIqkdwm &Sdyghrvm;vdkY awG;p&mjzpfvmygw,f/ wpfzufrm S vnf; tpGe;f a&muf tMurf;zuftzGJUawG&JU Ncdrf;ajcmufrIu aeYpOf &ifqkdif ae&wJh t&Sdw&m; jzpfaeygw,f/ 'Dawmh yk*vdu vGwfvyfcGihfeJY vkHNcHKa&; vdktyfcsuftMum; b,fvdk [efcsun f a D tmif xde;f rvJqw dk mu pdea f c:csuw f pf&yf jzpfvmygw,f/ vQK0 Ud u S f axmufvr S ;f a&;udk wm0ef,l &wJh yk*dKvfawG&JU tjrifuawmh &Sif;ygw,f/ NAdwdoQ axmufvSrf;a&; MI5 &JU efMum;a&;rSL;csKyfu ]tMurf;zuform;awG Oya'csKd;azmufoa l wGtaeeJY vQKdU0Suf Mum;jzwf&,l pkHprf;rSmukd pdk;&drfp&mrvdkbJ vGwv f w G v f yfvyf owif;awG tjyeftvSef ay;ykE Yd i dk f w,f qkdwmrsKd;uawmh vkH;0 vufcHEkdifp&m r&Sdbl;} vdkY ajymMum;cJhygw,f/ axmufvSrf;a&;vdk vQKdU0Suf vkyfief;awGrSm okH;pGJwJh enf;awGudk omref jynfol vlxktaeeJYawmh rodEkdifygbl;/ 'gayrJh vlokH;rsm;wJh enf;wcsKdUawmh &Sdygw,f/ wpfcgokH; w,fvDzkef;uwf (sim cards) [m tvG,fwul 0,fEkdifNyD; wpfcg ok;H Ny;D wmeJY pGey Yf pfvu dk v f & Ykd ygw,f/ 'gq& dk if ajc&mcHvYdk rvG,fygbl;/ 'Denf;udk k&SeJY wkwfrSm &SdwJh pD;yGm;a&; vkyfief;&SifBuD;awG okH;avh&Sdygw,f/ aemufwpfenf; uawmh tD;ar;vfudk tajccHwJhenf;yg/ ay;ydkYvdkwJh owif;pum;udk ku d Nf yD; rydb Yk J Draft xJrm S xm;vku d f wmyg/ oufqkdif&m tD;ar;vf tcsuftvufawGudk odxm;wJh vufcHr,fh yk*dKvfu tJ'D tD;ar;vfxJ 0ifMunfhwmyg/ taumif;qkH;enf;uawmh tkdprm bifvm'if ok;H cJw h hJ enf;yg/ qufom;vTwNf y;D owif; &,lwhJ enf;yg/ 'Denf;udk tkp d rmbifvm'ifu ESpa f ygi;f rsm;pGm atmifatmifjrifjrif okH;cJhygw,f/
&Sdygw,f/ qif;&JEGrf;yg;wJh jynfolawG&JU usef;rma&; vlra I &; pD;yGm;a&;wku Yd kd jri w fh ifay;Eki d jf cif;[m umBu;D wnfNidrf Nidrf;csrf;zdkY trsm;BuD; taxmuftyHh jzpfapygw,f/
tpGe;f a&muf tMurf;zuform;awG&UJ vufcsua f Mumifh Ak;H awG ayguu f NJG y;D aoG;oH&& J J rMunf& h uf rjrif&ufp&m jrifui G ;f awGudk aeYpOfe;D yg; jrifawGa U e&wJh Eki di fa H wGxr Jm S tD&wfEkdifiHvnf; ygygw,f/ umY ukvor*&JU cefYrSef;csuf t& tD&wfEkdifiHrSm 'DESpfxJrSmudkyJ tMurf;zuform;awGaMumifh aoqkH;&wJh tjypfrJh jynfolawGu 5000 ausmf aeygNyD/ tar&duef AkdvfcsKyfBuD; a';Apf Aufx&D;a,mh (Gen. David Petraeus) u Foreign Policy *sme,frSm tD&wf Eki di fa H &;acgi;f aqmifawGtaeeJY odya f emufruscifrm S ta&;wBu;D uki dw f , G f aqmif&u G y fu Hk kd wku d w f e G ;f xm; ygw,f/ tpdwfpdwftmm NydKuGJrIudk OD;wnfapwJh tD&wfEkdifiH&JU jzpf&yfawGuawmh &yfwefYoGm;r,fhykH r&Sdygbl;/ avhvm okH;oyfolawGu tD&wfEkdifiHa&m qD;&D;,m;Eki di fy H g Eki di f& H UJ tcsKyt f jcmtmPmukd vuf&dS e,fedrdwf tus,ft0ef;twkdif; xdef;odrf;xm;zdkY rvG,b f ;l vdYk qkMd uygw,f/ ba&mif;wuov kd f (Brown University)&JU wGufcsufrIt& tD&wfppfyGJtwGuf
tav;tyif ypn;f awGukd tcpm; tvkyMf urf;orm; xrf;&wJh ulvDtvkyf[m trsKd;om;awG&JU tvkyfyg/ 'Dvdk tvkyfrsKd;rSm trsKd;orD;awG vkyfavh r&Sdygbl;/ armfkdukdEkdifiHeJY pydefEkdifiHykdif tmz&duwkduf taemuf ajrmuf urf;kd;wef;a'otMum;rSmawmh ukefypnf; 0efxy k0 f efy;dk awGukd trsK;d orD;awGyJ o,favh &Sy d gw,f/ 'DtrsKd;orD;awGukd a'ocHawGu vm; trsKd;orD;awG (mule women) vdkY ac: Muygw,f/ pydefEkdifiHykdif r,fvpfvm (Melilla)NrKd u U ae e,fpyf*w d f b,f&, D & dk E DS dk (Barrio Chino) ukd jzwfNyD; armfkdudk EkdifiHxJ ukey f pn;f awG xrf;ydYw k myg/ armfu dk E kd i dk i f Hu ajcusif avQmuf o,forQ ypnf;awGudk tcGeftaumuf raumufcy H gb;l / 132 aygia f vmuf av;wJh ypn;f awG o,fctaeeJY trsKd;orD;awG[m usyfaiGav;axmif avmuf ($4.1)&ygw,f/ 'Dtvkye f YJ rdom;pkukd ESpa f ygi;f rsm;pGm auR;arG;cJhwJh trsKd;orD;awG renf;ygbl;/ vufwDzm (Latifa)qkdwJh trsKd;orD;qkd&if 'DtvkyfeJY rdom;pkudk ESpfaygif; 24 ESpfavmuf vkyfauR;cJhwmyg/ wpfzufrSmvnf; yifyef;qif;&JNyD; usef;rma&;udk xdckdufapwJh vkyfief;yg/ tckawmh 'Dvkyfief;udk Oya' t& wm;jrpfoifhroihf aqG;aEG;aeMuygNyD/ rdom;pk &yfwnfa&;? vl* UP k o f u d m eJY vlu U sef;rma&;wkt Yd Mum; [efcsur f Qatmif csic fh se d f ok;H oyf&rSmjzpfvYkd vG,u f w l hJ udpawmh r[kwfygbl;/ tpm;xkd;vkyfief; zefwD; ray;Ekdifbl; qdk&ifawmh qif;&JEGrf;yg;wJh jynfolawG&JU pm;0wfaea&; vdktyfcsufudkyJ OD;pm;ay;&rSmyg/
34
usef;rma&; 0efBuD;XmerSm wm0ef &SdaMumif; ajymMum;&m a'gufwm OD;cifarmifvGifu usef;rma&; ynmay;a&; u@twGuf tpd;k &u bwf*sufudk 10 q wdk;jrifhay; vdkufonfhwkdifatmif EdkifiHom; wpfO;D csi;f pD twGuf 5 jym;EIe;f om tokH;jyKEdkifrnfh taetxm; jzpfaomaMumifh vlxk ynmay;a&; ESihf ywfoufNyD; tpd;k &&JU u@[m r&Sdoavmuf enf;yg;aeaMumif;
jyefvnf ajymqdc ko hJ nf/ xda Yk emuf qufvuf rD'D,mrsm;&JU tcef;u@ESifh ywfoufNyD; aqG;aEG;Mu&m a'gufwm cifarmifvi G u f tonf;tm;aq; rsm;udk aMumfjimMu&mwGif t&ufukd BuKd uo f avmuf aomuf&ifawmif aq;aumif;rsm;aMumifh use;f rma&; rxdcdkufEdkifonfh oabmrsdK; aMumfjimaeMuaMumif; wifjycJhNyD; a'gufwm a':cifNidr;f csrf; (e,fpyf
usef;rma&;rSL;) u a'owGif; rD', D mawGu wpfqifh wdi k ;f &if;aq; awG a&mif;tm; aumif;atmif r[kwr f rSef aMumfjimaeMujcif;onf vlxktwGuf tvGef t&m,f rsm;aMumif; 0ifa&muf aqG;aEG; cJhonf/ a':cifNidrf;csrf;u qufvuf aqG;aEG;&mwGif if;wdkY ukoay; aeaom HIV a0'emonfrsm;rSm aq;0g;rsm; a&&Snf qGa J omuf&rnfh
ndKrD,Of
toufBuD;wmeJYtrQ tcsdefpD;vmMu
bk&iha f emif 'Dvkd armf<um;Eki dz f Ykd Zif;r,fudk olt Y ifyg,mxJ qGJoGif;vkdufwJh tcsdef? wkwfuvnf; b,fvdkrS taESmiht f ,Sur f ay;Eki d a f wmhwhJ at'D 1558 ckEp Sr fm S olYb0&JU txGwftxdyfudkpNyD; wufvSrf;vkduf wm jzpfygw,f/ olYtouf 43 ESpfxJ a&mufygNyD/ vuf&Sd wnfqJ jrefrmh tajccH Oya't& qkdvQif EkdifiH tBuD;tuJ[m touf 45 ESpfjynfhNyD;ol jzpf&r,f qkw d t hJ wGuf bk&ifa h emifyifvQif ta&G;cs,c fz H Ykd ESpE fp Sf ausmf vdkaeygao;w,f/ vuf&Sd Oya'yg jy|mef;csuf uawmh EkdifiHwum pHEIef;awGeJY ndEIdif; ,lxm;wm jzpfrSmyg/ toufBuD;rSom tcsdefpD;r,fvdkY xifwJh t,ltqu owfrSwfay;vdkfufwm jzpfEkdifygw,f/ rsufarSmufumvrSm awGU jrifae&wJhtwkdif;uvnf; jrefrmjynf Eki di ft hH Bu;D tuJ tqihq f if[ h m toufBu;D wmeJYtrQ tcsdefpD;vmMuwm trSefyJvkdY qkd&r,f/ i,fpOfawmifaus; uav;b0u wpfcgrS rMum;zl; rjrifzl;wJh tpm;taomuf? tokH;taqmifawGudk (tckaersm; wkjYd ynfoa l wG b,fva kd eNy;D bmpm;MuovJ rpOf;pm;bJ)rjywfrvyf&atmif pDpOf rS0 Dw J mrsm;oGm;vkYd tcsdefpD;vmMuwm jzpfygw,f/ vlUavmuBuD;udk r,kHEkdifp&m wkdufqkdifrIawGeJY zGJUpnf; pDrHxm;wmrsm; jzpfavrvm;bJ/ bk&ihfaemif
(qufvuf azmfjyygrnf)
35
kd;tDaeaom avm*spfrsm;
2008 zGJUpnf;ykH Oya'[m tvGef ckdifrmtm;aumif; aMumif;? jyifqifvdkY r&Ekdifatmif vkyfxm;jcif;ukdu wkdif;jynfukd wnfNidrfapwm jzpfaMumif;? 62 ckESpfESifh 88 ck umvwkdYu wyfrawmf[m wkdif;jynfukd u,fwifcJhwmjzpfaMumif; pwJh a&;om;csufrsm;ukd Eki di fy Hi dk o f wif;pmrSm a&;om; azmfjyvmwJh aqmif;yg; wpfapmifwavudk awG& U ayr,fh wpfEi dk i fv H ;Hk Eki di fa H &; ygwt D m;vk;H wki d ;f &if;om;vufeufui dk f tm;vk;H uawmh vuf&Sd zGJUpnf;ykHOya'[m jyifqifrS jzpfr,fqkdwmudk tckdiftrm ajymqkdaeMuwmyg/ 47 tajccHOya'? 74 tajccHOya'eJY 2008 tajccHOya'wkdYudk EIdif;,SOf azmfjyxm;wJh tqkdyg 26 &ufaeYxkwf owif;pm aqmif;yg;ykHpHrsKd;[m NyD;cJhwJh e0w? etz acwfwpfavQmufvkH; kdufoGif;vmwJh tawG;tac:awG jzpfygw,f/ 'Davm*spa f wG[m vlxk twGuf kd;tDaewJh avm*spfawGyg/ vufawGU jzpf&yf awG[m 'Davm*spfawGeJY jy'g;wpfvrf;? oHwpfvrf; qkdovdk uGJjym;aewmudk uav;utp odjrifEkdifwJh tajctaersK;d yg/ ,aeYumvrSm qifaoudk qdwa f &eJY zk;H wJh tajymtqkr d sK;d awG[m &yfwef;u &yfoiha f eygNy/D 'Dvkd tajctaerSefawGudk &dyfpm;rdvdkYvnf; jynfov Yl w T a f wmfva dk e&mrsK;d rSm zGp UJ nf;ykt H ajccHOya' okH;oyfa&; aumfrwD qkdwmudk zGJUpnf;vm&wm jzpfygw,f/ tck ygwD toD;oD;? t&yfbuf tzGt UJ pnf; rsm;eJY vlxktm;vkH;u 'D ]109} OD; aumfrwDxHodkY zGJUpnf;ykH tajccHOya' jyifqifa&; tBuHjyKcsufawG ay;ydkYzdkY BudK;yrf;aeMuwmjzpfNyD;? wpfzufuvnf; ]109}OD; aumfrwD&UJ ok;H oyf awG& Uc dS su[ f m b,favmuf txd eufeufi dI ;f Ii d ;f jzpfvmrvJ qkw d mudk apmihMf unfh aeMuwm jzpfw,f/
tkyfpdk;olrsm; bufuvnf; vlrsdK;BuD;0g' pGJudkifxm;jcif; r&Sdbl;qkdwmeJY vlrsdK;i,frsm;bufuvnf; usOf;ajrmif;wJh trsdK;om;a&;0g'udk z,f&Sm;r,fqdkwJh ydkif;jzwfrIawG azmfjyMu&r,fh tcsdefjzpfygw,f/ 'Dvdk tajctae? tcsuftvufawGudk zefwD;ajymif;vJEkdifNyD qdkrS
wyfrawmfom;rsm;yg tyg vTwfawmfwpf&yfvkH;u oabmaygufonfw h i dk f vk;H 0 jyifv& Ykd rSm r[kwy f gbl;/ t&ifvr l sm;u taMumufw&m;Bu;D pGm? ud, k u f sK;d pD;yGm; umuG,v f p kd w d Bf u;D pGmeJY csrw S x f m;wJh Oya'rrsK;d awGeYJ vlawGuyJ tusKd;pD;yGm;wpfcktwGuf zefwD;xm;wJh rlwpfcu k kd bk&m;a[mvdk ,lqwmrsKd; r&So d iha f wmhyg/ vuf&dS taetxm;rSm ]109}OD; aumfrwDtaeeJY us,fus,fjyefYjyefY pOf;pm;awG;ac:NyD; tcsKyftaESmif uif;uif; vkyfaqmifEkdifr,fqkd&if tcsKdUaom twm; tqD; jzpfaewJh Oya'awG jyifEkdifavmufygw,f/ 'Dae&mrSm ta&;tBu;D qk;H u wki d ;f eJY jynfe,fawGtwGuf vkyfykdifcGihfawG? b@maiG cGJa0a&;awGeJY t&if;tjrpf cGa J 0a&;awGukd tqifajyvmatmif Oya'tcsKUd jyKjyif Eki dr f ,fq& dk if jrefrmhEi dk i fa H &; tajctae[m wpfrsK;d wpfzHk ajymif;vJom G ;Eki dy f gw,f/ 62 ckEp Sw f e k ;f uvnf; a'guw f m at;armif acgif;aqmifwJh zGJUpnf;ykH tajccHOya' jyifqifa&; aumfrwDu jynfe,fawG awmif;qkdwJh tcGit fh a&; tawmfrsm;rsm;udk vdu k a f vsmay;cJw h ,fvYkd rSwo f m; &zl;ygw,f/ 'Dvy k& f yf[m a'o& tkyc f sKya f &; awG aumif;rGea f pwJh tmPmjzefc Ya JG &; jzpfpOfwpfco k m jzpfNyD; jynfaxmifpk tpd;k &twGuv f nf; Deconcentration qdkwJh 0efxkyf0efykd;awG avsmhus oGm;aprSm jzpfygw,f/ wpfNydKifeufrSmyJ wkdif;&if;om; EkdifiHa&; ygwr D sm;? vufeufui kd f tiftm;pkrsm;eJY aqG;aEG;&mrSmyg trsm;BuD; vG,fuloGm;aprSm jzpfw,f/
vTwfawmf vrf;aMumif;
vuf&Sd tajctaeawGudk Munfh&if oGm;aewJh vrf;aMumif;[m ESpa f Mumif; jzpfaewm awG& U ygw,f/ wpfvrf;uawmh tck ajymaewJh ]109} OD; aumfrwD&UJ zGp UJ nf;ykt H ajccHOya' jyifqif&ef axmufcH wifjycsuf awGudk vTwfawmfu pOf;pm;NyD; vTwfawmfwGif;rSm jyifqif&ef qk;H jzwfr,fh vrf;aMumif; jzpfw,f/ 'Denf;u vTwa f wmfrm S (wyfrawmfom;rsm;yg yg0ifNy;D ) qk;H jzwfwhJ qk;H jzwfcsu& f onfw h i dk a f tmif tajccHuswhJ yk'r f aygi;f 96 ckeJY ywfouf&if vlxkqEcH,lyGJ usif;y&OD;r,f qdkwJh yk'fr 436 ukd jzwfoef;&OD;rSm jzpfygw,f/ 'gaMumifh vTwfawmfenf;vrf;eJY jyifqifjcif;rSm yxrqkH;u yk'fr 435 eJY 436 ukd t&if jyifqifzdkY qkdwmudk vkyfEkdifzdkY vkdygw,f/ tJ'Dvdk rvkyfEkdif&if
(wpfenf;) trsK;d om; 'ki d, f mavmhqw dk myJ jzpfygw,f/ vTwfawmf&JU tajccHOya' jyifqifEkdifrIrSm tuefY towfawG &Sdaew,fvdkY ,lqwJhtwGuf trsKd;om; 'kdif,mavmhqkdwm usif;y&wmjzpfw,f/ 'DtxJrSm ta&;BuD;qkH;u wkdif;&if;om; vufeufukdifrsm;udk jrefrmEki di f& H UJ tajymif;tvJjzpfpOfrm S yg0ifvmEki da f &;yJ jzpfw,f/ 'Dvkd yg0ifvmEkdifzdkYqdk&if vTwfawmfjyify aqG;aEG;yGJrsm;om jzpf&rSm jzpfygw,f/ 'gaMumifh ajymqdkaeMuwJh trsdK;om; 'dkif,mavmh qkdwmrSm tpdk;&? wyfrawmf? vTwfawmf? twkduftcH EkdifiHa&; ygwr D sm;? wki d ;f &if;om; Eki di fa H &; ygwr D sm;? vufeufui kd f tkyfpkrsm;? t&yfbuf tzGJUtpnf;rsm;eJY ynm&Sifrsm; tm;vH;k yg0ifMu&rSm jzpfw,f/ 'Dvkd tiftm;pktm;vH;k yg0ifEkdifrSom wpfEkdifiHvHk; awGUqHk aqG;aEG;yGJBuD; (odr Yk [kw) f trsKd ;om; 'di k, f mavmh (odr Yk [kw) f 'kw, d yifvHkvdkY ac:qkdEkdifrSm jzpfygw,f/ 'DawGUqHkyGJ[m vTwfawmfxuf ydkrdk us,fjyefYwJh? tiftm;pk tm;vH;k yg0ifwhJ awGq U y kH BJG u;D jzpfwt hJ wGuf vGwfvyfa&;&NyD; umvwpfavQmufvHk; rajz&Si;f Eki dc fw hJ hJ jyemawGukd ajz&Si;f &rSm jzpfw,f/ vufeuf udi k f tkyp fr k sm;eJY jyemomru vufeuf rudi kb f e J YJ tcGifhta&;awG qHk;HI;aewJh vlrsdK;rsm;? vlenf;pkrsm; twGuy f g ajz&Si;f rIawG &&Sv d mrSm jzpfw,f/ tem*wf EkdifiH wnfaqmufyHk? tem*wf wyfrawmf zGJUpnf;yHkeJY t&yfbuf ppfbuf qufqHa&;awGudkyg yHkrSefvrf; aMumif;awGay:ukd wGe;f wifEi dk r fm S jzpfygw,f/ 'DaqG;aEG; yGBJ u;D u &&Sv d mwJh oabmwlnc D suf awG[m vTwa f wmfukd vTr;f rd;k Eki dr f ,fh wpfEkdifiHvHk;qkdif&m tjrifhqHk; oabmwlnDcsufawG jzpfr,f/ 'Dq;kH jzwfcsua f wGukd vTwa f wmfukd ay;ydkYjcif;[m vTwfawmfrSm xyfrH aqG;aEG;&ef r[kwb f J vTwa f wmfrS twnfjyK ay;&efomjzpfw,f/ 'g[m a,bk,s em;vnfxm;MuwJh trsKd ;om; 'di k, f mavmheYJ ywfouf wJh vkyfief;pOf jzpfygw,f/
wpfu jyefpa&;
'Dvkd trsKd ;om;tqifh aqG;aEG;yGr J sm;[m tcse d& fn S Mf um wwfwJh oabm&Sdygw,f/ udk,fvdkcsifwm tm;vHk; &r,fvY k drSe;f xm;&if tqifajyrSm r[kwy f gb;l / tpd;k &buf uvnf; 63 ckEp Sa f vmuf umvwke;f ueJr Y wl Nir d ;f csr;f a&; vdv k m;rIukd xkwa f zmfjyoaewJt h cse d ?f wki d ;f &if;om; rsm;bufuvnf; vufeufui kd w f e hJ nf;eJY tajz rxGuf Eki db f ;l vdYk oabmayguv f mwJt h cse d ?f jynfow l pf&yfv;kH uvnf; jynfwi G ;f Nir d ;f csr;f a&;udk vdv k m;awmifw h aecse d ?f umh'r Du d k a&pD tiftm;pkrsm;uvnf; jrefrmh tajymif;tvJ udk tm;ay;axmufcH aecse dr f sKd ;rSm tm;vH;k u oabmxm; Bu;D Bu;D eJY 0di k ;f 0ef; BuKd ;yrf;vdu k Mf uzdYk vky d gw,f/ jrefrmawG [m &uf'u D ,f tpGo J efw,fqw k d h J t,ltqrsm;? aqG;aEG; ndE i Id ;f jcif; ('di k, f mavmh) rsm;eJY r,Ofyg;bl;qdw k hJ tjrifrsm; udk acszsujf yzdYk tm;vH;k twGuf tcGit hf vrf;aumif;yJ jzpfygw,f/ tkyfpdk;olrsm; bufuvnf; vlrsdK;BuD;0g' pGu J i kd x f m;jcif; r&Sb d ;l qkw d meJY vlrsKd ;i,frsm;bufuvnf; usOf;ajrmif;wJh trsdK;om;a&;0g'udk z,f&Sm;r,fqdkwJh ydkif;jzwfrIawG azmfjyMu&r,fh tcsdefjzpfygw,f/ 'Dvdk tajctae? tcsut f vufawGukd zefw;D ajymif;vJEi dk Nf yD qdkrS ESpfaygif; 60 ausmf MumcJhwJh ]cs} orkdif;udk tqHk;owfNyD; wpfuae jyefpMu&rSm jzpfygw,f/
'kdif,mavmh vrf;aMumif;
tck ajym&if; a&mufvmwmuawmh 'kwd, vrf;aMumif;ygy/J orwOD;ode;f pdef rdec Yf e G ;f yg tok;H tEIe;f t& wpfEi dk i fv H ;Hk yg0ifwhJ Eki di fa H &; awGq U a Hk qG;aEG;yGBJ u;D
36
a&S&Snf wnfwHhaom Nidrf;csrf;a&; jzpfay:vmap&ef wyfrawmfudk acwfrD umuG,fa&; wyfrawmf tjzpf ajymif;vJ&ef vdktyf
&efukef? Ekd0ifbm 3 a&&Snf wnfwHhaom Nidrf;csrf;a&; jzpfay:vmEkdif&efrSm ppfwyf oabmxm;udk jyKjyifajymif;vJro S m jzpfay: Ekdifrnf? wyfrawmfudk enf;ynmuRr;f usir f jI zifh vkya f qmif onfh acwfrD umuG,fa&; wyfrawmf (Professional Army) wpf&yftjzpfoYkd toGia f jymif;vJrS omvQif jzpfay: Eki dr f nf jzpfaMumif; jrefrmh Nir d ;f csr;f a&; apmifMh unfa h &; tzG?UJ Eki di fw H um jrefrmhowif;tzGr UJ S ]Nidrf;csrf;a&;ESifY y#dyu ppfyGJrsm; qdi k& f m jrefrmh pD;yGm;a&; tajctae} acgi;f pOfjzifh xkwjf yefaom tpD&if cHpmwGif xnfhoGif; azmfjyoGm;cJh aMumif; od&onf/ tqdy k g tpD&ifcp H mwGif y#dyu rsm; jzpfyGm;&onfh a&aomufjrpf taMumif;t&if;rsm;udk pl;prf;xm;Ny;D pD;yGm;a&; rrQwrI 6 ckrS ae y#dyu rsm; jzpfym G ;ap&ef wGe;f yda Yk eaMumif; azmfjyxm;onf/ pD;yGm;a&;rrQwrI 6 ckrm S pD;yGm;a&; pDru H e d ;f rsm;aMumifh ppfwyftiftm; wd;k csc UJ sxm;vmjcif;? obm0 o,HZmwrsm; tay: xde;f csKyc fi G hf tmPm r&Sjd cif;? ajr,m odrf;ydkufrIrsm;? pD;yGm;a&; pDrHudef; Bu;D rsm;\ obm0 ywf0ef;usiE fi S hf vlra I &;tay: xdcu kd f oufa&mufrI rsm;? wdkif;&if;om; a'orsm;wGif qif;&J rGJawrIESifY zGHU NzdK;wdk;wufrI aemufus usef&pfjcif;wdkYyif jzpf aMumif; azmfjyxm;onf/ xdkYjyif jrefrmh pD;yGm;a&;wGif obm0 o,HZmwrsm; tay: tvGet f MuL; rSDcdkrI? tBuD;tus,f vGJrSm;aom pDrc H efc Yr JG ?I yGiv Yf if;jrifomrI r&Sjd cif; wdkYaMumifh edkifiH\ Opm"e<u,f0 rIrsm;onf EkdifiHa&; tmPmudk csKyfudkifxm;onfh ppfwyfESifh olwdkYESifh eD;pyfol ckdeD vlenf;pk
wdw Yk i Go f m pkNyKH aeaponf[k azmfjy xm;onf/ xda Yk Mumifh jrefrm ppfwyf onf pD;yGm;a&;wGif ta&;ygonfh yg0if vIyf&Sm;olwpfOD; jzpfaeNyD;? obm0 o,HZmwrsm;udk tpdk;& r[kwfonfh vufeufudkif tzGJU tpnf;rsm;xH a&muf&r dS oGm;&av atmif umuG,v f o dk nfh pdw" f mwf &SdaeaMumif;? wpfcsdefwnf;rSmyif obm0 o,HZmw trsm;pkonf vnf; wdkif;&if;om; tkyfpkrsm; xdef;csKyf&m a'orsm;wGif &Sdae aMumif;? odkYtwGufaMumifh tpdk;& taejzifh wl;azmf xkwfvkyfa&; ae&mrsm;udk yd k umuG,r fa I y;&ef zdtm;rsm; jzpfay:vmapaMumif;? vufeufui kd t f y kp fr k sm;ESihf omru jynfor l sm;ESiy hf g y#dyuEi S hf wif;rmrI rsm; ydk jzpfay:vmapaMumif; azmfjyxm;onf/ atmufwb k d mvtwGi;f ucsif jynfe,f vdi kZ f mwGif wki d ;f &if;om; vufeufudkif tzGJUtpnf;rsm;rS nDvmcHwpf&yf jyKvkyfaeNyD; xdkv twGi;f rSmyif tpd;k &ESiYf vufeufui kd f wyfzGJUrsm;tMum; vufeufudkif wdu k c fu kd r fa I ygi;f 22 Bur d f jzpfym G ;cJh aMumif; Myanmar Peace Mointor
uvnf; okawoejyKvy k f azmfjyrI rsm; &Sc do hJ nf/ xdjYk yif ucsif Nir d ;f csr;f a&;uGe& f ufrS jyKvy ka f om owif;pm &Si;f vif;yGw J i Gv f nf; tpd;k &ppfwyf ESifh autdkifat jzpfyGm;aeaom wdkufyGJ trsm;pkrSm wkwfEkdifiHrS &if;ESD;jrKyfESHonfh ae&mrsm;wGif jzpfym G ;aejcif; jzpfonf[k xkwa f zmf ajymqdkrIrsm;vnf; &SdaecJhonf/ a':atmifqef;pkMunfrv S nf; aemuf qH;k tBur d f oGm;a&mufca hJ om Oa&my c&D;pOf twGi;f NAw d e dE fi dk i f H Sandhurt awmf0if ppfwuov kd w f i G f atmuf wdkbmv 26 &ufaeYu ajymMum; oGm;aom rdec Yf e G ;f wGif rdro d nf vlxk av;pm;MunfnKd aom ppfwyfwpfck udk rnfuo hJ Ykd wnfaqmufonf qdk onfh tcsuu f kd vma&muf avhvm jcif;jzpfaMumif;? jrefrmh wyfrawmfukd jynfor l sm; av;pm; MunfnKd aom wyfrawmf wpfck jzpfapvda k Mumif; ajymMum;oGm;NyD; ppfwyfqdkvQif rnfuo hJ a Ykd om ppfwyfjzpf&rnfukd NAdwdefppfwyf taejzifh tultnD ay;EkdifaMumif;vnf; xnfhoGif; ajymMum;oGm;cJhonf/ EkdifiHwum jrefrmhowif; (BNI) tzGJUudk 2003 ckESpfwGif
pwif zGp UJ nf;cJNh y;D vuf&w dS i G f rD', D m tzGJUtpnf;aygif; 12 zGJU yg0ifaom rD'D,m uGef&uf wpfcktjzpf csdwfquf vkyfaqmifaeaMumif; od&onf/ ,ck azmfjyxm;aom tpD&if cHpmwGif vuf&dS aqmif&u G a f eaom jyKjyif ajymif;vJa&; vkyfief;pOf rsm;ESifh Nidrf;csrf;a&; oabmwlnD csufrsm;udk t[eft Y wm; jzpfae& onfh taMumif;rSm ppfwyfu ol\ trdep Yf ;D qif;rI twdi k ;f om oGm;ae jcif;? if;u pD;yGm;a&;ESifh tpdk;&\ tkyfcsKyfa&; ,&m;udk xdef;csKyf xm;Ekdifonfh tmPm &Sdaejcif;wdkY aMumifjh zpfonf[k xnfo h i G ;f azmfjy xm;NyD; a&&Snf wnfwHhaom Nidrf;csrf;a&; jzpfay:Ekdif&ef? trSef wu,f tajymif;tvJrsm; jzpfay: vm&efrm S ppfwyfukd jyKjyifajymif;vJ rS? wyfrawmfudk enf;ynm uRrf;usifrIjzifh vkyfaqmifonfh acwfrD umuG,fa&; wyfrawmf ( Professional Army ) tjzpf odkY toGif;ajymif;rSom jzpfay:Ekdif rnf[k xnfo h i G ;f azmfjyxm;onf/
pdk;xG#f
aqmif&u G z f dk h vG,u f l tqifajywJh tajctaersKd; ay:aygufvmzkdY tm;ay; aqmif&Gufaew,f} [k umhbPf\ jrefrmEkdifiHqkdif&m Xmae ukd,fpm;vS,f rpwm cefoef&Sefumu ajymonf/ jrefrmEki di f H pD;yGm;a&; vkyi f ef; rsm; aqmif&u G o f nft h cg pnf;rsO;f Oya'awGESifh tef;udef;rsm;ukd yxrOD;qk;H tBur d f avhvmEki d jf cif;u
jrefrmh pD;yGm;a&; u@ twGuf BuD;rm;onfh ajcvSrf;wpfck jzpf aMumif; Doing Business tpD t&ifcp H mrSm jrefrmEki di f H pwif yg0if vmEki do f nft h wGuf if;wk& Yd UJ jyKjyif ajymif;vJa&; vkyfief;pOf&JU tusKd; &v'fawGudk wki d ;f wm tuJjzwfEi dk f rSm jzpfaMumif;ukd tjynfjynfqi dk & fm b@ma&; aumfya dk &;&Si;f \ jrefrm EkdifiHqkdif&m Xmaeukd,fpm;vS,f
37
tm;vHk; yg0ifNyD; vltrsm;pk Bu;D xH ta&mufom G ;Edi ko f nfh pD;yGm; a&; zGHU NzdK;wdk;wufrIonf qif;&JrI avQmhcsa&;twGuf aomhcsuf jzpf onf/ jrefrmEdi ki f\ H SME vkyi f ef; rsm;onf tdrfeD;csif; tmqD,H EdkifiHrsm;ESifh EdIif;,SOfygu ta& twGuf tvGee f nf;yg;Ny;D aps;uGuf ,SOfNydKifEdkifrI edrfhus ae&jcif;rSm jrefrmEdi ki f\ H SME vkyi f ef;qdi k& fm Oya'a&;&m yHhydk; ulnDrIrsm;
tm;enf;cJhjcif;aMumifh[k if;u qufvuf ajymMum;cJhonf/ xdkYjyif SME rsm; twGuf vG,fuloufomaprnfh pufHk wdu k c f ef;pepfrsm; xlaxmifEi kd a f &; ulnDay;&ef vdktyfNyD;? jynfwGif; jynfy 0,fvdktm;rsm;onfh ukef ypnf;rsm;\ xkwfvkyf a&mif;csrI uGif;qufBuD; wpfckvHk; vTrf;NcHK rdEdkifonfh (Cluster Industries) rsm; xlaxmifay;&ef vdt k yfonf[k
&efukef ? atmufwkdbm 3 vli,frsm; rdrd yki dq f i dk a f om t&nf tcsi;f rsm;ukd oifa h wmfonfh ae&m wGif tokH;cswwf&ef vkdaMumif;? tem*wf\ t&Sifocif jzpffvm Ekdifaom vli,frsm;ukd yHhykd;ay;&ef vka d Mumif;ESihf ppfre Sa f om 'Dru dk a&pD Eki di fw H i G f tvGet f a&;ygonfh u@ rsm;wGif yg0ifaqmif&u G & f ef vkt d yf aMumif;ukd &efukefwkdif;a'oBuD; vTwa f wmf uk, d p f m;vS,f a':cif0i dk ;f Munfu atmufwkdbm 2 &ufaeY wGif jyKvy ka f om &efue kw f i dk ;f a'o
BuD; vli,fawGUqkHyGJ zkd&rf ajym onf/ jrefrmEkdifiHwGif vlO;D a& wk;d wufEe I ;f rsm;vmouJo h Ydk acwf ynmwwf vli,frsm;vnf; trsm; tjym; &Sa d omfvnf; if;wdYk b0ukd tmrcHcsuf ay;Eki dr f nfh tvkyt f uki df rsm;ukd zefw;D ray;Eki da f om tcsdef umvrSm ,ck vli,fzkd&rfu jyemukd wpfpdwfwpfykdif; taxmuftul ay;Eki do f nfh twGuf 0rf;ajrmufpGm BuKdqkdaMumif;ukd a':cif0kdif;Munfu ajymonf/
jyemwpfck jzpfw,f} [k ajym onf/ xkdYaemuf vkyfief;cGif taMumif;ESihf pyfvsOf;NyD; ]vkyi f ef; cGifawGu vkHNcKHa&; raumif;bl;? &So d ifw h hJ vlO;D a&xuf ykNd y;D xm;wm aMumifh av0ifavxGuf r&SdwJh twGuf oef& Yi S ;f rIr&Sw d m? tdro f mukd vlwef;pDNyD; wpfaeYwpfBudrfyJ
wufci dk ;f w,f? vlO;D a&eJY ay;ok;H wJh oefp Y ifcef; rvka H vmufwhJ jyem u trsKd;orD;awG&JU usef;rma&; qkdif&m jyemawG jzpfw,f} [k if;u quf ajymonf/ tusifhysuf jcpm;rIonf w&m;Oya' pkd;rkd;jcif; r&Sdonfh twGua f Mumifh jzpfonfhtjyif
vJhvJh
38
q,fpkESpf ajcmufckavmuf aqmf'Dtma&AsESihf rlqvifnDaemifrsm;tzGJUwkdY[m &Jabmf&JbufawG jzpfcMhJ uygw,f/ olw& Ydk UJ taqGcifye G ;f jzpfru I tpvrf 0g' tay: tajccHwJh taqGcifyGef;jzpfrI jzpfygw,f/ tD*spa f cgi;f aqmif *grv J t f A',femqm wGe;f wifcw hJ hJ bmoma&;eJY Eki di fa H &; cGjJ cm;xm;wJh tm&yf trsK;d om;a&; 0g'udk qefu Y sifzYkd 1950 jynhE fp Sa f wGtwGi;f r[mrdwf jyKcJMh uwm jzpfygw,f/ olwE Ydk p S O f ;D &JU r[mrdwjf yKrI[m tJ'D tawG;tac: ed*kH;csKyfoGm;NyD;aemufrSmvnf; touf qufvuf &Sio f efcy hJ gw,f/ 1980 jynfE hp Sa f wG upNyD; tJ'D r[mrdwfjyKrI[m &SDtkduf tD&efEkdifiHudk qefu Y sifNyD; tpvrfumrSm olw[ Ydk m OD;aqmifu@ rSm &Sw d ,fqw dk hJ qGee fa D wG&UJ tawG;tac:ukd umuG,f apmihfa&SmufcJhygw,f/ tJ'u D mvawGwpfavQmufv;Hk aqmf't D ma&As[m 'Drkdua&pD tkyfcsKyfa&;pepfeJY tmPm&Sif tkyfcsKyfa&; pepfwkdYeJY ywfoufNyD; aqmf'DawGeJY wuf<u vIyf&Sm; olawGtMum; &SdaewJh oabmw&m;a&; uGJjym; jcm;em;rIawGudk azsmr he dS o f m G ;atmif vkyx f m;&if; tm&yf umwpfvTm;u nDaemifrsm;tzGUJ wuf<uvIy& f Sm;ol rsKd;qufawGtwGuf ckv d p HI &m ae&ma&m? qkyu f i dk p f &m tawG;tac:yg axmufyHhcJhygw,f/ nDaemifrsm;tzGJU ynmwwfawG[m olwkdY&JU tawG;tac:udk aqmf'D tma&AsrSm aoG;cJhMuNyD; tpvrf umwpfvTm;u olwkdYudk wdrf;GwfwJh tpvrfrpfawGeJY &if;ESD;rI wnfaqmufcJhMuygw,f/ *suf'gNrdKUu jynfya&muf qD;&D;,m; nDaemifrsm;tzGJU oifMum;rIwpfcku q,fausmfouft&G,f tkdprmbifvm'ifukd tpvrf 0g'D wpfa,mufjzpfatmif ajymif;vJ ypfcJhygw,f/ aqmf'D&JU aumif;csD;ay;rIeJY nDaemifrsm;tzGJUu wkdufckdufa&;orm;awG 1980 jynfhESpfrsm;twGif; tmz*efepwef *sD[wfppfyGJrSm oGm;a&muf yg0if wku d c fu dk c f MhJ uNy;D aemufyi kd ;f rSm t,fvu f i dk ' f gpuf0ef;xJ a&muf&SdoGm;cJhMuwm jzpfygw,f/ aqmf'Dtma&AseJY rlqvifnDaemifrsm;tzGJU r[mrdwfjyKrIu ]aqmf'D&JU tpvrfrpf w&m;0ifrI tdra f wmfukd ywfywfvnfu axmufuefay;xm;cJy hg w,f/ tm&yfEkdifiHa&;tay:vnf; BuD;BuD;rm;rm; vTr;f rk;d cJy h gw,f/ aqmf't D ma&As[m oleYJ nDaemifrsm; tzG& UJ UJ cspfMunf&if;ES;D rIukd tok;H jyKNyD; 1970 rSm tD*spf
tckvnf; tD*spfppfwyfu orwarmfpDudk jzKwfcs tmPmodrf;cJhNyD; nDaemifrsm;tzGJUtay:zdESdyfaerIudk vufcH BudKqkdzkdY 0g&Sifwefu jiif;qefcJhwmwkdYeJY ywfoufNyD; aqmf'Du tar&duefukd rausreyf jzpfaecJhwm jzpfygw,f/ 'gayrJh aqmf'DeJY nDaemifrsm;tzGJU tuGJtNyJaMumifh ay:aygufvmEkdifwJh t&m,fawG avsmhenf;oGm;apzdkY tar&duefu vkyfEkdifwJh udpawGawmh &Sdygao;w,f
EkdifiH emqm0g'rS tef0gq'wf0g'odkY ul;ajymif; a&muf&SdoGm;atmif ulnDcJhygw,f/ tpvrfrpfawG&JU vrf;ay: wkdufyGJawGeJY emqm0g'D vufusefawGudk qefu Y sifwhJ wdww f w d y f e k f; vIy& f Sm;rIawG NyD;wJa h emuf q'wfudk tcGifhomapwJh oabmwlnDcsufwpfck xGufay:vmatmif Mum;0if aqmif&Gufay;cJhwm jzpfygw,f/ tJ'D EkdifiHa&; ta&GUtajymif;u aqmf'D&JU tBuD;qkH;aom tm&yf &efolawmfBuD;udk aMujyKef; oGm;apcJhNyD; tm&yf EkdifiHa&;avmurSm aqmf'D&JU NydKifbufuif; taetxm;udk q,fpkESpfrsm;pGm wnf&Sdaeatmif tmrcHcsuf &&SdoGm;apcJhygw,f/ aqmf'DeJY nDaemifrsm;tzGJU cspfMunf&if;ESD;rIu aqmf'D bmoma&; tmPm&Sia f wG&UJ tkyc f sKyr fu I v kd nf; &Snfvsm;atmif qGJqefYay;cJhygw,f/ acwfrr D Iudk qefu Y sifwhJ NcHayguf tpvrf0g'&JU &efjyKrIukd umuG,f EkdifcJhwJhtjyif a&eH "eu ,laqmifvmwJh crf;em; xnf0gre I YJ tar&duef umywfvrf;aMumif;twGi;f odYk rSefrSefBuD; wkd;0ifoGm;rIwkdYtay: tJ'DNcHayguf tpvrf 0g'u qefYusifrIudkvnf; ausmfvTm;EkdifcJhygw,f/ nDaemifrsm; tzJGUukd vufoyfarG;xm;EkdifrIaMumifh aqmf'Dtma&As[m wpfcsdefwnf;rSm tpvrfrpfEkdifiH wpfct k jzpfa&m taemufvv kd m;wJh Eki di fw H pfct k jzpfyg ESpz f ufpvk;H &JU av;pm;rIukd &&SE di dk c fy hJ gw,f/ wpfzufrm S
39
2013 ckESpf Edk0ifbm 6 &uf rS 12 &ufaeY txd &ufow wpfywf rdk;av0o cefYrSef;csuf
a'gufwm xGe; f vGif (MCCW)
ppfui kd ;f wki d ;f vufya H wmif;awmif a'owGif v,fwD omoedu taqmufttHkawGudk 0ifa&muf MunfhIcGifh r&wmaMumifh vufyHawmif;awmif a'o oHCmawmfrsm;eJY a'ocHawGu Ekd0ifbmv 2 &ufaeY naeydkif;u oydwp f cef;zGihf qEjyaeMuygw,f/ v,fwD odra f wmfBu;D rki d ;f cGr JI aMumifh uGJtuf oGm;wmudk oGm;a&muf Munf hr I ,fh oHCmawmf awGeYJ vufya H wmif;awmif a'ocH awG MunfhIcGifh r&bJ tmPmydkif awGu ydwfyifxm;wmaMumifh oHCmawmf 7 yg;eJY a'ocH 50 eD;yg; u tifMuif;awmifay:rSm oydwf pcef; zGifhNyD; awmif;qdkaeMuwm jzpfygw,f/ oydwp f cef;zGihf awmif;qda k ewJh qEjy oHCmwpfOD;jzpfwJh yif; OD;pEmoD&u d tckvkd ajymqdy k gw,f/ ]rdkif;cGJwJh 'PfaMumifh odrfeJY
bk&m; tufuo JG m G ;w,fvYkd owif; Mum;vdYk yif;wdYk oGm;a&muf Munf hI zdo Yk m G ;wJt h cg olwu Ydk aeNy;D cGiw hf if &r,f? wifNyD;rS oGm;vdkY&r,fvdkY ajymw,f? OD;yif;wku Y d 3 em&DtwGi;f taMumif;jyefyg? taMumif;rjyef&if oydwp f cef;zGiNhf y;D awmif;qdr k ,fvYkd ajymvdu k w f ,f? 12 em&Duae nae 3 em&Dtxd apmifa h eayr,fh olwu Ydk vHk;0 0ifcGifhray;ygbl;qkdwJh taMumif;wpfcy k J ajymvdu k fw,f? 'gaMumifh OD;yif;wdkYbufu vufya H wmif;awmif a'orSm&Sw d hJ omoedu taqmuftODrsm; umuG,f apmifha&Smufa&;qdkNyD; oydwfaumfrwD zGJUvdkufw,faygh} tmPmydi ka f wGeYJ ukrP b D uf u v,fwDomoedu taqmuf tODawGudk oydwfpcef;zGifh awmif;qda k ewJh wm0ef&o dS l wcsKd u U kd MunfhIcGifh ay;vdkufwm ydkaumif; r,fvdkY ppfudkif;wkdif; ykvJNrdKUe,f
weoFm&Dwi kd ;f a'oBu;D ? u&ifjynfe,f? rav;wdi k ;f ? rGejf ynfe,f? ppfui fkd ;f wdi k ;f atmufyi kd ;f ? aejynfawmfwi kd ;f b*Fvm;yifv,fatmfeYJ uyvy D ifv,fjyif ajrmufyi fkd ;f a'oBuD;? &cdkifjynfe,fwdkYwGif 20C - 22C eJY kw f i kd ;f a'oBu;D eJY {&m0wDwi kd ;f a'oBu;D wdw Yk i Gf wdr Yk m S wdrt f enf;i,f jzpfxe G ;f Edi k Nf y;D ? om,mEdi ky f gw,f/ &efue b*Fvm;yifv,fatmfeYJ awmifwkwf yifv,fjyifwr Ykd m S 23C- 24C &SdEdkifygw,f/ rkefwdkfif;jzpfEdkifajc avsmhenf; aeEdkifygw,f/
rdk;wdrfawmif tajctae
jrefrmEdkifiH atmufydkif;eJY awmifydkif;a'owdkYrSm f wmifrsm; jzpfay:&efaocsmrI 20 &mcdi kE fe I ;f cefY jrefrmhurf;dk;wef;eJY urf;vGefyifv,fjyifrSm vdIif; rd;k wdra tenf;i,f &SE d i kd Nf yD;? vdi I ;f tjrifh 1 ayrS 2 aycefY &SE d i kd f txd &Sdygw,f/ ygw,f/
rdk;&GmoGef;rI tajctae
ntylcsdefrsm; tajctae
&Srf;jynfe,f awmifydkif;eJY ta&SUydkif;? u&ifjynfe,f? u,m;jynfe,fwdkYwGif ntylcsdefrsm;[m 13C 15C cefY? ppfudkfif;wdkif;a'oBuD; txufydkif;? csif;jynfe,f? &Srf;jynfe,f ajrmufydkif;? rauG;wdkif; a'oBuD;wdw Yk i G f ntylcsder f sm;[m 16C- 18C cef?Y
rGejf ynfe,f? ucsifjf ynfe,feYJ u,m;jynfe,fww Ykd i G f 2 &ufrS 3 &ufcefY rdk;tenf;i,f &GmoGef;Edkifygw,f/ &Gm&ef&GmEIef; 60 &mcdkifEIef; &Sdygw,f/ &efukefwdkif; a'oBuD;? weoFm&Dwdkif; a'oBuD;eJY u&ifjynfe,f wdkYwGif wdrftoifhtwifhrS wdrfxlxyfEdkifygw,f/ usea f 'oawGrm S awmh om,mygr h ,f/
pmayavmu pmtkyf
odYk avhvm&mwGif t&pww kd ,f\ t,ltq t& ,aeYwi kd f toH;k 0ifaeaom csOf;uyfrr Im S tkyp f ;kd ol tpd;k & tzGJU trsKd;rsKd;udk yHkpHcGJ avhvmjcif;rS tpjyK&efjzpfonf/ rnfol tkyfcsKyfaeoenf;? wpfOD;wpfa,mufuavm? vlenf;pkuavm? vlrsm;pkuavm? pmtkyfonf csOf;uyfyHkjzifh tpjyKxm;jcif; jzpfonf/ yxr tcef;onf tajccHtm;jzifh tpd;k & wpf&yfukd wpfO;D wpfa,mufu aomfvnf;aumif;? vlenf;pku aomfvnf;aumif;? vlrsm;pku k om tcef;jzpfonf/ 'kw, d tcef; aomfvnf;aumif; tkyc f sKya f eonfukd tao;pdwf azmfjyaom Who Governs qda Rule by the Few wGif vuf&Sd acwfumv ac:qdkaeMuaom tmPmydkif tpdk;&rsKd;onf tao;pdwftm;jzifh wpfOD;wpfa,muf (odkYr[kwf) vltenf;i,fu tkyfcsKyfaeyHkudk avhvmjcif;jzpfonf/ xdkrSwpfqifh Rule by the Many qda k om 'Dru kd a&pD tpd;k &rsm;\ tkyc f sKyy fo kH Ykd a&muf&o dS m G ;rnf/ wwd,tcef;wGif 'Dru kd a&pDenf;us tkyc f sKyy f kH rsm;ESifh pwkwtcef;wGif tkyfcsKyfrI wpfcktwGif; yg0ifaom tcef;u@rsm; txl;ojzifh jyifopf awG;ac:&Sif rGefwufppfusL wifjycJhNyD; tar&duef zGJUpnf;yHk Oya'tay: tBuD;tus,f vTrf;rdk;rI &SdcJhaom 'Drdkua&pD oabm obm0rsm;yif jzpfonf/ 'Dru kd a&pDonf umwpfvm T ; tpd;k &rsm;tay: vTr;f NcHKrI &Sv d maom oabmw&m;jzpfonfh tm;avsmfpGm if;udk a,bk,sacgif;pOfwpfck taeESifh tjcm; taMumif;t&mrsm;xuf ydkrdk jrKyfESH avhvm&ef vdkay onf/ if; aemufwGif uGefjrLepf oDtdk&D trsKd;rsKd;udk azmfjyxm;onf/ umhtcsKdUae&mrsm;wGifom >cif;csuftjzpf use& fa dS eao;aomfvnf; uGejf rLepf0g' yHp kt H pd;k &onf aoqH;k oGm;NyjD zpfaom yHp ko H mjzpfonf/ oda Yk omf tcsKUd t,ltq rsm;rSm Edi ki fa H &;udpr sm;wGif toH;k tEIe;f rsm;taeESihf qufpyf ywfoufaeonf/ vuf&dS umhEi kd i fa H &; tpDtpOftay: if; tdkif'D,m vTrf;rdk; yHkoGif;Edkifjcif; r&SdawmhonfrSm vGefcJhaom q,fpkESpf tcsKdUu pwifcJhjcif; jzpfonf/ xdktpdk;&tzGJUyHkpHrsm;ESifh tawG;tac:qdkif&m ausmif;awmfrsm;tjyif pOf;pm;oHk;oyf&efvdkaom taMumif;t&m rsm; &Sdygao;onf/ if;wdkYrSm EdkifiHa&;ESifh pD;yGm;a&;Mum; qufpyfyHk jzpfonf/ EdkifiHa&; abm*aA'onf tjcm;aom taMumif;t&mrsm;pGmESihf qufpyfaeonf/ tvm;wl tjcm;aom ta&;Bu;D avhvm&efrm S Edi ki fr H sm;onf tb,faMumifh ppfyr JG smtwGi;f usa&mufNy;D Nir d ;f csr;f a&; wnfaqmufrr I sm; bmaMumifh jyKvy kv f mMuoenf; qda k om ar;cGe;f jzpfonf/ xdkYaMumifh aemufqHk;tcef;wGif EdkifiHwum qufqHa&; (International Relations) e,fy,frS t,ltqrsm;ESifh rl&if;pmtkyfa&;om;ol\ trSmpmrS t"duusaom toHk;tEIef; tao;pdwfudk azmfjyxm;onf/
pmayavmu pmtkyfwdkuf
trSwf 173? 33 vrf;? &efukefNrdKU/ zkef; - 01 388169
www.facebook.com/sarpaylawka
rmvDEkdifiH ajrmufydkif;wGif jyifopf *sme,fvpfESpfOD; vkyfBuH owfjzwf cHc& hJ aom udpE i S hf ywfouf jyifopf Eki di f jH cm;a&; 0efBu;D u jypfwif Iwc fs ajymqkdcJhaMumif; owif;&&Sdonf/ jyifopf a&'D,dk owif;Xme (REI) rS owif;axmuf uavm'D
AmvGef 58 ESpfESifh *pvdef;'l;yGefY 51 ESpf wdkYonf a'ocH acgif;aqmif wpfa,mufudk awGUqHk ar;jref;cef; jyKvkyfNyD;aemuf paeaeY (2.11.13) u jyefay;qGjJ cif; cHc& hJ Ny;D udi k' f ,fNrKd U ta&Sb U uf 12 uDvr kd w D mcefY tuGm&Sd u& wpfct k wGi;f towfcc H hJ &jcif;
ESpfEkdifiH qufqHa&;wGif tzktxpfrsm; jzpfyGm;aejcif;udk ukpm;&ef tar&duef EkdifiHjcm;a&; 0efBuD; aqmf'Dtma&AsodkY a&muf&Sd
tar&duef EkdifiHjcm;a&; 0efBuD; *Refu,f&Donf ol\ ta&SUtv,fydkif; c&D;pOf 'kwd, c&D;axmuftjzpf ESpfEkdifiHMum; qufqHa&;wGif tzktxpfrsm; jzpfyGm;aeaom aqmf'D tma&AsEkdifiHodkY a&muf&Sd &yfem;cJhaMumif; od&Sd &onf/ tar&duef EkdifiH\ &mxl; tjrihfqkH; oHwrefjzpfol *Reu f ,f&o D nf aqmf't D ma&AsEi dk i f H a&muf&SdaepOftwGif; qD;&D;,m; y#dyu qkdif&m tar&duef rl0g'ESifh rMumao;cifu tar&duef tD&ef wif;rmrI avsmhyg;vmjcif;wkdYaMumifh rajyrvnf jzpfvmcJo h nfh tar&duef aqmf'MD um; umv&SnfMum cspfMunf &if;ESD;rIudk jyefvnf ukpm;Ekdif&ef BudK;yrf;rnf jzpfonf/ tD*spf Eki di fw H i G f ppfwyfu rlqvif nDaemifrsm; tzGJUrS a&G;aumufcH orw rkd[mrufarmfpDukd jzKwfcs z,f&Sm;cJhjcif;udk axmufcHcJhonfh aqmf'Dtma&As EkdifiHu qD;&D;,m; tD&efu ausmaxmufaemufcjH yKay;xm;aom tpd;k &wpf&yf ay:xGufvmrnfudk pkd;&drfylyefaeonf/ xdkYjyif tar&duef tD&ef jyefvnf aygif;pnf;rIaMumifh
a'owGi;f tD&ef\ MoZm t&Se dt f 0g wufvmrnfh ta&;udkvnf; aqmf'D u pkd;&drfylyefaeonf/ rpwmu,f&Donf aqmf'DodkY rvmrD tD*spfEkdifiH wpfaxmuf em;cJhNyD; xkdEkdifiH &SdpOf tar&duef jynfaxmifpt k aejzihf aqmf't D ma&As? a*smf'efEi S fh tD*spfuo hJ a Ykd om Eki di fr H sm;tm; jynfyrS wkdufckdufvmjcif;ukd cGihfjyKrnf r[kwf[k
ajymMum;cJhonf/ tcsKdUu ]jynfy} qkdonfrSm ]tD&ef}udk &nfef;jcif; jzpfonf[k IjrifMu onf/ rpwmu,f&o D nf ta&SU tv,fyi dk ;f 9 &uf c&D;pOftwGif; tD*spfESifh aqmf'Dtjyif ,lattD;? t,fv* f s;D &D;,m;? armfu dk ?kd a*sm' f efEi S fh ydv k efEi dk i fo H Ykd oGm;a&muf&ef pDpOfxm;aMumif; od&Sd&onf/
Ref: AP
tD*spf orwa[mif; rdk[mruf armfpD olYtay: wifxm;aom pGJcsufrsm;udk &ifqi dk a f jz&Si;f &ef w&m;H;k odYk vma&muf
Zlvi kd v f 3 &ufaeYu orwtjzpfrS ppfwyf\ z,f&m S ;jzKwfcsjcif; cHc& hJ aom rd[ k mruf armfpo D nf olt Y ay: wifxm;aom vlowfrr I sm; ay:ayguv f map&ef aoG;xdk;vIHYaqmfrI pGJcsufrsm;udk &ifqkdif&ef w&m;0if azmfjyjcif; r&Sdaom xde;f odr;f a&; pcef;wpfcr k S tD*spE fi dk i f\ H NrKd a U wmf udi k f& kd dS vHNk cKH a&; tapmift h Muyf rsm; xlxyfpGm csxm;aom w&m;Hk; wpfHk;odkY a&muf&SdvmcJhaMumif; od&Sd& onf/ tD*spf tpdk;& kyfoHu orwa[mif;onf rlqvif nDaemifrsm; tzGJUrS ta&;ygaom acgif;aqmifrsm; jzpfMuonfh tufqrft,fvftm&d,ef? rd[ k mruft,fvw f m&DEi S hf tmruftA',ftmwDwE Ykd i St hf wl udi k f Nkd rKd r U S &Joy d H jzpfonf[k ,HMk unf&aom ae&m&Sd w&m;H;k odYk a&muf&v dS mcJo h nf[k xkwv f i T hf aMunmcJhonf/ paeaeY 2.11.13 xkwf tD*spf ]t,fv0 f gwef} owif;pmwGif vufui kd f wef;yg ukvm;xki d f wpfv;kH ay:wi G f oufaomifo h ufom yHp k jH zifh xki da f eaom tm;upm;tay: 0wfpkH 0wfqifxm;aom armfp\ D yHu k kd azmfjyxm;aomfvnf; ,if;yHr km S w&m;H;k a&mufvmaom armfp\ D yHk [kwr f [kwf twnfjyKEki d jf cif; r&Sday/ rpwm armfpD\ trIppfaq;rI rpwifrD &uftenf;i,fu rlqvif nDaemifrsm; tzGJU\ acgif;aqmif rdk[mrufbm'DESifh olYvufaxmuf ESpfa,mufwkdY\ trIudk ppfaq;aeaom w&m;olBuD; 3 OD; ,if; wm0efrS EkwfxGufoGm;cJhMuonf/ we*FaEGaeY (3.11.13) wGif tparvD,m;NrdKU aoewform;rsm;u &JwyfzGJU0if 2 OD;udk ypfcwf owfjzwfoGm;cJhMuaMumif; od&Sd&onf/
Ref : AP