VARAYTI NG WIKA

Kahulugan ng VARAYTI
Pagkakaroon ng natatanging katangian na
nauugnay sa partikular na uri ng
katangiang sosyo-sitwasyunal




May allergy
ako!
Galis lang
yan!
Kahulugan ng VARAYTI
Pagkakaiba-iba sa uri ng wika na ginagamit ng
mga tao sa pormalidad, bigkas, tono, uri, anyo
ng salita atbp.

Halimbawa:
Kung guro sa Filipino ang kausap:
Ginoo, di ko po maunawaan/maintindihan.

Kung kaklase ang kausap:
Ano ba yan? Di ko gets!


Kahulugan ng VARAYTI
Porma/uri ng wika na ginagamit ng mga
nagsasalita ng isang wika.

Halimbawa:
Karaniwang Filipino:
Maghugas ka ng plato.

Tagalog-Bulacan:
Mag-urong ka ng pinggan.



1. DAYALEKTO panrehiyon o heograpikal na
varayti ng wika na may sariling ponolohiya,
sintaksis at leksikon (vocabulary)
Ito ang yaong wikang kinamulatan o kinagisnan
sa tahanan, komunidad at lalawigan.

Halimbawa:
Tagalog Maynila- Aalis na ako.
Tagalog- Batangas- Payao na ako.
Tagalog Maynila- Bakit ba maraming tao.
Tagalog- Batangas- Bakit baga maraming tao.


2. IDYOLEK nakabatay sa partikular na
paggamit ng isang tao ng kanyang wika na
may kaugnayan sa personal na kakanyahan
ng tagapagsalita.
Ito ay inihahantulad sa fingerprints ng
isang tao na tanging kanya lamang.
Halimbawa:
Karaniwang idyolek ng mga estudyante sa
mga paaralang pribado at eksklusibo sa
Metro Manila: Taglish o Enggalog

Its not that na galit na galit ako. Its just
that. Nakakasabaw. SOBRA.
Grabe. Solid talaga.
Hindi naman one-sided ako. Hindi ba
dapat multiple murder sa halip na
rebellion?
Kaya kung true yung 2012, ok na rin yun.
Kawawa younger generations.
Pansinin kung paano nagkakaiba-iba ang
idyolek ng mga sumusunod na brodkaster
kahit pa silang lahat ay gumagamit ng
isang wika, nabibilang sa isang larangan
at naninirahan marahil lahat sa Metro
Manila:
a). Mike Enriquez. b). Noli de Castro, c).
Mon Tulfo,
d). Rey Langit at e). Gus Abelgas.
Gayahin ang paraan ng pagsasalita ng
bawat isa. Iba-iba, hindi ba?

Prominente rin ang idyolek ng mga
sumusunod na personalidad kung kaya
madalas silang gayahin ng mga
impersonators:
a). Kris Aquino, b). Gloria Macapagal-
Arroyo, c). Mel Tiangco d). Anabelle
Rama, e). Ruffa Mae Quinto ,f). Mirriam
Defensor-Santiago , g). Manny Pacquio at
h). Mommy Dionisia

3. REGISTER /REHISTRO anyo ng wika
batay sa uri at paksa ng talakayan o
larangang pinag-uusapan, sa mga
tagapakinig o kinakausap o kaya ay sa
okasyon at sa iba pang mga salik o factor
Talakayan sa klase ng
International Affairs Subject
Guro: Bakit kaya may foreign troops pa rin
sa Iraq at Afghanistan ngayon?
Estudyante 1: Sir, kailangan ang foreign
troops para i-secure ang democratic
government sa Iraq.
Estudyante 2: Ang agenda talaga ng USA
ay para makuha ang oil deposits ng Iraq.
Estudyante 3: Sir, kasi, hindi naging
successful ang mediation at diplomatic
actions ng USA noon

Talakayan sa klase sa Filipino
Guro: Bakit kailangan ang komunikasyon
sa pang-araw-araw na buhay?
Estudyante 1: Kung wala pong
komunikasyon, parang walang buhay ang
mundo.
Estudyante 2: Kailangan po ng
komunikasyon para magkaintindihan ang
mga tao.
Klase sa Law School
Guro: Magbigay ng opinion tungkol sa
Maguindanao Massacre at sa mga kasong
isinampa sa mga suspect.
Estudyante 1: Sir, faulty ang filing ng rebellion
case, dapat, multiple murder.
Estudyante 2: Mahina po ang kasong rebellion at
maaaring tactics nila yan para ma-subsume ng
rebellion ang iba pang crimes.
Estudyante 3: Magkakaroon po ng whitewash.
Nakikita po natin na ang DOJ ay walang gana sa
pagsasampa ng kaso.
4. SOSYOLEK
Batay sa katayuan o status ng isang gumagamit ng
wika sa lipunang kanyang ginagalawan mahirap o
mayaman; may pinag-aralan o walang pinag-aralan;
kasarian; edad atbp. salik o factor

Grupo ng ibat-ibang uri o klasificasyon ng mga
mamamayan batay sa lipunan.
*Wika ng mga dukha
*Wika ng mga nasa mataas na antas ng lipunan

Napatunayan ng mga sosyolingguwista na malaki
ang nagagawa ng katayuang panlipunan (social
status)
Sa mahirap, "sira ang ulo", sa mayaman "nervous
breakdown"
Ang mayamang malikot ang kamay tawag ay
kleptomaniac", sa mahirap tawag dito ay " magnanakaw.
Kung mahirap ka at masakit ang ulo mo, ikaw ay "
nalipasan ng gutom", kung mayaman ka naman at masakit
ang ulo mo meron kang migraine".
Kung mahirap ka ikaw ay kuba", pag mayaman ka naman,
meron kang "scoliosis".
Kung mahirap ka na maitim ikaw ay isang "negrita", pag
mayamn ka na maitim ikaw naman ay "Morena".
Kung high society ka tawag sa iyo ay "slender", pag lo
class ka naman tawag sa yo ay "payatot"
Ang anak ng mayaman ay "slow learner", ang anak naman
ng mahirap ay "bobo"
sorbetes o ice cream
serbesa o beer
de-bote o soft drinks
karsonsilyo o undies

5. JARGON- ito ay eklusibong salita o
leksyon ng ibat ibang pangkat ng mga
propesyonal.

Bawat propesyon o okupasyon ay may
sariling terminong hindi bastang
maunawaan ng mga hindi ganoon ang
trabaho.
Ang mga sumusunod naman ay mga
jargon sa disiplinang Accountancy at iba
pang kaugnay na disiplina:
account, balance, net income,
debit, revenue, asset,
credit, gross income. cash flow
Sa disiplinang Medisina at Nursing naman
ay gamitin ang mga sumusunod:
diagnosis, therapy, prognosis,
symptom, emergency, patient
check up, ward, x-ray


Pansinin naman na ang mga sumusunod
na terminolohiya ay may magkaibang
kahulugan o rehistro sa larangang nasa
boob ng panaklong:
mouse (Computer, Zoology)
stress (Language, Psychology)
strike (Sports, Labor Law)
hardware (Business, Computer)
race (Sports, Sociology)
nursery (Agriculture, Education)
operation (Medicine, Military)
note (Music, Banking)
accent (Language, Interior Design)
server (Computer, Restaurant Management)