1

Kabanata 1

INTRODUKSIYON

Rasyonale

Bawat lugar na pinanahanan ng tao ay may kanya-kanyang pagkakakilanlan

tulad na lamang ng mga festival. Ang festival ay nagbibigay pagkakilanlan sa isang

lugar lalo na sa kanilang kasaysayan, pagpapahalaga sa mga tao o kaya’y sa mga

kultura at tradisyon ng isang lugar. Bukod pa nito nagsisilbi rin itong atraksiyon sa

mga turista.

Ang festival ay kilala sa mga tao sa kasalukuyan dahil halos bawat lungsod

ay may mga ipinagdiriwang na festival. Maraming mga festival ang ipinagdiriwang

sa tradisyunal na okasyon. Iilan lamang sa mga lungsod ang walang festival.

Mahalagang magkakaroon ng sapat na kaalaman o maunawaan ng mga

mamamayan o kung ano ang ipinakitang mensahe nito (Prades, 2003).

Ang mga festival ay maituturing na isang mga akdang pampanitikan na

naglalarawan kung anong uring pamumuhay, pag-uugali, paniniwala, at iba pa ang

isang lugar. Sinabi ni Mallilin (2007), ang kahalagahan ng panitikan bilang tagahatid

ng damdaming pangmoral, pansosyolohikal at pansikolohikal.

Ayon kay Aguilar (2013) ang festival ay anumang paligsahan, sosyal na

pangyayari, nakasagupa ng tunay na kultura ng mga tao.

 2

Ang mga akdang pampanitikan noon ay nagbibigay kaalaman sa mga

nakasanayan ng mga ninuno na maaaring mapagkukunan ng mga impormasyon o

maging basehan sa kasalukuyang paniniwala. Tulad ng kultura at tradisyon noon na

magpahanggang ngayon ay ginagamit pa rin ng karamihan upang magbigay aral,

magandang – asal at maging isang impluwensya sa paghubog ng sangkatauhan na

maging daan sa paggawa ng mga mabubuting bagay sa kapwa.

Ayon kay Lamiseria (2016) sa isang nadaluhang seminar, isa sa mga layunin

ng K to 12 ay sariwain o alalahanin ang mga kultura at mga kaugalian ng isang lugar

kung saan napabilang ang isang mag-aaral. Binigyang-diin din sa seminar na ito ang

mga lokal na panitikan ang ipakilala o ibabahagi sa mga mag-aaral.

Nangangahulugan lamang na ang pag-aaral na ito ay napapanahon.

Ipinakita lamang dito kung ano ang ginagampanan ng panitikan sa lipunan.

Sa katunayan sinabi ni Salazar (2008), ang panitikan ay siyang lakas na

pagpapakilala sa uri ng lipunan (astrodeus.blogspot.com2008/06/panitikan-at-

lipunan html). Mahalaga at makabuluhan ang pag-aaral ng panitikan sa

pamamagitan ng makabuluhang pagsusuri.

Isang kalipunan ng mga kasaysayan ng mga festival ang mabubuong awtput

sa pag-aaral na ito. Umaasa ang mga mananaliksik ang mabubuong awtput ay

magiging kapaki-pakinabang sa mga guro bilang lunsaran sa kanyang kanilang

pagtuturo na may kaugnayan sa paksa.

Nahikayat ang mga mananaliksik na binigyang-diin ang mga festival ng

Southern Leyte sapagkat naniniwala ang mga mananaliksik na sa pamamagitan nito

 3

lubusang makilala ang orihinal na kaugalian at kultura ng mga taga-Southern

Leyteño.

Umaasa ang mga mananaliksik na ang resulta ng pag-aaral na ito ay maging

kapaki-pakinabang sa mga taga-Southern Leyteño lalo na sa mga kabataan upang

lubusang makilala at magkakaroon ng kabatiran ang kanilang pinagmulan na

maaaring maipagmamalaki sa iba.

Paglalahad ng Layunin

Layunin ng pag-aaral na ito na mailalarawan ang kasaysayan ng mga festival

ng Southern Leyte.

Kahalagahan ng Pag-aaral

Ang pag-aaral na ito ay ginawa upang mapayaman at mapabatid ang sariling

panitikan ng Southern Leyte. Ang maging bunga ng pananaliksik na ito ay

magsisilbing gabay sa pagpapaliwanag na ang pagsusuri ng isang akda ang

magbibigay alam sa mga mamamayan kung anong mga kaugalian ang dapat

maipagmamalaki sa iba. Ang pag-aaral na ito ay mahalaga sa mga sumusunod:

Magulang. Mahalagang malaman ng mga magulang ang pananaliksik na ito

upang magkaroon din sila ng kaalaman at impormasyon na maari nilang maikwento

sa kanilang mga anak kung ano ang kaugalian ng festival ng kanilang lugar.

Guro. Makatutulong ito sa kanila upang magkaroon sila ng sapat na

kaalaman kung ano ang tunay na mga kasaysayan o pinagmulan ng isang festival

na napapaloob sa lungsod ng Southern Leyte na maaari nilang maibabahagi sa

kanilang mag-aaral kung ano ang pinagmulan ng kanilang mga ninuno. Mahalaga

rin ito sa pag-aaral nila upang magagamit ito bilang basehan at maaari itong gamitin
 4

bilang lunsaran sa pagtuturo. Malaki ang maging ambag nito sa mga guro dahil

maaari nila itong magamit sa pagtuturo ng panitikan upang sila ang magiging

modelo sa pagpapaliwanag at paghubog ng kaalaman kung ano at bakit nabuo ang

kanilang lugar at ang pinagmulan.

Mamamayan. Mahalagang mabatid nila kung ano ang kaugaliang

nagpapaloob sa festival partikular sa kanilang napapabilangang lungsod upang

gayon ay maunawaan nila ito kung bakit ito umusbong at mapagtanto nila ang

kahalagahan at importansya ng kanilang pinaniniwalaang kultura at tradisyon.

Institusyong Pang-edukasyon (Paaralan). Makatutulong sa paglinang ng

mga guro upang malinawan at magkaroon ng sapat na kaalaman sa mga tradisyon

at kultura o kaugalian na siyang nagbibigay daan upang ang paraan ng kanilang

pamumuhay ay mananatiling payak at hindi nagbabago-bago. Ang magiging bunga

ng pananaliksik na ito ay magsisilbing paraan sa paggawa ng ibang pag-aaral gaya

nito.

Local Government Units (LGU). Mahalagang makilala ng pamunuan ng

lungsod ang nakatagong kagandahan ng kanilang kultura at tradisyon na

napapaloob sa festival sapagkat malaki ang pakinabang nito sa mga mag-aaral

lalong-lalo na ang mga taga-payo na siyang nagbibigay kulay at kabuluhan na

humuhubog nito.
 5

Kabanata 2

Rebyu ng Kaugnay na Literatura at mga Pag-aaral

Sa bahaging ito nakapaloob ang mga kaugnay na literatura at pag-aaral na

nakalap mula sa iba’t ibang aklatan.

Kaugnay na Literatura at mga Pag-aaral

Ang kabanatang ito ay naglalahad sa mga kaugnay na literatura at pag-aaral

na maaaring makatulong sa isinagawang pananaliksik sapagkat ito ay nagbibigay ng

ebidensya, katotohanan na maging batayan sa pagbuo ng pananaliksik. Ang pag-

aaral na ito ay binigyang-diin ang lungsod ng Southern Leyte sa mga partikular na

bayan.

Ang lungsod ng Southern Leyte ay biniyayaan ng mga likas na yaman na

nagpapatingkad sa kagandahan ng lugar. Ito ay mayaman sa kultura, tradisyon,

festival at maging sa mga bagay na pinaniniwalaan na hanggang ngayon ay

nananatili pa rin sa mga Pilipino lalo na ang pagdiriwang sa kaalasang makikita sa

ating lipunan. Dahil sa mga ganitong bagay, kailangang pagyamanin at payabungin

ng bawat Pilipino ang pagdiriwang na ito upang tumatak sa isipan higit sa lahat para

sa mga kabataan upang lalong umunlad ang kinagisnang kaugalian o paniniwala na

maaaring mapapakinabangan ng mga mamamayan.

Nangangahulugan na ang mga akdang pampanitikan noon ay nagbibigay

kaalaman sa mga nakasanayan ng mga ninuno na maaaring mapagkukunan ng

mga impormasyon o maging basehan sa kasalukuyang paniniwala (Briones, 2014).

Tulad ng kultura at tradisyon noon na magpahanggang ngayon ay ginagamit pa rin

ng karamihan upang magbigay aral, magandang – asal at maging isang

 6

impluwensya sa paghubog ng sangkatauhan na maging daan sa paggawa ng mga

mabubuting bagay sa kapwa.

Sa paghahalugad ng festival sa bawat lungsod ng Timog Leyte at sa

pagsusuri nito ay upang makilala ng mga mananaliksik ang mga kultura at tradisyon

ng mga taga-Southern Leyteño noon na malalaman kung ang mga kultura at

tradisyong ito ay nanatili sa kasalukuyan.

Ang kultura ay kabuuan ng mga tradisyon, paniniwala, kaugaliang natutuhan

ng mga tao mula sa kanyang pakikisalamuha sa pamayanan o sa lipunang

kangyang kinabibilangan. Ang kultura rin ang humuhubog kung paano mamumuhay

at pakikipagtulungan ang mga tao sa mundo. Ito ang nagpapakita ng

pagkakakilanlan ng bawat pangkat o grupo ng mga tao. Dito rin naipapakita ang

pagkaka-iba ng bawat pangkat. May kani – kanila silang orihinal o pinagmulan sa

larangang ito.

Ang tradisyon ay ang mga kaugalian na isinalin – salin noong unang panahon.

Ang tradisyon ay madalas gagamitin sa pagtukoy sa mga salitang may negatibong

kahulugan at basta – basta lamang pinaniniwalaan na hindi binibigyan ng sapat na

oras o panahon sa pagtuklas nito. Ang bawat bansa at lugar ay may ibat – ibang

tradisyon.

Ayon sa Roshan Cultural Heritage Institute (2013), ang kultura ay binubuo ng

mga katangiang nagbubukod sa tao sa hayop, gaya ng mga sumusunod: wika,

sining at siyensya, pag – iisip at mga aktibidad na panlipunan. Ito ay nagpapakita ng

pagkakakilanlan ng bawat pangkat o grupo ng mga tao. Dito rin naipapakita ang
 7

pagkakaiba – iba ng bawat pangkat. May kani – kanila silang orihinal na talento sa

ibat ibang larangan (Aguilar, et al. 2013).

Ayon kay Luna (2015) sa mga festival may partikular na kasuotan na

nagrepresenta sa kanilang mga paniniwala.

Ipinahayag din Raj (2003) na ang mga festival ay nagsisilbing atraksiyon sa

mga turista at nagdadala rin ito ng impluwensiya sa mga kultura at estado ng

ekonomik ng mga tao noon. Dagdag pa niya na ang festival ay nagbibigay

opurtunidad sa manonod na makilala ang kultura, nagbibigay impormasyon, mga

karanasan ng mga tao noong unang panahon.

Nangangahulugan lamang na ang mga akdang panitikan tulad ay nagbibigay

kaalaman ng mga mambabasa sa mga nakasanayan na maaaring maihambing

noon at sa kasalukuyang nakasanayang. Ayon kay Garcia (1989) na binanggit sa

tesis ni Retome (2008), ang mga kabataan ay natuturuan ng mga magagandang

asal mula sa mga akdang pampanitikan sa pamamagitan ng mga guro. Sa

pagsusuri ng mga akdang pampanitikan ay makatutulong ito sa paglinang at

paghubog ng mga kabataaang punung-puno ng magandang-asal kahit bahagya

man lang.

Ipinaliwanag ni Briones (2014) na ang mga akdang pampanitikan ay

nagbibigay impormasyon sa mga nakagawian ng mga ninuno noon na maaaring

mapagbasehan sa kasalukuyan mga gawi. Ito ay nilikha upang magbigay-aliw sa

mambabasa, tagapanood at tagapakinig. Ang mga tatangkilik ng mga anyong ito ay

nagbibigay naman ng mga puna at reaksyon kung ang naidudulot ng nilalaman ng

mga ito ay nakakabuti o nakakasama.

 8

Ang pag-aaral ng sariling panitikan ay napakahalaga. Ang panitikan ay

nagsisilbing tulay para makita at mabatid ang kaugnayan ng kasalukuyan sa

nakaraan upang sa ganoon maharap ang darating nang may lakas at talino. Sa

pag-aaral ng panitikan ay mababatid ang mga Pilipinong pumanday ng matatayog

at mararangal na simulain sa naging puhunan sa pagbuo ng isang lipunan

(http://tl.answers.com/Q/Ano_ang_kahalagahan_ng_pag-aaral_ng_panitikan).

Sa pagsusuri sa mga pangyayaring naganap ng iba’t ibang panahon tulad ng

pag-aaral na ito ay nakatutulong upang maunawaan ang mga nangyayari sa

nakaraan nang sa gayon ay lumalawak ang kaalaman at mga pang-unawa upang

maliwanagan ang mga kasalukuyang mga pangyayari na walang pag-aalinlangan. Ang

kaalaman sa mga alamat o pangyayari noong mga nakalipas na panahon ay tumutulong

sa pag-unlad ngayon. Napag-aaralan dito kung saan nagkamali ang tao at maari itong

maayos o kayay maaring pag-ibayuhin para mapakinabangan o mapagbuti

(tl.answer.com/Q/Ano_ang_kahalagahan_ng pag-aaral).

Ayon kay Santiago (2007), ang panitikan ay nagsasalamin sa tangi sa sarili,

pagkatao, pagkalahi at pagkabansa. Dagdag pa niya, ang panitikan ay talaan ng

buhay sapagkat dito nailalahad ng tao ang kanyang kaisipan at damdamin at

nailarawan nang tapat, tunay at totoo ang takbo ng pangyayari na nagaganap sa

panahon ng kanyang pag-unlad mula nang siya ay binhiin, namulat, nagkaisip,

natuto at mamamatay. Sinabi ni Aguilar (2009), salamin ng kultura ang panitikan,

nakalarawan dito ang kahapon, ngayon, at maging ang bukas ng isang bansa.

Dagdag pa niya ang panitikan ay ang nasusulat na tala ng mga pinakamabuting

kaisipan at damdamin.
 9

Samakatuwid malaki ang naitulong ng panitikan sa pagkilala ng mga kultura

sa mga mamamayan na kung saan napakahalagang magkakaroon ng malaking

kabatiran at pagpapahalaga ang mga mag-aaral sa kanilang kultura lalong-lalo na

sa kasalukuyang sitwasyon na hindi na masyadong naipaalam sa mga institusyon

marahil dahil sa puno ng mga impluwensiya mula sa mga dayuhan.

Ipinahayag ni Esteban (1990) na binanggit sa tesis nina Yamson (2016),

Buba (2016), Briones (2014) at Tolibas (2014) na ang pagpapahalaga sa panggawi

o kultura at tradisyon ay paraan sa paggunita ng nakaraan. Sa pagsuri ng mga

akdang panitikan tulad ng festival ay maaangkin ng mambabasa ang isang

kamalayan partikular sa mga nilalamang katangian, kultura, tradisyon o kaya’y gawi

na napapaloob nito.

Sa pamamagitan ng mga akdang panitikan, makakakuha ang mga

mambabasa ng mga karagdagang impormasyon lalo na sa mga kultura at tradisyon

sa isang lugar (Sauco, 2007). Ang panitikan ay buhay na pulsong pumipintig at

manit na dugong dumadaloy sa ugat ng bawat nilalang at ng buong lipunan.

Nailarawan ng panitikan ang panlahing pagkakilanlan sa lipunan. Ang kaugalian ay

mababakas sa mga kwentong bayan, alamat, mito, epiko, mga sinaunang dula,

nobela, at iba pa (Eugenio, 2005).

Nangangahulugan lamang na ang mga akdang pampanitikan tulad ng

kwentong bayan, mito at alamat ay nagiging mabisang tulay sa pagkakaisa ng

kaisipan at damdamin ng mga ninuno. Isang mabisang hakbang upang matangkilik,

mapangalagaan at maipalaganap ang panitikan ay ang paghasik nito sa kaisipan ng

 10

kabataan. Lalong napasigla ang mananaliksik sa pag-aaral na ito dahil sa mga

nabanggit ng mga manunulat.

Aminin man o hindi malaki ang nagawa ng mga pagbabago. Mga

pagbabagong mula sa industriyalisasyon, kalunsaran, pangkabuhayan, medya at

teknolohiya na nagdulot din ng katumbas na pagbabago sa pagpapahalaga,

kaugalian at kulturang kinagisnan ng angkang Pilipino. Sa mga pagbabagong

naganap sa kapaligiran nagbabago rin ang ugali ng mga kabataan. Malaki ang

pagkakaiba ng mga henerasyon ngayon kaysa noon. Ang kanilang pag-uugali,

pamumuhay at paniniwala sa isang bagay o kaya’y sa pangyayari. Sinabing ang

kinabukasan ng mga kabataang Pilipino ay nakasalalay sa mga guro na

nagmamalasakit para magiging mababait at mabubuting mamamayan sa bansa. Sa

mga pagbabagong naganap sa mundo tulad ng mga kagamitan elektrisidad at mga

mass media ay malaking impluwensiya ng tao sa kanilang kaugalian.

Sinabi ni Rebamonte (2006), ang kabataan ang siyang mamamayan sa

kinabukasan at nasa guro ang pagtuturo sa kanila upang sila’y makatugon sa di-

mabilang na pananagutang makakasagupa nila sa hinaharap. Ang pagkatuto ay

isang paraan upang mahugot ang kaalaman na nagtuturo sa tao na magkaroon ng

kanais-nais na kalooban at kapakipakinabang na mamamayan sa lipunan. Ito ay

sinuportahan ni Retome (2008) sa kanyang tesis na sinabi niyang karamihan sa

mga babasahin ngayon ay hindi na kakikitaan ng mga pagpapahalagang pilit na

itanim ng mga ninuno sa isipan ng bawat indibidwal. Bilang tagahubog mag-iisip at

maghahanap ng mga paraan upang matulungan ang mga mag-aaral na mamulat at

 11

mahubog ang kanilang isipan sa pamamagitan ng pagsariwa sa mga nakagawian

noong unang panahon gamit ang mga akdang pampanitikan.

Sa kabila ng nakalilibang na senaryo sa dulot ng panlipunan at teknolohiyang

pagbabago may nagagawa pa ang paaralan upang harapin ang mga ito, upang

mapanatili ang mga magagandang pagpapahalagang naging simbolo ng kulturang

Pilipino. Sa napakahalagang gampanin ng paaralan sa pagsasalin ng kinagisnang

kultura sa susunod na henerasyon ay kasama ang hamon na maging tagapag-ingat

ng mga kaugalian tulad ng mga sumusunod; matibay na pagsasamahan ng pamilya

at kamag-anakan, pagmamahalan, at pagmamalasakit sa isa’t isa, paggalang sa

magulang o nakatanda.

Ang itinalaga sa CHED Memo Order Blg. 59 s. 1996 ang Panitikan sa

Pilipinas ay asignatura sa kolehiyo na sumasaklaw at nakapokus sa mga nobela,

dula, maikling kwento, alamat, mito, mga kwentong bayan, at iba pang mga

literatura sa lahat ng rehiyon ng Pilipinas. Ang itinalaga sa CHED Memo Order Blg.

59 s. ay kahawig sa sinabi ni Rivas (2006) na may kaakibat na kahalagahan ang

panitikan

Maaaring mawala o maubos ang mga kayamanan ng isang tao pero ang mga

akdang pampanitikan ay hindi na maaaring mabura sa isipan ng baway

mamamayan. Ang mga akdang pampanitikan ay mahalagang panlunas na

tumutulong sa mga tao upang makapagplano ng sari-sariling mga buhay, upang

matugunan ang kanilang mga suliranin at upang maunawaan ang diwa ng kalikasan

ng pagiging makatao at ang kanyang pagiging makabayan (Santiago, 2007). Isang

halimbawa nito ang pandadayuhan ng ibang mga Pilipino. Bagaman nilisan nila ang
 12

kanilang bayang sinilangan, ang panitikan ang kanilang tulay sa naiwan nilang

bansa (Lirio, 2000). Dagdag pa niya isang malaki at mahalagang bahagi ng

edukasyon sa Pilipinas ang pag-aaral at pagkakaroon ng kurikulum na ukol sa

panitikang Pilipino. Bilang isang kurso sa paaralan, dalubhasaan o pamantasan,

ginagamitan ang pag-aaral ng Panitikan sa Pilipinas ng makasaysayang pananaw.

Sinasaklawan nito ang kasaysayan ng Panitikang Pilipino sa iba't ibang panahong

pinagdaanan ng bansang Pilipinas. Sakop din nito ang mga mga uri at anyo ng

Panitikang Pilipino, paglinang nito, mga manunulat, mga bayani, at mga mithiin ng

sangkabansaan.

Ibinahagi ni Mabanglo ( 2008), na ang tunay na layunin ng panitikan ay upang

gisingin ang sarili, mabuhay sa maraming bagay, papanatilihin ang kakayahan sa

paglilibang, sa awa at pagdamay, at sa pag-unawa, at ang panitikan ay may

layuning baguhing lubusan ang pananaw at pakikipag-ugnayan ng isang tao sa

mundo, dahil sa ang panitikan at lipunan ay magkaugnay.

Sa Saligang Batas 1987, Artikulo XIV Seksyon 15 ay ipinahayag na dapat

tangkilin ng estado ang mga sining at panitikan. Samakatuwid dapat

pangangalagaan, itaguyod at ipalaganap ng estado ang pamanang historikal at

kultural at ang mga likha. Nagpatunay lamang na kinikilala maging ng Saligang

Batas ang kahalagahan ng panitikan.

Sa panlipunan, pambansa, at pandaigdigang kaukulan, isa ang panitikan sa

pinagbabatayan ng pagkakaroon ng tagumpay at kabiguan ng isang bansa at ng

ugnayan ng mga bansa. Sa pagbasa ng panitikan maaangkin ang bawat indibidwal

 13

ang isang kamalayan para sa katutubong tradisyon na nagiging gabay sa pagbasa

at pagpapahalaga sa panitikan (Silverio, 2008).

Ipinakita lamang dito kung ano ang ginagampanan ng panitikan sa lipunan.

Sa katunayan sinabi ni Salazar (2008), ang panitikan ay siyang lakas na

pagpapakilala sa uri ng lipunan (astrodeus.blogspot.com2008/06/panitikan-at-

lipunan html). Mahalaga at makabuluhan ang pag-aaral ng panitikan sa

pamamagitan ng makabuluhang pagsusuri. Naniwala naman si Aguilar (2009), na

ang pagsusuri ng mga akdang pampanitikan tulad ng kwentong bayan, mito, alamat

ay makabuluhan sapagkat ang mga kwentong ito ay nabuo ang paniniwalang

kaugalian at iba pa na karaniwan sa mga taong nagkatulad ng hakbang na kultura.

Ang pag-aaral ng sariling panitikan ay napakahalaga. Ang panitikan ay

nagsisilbing tulay para makita at mabatid ang kaugnayan ng kasalukuyan sa

nakaraan upang sa ganoon maharap ang darating nang may lakas at talino. Sa

pag-aaral ng panitikan ay mababatid ang mga Pilipinong pumanday ng matatayog

at mararangal na simulain sa naging puhunan sa pagbuo ng isang lipunan

(http://tl.answers.com/Q/Ano_ang_kahalagahan_ng_pag-aaral_ng_panitikan).

Ipinaliwanag ni Rubrico (2009), na ang kultura ay ang pangkabuuang

pananaw ng mga tao sa isang lipunan sa mundo at sa kanilang kapaligiran. Ang

pananaw na ito ay hango sa mga kaugalian, paniniwala, uri ng pamumuhay at mga

bagay na nag-ugnay sa kanila at nagpapatibay sa bigkis ng pagkakaisa na siyang

nagpapalaganap sa kanilang pangkalahatang diwa, pananaw, kaugalian at mga

adhikain. Ang bawat tao ay may kinabibilangang kultura na siyang kinalakhan niya

at nagtuturo sa kanya sa mga papel na dapat niyang gampanan sa lipunan at kung

 14

paano niya ito maisagawa sa pamamaraang maituring na kanais-nais. Higit sa lahat

ang kulturang ito ang kanyang sandiganat gabay sa kanyang paglalakbay tungo sa

makabuluhang buhay.

Mga Katawagang Pananaliksik

Upang lubusang masubaybayan ng pag-unawa sa mga paglalahad binigyang

kahulugan ng mananaliksik ang salitang;

Paghahalugad ng Festival. Ito ay paraan ng paglikom ng mga festival sa

bawat bayan ng Southern Leyte sa pamamagitan ng pakikipanayam at focus group

discussion. Ito ay ang binigyang-diin ng pag-aaral na ito na makalikom ng mga

festival mula sa mga bayan ng Southern Leyte.

 15

Kabanata 3

METODOLOHIYA

Ang bahaging ito ay naglahad sa pamamaraan at paraang pananaliksik na

ginamit sa pag-aaral na ito. Inilarawan dito ang desinyo ng pag-aaral, mga kalahok

ng pag-aaral, lugar ng pag-aaral, instrumentong ginamit at paraan ng paglilikom ng

datos.

Desinyo ng Pananaliksik

Isang desinyong paggalugad ang ginamit sa pag-aaral na ito. Ito ay paraan

na makilala ang mga festival sa bawat bayan ng Southern Leyte.

Kalahok ng Pag-aaral

Ang mga mananaliksik mismo ang kalahok ng pag-aaral na ito. Kung saan

ang mga mananaliksik ay naghanap ng tigsasampung mamamayan sa bawat

bayan upang kakapanayamin tungkol sa kanilang festival. Personal na pinuntahan

ng mga mananaliksik ang bawat bayan upang mag-interbyu at para personal ding

makita ang mga tourist spot na maipagmamalaki sa bawat bayan.

Pinagkukunan ng Datos

Ang mga nahalugad na mga festival sa pamamagitan ng interbyu at FGD ang

ginawang instrumento ng pag-aaral na ito.

Lugar ng Pananaliksik

Sakop ng pag-aaral na ito ang buong bayan sa lalawigan ng Southern Leyte.

Ang Southern Leyte ay matatagpuan sa habagatang bahaging Leyte. Binubuo ng

labing walong munisipalidad at may mahigit na limandaang barangay. Ang lalawigan

ng Southern Leyte ay napapalibutan ng mga bulubundukin. Isa ito sa mga maunlad

 16

na lalawigan sa Leyte. Tulad ng ibang lalawigan ang Southern Leyte ay

napapalooban ng maraming tourist spot na dinadayo sa taga-ibang lugar. Bukod pa

rito ang mga kakaibang festival ay isa sa nagpapasikat sa lalawigan na nagpapaakit

sa mga turismo na idinaraos tuwing kapistahan ng kanilang patron.

Ang probinsiya ng Southern Leyte ay napabilang sa Rehiyon VIII (Eastern

Visayas). Binubuo ng 173,480 hectares na may labinsiyam (19) na lungsod at

limandaang (500) mga barangays. Ang lungsod ng Maasin ang itinuturing na capital

city ng probinsiyang ito.

Paraan ng Paglikom ng Datos

Labinsiyam na mga festival ang hinalugad ng mga mananaliksik. Personal na

pinuntahan ng mga mananaliksik ang mga alkalde ng bawat bayan at ipinaliwanag

ang layunin ng pananaliksik na ito. Pagkatapos pinayagan ang mga mananaliksik,

agad naghanap ng key informant sa bawat bayan upang sila ang gagabay o

magtuturo kung sino ang dapat kakapanayamin.

Sampung (10) tao ang kinakapanayam ng mga mananaliksik sa bawat bayan.

Ang ginawa ng mga mananaliksik ay isa-isa munang kinakapanayam ang mga

kalahok. Pagkatapos na-interbyu ang 10 mga matatanda nagkakaroon Focus

Group Discussion (FGD) kung saan tinalakay ang kani-kanilang mga festival.

Pagkatapos nakuha ang mga festival sa bayan, sinimulan ng mga

mananaliksik ang kanilang pagsusuri sa bawat festival. Pinansin ng mga

mananaliksik kung ano ang ipinakita tulad ng kultura at tradisyon ang bawat

kasaysayan ng festival.
 17

Pigura 2: Lugar ng Pananaliksik

 18

Kabanata 5

PAGLALAHAD, PAGSUSURI AT PAGPAPAKAHULUGAN

NG MGA DATOS

Sa kabanatang ito inilantad, sinuri at binigyang pagpapakahulugan ang

nalikom na datos.

Ang festival ay isang kultural na selebrasyon na naglalarawan sa

kasaysayan isang lugar sa isang sosyodad. Bawat festival ay nagbigay implikasyon

sa mga nakaraan. Sa gayon, upang lubusang maunawaan ang isang lugar

nararapat na pagtuunan ng pansin ang mga paniniwala at karanasan ng mga tao

noong unang panahon.

Narito ang resulta ng paghahalugad ng festival ng bawat lungsod ng

Southern Leyte.

SINULOG FESTIVAL
(Anhawan, Southern Leyte)

Ang Sinulog Festival na ito ay hindi taun-taon ipinagdiwang ng mga taga-Anahawan dahil sa
kakulangan ng pundo. Ang festival ay sinunod ng mga taga-Anahawan sa Cebu sapagkat pareho ang
kanilang patron na Sr. Sto. Ňino. Itinampok sa festival na ito ang puno ng pasasalamat sa Panginoon sa
lahat ng biyayang natanggap, kaya ang isa sa mga kagamitan ginamit sa pagsasayaw ay ang kanilang mga
produkto tulad ng mga gulay at mga isda.
Sa pagsasayaw gumamit ang grupo ng mga magagarang mga kagamitang intsrumento tulad ng
iba’t ibang uri ng drum, trumpeta, at iba pa. Ang kasuotan ay napapalamutian ng mga uri ng damit
kagaya ni Sr. Sto. Ňino.

Ang kasaysayan ng festival ay nagpapakita ng pagpapahalagala ng mga tao

sa kasaganaang ibinigay ng Panginoon. Hindi inialantala ng mga tao ang malaking

halagang iginasta sa pagpuri ng Panginoon sa mga biyayang ipinagkaloob sa

pamamagitan ng pagsasayaw. Sa kalinangang Pilipino, matagal nang binigyang-diin

 19

nina Enriquez (1994), Covar (1998), at Obusan (1998) na bago pa man masakop ng

iba't ibang relihiyon ang Pilipinas, mayroong mga kagandahang kaugalian ang mga

Pilipino lalo na sa hindi pagkalimot sa mga kabutihang nagawa sa kapwa at

pagpapahalaga sa biyayang natanggap.

KARATONG FESTIVAL
(Bontoc, Southern Leyte)

Ang Karatong ay gawa mula sa piraso ng kawayan. Sa kasaysayang panahon ng Espanyol at

Hapones sa pagsalakay ng mga kalaban. Karatong ay ginamit sa pag-iingay upang maging alerto ang
katutubo sa pagpapabatid na darating na ang manlulusob sa bayan. At sa ibang pagkakataon ang
“Karatong” ay ginamit upang sa pagtawag ng mga mangingisda at upang tawagin ang katutubo para sa
pagpupulong. Sa madaling salita ang karatong ay ginagamit din bilang nagbibigay mensahe sa bayan.
Ang Karatong Festival ay idinaos kasabay sa pagdiriwang ng kapistahan ni Sr. Sto. Niño tuwing
ika-15 ng Enero.
Ipinakita rito ang pagkakaisa ng mga tao. Isa ito sa mga magandang

katangian nagpapakilala ng mga taga-Bontoc. Sa resulta ng pamanahong papel

nina Buba (2017) pumapangibabaw ang katangiang pagkakaisa sa iilang lungsod ng

Southern Leyte. Pagkakaisa ang naging resulta ng pagtutulungan ng mga tao.

Sinabi ni Tiamson (2001) na binanggit sa tesis ni Briones (2014) na ang mga

pagtutulungan ng mga Pilipino ay isang katangi-tanging ugali na paraan na

mapaunlad ang isang pamayanan. Uunlad ang isang pamayanan kung iiral ang

pagkakaisa at reresulta ang pagkakaisa mula sa pagtutulungan ng bawat

mamamayan.

Sand sculpture Festival

(Hinunangan, Southern Leyte)

Ang Sand Sculpture Festival ay may dating pangalang Sand Castle Festival ay taunang
ipinagdiriwang ng lungsod ng Hinunangan. Ito ay opisyal na ipinagdiwang noong 2008 tuwing buwan ng
Setyembre kasabay ng kapistahan ng lungsod.
Ang Sand Sculpture Festival ay naglalarawan sa kagandahan ng lugar at katangian ng mga taga-
Hinunanganun. Ang lugar ng Hinunangan ay napapalibutan ng mapuputing buhangin kaya maraming
mga investor ang nagpagawa ng mga hotels malapit sa baybayin. Sa kagandahang ito, dito ang nagbunsod
 20

ang mga taga-Hinunangan na bumuo ng isang festival na may layuning ipalaganap ang kagandahan ng
kanilang bayan na buong sinupotuhan ng pamahalaan partikular sa Municipal Tourism Council.
Sa festival ipinakita rin dito kung paano sinakop ng mga Espanyol ang lugar ng Hinunangan at
ipinalaganao ang katolisismo. Ipinakita rito ang kanilang kultura ang mga paniniwala.
Isa sa mga barangay ng lungsod ang barangay Panlarun ay may taung festival din silang
pinagiwang ito ang Letchon Festival. Ang panlarun ay kilala sa paglilitchon at tinawag itong “heaven
letchon” nagsimula ito noong April 2009 bilang pinaka highlight sa pagdiriwang ng araw ng barangay.
Ipinakita rito ang kasipagan at pagpapahalaga ng kanilang kagandahan

ng kalikasan na bigay ng Panginoon.

Batay sa pagtatanong kilala ang mga Hinunanganun bilang masipag,

makalikasan at mapagbigay. Ito ay nagpapatunay sa inilahad ng kanilang festival

tulad ng Letchon Festival na sa selebrasyon ito lahat ay magtipon-tipon upang

sabay-sabay na kumain sa handaan. Ipinakita rin dito ang pagkakaisa sa mga tao.

Tanyag sila sa kanilang pagiging mahusay na manggagawa na ginagawa lahat ng

mga trabaho gaano man ito kadali o kahirap. Talaga namang masisipag ang mga

Pilipino lalong-lalo na kapag pumunta sila ng ibang bansa. Humahanga ang mga

dayuhan sa kasipagan at pagkamatiisin ng mga Pilipino. Lahat susubukin kumita

lamang ng pera upang may maipadala sa Pilipinas.

Panginabuhian Festival
(Hinundayan, Southern Leyte)
Panginabuhian ito ay katumbas sa Filipino hanapbuhay. Ito ay taon-taong ipinagdiwang ng mga
Hinundayanun. Pagsasaka at pangingisda ang pangunahing pamumuhay ng mga taga-Hinundayan.
Bilang pagpapakita ng pasasalamat sa kalusugan at masaganang ani ng kanilang hanapbuhay nabuo ang
Panginabuhiang Festival. Simple lamang ang kasuotan sa festival na ito sapagkat ang kasuotan ng mga
magsasaka at pangingisda. Kalabaw, Bangka, isda at mga gulay ay isa sa mga ginamit nilang props sa
pagsasayaw.
Kasabay ng kanilang kapistahan idinaos ang Panginabuhian Festival. Ito ay inaabangan ng
karamihan sapagkat nagkakaroon ito ng patimpalak mula sa iba’t ibang paaralan sa lungsod.
Ipinakita sa festival na ang mga Hinundayanon ay simple at masisipag. Ayon

kay Lirio (2000) na binanggit ni Briones, ang mga akdang pampanitikan ay

magsisilbing salamin sa araw-araw na pamumuhay ng tao. Hindi dapat kalimutan

ang mga bagay na siyang nagpapaalala sa isang lugar. Dagdag pa, ang mga
 21

akdang pampanitikan tulad ng alamat ay isang bahagi ng kulturang Pilipino (Magno

1993). Layunin nitong masariwa at makilala ng mga mag-aaral ang kagandahan ng

sariling pinagmulan at maisakatuparan ang layunin ng pag-aaral ng panitikan na

bilang isang Pilipino mahalagang malaman ang sariling pagkakakilanlan (Mata

1993). Ngunit hindi matutunan ng mga mag-aaral ang mga ito kung hindi sa

pamamagitan ng guro.

Binanggit sa tesis ni Briones (2014) na ang mga kabataan ay matuturuan ng

mga magagandang asal mula sa mga akdang pampanitikan sa pamamagitan ng

guro. Guro pa rin ang siyang daan sa pagkatuto ng mga mag-aaral kaya nasa kanya

pa rin ang daan tungo sa kaalaman ng mga estudyante.

Pang-ilis Festival
(Libagon, Southern Leyte)

Pang-ilis ay katumbas sa tagalog na pagpalit. Ang kagawiang ito ay sinunod ng mga taga-
Libagon. Nag-umpisa ang kagawiang ito nang nagkasundo ang mga taga-Libageño na taon-taon magpalit
ng mag-aasikaso sa mga selebrasyon o magkakaroon ng Hermana/Hermano sa pista. Layunin ng
kagawiang ito para lahat ng mga mamamayan ng Libagon ay may pagkakataong mamumuno sa
selebrasyon nang sa ganoon malilinang ang kakayahang ng pagkaresponsable sa bawat mamamayan.
Lahat ng mga mamamayan ng Libagon ay may pagkakataon ng naging Hermana/Hermano.
Sa madaling salita ang pang-ilis festival ay nagpapakita ng pagtutulungan ng mga taga-
Libagon sa pamamagitan ng pagpapalit ng mga namamahala sa pista. Ipinakita rin dito na may mga
taong may busilak na puso sa pamamagitan ng pagbibigay donasyon tulad ng pagdedecorate sa simbahan,
sa misa, sa mga papremyo ng iports at iba pa. Naging makulay ang selebrasyon dahil dahil sa
pagtutulungan ng mga lahat.
Nakaugalian ng mga mamamayan sa bayan ng Libagon na kung sino ang Hermana/Hermano ng
taon ay ihahatid ang birheng (Our Lady of Immaculate) sa bahay at pag-usapang kung ilang buwan
mamalagi ang berhin sa bahay ng Hermana/Hermano.
Ipinapakita ang Pang-ilis Festival ang mga gawain sa magaganap na pista sa pamamagitan ng
pagsasayaw. Ang mga tono ng musika sa festival ay kahalintulad sa musika ng cha-cha.Isinagawa ang
festival sa kapistahan ng patron ni Our Lady of Immaculate.
Ayon sa pagsasalaysay sa mga tinanong ang pang-ilis festival ay

pinaghandaan ng mga taga-Libagon partikular sa mga mag-aaral at taga-LGU.

 22

Magkakaroon ng makukulay na patimpalak na kung saan isa ito sa mga nagbibigay

highlight sa selebrasyon.

Ang Pang-ilis Fesival ay malinaw na naglalarawan sa buhay, ugali o

katangian ng mga taga Libagiño ang pagiging maka-Diyos at pagkamatulungin.

Maka-Diyos sapagkat ang mga tao rito ay malaki ang tiwala ang pananalig sa

kanilang patrona na Our Lady of Immaculate sa katunayan sa tuwing ipaparada ang

patron marami ang makikilalahok. Hindi maipagkaila na ang pagiging relihiyoso ng

mga taga-Southern Leyteño sapagkat sa resulta ng pag-aaral nina Yamson (2017)

at Buba (2017). Mapapansin na karamihan sa mga Pilipino ay nagsisimba tuwing

Linggo at nagdedebosyon. Sinabi ni Eugenio (2005) mula sa tesis ni Briones (2014),

na ang pagiging maka-Diyos ng mga Pilipino ay isang tinatanging pagkakakilanlan.

Binanggit ni Joven (2013) sa kanyang tesis na ang paniniwala o

pananampalataya ay bahagi ng tao sa kanilang mga gawain araw-araw.

Nakaugalian na ng mga Pilipino ang pagiging relihiyoso o maka-Diyos kaya ito ang

tanging pagkakakilanlan nila. Ayon kay Abangan (2009) na binanggit sa tesis ni

Briones (2014) na likas na ang mga Pilipino ay maka-Diyos sapagkat buong pamilya

ang sama-samang magsisimba, magrorosaryo, magdarasal tuwing alas sais o

orasyon. Binanggit din ni Briones (2014) na noon pa man ang mga Pilipino ay malaki

na ang tiwala sa Poong Maykapal. Naniniwala at nagpapasalamat sa mga biyaya at

patnubay sa Panginoon. Kaya hindi natin maikakaila na likas na ang pagiging maka-

Diyos ng mga Pilipino kahit hindi pa dumating noon ang mga Kastila at ipalaganap

ang relihiyong Kristiyanismo.

 23

Lilo-lilo Festival
(Liloan, Southern Leyte)
Lilo ay kilala sa wikang Filipino puyo ng tubig at whirlpool sa English. Ang pagdiriwang ay
naglalaman ng pangunahing tampok bilang isang bangon ng anibersaryo ng kanilang bayan sa Liloan sa
Timugang Leyte tuwing buwan ng Hulyo 28. Ang sabi ng alamat ang ngalan ay nagsimula ng salitang lilo
na ang sabihin ay “puyo ng tubig” na kung saan ay napagalaman “cul-de-sac” na ito ay kagaya ng bulag
na diverticum maliban malapit sa daanan na naghahati sa pangunahing lupa ng Timog Leyte at sa panaon
Island na tinatawag na “wawa” Panaon Strait Passage ang makipot na daanan ng panaon. Sa alamat na
ito, dito rin kinuha ang pangalan ng kanilang Festival.
Ang pagdiriwang ng lilo-lilo festival ay ang panganganinag ng mga taga liloanon. Ang kanilang
simple at tahimik na pamumuhay ay mailalarawan sa pamamagitan ng pagsasayaw ng puyo ng tubig u
whirlpool upang magpasalamat sa mga biyayang natanggap lalo na sa masaganang huli ng isda na
pinakapangunahing pamumuhay ng mga taga Liloanon.
Ang festival ay nagpapakita ng katatagan ng mga taga-Liloan sa paglaban ng

mga sakuna. Ang lilo ay isang mahirap labanan lalo na sa mga mangingisda. Kung

walang tiyaga at tibay na kalooban ay hindi makatatawid ang mga mangingisda.

Ang pangunahing pamumuhay ng mga taga-Liloan ay pangingisda. Ang

kasipagan ang kanilang tanging puhunan upang mabuhay. Ang pagiging matapang,

masipag at matatag ang isa sa mga katangian na kilala ang mga taga-Liloan.

Ang moralidad ay ang pamantayan ng pag-uugali at magandang asal. Bilang

aral, ito ang leksiyon o turo sa tama, wasto, o angkop na kaasalan o pag-uugali, o

nauukol sa mabuti at matuwid na kaugalian o asal. Ang mga moralidad na

matatagpuan sa mga piling akda ay nagsisilbing gabay sa mga mambabasa upang

matamo ang kabutihan at aral na nais ipahayag ng mga manunulat. Nasasalamin

din dito kung anong uri ng katangian ang umiiral sa isang lugar na binanggit sa mga

akda.

Ayon sa pamanahong papel nina Gay, et al. (2012), ang bawat indibidwal ay

makilala sa kanyang maging karanasan sa pagsasagawa ng mga desisyong moral

at kilos na moral sa pamamagitan ng kanyang pagpapahayag.

 24

Sinugdan Festival
(Limasawa, Southern Leyte)
Ang Sinugdan Festival ay hango sa Visayan word na SINUGDAN na ibig sabihin ang ANG
PINAGMULAN. Ang pinagmulan sapagkat dito sa lungsod ng Limasawa unang naganap ang kauna—
unahang misa sa Asya na taunang ipinagdiriwang tuwing Marso 31.
Ang Sinugdan festival ay nagpapakita ng pagsasadula ng pagdating ng mga kristiyanismo sa
Pilipinas partikular sa isla ng Limasawa noong Marso 31, 1521. Ipinakita sa pagsasadula na ito ang
ekspidesyon ni Ferdinand Magellan galing Espanya na nagkataon na mahal na araw (holy week ) kaya
napilitan silang dumaong sa isla upang ganapin ang unang Misa sa buong Asya.
Ang Sinugdan festival ang nagpapakita sa mga katangian ng mga tao sa

mamamayan ng Limasawa. Ipinapakita rito kung paano maluwag na tinanggap ng

mga tao ang pagdating ng mga Kastila upang ipalaganap ang Kristiyanismo.

Kabutihan ang ipinakita ng mga taga-Limasawa.

Ang taga-Limasawa kilala bilang palakaibigan, relehiyoso at accommodating

sa kapwa. Ang katangiang ito ay nagpapatunay sa pagdating ng mga Kastila.

Ang pagiging accomodating ay isa sa mga pumangibabaw sa lungsod ng

Limasawa. Ayon nga sa Philippine Core Values WikiPilipinas 2007, “Ang mga

Pilipino ay magiliw lalo na sa mga bisitang kababayan. Iniimbita nila ang kanilang

mga bisita na pumunta sa kanilang bahay at inaalok ng makakain at maiinom mula

sa malayu-layong paglalakbay. Mayroon ding pagkakataon na inihahandog na ng

mga Pilipino ang kahit na ano kahit walang-wala basta mapagsilbihan lamang ang

mga bisita.” Ito ang isang kaugalian ng mga Pilipino na hindi maganda ngunit

patuloy pa rin na ginagawa at mahirap na yatang baguhin. Kilala ang mga Pilipino sa

pagiging magiliw sa mga bisita at nakikisama ngunit dumadating sa punto na hindi

na mabuti dahil sumusobra na.

Ayon kay Lubiano (2012), kakaiba ang ugali ng mga Pilipino. Parating

sinisiguro ang kapakanan o mapaligaya ang kanilang mga bisita kahit sila ay hindi.
 25

Ang katangiang iyan ay nananalaytay na sa dugo ng mga Pilipino kaya kilala tayo

bilang mga “hospitable”.

Ajuna Festival
(Maasin, Southern Leyte)
Ajunay, katumbas sa Filipino na bayanihan. Ang Ajunay ang nagpapakita kung anong uri ng
tao ang mga Maasinhon ayon sa mga iniiterbyu ng mga mananaliksik. Ipinakita rito ang isang magandang
kaugalian at kultura ng mga tao sa Maasin tulad ng boluntaryong pagtulong, pagkakaisa, pagdadamayan
at pag-aasikaso sa mga bisitang darating.
Ang tema ng pagsasayaw ng Adjunay ay nagpapakita ito ng mga magandang katangian ng mga
Maasinhon na sinikap ng mga mananayaw o performer na maiingganyo ang manonood sa mga magandang
katangian mayroon sila. Isang makulay na kasuotan ang isinuot ng mga performer na masayang
ipaparada sa siyudad kasabay ng pagdiriwang ng kapistahan tuwing buwan ng Agosto.
Ipinakita rito ang pagiging accommodating at pagkakaisa ng mga Maasinhon.

Kung pupunta sila sa ibang lugar kapag magpakilala sila na taga-Maasinhon agad

sabihin ng mga kausap “uy gikan diay ka sa lugar na nagkahiusa”. Ang katangiang

ito ay maipamagmamalaking sa mga taga-Southern Leyteño.

Sa artikulong nabasa mula sa

https://kaugalian.wordpress.com/2016/03/05/kaugalian-ng-mga-pilipino/ kapag

ang mga Pilipino pupunta sa ibang bansa, hindi lang ang lugar ang ipinagmamalaki

kundi ang pagka-Pilipino. Kadalasan, kapag nagbakasyon ang mga Pilipino sa ibang

bansa, mapapansin ang kaugalian at personalidad ng mga tao roon sa Pilipinas ang

kadalasang kaugalian ng mga Pilipino ay ang kanilang pagtanggap sa bisita o

“hospitality.”

Dagdag pa sa ipinahayag sa artikulo na maliban sa mga magagandang lugar

na makikita sa Pilipinas , kilala rin ito dahil sa ibang klaseng kabaitan na

mararanasan mula sa mga Pilipino. Hindi mo lang mararamdaman na bisita ka,

mararamdaman mo na parang bahagi ka na ng kanilang pamilya. Ang mga Pilipino

 26

ay mahilig sa mga bisita. Kapag alam ng mga Pilipino na may paparating na bisita

sa kanilang tahanan, kadalasan ay may tatlong bagay silang ginagawa.

Una , Hinahanda nila ang salas na gagamitin para sa pag tanggap ng mga

bisita. Ilinalabas nila ang kanilang mga walis at basahan at naglilinis sila sa buong

salas. Ilinalabas rin nila ang kanilang mga dekorasyon at larawan na puwedeng

ipagmalaki sa kanilang mga bisita. Pangalawa, pinaghahandaan nila ng pagkain ang

mga dadalaw. Sa pagluluto, ginagamit nila ang pinakamasarap nilang sangkap na

nasa kanilang kusina. Hinahanda rin nila sa mesa ang kanilang mga mamahaling

pinggan at kubyertos. At huli, inililibang nila ang mga bisita. Nagkukuwento sila ng

iba’t ibang istorya tungkol sa kanilang buhay o pamilya. Nagkukuwento rin sila

tungkol sa lungsod na tinitirhan nila o tungkol sa mga nagyayari sa Pilipinas. Kung

matutulog ka sa bahay ng isang pamilyang Pilipino, bago ka man dumating, lilinisan

na nila ang bahay at aayusin na lahat ng kailangan mo. Kahit mga karaniwang

Pilipino na binabati mo sa kalsada ay puwedeng agad-agad maging kaibigan mo.

Kapag humingi ka ng mga direksyon sa lugar na pupuntahan mo, handa silang

palagi para tumulong sa iyo. Kahit hindi sila masyadong sanay sa pagsasalita ng

Ingles, gagawin nila ang kaya nila para tulungan ka. Kung naglalakad ka at dumaan

ka sa isang grupo ng Pilipinong umiinom, iimbitahin kang sumama sa kanila.

Natutuwa ang mga Pilipino kapag nakatulong at magpasaya sila sa iba.

Kahit malungkot man ang mga Pilipino, gagawin nila ang lahat para maging

masaya ang iba. Hindi mo makikita ang ganitong klaseng “hospitality” o

pagtanggap ng mga bisita sa ibang bansa.Marami talagang ginagawa ang mga

Pilipino para sa kanilang mga bisita, kaya nga tayo sikat sa pagiging mabait.
 27

Inaalagan nilang mabuti ang mga darayo sa kanilang tahanan at nagpapakita sila ng

mabuting asal. Kaya lahat ng mga bisita ng mga Pilipino ay gustong bumalik!

Napakabait talaga ng mga Pilipino! Ibang klase talaga ang mga Pilipino kapag

pinag-uusapan ang hospitality nila at dapat matuto rin tayong tumanggap hindi lang

sa mga bisita kundi sa lahat ng mga tao.

Sinulog Festival

(Malitbog, Southern Leyte)

Noong 18th century naitayo ang simbahan ng Malitbog na kung saan naging patron nila ang Sr.
Sto. Niño. Orihinal na deboto ang mga taga Cebu ng patrong Sto. Niño at noong 1980’s nakilala nila ang
“Sinulog” na kung saan isinasayaw ang imahe ng batang patron. Ang tridisyon ng taga Cebu na Sinulog
ay ginaya ng mga taga Malitbog. Sa tuwing ika 15 ng enero naging tradisyon na rin ng mga taga
Malitbog na magkaroon ng kompetisyon ng sinulog sa mga mag – aaral sa ibat ibang paaralan.
Sa taong 2012 napalitan ang sinulog ng sinumalig na mula sa salitang Sinulog sa Malitbog
ikapasalig. Sa ngayon ang malitbog ay sentro ng sining at kultura na kung saan may kasabihan silang
“Basta Malitboganon Ikapas”.
Ipinakita rito ang pagkarelehiyoso ng mga taga-Malitboganon. Ayon sa matatandang
kinakapanayam, kung susuriin ang mga pari ng Southern Leyte marami sa kanila mula sa lungsod ng
Malitbog. Nangangahulugan lamang na ang mga tao rito ay malapit sa Panginoon, dagdag pa nila.
Ayon sa tesis ni Saga (2014), maaaring mawala ang mga yamang materyal

subalit hindi ang napapaloob ng kasaysayan o panitikan. Mananatiling buhay ang

mga akdang pampanitikan kahit lumipas man ang maraming mga taon. Ito ang

nagiging batayan natin sa mga pangyayaring nagaganap sa kasalukuyang panahon

sapagkat magkaugnay lamang ang nakaraan at hinaharap. At ito ang isa sa likas na

tumutulong sa pag-unlad at tagumpay ng bansang pinagmulan.

Ayon kay Merciales (2003) ang kaugalian at katangian ng mga mamayan ay

mababakas sa akdang pampanitikan. Dagdag pa niya, ayon sa mga mananakop na

dayuhan, ang ating mga ninuno ay mayaman sa mga katitikan na nagbibigay ng

kasiyahan at nagtatampok sa kalinangan at kultura ng lahi.

 28

Manhaon Festival
(Macrohon, Southern Leyte)
Noong mga panahon ng Kastila maraming mga Moro ang dumating sa mga baybayin sa iilang
lugar ng mga lungsod at barangay sa lalawigan ng Southern Leyte partikular sa lugar ng Macrohon ng
Southern Leyte. Ang iilang mga Moro ay sa mga baybayin ng Marcrohon magluto ng pagkain at mga
kamote. Minsan inaabuso ng mga Moro ang kanilang pagtitira sa lugar sapagkat marami sa kanila ang
papasok na sa mga bahay-bahay upang manguha ng mga kaldero na may lamang kanin o kaya’y kamote at
dalhin nila ito sa kanilang Bangka na kilala sa tawag na vinta.
Ang tawag ng paghain ng nilutong pagkain ay “ha-on” sa Visayan na dayalekto ay orihinal na
tinawag itong “Mangha-on” (remove cooked food) haon (to pick up pots after cooking something. Dito
kinuha ang pangalan ng festival ng lungsod ng Macrohon na MANHAON.
Ang Manhaon Festival ay nagpapakita ng kasaganaan sa ani ng mga mamamayan ng Macrohon.
Ang Manhaon Festival ay presentasyon ng mga kultura sa pamamagitan ng pagsasayaw at paghihiyawan
gamit ang drum at beats mula instrumentong kawayan na bibibiyak.
Ang MANHAON festival ay paraan din sa pagpapakita ng pagpapasalamat sa Panginoon sa
mga biyayang natanggap at paghingi ng proteksiyon sa mga manlulupig partikular sa mga Moro. Sa
pagsasadula ng MANHAON FESTIVAL ipinakita rin dito ang labanan ng mga kristiyano at Moro na
kung saan nanalo ang mga Macrohonanon sa labanan sa tulong ng mga sundalong Espanyol na
pinangungunahan ni Gen. Emmanuel Macrohon. Pagkatapos ng labanan ay nagkasundo ang dalawang
magkalaban ng kabutihan at kapayapaan at dito nag-uumapisa ang pagpapalaganap ng kristiyanismo sa
lugar.
Ipinagdiriwang ang Manhaon Festival kasabay sa Founding Anniversary ng lungsod ng
Macrohon, tuwing Oktubre 31.

Batay sa pagtatanong sa mga matatanda, ayon sa kanila kapag makarinig na

raw sila noon ng tunog ng kampana agad magtatago daw sila at dadalhin ang

kanilang mga niluluto sapagkat hudyat ito ng pagdating ng mga Moro na susugod sa

mga bahay.

Sa pakikipanayam ng mga matatanda sa pangyayaring ito isa sa mga

magagandang asal ang nalilinang ng mga Macrohanon ay pagiging matulungin.

Ipinaliwanag ng mga matatanda kailangan nagtutulungan ang mga tao noong unang

panahon para hindi sila matatalo sa mga pirate. Ang magandang katangiang ito ay

nanatili pa sa kasalukuyan sa katunayan kapag alam ng tao na taga-Macrohon ka

agad nilang sabihin “uy matinabangon diay ka”.

Ang pagiging matulungin ay isa sa mga nangingibabaw rin sa mga sinuring

awiting bayan ng Southern Leyte sa pamanahong papel nina Yamson, et al. (2017).
 29

Likas na sa mga Pilipino ang pagiging matulungin sa kapwa. Kapag may humuhingi

ng tulong ay handa nilang iabot ang kanilang mga kamay at ibigay ang kanilang

tulong. Sinabi ni Tiamson (2001) na binanggit sa tesis ni Briones (2014) na ang

pagtutulungan ng mga Pilipino ay isang katangi-tanging ugali na paraan na

mapaunlad ang isang pamayanan. Kahit noong panahon pa ng ating mga ninuno ay

umiiral na ang pagtutulungan sa bawat isa. Mapapansin ito sa mga tradisyong

Pilipino tulad na lamang sa “bayanihan”.

Ensayo Festival
(Padre Burgos, Southern Leyte)
Ang Visayan bersiyon na Ensayo ay katumbas sa Filipino ng Pagsasanay. Gagawin ang
pagsasanay sa anumang mga mahahalagang gawain tulad ng pagtanghal, labanan, at iba pa upang
magkakaroon ng magandang performance at magtagumpay sa gawain.
Ang Ensayo Festival ay idinaraos noong panahon ng Pre-war ng mga Moro na kung saan dinakip
nila ang mga kababaihan at mga kabataan. Ginawa o inihanda ang seremonya ng siyam na gabi. Hinango
ito batay sa kasaysayan na ang mga engkanto noong unang panahon ay lalabas o magsilaban ang mga ito
sa loob ng siyam na gabi. Sa lungsod ng Padre Burgos ginawa ito tuwing Hulyo 25 ng gabi at paraan din
ito ng pagbibigay pugay sa patron na si St. James.
Sa pagtatanghal ay ginagamitan ang mga improbisado o bakis-bakis na kawayan. Isinadula ito
sa pamamagitan ng pagpapakita kung paano mangangalakal ang mga taga-Burgusanon noon. Ipinakita
rin dito ang mga kabutihan at kasamaan ng mga tao o tribu noon.
Nakalipas ang ilang mga taon nagkakaroon ng pagbabago ng pagtatanghal. Dinagdagdagan nila
ng pagwawagayway ng bandila ng Pilipinas at isinigaw ang Mabuhay ka Iglesia Filipina. Nanatili parin
na mga kawayan ang ginamit sa pakikipaglaban na ito rin ang ginamit ng mga performers sa kanilang
pagtatanghal.
Malinaw na ipinakita sa kasaysayan ng festival ang klase ng mga tao sa mga

taga-Padre Burgos. Ipinakita rito ang pagiging determinado, pagkamatiyaga at ang

pananalig sa Diyos. Ayon sa mga matatandang kinakapanayam kilala ang

mamamayan ng Padre Burgos pagkamatiyaga, pagkamasipag at pagkarelehiyoso.

Sa Philippine Core Values WikiPilipinas (2007) na ang mga Pilipino ay

tinuruang maging magalang na mga indibidwal. Ito ay dahil sa impluwensiya ng

Kristiyanismo na nagsasabing igalang ang mga magulang at mga nakakatanda. Ang

pagsasabi ng “po” at “opo” ay nagsisimbolo sa paggalang sa mga nakakatanda. Sa

 30

Southern Leyte ay hindi masyadong mapapansin ang paggamit ng “po” at “opo” pero

ang paggalang sa mga nakakatanda ay ipinapakita sa pamamagitan ng pagmamano

at paghalik sa pisngi. Ayon kay Bulfa (1991), ang pagsusuri ng alamat ay paraan

upang maalala ng mga mamamayan ang tamis ng kaugalian ng mga kanununuan

noon tulad ng paggalang sa mga nakakatanda, kaya iminungkahi niya sa kanyang

tesis na ipagpatuloy ang pag-aaral tungkol sa pagpapahalaga ng mga kaugalian at

tradisyon.

Hungusay Festival
(Pintuyan, Southern Leyte)
Hungusay Festival ang ibang katumbasa sa Visayan dayalek ng salitang hungusay ay tinabangay
o ajunay. Sa seremonyang ito ipinakita kung paano nagkakaisa ang mga Pintuyanon sa kanilang mga
gawain tulad ng pagsasaka at pangingisda. Ginawa ang hungusay upang pagaanin ang bawat trabaho.
Sa pagdiriwang. Sa festival na ito ipinakita na mayroong sampung pamilya na magsasama at
nagtutulungan sa sakahan o kaya’y pangingisda.
Sa pagsisimula sa gawain maririnig ang tunog budjong bilang signal na simula na ang gawain
tulad ng pagsasaka. sa pagsisimula ng paggawa ng sakahan at pangingisda.
Ang Karomata Festival ay isinagawa naman sa Buenavista, Pintuyan tuwing Abril 5. Sa festival
na ito ay nakapukos sa buhay ng mga magsasaka. Ipinakita rito ang kanilang mga tradisyon sa pagsasaka.
Ang pangunahing kasuotan sa pagasasayaw ng festival na ito ay mga kasusoutan sa pagsasaka. Sa
pagpaparada isasali ang kalabaw bilang pangunahing instrumento sa pagsaka. Ang kalabaw nilalagyan
ng mga palamuti habang pinaparada. Ang pagdiriwang ng karomata kasama rito ang mga produkto mga
pagsasaka. Sa pagsasayaw ipinakita rito kung paano nilalako ng mga tao ang kanilang produkto sa
bayan.
Malinaw na ipinakita sa kasaysayan ng festival ay ang pagkakaisa ng mga

mamamayan. Kaya kilala ang mga Pintuyanon na “magtinabangay”. Ang katangiang

ipinakita sa festival bukod sa pagkakaisa ipinakita rin dito kasipagan ng mga tao.

Ang resulta ay nagpapakita ng kabutihan ng mga tao noong panahon

partikular sa Pintuyan. Tumpak ang sinabi ni Esteban (1990) na sa pamamagitan ng

mga akdang panitikan, makakakuha tayo ng mga karagdagang impormasyon at

mga core values na maaring gabay sa buhay sapagkat sumasalamin ito sa reyalidad

o hinaharap upang maging isang mabuting mamamayan. Sumasalamin din ito sa

mga katangiang mayroon ang isang lugar.

 31

Umadagat Festival
(Saint Bernard, Southern Leyte)
Ang salitang Umadagat ay kombinasyon sa dalawang pamumuhay; pagsasaka at pangingisda.
Ang salitang “uma” na ibig sabihin ay pagsasaka at ang “dagat” ay sea kung saan ito ang pangunahing
pinagkukunan ng pamumuhay ng mga tao ng Saint Bernard.
Ang pagdiriwang ay tampok nito ang tunay na pamumuhay ng mga tao sa Saint Bernard kung
saan nilalarawan nito ang kanilang pangunahing pamumuhay ang pagsasaka at pangingisda. Sa
pagdiriwang ipinapakita o inilalahad sa pamamagitan ng pagsasayaw ang pagpapasalamat sa Panginoon
sa mga magandang ani sa kanilang pagsasaka at nakuhang isda sa pangingisda.
Matagal ng ipinagdiwang ang Umadagat Festival kung nawawala ito nang sandal nang ay nakaranas
nang matinding krisis ang lungsod ang Guinsaugon Tragedy noong 2006. Nawalan nang gana ang mga
taong ipinagdiwang ang festival dahil marami silang mga kaanak at kamag-anak ang nawawala. Sa
kalaunan at sa pagsisikap ng pamahalaan at sa tulong ng mga simbahan muling namayagpag ang
Umadagat Festival at ipinagdiriwang nila ito upang ipagbunyi ang bagong pag-asa ng kanilang lungsod.
Bawat isa ay nagsama-sama para harapin ang mga problemang dumating.

Ang festival ay nagpapakita ng kasipagan at katatagan ng mga taga-St.

Bernard. Ayon sa mga tinanong lalong tumatag ang mga tao ng St. Bernad

pagkatapos ng trahedya. Kailangan nilang magiging matapang at matatag alang-

alang sa mga survivor sa trahedya.

Ang mga taga-St. Bernard ay kilala bilang masipag, matatag, at matapang.

Binahagi ng mga iniinterbyu lalo tumapang at tumatag ang kalooban ng mga taga-

St. Bernard pagkatapos ng trahedya.

Ang isa sa mga maipagmamalaking katangian ng Pilipino ay ang

pagkakaroon niya ng Katatagang-Loob. Sa pag-aaral ni Joseph Anthony Narciso Z.

Tiangco sa kanyang isinulat na “Understanding the Filipino Philosophy of Resiliency:

Katatagang-Loob and its phenomenological consideration, mababatid dito na ang

Pilipino, sa lahat ng mga pagsubok na nararanasan niya ay kayang humarap sa

mga hirap at sakit anupat siya’y magbabangon at muling magsisimula. Makikita ito

sa isang taong may gustong abutin ang ninanais o pangarap, dahil sa pagnanais o

pangarap ay nagkakaroon ng pagtitiyaga sa nais abutin kahit ano pa man ang

 32

mangyari, kayang magsakripisyo, kayang mag-alay ng sarili, at ialay ang lahat

matupad lang ang ninanais dahil hindi giginhawa ang isang tao kung hindi siya

magtitiis at magsisikap. Napapaloob dito ang katangian ng Pilipino ang Katatagang-

loob at umaakto sa Pilosopiya ng pagiging matatag at matibay. Ang pagiging

matatag at matibay o Resilience ay mula sa salitang Latin resilientia (from the verb

Resilire, to spring Back), ibig sabihin ang Pilipino sa bawat pagsubok na kanyang

nararanasan ay hindi tumitigil sa laban madaling makaahon sa mga pagsubok, ang

magandang halimbawa dito ay ang mga Pilipinong OFW, (Overseas Filipino worker)

may iba man na nakakukuha ng mga magagandang trabaho, mayroon ding mga

Pilipino na nakakukuha nga ng trabaho ngunit mga pagsubok muna ang

pinagdaanan. Mahirap ang mamuhay sa ibang bansa at makipagsapalaran ngunit

kinakailangan magsakripisyo para sa pamilya. Kahit anong hanapbuhay ay kanyang

papasukin, kailangang lumaban sa lahat ng mga pagsubok. Katulad ng mga

Pilipinong atleta, mga pagsubok muna ang kanilang pagdadaanan bago

magtagumpay sa laban. Katangiang Pilipino na kailangan panatilihin ang

Katatagang-Loob. Walang dahilan para sumuko at hindi solusyon ang

pagpapakamatay. Kung ang tao ay kayang humarap sa lahat ng pagsubok ibig-

sabihin hindi ito nangangahulugang kasiyahan na niya ang problema, anupa’t

maraming kasabihan at paniniwala ang Pilipino katulad nang lahat ng suliranin ay

may katapat na kalutasan. “Ito ang kahulugan ng buhay ng tao parang isang

gulong, kung minsan ay nasa ilalim sa susunod ay nasa ibabaw naman”.

Sinabligay Festival
(San Juan, Southern Leyte)
Sinabligay ang naglalarawan ng pagsaboy ng tubig. Tuwing Hunyo 24 isinagawa ang Sinabligay
Festival na kung saan kung sino ang dadalo ng parada sa lungsod ay makaranas ng “wet and wild party
 33

sa kalsada”. Ang gawaing ito ay inaayon o inaangkop sa patron ng lungsod na si St. John The Baptist na
siyang nagbinyag ni Hesus gamit ang tubig.
Ang festival na ito ang tubig ang pangunahing kagamitan sa pagsasayaw na ang pagpapasalamat
sa biyayang natanggap ang ipinakita, tulad ng masaganang ani at masaganang pangingisda ang
makikita rito. Mga kagamitan sa pagsasaka at pangingisda ang makikitang props sa pagsasayaw nito.
Naniniwala ang mga taga-San Juan ang pagsasayaw ng Sinabligay ay paraan na humingi ng proteksiyon
sa Panginoon na iadya sa mga masasamang kalamamidad. Ang selebrasyong ito ay dinarayo ng mga
turista.

Ipinakita sa kasaysayang ito ang kasipagan ng mga taga-San Juan at

binigyan din diin dito ang pagpapahalaga ng mga tao sa biyayang ipinagkaloob ng

Panginoon sa kanila. Ang resultang ito ay nagpapahiwatig lamang na ang mga taga-

Southern Leyteño ay masipag at maka-Diyos. Sa katunayan sa resulta ng pagsusur

nina Yamson, et al. (2017) at Buba, et al. (2017) natuklasan na nangingibabaw ang

kasipagan at pagkamaka-Diyos ng mga taga-Southern Leyteño.

Ayon kay Meneses (2013) kilala ang mga Pilipino bilang pagkamasipag at

pagkamaka-Diyos. Ang katangiang ito ay maipagmamalaki ng mga Pilipino sa ibang

bansa na ito ang lalong nagpapasikat bilang isang Pilipino.

Canlili-ug Festival
(San Francisco, Southern Leyte)
Canlili-ug ay kinuha sa Visayan na dayalekto taga-Liug o paliig. Binigyan diin ng mga tao
sapang ito sapagkat noong panahon halos lahat ng mga tao ng San Francisco ay daan sa sapang ito upang
pupunta sa bayan. Hirap ang mga tao sa pagtawid sa sapang ito dahil sa lalim paliig ang lalim o “paliug”.
Nagsisilbi itong balakid sa pamumuhay ganoon din ang pag-aaral ng mga tao noong unang panahon.
Mula noon kinikilala ang lugar na taga-liug hanggat tinatawag nilang Canlili-ug. Sa ngayon
pinalitan nila itong Sabang o barangay Sabang sapagkat sa kalaunan ay unti-unti namang humupa ang
sapa. Sa madaling salita ang bayan ng San Francisco nakilala dahil sa lalim ng sapa kaya tinawag na
Canlili-ug nagbago lang pangalan ng lugar nang dumating ang mga Espanyol at bininyagan sa
Katolisismo. Mula noon ang lugar ay tinawag na ng San Francisco.
Ang Canlili-ug ay ipinagdiwang tuwing buwan ng Mayo kasabay ng kapistahan ng patron.
Isinalarawan sa festival ang kanilang pasasalamat sa lahat ng biyayang kanilang natanggap.

Ipinakita sa kasaysayang ito ang diterminasyon ng mga taga-San Fransico.

Makikita rito na ang mga tao ay naghanap ng paraan maipagpatuloy ang kanilang

pamumuhay at determinasyon sa buhay kahit naging balakid sa kanila ang pagtawid

 34

sa ilog. Mula sa arikulong nabasa sa https://chinkeetan.com/bakit-mahirap-pigilan-

ang-mga-taong-determinado/ ipinahayag na maraming mga Pilipinong mahirap na

nagtagumpay dahil sa kanilang determinasyon at pagkamatatag.

Bidlisiw Festival
(San Ricardo, Southern Leyte)
Ang salitang bidlisiw ay nangangahulugan sa Filipino ang pagsikat ng araw sa umaga. Ang
pagsikat ng araw ay binigyan ito ng kahulugan ng pag-asa. Nag-umpisa nang nagsimulang may barkong
dumaon sa lungsod partikular sa Benit. Sa tuwing dadaung ang barko bago sumikat ang araw ang mga
tao ay umasa na kaginhawaan sapagkat maihahatud ang kanilang mga produkto sa kabilang lalawigan sa
pamamagitan ng barko. Ilalako at ibebenta ng mga taga-San Ricardo ang kanilang produkto sa pagsasaka
sa Surigao City, Butuan City, at iba pa. Ang perang kanilang kikitain naman ay ibibili naman parang
pambenta sa kanilang lugar. Ipinakita na ang barkong dumaong ang nagbigay sa mga tao ng malaking
pag-asa para magkakaroon sila ng magandang buhay.
Bilang pasalamat sa Panginoon ng mga taga-San Ricardo bumuo sila ng isang festival na
nagpapakita ng pagpapasalamat tinawag nilang Bidlisiw kagaya ng pagsikat ng araw na kung saan sa
bawat umaga nagpapaalala ito ng pag-asa sa kanilang lahat. Sa pagdiriwang ng Bidlisiw festival
makikita rin natin dito ang pagmamahal nila sa kanilang sariling tradisyon, kasuotan, paniniwala at ang
pagiging mapagbigay nila sa pakikitungo. Dinaraos ang Bidlisiw Festival bilang sentro ng kapyistahan ng
lungsod ng San Ricardo,Southern Leyte.
Inilalarawan dito na ang mga taga-San Ricardo ay nagtutulungan, nagkakaisa

at laging nagkakaroon ng pag-asa sa buhay. Batay sa pagbabahagi ng mga

kinausap kahit ang lugar nila ay laging nakaranas ng mga sakuna tulad ng pagguho

ng lupa o landslide lalong tumatag ang kanilang paniniwala sa Panginoon. Ang

sakuna ding ito ang lalong nagpapatibay ng kanilang pagtutulungan at pagkakaisa.

Ang mga taga-San Ricardo ay kilala bilang masisipag na tao, dagdag pa sa mga

kinausap. Mahilig sa negosyo ang mga tao rito kaya kung pag-usapan ang estado

ng pinansiyal ang mga tao rito ay medyo maluwag-luwag.

Sa pahayag sa Reforma (2009) ibinahagi na ang mga Pilipino ang kilala kahitt

sa anumang bansa ang pagiging matulungin. Ang katangiang ito ang lalong

nagpapakilala ng mga Pilipino.

 35

Murcielago Festival
(Silago, Southern Leyte)

Ang “Murcielago” ay ang Espanyol na salita ng kabug, o paniki sa tagalog na kung saan ang
pangalan ng lungsod ng Silago ay mula sa salitang Murcielago na pinaikli nalang kaya naging Silago dahil
ang mga ninuno ay nahirapan sa pagbigkas dahil narin sa kanilang edad.
Ang festival rin ay nagpapakita ng kasaysayan ng kanilang lungsod pati narin ang
pagpapasalamat sa kanilang Patron na si Patron Saint James the Apostle.na kung saan pinapaniwalaan
nila na ito ay nagpapakita ng himala sa mga may sakit. Makikita rin sa festival ang kasaysayan ng Silago.
Itinatampok din nila ang mga magagandang tanawin ng kanilang lugar o kung ano ang napapaloob ng
kanilang lugar. Ang kagamitan ng kanilang festival ay gawa mula sa mga bagay na kung saan ginamit na
na bagay.
Ang festival ay dinadaos tuwing ika 20 ng buwan ng Hunyo na kung saan araw ito ng
anibersaryo ng kanilang lungsod.
Ipinakita ang pagkamaka-Diyos ng mga taga-Silago sa kasaysayang ito.

Nagpapahiwatig ito na ang mga Pilipino ay malaki ang pananalig sa Panginoon.

Inilahad sa http://filipinoproject01.blogspot.com/2015/03/mga-katangian-ng-mga-

pilipino-pagiging.html na ang mga Pilipino ay makadiyos dahil tuwing may

nangyayaring masaya ay hindi natin nakakalimutan na pasalamatan ang

Panginoong diyos at kung sa kalungkutan naman ay hindi rin natin nakakalimutan

na magdasal at manghingi ng tulong sa Poong maykapal iang halimbawa rito ay ang

paniniwalang Kristiyanismo dahil tuwing Linggo ay sama sama ang mga tao na

magdasal at manghingi ng bas bas sa Panginoon.

Paujog Festival
(Tomas Oppus, Southern Leyte)
Ang pagdiriwang ay pinigilang bilang ang pangunahin tampok ang pagdiriwang ang bangon
anibersaryo ng bayan ng Tomas Oppus bawat Hulyo 25. Ang pangalan ay “ Paujog” ay lokal termino na
ang ibig sabihin ay kalugin. Ang Paujog na pagdiriwang ay pagbigay na mas malapit tumingin at sa
pangmusika at pagsayaw ng tradisyonal na sayaw ng Tomas Oppus.
Sa panahon ng pagdiriwang ng mga tao sa bayan gumanap ng pagsayaw ng hakbang masalalay sa
panlililak sa paa, kumawag ang baywang ng lalaki at babae mananayaw sa paligid isa-isa at may awit na
palayain ang masamang ispirito. Ang galaw ng mananayaw ipakita kung papaano ang buhay na
tomasians, mula sa pagtatanim at pag-ani ng kanilang mga produkto at maraming kuhang isda, ito ay
sumasalamin sa pamumuhay ng kanilang mga ninuno.
Ang pagdiriwang ay isang paraan maipamahagi ang pasasalamat sa ating

panginoon at sa mga mabuting kapalaran ng mga tao sa lugar.

 36

Ayon nina Amtalao at Lartec (2015) isang makapangyarihang puwersa ng

sining, wika, at kultura ang festival na kinasasangkutan ng nagkakaisang lipunan

upang ipakilala ang kanilang identidad sa mga paniniwala, gawi, at pagpapahalaga.

Ang binahagi nina Amtalao at Lartec (2015) ay siniyasat sa pag-aaral na ito

sapagkat malinaw na nakilala ng mga mananaliksik ang mga magagandang kultura

mayroon ang mga Southern Leyteño. Ang kagandahang ito ay nagsisilbing lunduyan

ng pagkakakilanlan ng taga-Southern Leyteño na maaaring ipagmalaki sa buong

mundo ang pagiging mapagtangi, malikhain, at mapagpasalamat na siyang

ipinapakahulugan ng mga temang lumabas sa pagpapakahulugan ng datos. Tunay

ngang mayaman ang festival bilang pagkukunan ng mahahalagang impormasyon

bilang daluyan ng kultura at identidad ng anumang wika, lahi, at kultura.

Ang kabubuang resulta ng paggagalugad nagpapahiwatig na na may bayan

ng Southern Leyte na ang kanilang festival ay ginaya lamang ang sikat na festival

sa ibang lugar. Tulad halimbawa sa lungsod ng Anahawan at Malitbog na SINULOG

ang kanilang festival na ayon sa kasaysayan ginaya lamang ito ang festival sa

lalawigan ng Cebu na SINULOG kung kapareha din ang simbahan patron ng

kanilang simbahan ang Sr. Sto. Niño. Orihinal na deboto ang mga taga Cebu ng

patrong Sto. Niño at noong 1980’s nakilala nila ang “Sinulog” na kung saan

isinasayaw ang imahe ng batang patron. Ginaganap din ang selebrasyon tuwing

buwan ng Enero na naging tradisyon na rin ng dalawang lungsod na magkaroon ng

kompetisyon ng sinulog sa mga mag – aaral sa ibat ibang paaralan.

Ang ibang festival naman ay bumabatay na sa kanilang pamumuhay,

kultura, kaugalian at paniniwala. Tulad halimbawa ng Panginabuhian Festival

 37

sa Hinundayan, Southern Leyte, ang Pang- ilis festival sa Libagon Southern

Leyte, ang Lilo-lilo Festival sa Liloan Southern Leyte, ang Ajunay Festival sa

Maasin Southern Leyte, ang Ensayo Festival sa Padre Burgos Southern

Leyte, ang Hungusay Festival sa Pintuyan Southern Leyte, ang Umadagat

Festival sa Saint Bernard Southern Leyte, ang Sinabligay Festival sa San Juan

Southern Leyte, ang Bidlisiw Festival sa San Ricardo Southern Leyte, ang

Murcielago Festival sa Silago Southern Leyte, at ang Paujog Festival sa

Tomas Oppus Southern Leyte.

Ang mga festival na ito ay naglalarawan sa kanilang pamumuhay kung

saan sa pamamagitan ng pagasasayaw binibigyang buhay ng mga mananayaw

ang paraan ng paghahanapbuhay. Ditto rin makikita ang kahalagahan ng

kanilang hanapbuhay na magsisilbing daan upang itaguyod at ipagmalaki ang

paraan ng kanlang pamumuhay sa pang-araw-araw para magkaroon ng

maginhawang buhay. Ipinpakita rin ang mga kultura, kaugalian at paniniwala na

ginagamitan ng mga makukulay na kasuotan upang mabigyan ng kahulugan ang

bawat festival na kanilang ipinapakita. Binibigyan din nila ang kahalagahan ng

mga patron bilang pagbibigay pugay sa mga biyayang natanggap at

pagpapasalamat sa araw- araw na pakikisalamuha. Sumisimbolo rin ang mga

festival na ito sa pagpapanatili sa mga kultura na minana pa sa mga ninuno at

naging hudyat rin ito upang payabungin at pagyamanin ang mga panitikang

kinagisnan noong kapanahunan.

Ang mga kagamitang napapaloob sa festival, ang Karatong Festival ay mula

sa piraso ng kawayan kung saan ginagamit bilang sandata laban sa mga

 38

mananalakay. Ito rin ay nagsisislbing hudyat kapag magkakaroon ng

pagpupulong. Ang KAWAYAN ay isang mataas na uri ng tanim na may guwang

na tangkay na ginagamit sa paggawa ng mga bahay at muwebles. Ito ay

lumilikha ng tunog gaya ng pagsasayaw ng Tinikling na kapag ito ay ipinukpok ay

nakakalikha ng tunog. Ang Sand Sculpture Festival ay naglalarawan sa

kagandahan ng lungsod sapagkat ito ay napapalibutan ng puting buhangin na

nagsisilbing atraksyon sa mga turista. Nagiging tanyag ito dahil dinarayo ng mga

karamihan sa taglay na katangian nito.

May mga festival na inaayon sa kasaysayan o pinagmulan ang Sinugdan

Festival sa Limasawa Southern Leyte, ang Manhaon Festival sa Macrohon

Southern Leyte, at ang Canlili-ug Festival sa San Fransisco.

Ito ay hinango sa karanasan ng mga ninuno kung paano sila namuhay sa

panahon ng mga dayuhang mananakop. Tampok ditto kung paano sila naging

matatag sa pagharap ng mga mananalakay a kung paano nila

napagtagumpayan ang mga pagsubok na kinakaharap. Binigyang

pagpapahalaga ang pagyakap sa relihiyon na naging tulay sa pagkakaisa at

pagkakabuklod-buklod.
 39

KABANATA V

MGA NATUKLASAN, KONKLUSYON AT REKOMENDASYON

Sa kabanatang ito ay kumakatawan sa kabuuang pag-aaral. Ito ay nagbibigay

kaliwanagan sa mga natalakay na binuo sa mga naunang kabanata, ang ihatid ang

tunay na kahulugan sa kinalabasan ng pag-aaral tungkol sa mga kasaysayan ng

mga festival sa bawat lungsod ng Southern Leyte.

Mga Natuklasan

Batay sa pagsusuri ng pag-aaral na ito, natuklasan na ang kasaysayan ng

festival ay isinunud sa kanilang debosyon sa mga patron bilang pasasalamat sa

biyayang natanggap at may iilang festival na nanggagaya lamang sa festival sa

ibang lungsod na pareho ang kanilang patron at pareho rin ang kanilang buwan ng

kapistahan. Ngunit may mga festival na inaayon nila sa pagggamit ng mga

materyales bilang pangunahing kagamitan sa paghahanapbuhay.

Konklusyon

Ang mga festival ng bawat bayan ng Southern Leyte ay bumabatay na sa

kanilang pamumuhay, kultura, kaugalian at paniniwala at ang ilang festival ng

Southern Leyte ay may mga kategorya na kung saan ang mga ito ay may

pinagbabasehan sa ibang mga indigenous na pamumuhay.

 40

Rekomendasyon

Batay sa resulta ng pag-aaral iminungkahi ng mga mananaliksik ang mga

sumusunod:

1. Magkakaroon pa ng pag-aaral tulad nito.

2. Gamitin ang awtput sa pagtuturo tulad ng pagsasanib ng pagtuturo sa wika at

panitikan at gamitin din ito bilang lunsaran sa pagtuturo ng asignaturang

Panitikan ng Rehiyon sapagkat paraan ito sa pagtangkilik sa sariling

panitikan.
 41

AWTPUT NG PAG-AARAL
(KALIPUNAN NG MGA FESTIVAL NG SOUTHERN LEYTE)
 42

awtput
 43

BIBLIYOGRAPI

Abangan, J. (2009). Mga sinuring alamat ng dalawampu’t limang bayan ng Negros

Oriental. Di Nailathalang Tesis. Cebu Normal University, Cebu City.

Aguilar, R. (2013). Panitikan ng Pilipinas. Manila: Grandbook Publishing Inc.

Buba, S., et al. (2016). Mga pagpapahalagang moral na napapaloob sa mga alamat
sa mga piling lugar ng Southern Leyte. Isang Pamanahong Papel. Southern
Leyte State University – College of Teacher Education, Tomas Oppus,
Southern Leyte.

Briones, N. (2014). Pagsusuri ng mga alamat sa mga lungsod sa ikalimang distrito

ng Leyte. Di-nalathalang Tesis. Southern Leyte State University-Tomas
Oppus.

Duarte, L. (2001). Mga konseptong feminismong napapaloob sa mga kuwento. Cebu

Normal University, Cebu City

Eugenio, D. (2005). Philippines folk literature. The legends. Quezon City: UP Press.

Gay, V. et al. (2012). Mga katangiang napapaloob sa mga piling pabula ayon sa
persepsyon ng mga mag-aaral sa laboratory hayskul. Isang Pamanahong
Papel. Southern Leyte State University – College of Teacher Education,
Tomas Oppus, Southern Leyte.

Joven, M. (2013). Pagsusuri sa mga filipino tesis ng mga piling Suc’s ng rehiyon VIII.
Di-nalathalang Tesis .Southern Leyte State University – College of Teacher
Education, Tomas Oppus, Southern Leyte.

Lirio, F. (2000). Ang realismo ng iba’t ibang salik ng kulturang Pilipino, mula sa
sampung piling pelikulang lokal ng taong 1997. Di-nailathalang tesis. MLQU

Lubiano, Elinore Liwanag at dilimuda.

wordpress.com.category/2012/sulatin/pananaliksik

Mabanglo, R. Retrieved September 20, 2008 from the World wide Web. http://
www.wikepidea/florante

Prades, L. (2003). Paglalarawan at pagsusuri sa Bowa-bowaan Alinsangan festival

sa Nabua, Camarines Sur.
https://www.google.com.ph/search?dcr=0&q=tesis+tungkol+sa+mga+festival
&oq=tesis+tungkol+sa+mga+festival&gs_l=psy-
ab.3...23888.26618.0.29543.9.8.0.0.0.0.638.1038.0j1j1j5-
1.3.0....0...1.1.64.psy-ab..7.0.0....0.xiiuJc5yFqE
 44

Rebamonte G. (2006). Ang implementasyon ng revised basic education curriculum

(RBEC) sa antas ng sekundarya. Di-nailathalang tesis. Cebu Normal
University, Cebu City.

Retome, V. (2008). Pagpapahalagang moral na napapaloob sa mga piling maikling

kwento. Di-nalathalang tesis. Southern Leyte State University College of
Teacher Education, Tomas Oppus, Southern Leyte.

Rubrico (2006). Tungo sa istandardisasyon ng sistema ng pagsulat sa Filipino: Mga

tuntunin at patnubay sa paggamit ng walong bagong letra ng alfabetong
Filipino. http://2001revisyon.blogspot.com/2006/07/tungo-sa-
istandardisasyon-ng-sistema.html

Saga, R. (2014). Pinaunlad na pangglobal na pagsasanay sa wika at panitikan:

Pagsusuri sa instruksyon modyular. Di-nailathalang Tesis. Southern Leyte
State University-Tomas Oppus.

Santiago, L. (2007). Mga panitikan ng Pilipinas. Quezon City: C & E Publishing

House.

Sauco, L. et.al (2007). Mga panitikan ng Pilipinas. Manila: C& E Publishing, Inc.

Silverio, (2008). Retrieved Jan. 6, 2009 from website:http://com/kurokuro/?p=45

Tiamson, L. et al (2001). Panitikan ng Pilipino para sa kolehiyo. Manila National

Bookstore, Inc.

Tolibas, N. (2014). Pagsusuri sa tema at konsepto sa mga piling awitin ng Asin. Di-
nalathalang tesis. Southern Leyte State University – College of Teacher
Education, Tomas Oppus, Southern Leyte.

Yamson, S. (2017). Konseptong napapaloob sa mga awiting bayan ng Southern

Leyte. Isang Pamanahong Papel. Southern Leyte State University – College
of Teacher Education, Tomas Oppus, Southern Leyte.
 45

APENDIKS
 46

Apendiks A

LIHAM NG PAHINTULOT

Republic of the Philippines

Southern Leyte State University-College of Teacher Education
San Isidro, Tomas Oppus, Southern Leyte

January , 2017

Hon. _____________
Municipal Mayor
__________________

Kagalang-galang na Mayor,

Kami po ay kasalukuyang gumagawa ng pag-aaral ukol sa “MGA FESTIVAL NG

SOUTHERN LEYTE”. Bilang panimulang hakbang sa paglikom ng mga datos sa
pag-aaral kong ito ay hihingi po kami sa inyo ng pahintulot na gagawin po naming
kalahok ang iilan ninyong mga mamamayan.

Umaasa po kami ng pahintulot at suporta para maisakatuparan po ang pag-aaral na

ito.

Marami pong salamat sa pagbibigay halaga sa kahilingang ito. Aasahan po ninyong

gagawin po namin ang aming makakaya para marami ang makikinabang sa pag-
aaral na ito.

Lubos na gumagalang,

Mga Mananaliksik

Pinansin ni:

(SGD.) NORLYN L. BORONG, Ed. D.

Tagapayo
 47

APENDIKS B

GABAY NA MGA KATANUNGAN

Mga Katanungan sa Pakikipanayam

1. Unsay imong ngan nay/tay?
_____________________________________________________________
2. Pilay imong edad?
_____________________________________________________________
3. Unsay istorya sa injong festival?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
_____________________________________________________________.
4. Dis-a ni nag sugod?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
_____________________________________________________________.
5. Kanus-a nag sugod ang injong festival?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
_____________________________________________________________.
6. Nganu kana man ang gipangan sa injong festival?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
_____________________________________________________________.
48
 49

APENDIKS B

DOCUMENTATION
50
 51

KURIKULUM VITAE

Personal:
Pangalan : Adobas, Maria Terisa L.
Lugar ng Kapanganakan : Mantahan Maasin City, Southern Leyte
Petsa ng Pagsilang : March 8, 1994
Tirahan : Canlupao Tomas Oppus, Southern Leyte
Kalagayang Sibil : Dalaga
Mga Magulang : Antonio F. Adobas
Conception L. Adobas
Pinag-aralang Natamo:
Elementarya : Hinapu Gamay Elementary School
Hinapu Gamay, Maasin City, Southern Leyte
2005 - 2006

Sekundarya : Nonok Norte National High School

Nonok Norte, Maasin City, Southern Leyte
2009 - 2010

Kolehiyo : Southern Leyte State University - CTE

San. Isidro, Tomas Oppus, Southern Leyte
2014 – Present
 52

KURIKULUM VITAE

Personal:
Pangalan : Jino O. De la Cuesta
Lugar ng Kapanganakan : Matalom, Leyte
Petsa ng Pagsilang : November 9, 1994
Tirahan : Sto. Niño Street Matalom, Leyte
Kalagayang Sibil : Binata
Mga Magulang : Lino De la Cuesta
: Letecia De la Cuesta

Pinag-aralang Natamo:
Elementarya : Matalom North Central School
San Isidro, Matalom Leyte
2008 - 2009

Sekundarya : Matalom North Central School

San Isidro, Matalom Leyte
2012 – 2013

Kolehiyo : Southern Leyte State University – CTE

San Isidro Tomas Oppus Southern Leyte
2014 – Present
 53

KURIKULUM VITAE

Personal:
Pangalan : Feirn O. Miole
Lugar ng Kapanganakan : Libas, Sogod Southern Leyte
Petsa ng Pagsilang : March 24, 1996

Tirahan : Marayag, San Francisco Southern Leyte

Kalagayang Sibil : Dalaga
Mga Magulang : Editha O. Miole
Francisco S. Miole

Pinag-aralang Natamo:
Elementarya : Marayag Elementary School
Marayag, San Francisco Southern Leyte
2009 – 2010

Sekundarya : Marayag National High School

Marayag, San Francisco Southern Leyte
2013 – 2014

Kolehiyo : Southern Leyte State University – CTE

San Isidro, Tomas Oppus Southern Leyte
2014 - Present
 54

Kurikulum Vitae

Personal:
Pangalan : Syradia Christine P. Pol
Lugar ng kapanganakan : Matalom, Leyte

Petsa ng pagsilang : Nobyembre 16, 1997

Tirahan : Sto. Niño Street Matalom, Leyte
Kalagayang Sibil : Dalaga
Mga magulang : Segunino C. Pol
Cristita P. Pol

Pinag-aralang natamo:
Elementarya : Matalom North Central School
San Isidro Street Matalom, Leyte
2009 - 2010

Secondarya : Matalom National High School

San Isidro Street Matalom, Leyte
2013 - 2014

Kolehiyo : Southern Leyte State University – CTE

San Isidro Tomas Oppus, Southern Leyte
2014 - Present
 55

KURIKULUM VITAE

Personal:
Pangalan : Sylvia B. Silvio
Lugar ng Kapanganakan : Langtad, Naga Cebu City
Petsa ng Pagsilang : July 6, 1998
Tirahan : Cabulihan, Limasawa Southern Leyte
Kalagayang Sibil : Dalaga

Mga Magulang : Arvin A. Silvio

: Celerin B. Silvio

Pinag-aralang Natamo:
Elementarya : Triana Elemantary School
Triana Limasawa Southern Leyte
2010 - 2011
Sekundarya :Limasawa National High School
Cabulihan Limasawa Southern Leyte
2013 - 2014
Kolehiyo : Southern Leyte State University – CTE
San Isidro Tomas Oppus Southern Leyte
2014 - Present
 56

MGA FESTIVAL NG SOUTHERN LEYTE

Bilang Bahagi ng mga Kakailanganin

sa Asignaturang Filipino 403-Intro sa Pananaliksik-Wika at Panitikan
Southern Leyte State University-Tomas Oppus
San Isidro, Tomas Oppus, Southern Leyte

Maria Teresa L. Adobas

Jino O. Dela Cuesta
Feirn O. Miole
Syradia Christine P. Pol
Sylvia B. Silvio

Oktubre 2016
 57

DAHON NG PAGPAPATIBAY

Ang pamanahong papel na ito ay pinamagatang “MGA FESTIVAL NG

SOUTHERN LEYTE” ay inihanda at ipinagkaloob bilang bahagi sa mga gawaing
kailangan sa Filipino 403 (Intro sa Pananaliksik Wika at Panitikan) at itinagubilin na
tanggapin para sa kaukulang pagsusulit na pasalita.

LUPON NG TESIS

GINALYN B. CARBONILLA, Ph. D.

Tsirman

NORLYN L. BORONG, MAED CONSTANTINO MEDILO,

MAED
Tagapayo Istatistisyan

ANALIZA M. NARES, MAED

Kasapi

----------------------------------------------------------------------------------------------------------- -
LUPON NG PAGSUSURI NA PASALITA
Pinagtibay ng Lupon ng Pagsusulit na Pasalita at binigyan ng markang ________.

LUPON NG TESIS

GINALYN B. CARBONILLA, Ph. D.

Tsirman

NORLYN L. BORONG, MAED CONSTANTINO MEDILO,

MAED
Tagapayo Istatistisyan

ANALIZA M. NARES, MAED

Kasapi

Tinanggap at ipinagtibay bilang isang bahagi sa mga gawaing kailangan sa

Filipino 403 (Intro sa Pananaliksik Wika at Panitikan) na nagpapakadalubhasa sa
Filipino.

GINALYN B. CARBONILLA Ph. D. JOEY A. CARAQUIL, Ed.D.

Head, Arts and Letters Department Associate Dean of Undergraduate Studies
 58

Pasasalamat

Sa likod ng paghihirap na aming natatamo ay kaakibat nito ang tagumpay na

inaasahan. Maraming mga pagsubok ang dapat harapin upang maging matagumpay

ang isinasagawang pananaliksik, tibay at tatag ang kailangan para magbunga nang

maganda at maging kapaki-pakinabang. Sa lahat ng mga naging inspirasyon

naming na mabuo ito at maisagawa ang pag-aaral na ito at sa lahat ng mga taong

nakaambag ng kanilang oras at panahon para bigyan kami ng mga kasagutan.

Sa aming mga kapamilya, lubos an gaming pasasalamat sapagkat kayo ay

bukas at handang tumulong sa amin sa mga panahong kami ay nangangailangan ng

tulong. Hindi ninyo kami pinabayaan sa halip ay binigyan ninyo kami ng walang

sawang sigla at lakas, pagpapaalala sa lahat na gagawin ay dapat pagbutihing

mabuti. Maraming salamat po sa inyo dahil kahit kami ay minsan matigas ang ulo at

laging gumagawa ng pansariling mga bagay. Patuloy pa rin kayong sumusuporta at

laging narito sa aming likuran upang ipakita at ipadama na kami ay hindi nag-iisa.

Salamat po dahil sa mga pagsubok na aming naranasan na minsan aabot na sa

puntong kami ay nawawalan ng pag-asa at nadarapa, binigyan niya kami ng

sandamakmak na positibong lakas upang bumangon at harapin ang suliraning

aming natatamasa.

Sa aming mga kaibigan, maging sa mga mag-aaral, at guro, kami ay lubos na

nagpapasalamat sa walang humpay na suporta na magpursige sa aming mga

gawain. Kung hindi dahil sa inyo hindi namin ito matatamo at maging malakas ang

loob na tapusin. Sa inyong mga payo, ito ay may malaking tulong sa amin para

itama ang aming mga mali sa aming man o sa kilos.

 59

Sa aming tagapayo, Gng. Norlyn L. Borong na siyang tagagabay sa

pagsasagawa ng pananaliksik, tagapagbigay ng payo kung ano ang wasto at dapat

na gawin o mga paraan upang makamit ang nais na hangarin sa pagsagawa nito.

Lubos ang aming pasasalamat sapagkat naging kaakibat ka sa lahat ng mga

suliraning aming natatamasa, hindi mo kami binibigyan ng anumang suliraning hindi

naming makakayanang lutasin bagkus naging madali ang aming pananaliksik dahil

sa iyong walang sawang pagpapa-alala sa mga dapat na tapusing pagsasagawa.

Sa aming mga Panelist na sina G. Constantino Medilo, Gng. Ginalyn B.

Carbonilla at Gng. Analiza M. Nares na tumutulong sa amin sa pagwawasto at

pagbibigay suhesyon para mas lalong mapabuti at mapalawak ang aming ginawang

pag-aaral. Sa kanilang walang sawang pag-iintindi sa aming mga pagkukulang

bilang mga mananaliksik at pagtitiwala na matagumpayan ang ginawa naming

pananaliksik.

Higit sa lahat kami po ay lubusang nagpapasalamat sa Panginoon na siyang

gumagabay sa amin sa araw-araw. Malaki ang aming pasasalamat sa kanya dahil

sa buhay na kanyang binigay at sa lagig pagbigay lakas para makayanan ang mga

pagsubok na aming dinaraanan. Salamat sa walang hangganang kaalaman na

punan ang mga suliranin o mithiin sa buhay. Muli, maraming salamat sa lahat.

Mananaliksik
 60

Paghahandog

Ang gawaing ito ay buong puso inihahandog ng mga mananaliksik s akanilang

mahal sa buhay na may malaking papel na ginagampanan sa paghubog sa sarili at
naging parte sa buhay kagaya ng mga sumusunod:

G. at Gng. Lino dela Cuesta;

G. at Gng. Segundino Pol;

G. at Gng. Rafael Orongan;

G. at Gng Francisco Miole;

G. at Gng. Antonio Adobas Sr.;

G. at Gng. Arvin Silvio; at

Sa aming mga kapatid

Mga Mananaliksik;

Jino

Syra

Fiern

Teresa

Byang-byang
 61

TALAAN NG NILALAMAN

Kabanata Pamagat Pahina

Pahina ng Pamagat i
Dahon ng Pagpapatibay ii
Pasasalamat iii
Paghahandog v
Talaan ng Nilalaman vi
Talaan ng mga Pigura vii
I INTRODUKSYON
Rasyonale ng Pag-aaral 1
Mga Suliranin 3
Kahalagahan ng Pag-aaral 3
II REBYU NG KAUGNAY NA LITERATURA,
AT MGA PAG-AARAL 5
Mga Katawagang Pananaliksik 16
III METODOLOHIYA
Disenyong Pananaliksik 17
Lugar ng Pananaliksik 17
Pamamaraan ng Pangongolekta ng Datos 17
Bibliyograpi 19
Apendiks 21
INSTRUMENTO NG PANANALIKSIK 34
CURRICULUM VITAE 41

TALAAN NG PIGURA
 62

Bilang Pamagat Pahina

1 Balangkas Teoritikal at Konseptwal ng Pag-aaral 15

2 Lugar ng Pananaliksik 18
63