Araling Panlipunan – Ikapitong Baitang

Ikaapat na Markahan – Modyul 5: Nasyonalismo sa Silangan at Timog-

Silangang Asya
Unang Edisyon, 2020

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring

magkaroon ng karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas.
Gayonpaman, kailangan muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng
pamahalaan na naghanda ng akda kung ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga
maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang
bayad.
Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto
o brand name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit
sa modyul na ito ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang
matunton ang mga ito upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales.
Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon.
Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula
sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.

Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag

sa anomang paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon Dibisyon ng Lungsod ng Pasig

Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat: Bernardo D. Yarin

Editor: Zenaida N. Raquid
Tagasuri: Zenaida N. Raquid
Tagaguhit: Ernesto D. Tabios
Tagalapat:
Tagapamahala: Ma. Evalou Concepcion A. Agustin
OIC-Schools Division Superintendent
Aurelio G. Alfonso EdD
OIC-Assistant Schools Division Superintendent
Victor M. Javeña EdD
Chief, School Governance and Operations Division and
OIC-Chief, Curriculum Implementation Division
Education Program Supervisors
Librada L. Agon EdD (EPP/TLE/TVL/TVE)
Liza A. Alvarez (Science/STEM/SSP)
Bernard R. Balitao (AP/HUMSS)
Joselito E. Calios (English/SPFL/GAS)
Norlyn D. Conde EdD (MAPEH/SPA/SPS/HOPE/A&D/Sports)
Wilma Q. Del Rosario (LRMS/ADM)
Ma. Teresita E. Herrera EdD (Filipino/GAS/Piling Larang)
Perlita M. Ignacio PhD (EsP)
Dulce O. Santos PhD (Kindergarten/MTB-MLE)
Teresita P. Tagulao EdD (Mathematics/ABM)

Inilimbag sa Pilipinas, Kagawaran ng Edukasyon – Pambansang Punong Rehiyon

Tanggapan ng mga Paaralan ng Sangay-Lungsod Pasig
 Araling
Panlipunan 7
Ikaapat na Markahan
Modyul para sa Sariling Pagkatuto 5
Nasyonalismo sa Silangan at
Timog Silangan Asya
Paunang Salita

Para sa tagapagdaloy:

Malugod na pagtanggap sa asignaturang Araling Panlipunan 7 at Ikapitong

Baitang ng Modyul 5 para sa araling Nasyonalismo sa Silangan at Timog Silangan
Asya!
Ang modyul na ito ay pinagtulungang idinisenyo, nilinang at sinuri ng mga
edukador mula sa Tanggapan ng mga Paaralan ng Sangay-Lungsod Pasig na
pinamumunuan ng Nanunuparang Pinuno-Tanggapan ng Pansangay na
Tagapamanihala, Ma. Evalou Concepcion A. Agustin, sa pakikipag-ugnayan sa Lokal
na Pamahalaan ng lungsod sa pamumuno ng butihing Punong Lungsod, Kgg. Victor
Ma. Regis N. Sotto, upang matulungang makamit ng mag-aaral ang pamantayang
itinakda ng Kurikulum ng K to12 habang kanilang pinanagumpayan ang pansarili,
panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa pag-aaral.
Inaasahan na sa pamamagitan ng modyul na ito, ang mga mag-aaral ay
makauugnay sa pamamatnubay at malayang pagkatuto ng mga gawain ayon sa
kanilang kakayahan, bilis at oras. Naglalayon din itong matulungan ang mag-aaral
na makamit ang mga kasanayang pang-ika-21 siglo lalong-lalo na ang 5 Cs
(Communication, Collaboration, Creativity, Critical Thinking and Character) habang
isinasaalang-alang ang kanilang mga pangangailangan at kalagayan.

Bilang karagdagan sa pangunahing teksto, makikita ang pinakakatawan ng

modyul sa loob kahong ito:

Mga Tala para sa Guro

Ito'y naglalaman ng mga paalala at
estratehiyang magagamit sa paggabay sa
mag-aaral.

Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang

mag-aaral kung paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding subaybayan
at itala ang pag-unlad nila habang hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang
sariling pagkatuto. Bukod dito, inaasahan mula sa iyo na higit pang hikayatin at
gabayan ang mag-aaral habang isinasagawa ang mga gawaing nakapaloob sa
modyul.
Para sa mag-aaral:

Malugod na pagtanggap Araling Panlipunan 7 at Ikapitong Baitang Modyul 5

ukol sa Nasyonalismo sa Silangan at Timog Silangan Asya!

Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin

nitong matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan.
Hangad din nitong madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa pagkatuto.

Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.

Mga Inaasahan – Sa bahaging ito malalaman moa ng mga dapat

mong matutuhan pagkatapos mong makumpleto ang modyul.

Paunang Pagsubok - Dito masusukat ang dati mo nang

kaalaman at mga dapat mo pang malaman sa paksa.

Balik-aral - Dito masusukat ang iyong matutuhan at

naunawaan sa mga na unang paksa.

Aralin . Tatalakayin sa bahaging ito ang paksa sa Modyul na

ito.

Mga Pagsasanay. Pagbibigay ng guro ng iba’t ibang pagsasanay.

na dapat sagutan ng mga mag-aaral.

Paglalahat - Sa bahaging ito ibubuod ang mahahalagang

konsepto na dapat bigyang halaga.

Pagpapahalaga - Sa bahaging ito ay titiyakin kung ang mga

kasanayang pampagkatuto ay naiuugnay nailalapat sa inyong
mga pagpapahalaga.

Panapos na Pagsusulit - Dito masusukat ang mga natutuhan

ng mag-aaraal.
 MGA INAASAHAN
Matapos mapag-aralan ang aralin ito, inaasahang matamo ang mga sumusunod na
kasanayan

LAYUNING PAMPAGKATUTO: Nasusuri ang mga salik, pangyayari at kahalagahan ng

nasyonalismo sa pagbuo ng mga bansa sa Silangan at Timog –Silangang Asya

MGA INAASAHANG LAYUNIN:

A. Natatalakay ang bahaging ginagampanan ng Nasyonalismo sa Silangan at Timog
Silangang Asya tungo sa paglaya ng mga bansa mula sa imperyalismo.
B. Naihahayag ang pagpapahalaga sa bahaging ginagampanan ng nasyonalismo sa
Silangan at Timog Silangang Asya tungo sa paglaya ng mga bansa mula sa
imperyalismo.

PAUNANG PAGSUBOK

TAMA O MALI
PANUTO: Isulat ang titik T kung tama ang sinasabi ng pangugngusap at M kung ito
ay mali.
1. isa sa pangunahing dahilan ng hindi pagtatagumpay ng rebelyong boxer
sa China ay ang pagtutulungan ng mga dayuhan ng pagdadala ng
kanilang pwersang military.

2. Si Empress Dowager Tzu Hsi ay ang kahuli-hulihang nagging empress ng

China.

3. Nagwakas noong 1942 ang Ikalawang Digaang Pandaigdig. Kasabay nito,

nahinto na din ang pananakop ng mga Hapones sa China.

4. Si Aung San, na naging kaunaunahang punong ministro ng Burma ang

siya ring nanguna sa pakikipaglaban sa mga Hapones para sa Kalayaan.

5. Bagamat hindi handa, isinulong ng mga Katipunero ang isang armadong

pakikipaglaban sa mga Español at sila ay nagwagi.

BALIK-ARAL

Panuto: Basahin at unawain mabuti ang bawat katanungan, Piliin ang titik ng tamang kasagutan.

1. Ito ay tumutukoy sa mga rehiyon sa China kung saan nangingibabaw ang Karapatan ng kanluraning
bansa na kontrolin ang ekonomiya at pamumuhay ng mga tao dito.
A. Imperyalismo C. British East India Company
B. Sphere of Influence D. Kolonyalismo
2. Tawag sa lugar o rehiyon kung saan nagtatagpo ang iba’t ibang mga kultura at pangkat etniko.
A. Timog-Silangang Asya B. Kanluranin
 C. British-Malaya D. Melting Pot
3. Pangkalahatang tawag sa mga mamamayan sa Europe na nanakop ng lupain sa Asya noong ika-
16 hanggang ika-19 na siglo.
A. Kanluranin C. French
B. White Man’s Burden D. Olandes
4. Ang Laos, Cambodia, at Vietnam ay nasa iisang lugar sa Timog-Silangang Asya na mas kilala sa
tawag na:
A. Mollucas C. Indo-China
B. British-Malaya D. Middle East
5. Alin ang dalawang bansa sa Silangang Asya at Timog-Silangang Asya na hindi nasakop ng mga
kanluranin?
A. Indonesia at Japan C. Malaysia at Burma
B. Thailand at Korea D. Philippines at KoreA

ARALIN

PAG-UNLAD NG NASYONALISMO SA SILANGANG ASYA

Ang pagpapatupad ng Sphere of Influence ng Kanluranin sa China at ang pagpilit ng Estados Unidos
ng Open Door Policy sa Japan ay dalawang patunay na dumanas ng imperyalismo ang Silangang
Asya noong ika-18 na siglo. Ang imperyalismong ito ay nagdulot ng epekto sa kabuhayan, kultura,
lipunan, at pamamahala ng mga Asyano.

SA CHINA

Nagsimula ang pagkawala ng kontrol ng China sa kaniyang bansa nang matalo ito sa Unang
Digmaang Opyo (1839- 1842) at Ikalawang Digmaang Opyo (1856-1860). Bunga nito, nilagdaan ang
Kasunduang Nanking (1843) at Kasunduang Tientsin (1858) na naglalaman ng mga probisyon na
hindi patas para sa mga Tsino.

Upang ipahayag ang kanilang pagtutol mula sa panghihimasok ng mga dayuhan, nagsagawa ng
dalawang rebelyon ang mga Tsino. Ito ay ang Rebelyong Taiping (Taiping Rebellion) noong 1850 at
Rebelyong Boxer (Boxer Rebellion) noong 1900.

TAIPING REBELLION 1900

Pinamunuan ni Hung Hsiu Ch’uan (Hong Xiuquan) ang Rebelyong Taiping laban sa Dinastiyang Qing
na pinamumunuan ng mga dayuhang Machu. Layunin ng rebelyong ito na mapabagsak ang
Dinastiyang Qing upang mahinto na ang pamumuno ng mga dayuhan sa kanilang bansa. Bukod dito,
hangad din ng Rebelyong Taiping ang pagbabago sa lipunan. Kabilang dito ang pagkakapantay-
pantay ng karapatan para sa mga kababaihan at pagpapalit ng mga relihiyong Confucianism at
Buddhism sa relihiyong Kristiyanismo.

BOXER REBELLION 1850

Sumiklab ang Rebelyong Boxer noong 1899. Tinawag itong Rebelyong Boxer dahil ang mga
naghimagsik ay miyembro ng samahang I-ho chu’an o Righteous and Harmonious Fists. Ang mga
miyembro nito ay may kasanayan sa gymnastic exercise. Bukod sa pagtuligsa sa korupsyon sa
pamahalaan, pangunahing layunin ng Rebelyong Boxer ay ang patalsikin ang lahat ng mga dayuhan
sa bansa, kabilang dito ang mga Kanluranin.
Pinaslang nila ang mga misyongerong Krisityano at mga Tsino na naging deboto ng relihiyong
Kristiyanismo. Mula sa probinsiya, kumalat ang Rebelyong Boxer hanggang sa Peking (Beijing).
Nagpadala ng puwersang militar na mayroong 2,100 na mga sundalo ang United States, Great
Britain, Russia, France, Italy at Japan upang maprotektahan ang kanilang mga mamamayan sa China
at masupil ang rebelyon. Nagapi ang mga boxer dahil sa pagtutulungan ng mga dayuhang
imperyalista. Nabawi ng mga imperyalista mula sa mga boxer ang Peking noong Agosto 14, 1900.

Sinikap ng mga Tsino na magsagawa ng reporma subalit hindi ito maisakatapuran dahil sa
impluwensiya ng mga Kanluranin sa pamahalaang Manchu. Nang mamatay si Empress Dowager Tzu
Hsi noong 1908, lalong lumala ang sitwasyon ng kahirapan sa Tsina. Siya ay pinalitan ni Henry Puyi
na naging emperador sa edad na dalawang taon.

ANG CHINA SA GITNA NG DALAWANG MAGKATUNGGALING IDEOLOHIYA

IDEOLOHIYANG DEMOKRASYA SA CHINA

Ang pagbagsak ng dinastiyang Manchu ay senyales ng pagwawakas ng mahigit sa 2,000 taon ng

pamumuno ng mga dinastiya sa China. Hinarap ng mga Tsino ang isang malaking hamon sa kanilang
bansa – ito ay ang pagtukoy sa ipapalit na pamumuno ng mga emperador.

Sa panahong ito nakilala si Sun Yat Sen. Nakapagaral si Sun sa Hawaii at sa Hong Kong Medical
School. Isinulong niya ang pagkakaisa ng mga Tsino gamit ang tatlong prinsipyo (three principles):
ang San Min Chu-i o nasyonalismo, Min-Tsu-Chu-I o demokrasya at MinSheng-Chu-I o kabuhayang
pantao. Binigyang-diin ni Sun na ang pagkakaisa ng mga Tsino ang susi sa tagumpay laban sa mga
imperyalistang bansa. Naging ganap ang pamumuno ni Sun sa China nang pamunuan niya ang mga
Tsino sa pagpapatalsik sa mga Manchu sa tanyag na Double Ten Revolution na naganap noong
Oktubre 10, 1911.

Dahil sa kaniyang tagumpay, pansamantalang itinalaga si Sun bilang pangulo ng bansa noong
Oktubre 29, 1911, tinagurian siya bilang “Ama ng Republikang Tsino”. Itinag ni Sun Yat-Sen ang
Partido Kuomintang o Nationalist Party noong 1912.

Naging batayan ng kaniyang pamumuno ang paggamit ng konsiliasyon (conciliation) at

pagkakasundo (compromise) upang maiwasan ang alitan at maisulong ang kaunlaran ng bansa.
Naniniwala din siya na dapat pagtuunan ng pansin ang regulasyon ng puhunan (regulation of capital)
at pantay-pantay na pag-aari ng lupa (equalization of land ownership). Higit sa lahat, hindi naniniwala
si Sun Yat-Sen na kailangan ang tunggalian ng mga uri o class struggle upang makamit ang
pagkakaisa, kaayusang panlipunan at kaunlarang pangekonomiya.

Humalili si Heneral Chiang Kai Shek bilang pinuno ng Partido Kuomintang nang mamatay si Sun Yat-
Sen noong Marso 12, 1925. Sa ilalim ng pamumuno ni Chiang Kai Shek ay ipinagpatuloy ng
Kuomintang ang pakikipaglaban sa mga warlords (nagmamay-ari ng lupa na may sariling
sandatahang lakas).

Matapos magapi ang mga warlords, hinarap ng Kuomintang ang isa pang kalaban – ang pagpasok ng
katunggaling ideolohiya sa China – ang komunismo na ipinalaganap ni Mao Zedong sa China.

IDEOLOHIYANG KOMUNISMO SA CHINA

Naging tanyag ang komunismo sa China sa pamumuno ni Mao Zedong noong 1918. Si Mao ay mula
sa pamiya ng magbubukid sa probinsiya ng Hunan. Sinuportahan at isinulong ni Mao ang mga
prinsipyo ng komunismo tulad ng tunggalian ng uring manggagawa o proletariat laban sa uri ng
kapitalista o bourgeois. Sa tunggalian na ito, naniniwala ang mga komunista na mananaig ang mga
manggagawa at maitatatag ang isang lipunang soyalista. Sa lipunang ito, ang estado ang siyang
hahawak sa lahat ng pag-aari ng bansa.

Itinatag ni Mao Zedong ang Partido Kunchantang noong 1921. Lalo pang lumakas ang komunismo sa
China sa pagdating ng Russian advisers sa Canton. Lumaganap ang ideolohiya hindi lamang sa mga
pangkaraniwang mga magsasaka at manggagawa kundi pati na din sa mga opisyal ng pamahalaan
at sa grupo ng mga edukadong Tsino. Madaming Tsino ang yumakap sa komunismo dahil sa mga
panahong pumasok ang ideolohiyang ito ay unti-unti nang nawawala ang tiwala nila sa pamumuno ni
Chiang Kai Shek dahil sa laganap na katiwalian sa pamahalaan at malawakang kahirapan na
dinaranas sa bansa.

Nabahala si Chiang Kai Shek sa lumalakas na impluwensiya ng komunismo sa China. Iniutos niya
ang paglulunsad ng kampanyang militar laban sa mga komunista. Maraming komunista ang hinuli,
pinahirapan at napatay. Hindi lahat ng mga komunista ay nahuli, pinamunuan ni Mao Zedong ang
mga nakaligtas na Red Army, tawag sa mga komunistang sundalong Tsino at sila ay tumakas
patungo sa Jiangxi. Tinawag itong Long March dahil sa kanilang nilakbay na may layong 6,000 milya.
Umabot ito ng isang taon kung saan marami ang namatay dahil sa hirap, gutom at patuloy na
pagtugis ng mga sundalo ni Chiang Kai-shek.

Pansamantalang natigil ang pagtutunggali ng puwersa nina Chiang Kai-shek at Mao Zedong dahil sa
banta ng pananakop ng mga Hapones.

PAG-UNLAD NG NASYONALISMO SA JAPAN

Magkatulad at magkaiba ang naging pakikitungo ng mga Tsino at Hapones sa mga Kanluranin.
Magkatulad dahil noong una parehas nilang isinara ang kanilang bansa at daungan mula sa mga
Kanluranin. Subalit magkaiba ang naging pagtugon ng dalawang bansa sa banta ng imperyalismo.
Patuloy na naging sarado ang China na nagresulta sa sapilitang pagpasok ng mga Kanluranin sa
pamamagitan ng digmaan. Sa kabilang banda, tinanggap ng Japan ang mga Kanluranin nang hilingin
nito na ipatupad ang Open Door Policy noong 1853. Sa panahon na ito umusbong ang damdaming
nasyonalismo ng mga Hapones. Ipinakita ito ng mga Hapones sa kabila ng pananatili ng mga
Kanluranin sa kanilang teritoryo. Ito ay pinasimulan ni Emperador Mutsuhito na siyang namuno sa
panahon na kilala bilang Meiji Restoration.

ANG MODERNISASYON NG JAPAN: PANAHON NG MEIJI RESTORATION

Nakita ni Emperador Mutsuhito ang maaaring maging epekto sa Japan kung patuloy silang
magpupumilit na isara ang bansa mula sa mga Kanluranin. Natuto siya mula sa karanasan ng China
sa pakikidigma nito sa mga kanluranin. Bagama’t handang lumaban para sa kanilang bansa,
napagtanto ng mga Hapones na magiging magastos ang digmaan at maraming mga inosenteng
mamamayan ang madadamay. Bukod pa dito, batid nilang mahihirapan silang manalo sa digmaan
dahil sa lakas ng puwersang pandigma ng mga Kanluranin.

Nang tanggapin ng mga Hapones ang mga Kanluranin sa bisa ng Kasanduang Kanagawa ay naging
pinuno ng Japan si Emperador Mutsuhito. Tumagal ang kaniyang pamumuno mula 1867 hanggang
1912. Siya ang naglipat ng kabisera ng Japan sa Edo (Tokyo sa kasalukuyan). Bukod sa paglilipat ng
kabisera, nakilala si Mutsuhito dahil sa kaniyang pagyakap sa impluwensiya ng mga Kanluranin na
kaniyang ginamit upang mapaunlad ang Japan. Ilan sa mga ito ay ang sumusunod:
Ipinadala ng pamahalaan ng Japan ang kaniyang mga iskolar sa Europe at United States upang
matuto ng makabagong kaalaman at kaisipan sa pamamahala, kalakalan at pakikipagdigma.
Tinularan din ng Japan ang pagpapaunlad ng industriya na ginawa ng United States at mga
Kanluraning bansa. Hindi nagtagal, naging isang maunlad at makapangyarihang bansa ang Japan.
Nagsimula na din siyang manakop ng ibang lupain upang matugunan ang kaniyang mga
pangangailangan. Ilan sa kaniyang mga nasakop ay ang Korea, bahagi ng Russia at China, at
Pilipinas.

PAG-UNLAD NG NASYONALISMO SA TIMOG - SILANGANG ASYA

Lubos na naramdaman ang kalupitan ng kolonyalismo at imperyalismong Kanluranin sa Timog

Silangang Asya. Ito ay dahil sa mga hindi makatarungang patakaran na ipinatupad ng mga
Kanluranin sa mga lupain na kanilang sinakop. Nagdulot ang mga patakaran na ito ng paghihirap,
kawalan ng dignidad at kalayaan, pagbabago ng kultura, at pagkakawatak-watak ng mga Asyano.

Ang mga karanasan ng mga nasakop na bansa sa Timog Silangang Asya ang nagbigay-daan sa
pagusbong ng damdaming nasyonalismo sa rehiyong ito.

NASYONALISMO SA INDONESIA

Ang mga patakarang pang-ekonomiya na ipinatupad ng mga Dutch tulad ng culture system at
pagkontrol sa mga sentro ng kalakalan ay nagkaroon ng negatibong epekto sa kabuhayan ng mga
Indones. Lahat ng kapakinabangan sa mga nabanggit na patakaran ay napunta sa mga mananakop
na Kanluranin. Bagama’t hindi gaanong pinanghimasukan ng mga Dutch ang kultura ng Indonesia,
naapektuhan naman ng kapabayaan ng mga Dutch sa sistema ng edukasyon sa bansa ang kultura at
antas ng karunungan ng mga Indones.

Noong 1825, pinamunuan ni Diponegoro ng Java ang isang malawakang pag-aalsa. Noong 1930
nalupig ng mas malakas na puwersa ng mga Dtuch ang puwersa ni Diponegoro.

Nagpatuloy ang pakikibaka ng mga Indones para sa kalayaan noong ika-20 siglo. Isinagawa nila ito
sa pamamagitan ng pagtatatag ng mga makabayang samahan.
Ang mga nabanggit na samahan ang nanguna sa pagpapamalas ng nasyonalismong Indonesian.
Kinailangan nilang makipaglaban sa pamamagitan ng paghihimagsik upang makamit ang kalayaan.
Maraming Indones ang namatay dahil na rin sa malakas na puwersa ng mga Dutch. Ganap na
nakamit ng mga Indonesian ang kalayaan dahil sa isang matagumpay na rebolusyon na kanilang
inilunsad matapos ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Nagpalabas si Sukarno ng dekreto noong
Agosto 17, 1945 na nagdedeklara ng kasarinlan ng Indonesia.

NASYONALISMO SA BURMA

Nagsimulang mawala ang kalayaan ng Burma bunga ng pagkatalo nito sa digmaan sa mga British.
Nilagdaan ang Kasunduang Yandabo na naging dahilan ng tuluyang pagkontrol ng Great Britain sa
teritoryo ng Burma. Isa sa mga hindi matanggap ng mga Burmese ay nang gawing lalawigan lamang
ng Indian ang Burma. Hinangad ng maraming Burmese na maihiwalay ang kanilang bansa mula sa
India. Magaganap lamang ito kung sila ay lalaya mula sa pananakop ng mga British. Ang
paghahangad na lumaya ang nagtulak sa mga Burmese na ipahayag ang kanilang damdamaing
nasyonalismo.

Ang pagpapahayag ng damdaming nasyonalismo sa Burma ay nagsimula noong 1900s sa

pamumuno ng mga edukadong Burmese na nakapagaral sa loob at labas ng bansa. Bagama’t
binigyan ng pagkakataon ng mga British na maging bahagi ng lehislatura ang mga Burmese, hindi ito
naging sapat upang maisulong ang kapakanan ng Burma. Nagpatuloy ang pakikibaka ng mga
Burmese sa pamamagitan ng rebelyon at pagtatatag ng mga makabayang samahan.

Si Saya San ay isang monghe at physician na naghangad ng mas maayos na pamumuhay para sa
kaniyang mga kababayan. Pinamunuan ni Saya San ang serye ng rebelyon laban sa mga British
mula noong 1930 hanggang 1932. Nagapi ng malakas na puwersa ng mga British ang Rebelyong
Saya San.

Hangad din ng All-Burma Students’ Union na makamit ang

kalayaan ng Burma. Tinatawag na Thankin ang mga miyembro
ng samahang ito na ang ibig sabihin ay master. Isinulong nila
ang kanilang mga hangarin sa pamamagitan ng
demonstrasyon at rally.

Nang sumiklab ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig, nasakop

ng Hapon ang Burma. Ang kaganapang ito ay sinamantala ng
mga Burmese at idineklara nila ang kanilang kalayaan mula sa
Great Britain. Subalit sa kabila ng paglaya mula sa mga British
ay nananatili pa dn ang katotohanan na sila ay sakop ng isang
dayuhang bansa.

Muling nakipaglaban para sa kalayaan ang mga Burmese ngunit sa pagkakataon ito ay upang
mapalayas ang mga Hapones. Itinatag ni Aung San ang Anti - Facist People’s Freedom League.
Nakipagtulungan ang samahan na ito sa hukbo ng Allied Powers. Nagtagumpay ang samahan na
mapatalsik ang mga Hapones. Dahil sa kaniyang pamumuno, itinalaga si Aung San bilang punong
ministro ng Burma noong 1947.

Hindi nasilayan ni Aung San ang bunga ng kaniyang pakikipaglaban para sa kalayaan dahil siya ay
binawian ng buhay noong Hulyo 19, 1947, bago ideklara ang kasarinlan ng Burma. Ang kaniyang
kasamahan na si U Nu ang pumalit sa kaniya bilang punong ministro. Noong 1951 nahalal si U Nu
bilang pangulo ng bansa at naulit ito noong 1956.

NASYONALISMO SA INDOCHINA

Bunga ng pagkakaiba ng kanilang lahi at kultura, hindi nakamit ng mga taga Indochina ang
pagkakaisa upang labanan ang mga mananakop na Kanluranin. Ang mga Vietnamese ay nagpakita
ng damdaming nasyonalismo sa pamamagitan ng pakikidigma sa mga Kanluranin. Nagkaroon ng
malaking epekto sa kalayaan ng Indochina ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig dahil sa
pagkakasangkot ng France na siyang nakasakop sa bansa. Suriin ang mga epekto sa kalagayan ng
kalayaan ng Indochina habang at pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig.

Nahati ang Vietnam sa 17th parallel. Nabuo ang Hilagang Vietnam na pinamumunuan ni Ho Chi Minh
at ang Timog Vietnam sa pamumuno ni Bao Dai. Naging magkatunggali ang dalawang Vietnam dahil
sa pagkakaiba ng ideolohiya. Ang Hilagang Vietnam ay sumusuporta sa komunismo samantalang
ang Timog Vietnam ay naniniwala sa demokrasya. Nauwi ang hidwaan sa digmaan na kilala bilang
Vietnam War na nagsimula noong 1945. Sinuportahan ng United States ang Timog Vietnam subalit
naging madugo at magastos ito para sa kaniya. Nagwagi ang Hilagang Vietnam at naging isang
bansa na lamang ito noong 1975.

NASYONALISMO SA PILIPINAS

Nasakop ng mga Espanyol ang Pilipinas sa loob ng 333 taon. Nagpatupad ang mga Espanyol ng
mga patakarang pangkabuhayan, pampolitika at pangkultura na nakaapekto sa pamumuhay ng mga
Pilipino. Dahil dito, marami ang naghirap dahil sa hindi makatarungang pagpapataw ng buwis,
pagkamkam sa mga ari-arian at mga produktong Pilipino.

Nabago din ang kultura ng mga Pilipino dahil sa pagpapalaganap ng relihiyong Kristiyanismo. Naging
laganap din ang racial discrimination sa pagitan ng mga Espanyol at mga Pilipino na tinatawag na
Indio ng mga mananakop. Higit sa lahat, nawala ang karapatan at kalayaan ng mga Pilipino na
pamunuan ang kanilang sariling bansa; naging sunud-sunuran sila sa ilalim ng mapagmalupit na mga
Espanyol.

Bagama’t may mga pag-aalsa na naganap sa Pilipinas sa pagitang ng ika-16 hanggang sa unang
bahagi ng ika-19 na siglo, lahat ng ito ay nabigo. Ilan sa mga dahilan ay una, ang mas malakas na
armas ng mga Espanyol, ikalawa, ang kawalan ng damdaming pambansa na maguugnay at magiisa
laban sa mga mananakop at ikatlo, ang pagtataksil ng ilang Pilipino.

Sa pagpasok ng ika-19 na siglo, nagkaroon ng malaking pagbabago sa ekonomiya at lipunang

Pilipino. Nabuksan ang Pilipinas sa pandaigdigang kalakalan. Pumasok sa Pilipinas ang mga
produkto mula sa mga Kanluranin. Naging tanyag at mabili sa Kanluran ang mga produkto ng mga
Pilpino tulad ng asukal, kopra, tabako at iba pa. Ito ang nagbigay-daan sa pag-unlad ng kalakalan sa
bansa.

Umusbong ang gitnang uri o middle class. Sila ay mayayamang Pilipino, mestisong Tsino at
Espanyol. Ang mga anak ng gitnang uri ay nakapag-aral sa mga kilalang unibersidad sa Pilipinas at
maging sa Espanya. Ang grupo ng ito ay tinatawag na ilustrado mula sa salitang Latin na ilustre na
ang ibig sabihin ay “naliwanagan”.
Ang pagpapamalas ng nasyonalismong Pilipino ay pinasimulan ng mga ilustrado na nagtatag ng
Kilusang Propaganda at ipinagpatuloy ng mga Katipunero na nagpasimula ng Katipunan.

PROPAGANDA

Sa pamamagitan ng pagsusulat ng mga akda tulad nobela, tula, sanaysay at artikulo sa pahayagan
ay ipinahayag ng mga Propagandista ang kanilang mga hangarin para sa Pilipinas. Isiniwalat din ng
mga Propagandista ang mga suliraning kinakaharap ng mga Pilipino sa ilalim ng mga Espanyol: ito ay
ang katiwalian sa pamahalaan, pang-aabuso ng mga prayle at kawalan ng damdaming pambansa ng
mga Pilipino. Ang La Solidaridad ang opisyal na pahayagan ng Kilusang Propaganda. Nabigo ang
kilusan na makamit ang hinihiling na reporma o pagbabago dahil sa pagsasawalang-bahala ng
pamahalaang Espanyol, hindi pagkakaunawaan ng mga kasapi at kakulangan sa pondo.

Bagamat nabigo, mahalaga ang Kilusang Propaganda dahil naimulat nito ang mga Pilipino na
ipaglaban ang kanilang karapatan at ang kanilang bayan.

HIMAGSIKAN

Ipinamalas ng mga Katipunero ang kanilang pagmamahal sa bayan sa pamamgitan ng pagsasagawa

ng himagsikan o rebolusyon. Nakita ng mga Katipunero na hindi ipagkakaloob ng mga Espanyol ang
mga hinihiling na reporma ng Kilusang Propaganda. Bunga nito, itinatag ang lihim na samahan na
KKK o Kataas-taasan Kagalanggalangang Katipunan ng mga Anak ng Bayan. Batid ng mga
Katipunero na matitigil lamang ang nararanasang pagmamalupit at pang-aabuso sa kamay ng mga
Espanyol kung makakamit nila ang kalayaan. Bagama’t hindi handa, isinulong ng mga Katipunero
ang isang armadong pakikipaglaban. Nabigo ang mga Katipunero dahil sa lakas ng kagamitang
pandigma ng mga Espanyol at sa kakulangan ng mga Pilipino ng kaalaman sa larangan ng
pakikidigma.

Bagama’t natalo, ipinakita ng mga Pilipino ang kanilang kahandaan na magbuwis ng buhay para
makamit ang minimithing kalayaan.
 MGA PAGSASANAY

“WHO’S WHO” SA SILANGAN AT TIMOG-

SILANGANG ASYA
Panuto: Bilugan o lagyan ng marka ang mga kilalang
tao o organisasyon sa Silangan at Timog Silangang
Asya na nanguna sa paglaban sa dayuhang Kanluranin.

1. Ang pangalaan ng samahang ito ay may katumbas

na kahulugan na “Righteous and Harmonious Fist”
na ang layunin ay patalsikin ang lahat ng mga
dayuhan sa bansang China kabilang dito ang mga
Kanluranin.
2. Niyakap ng emperador na ito ang impluwensiya ng
mga Kanluranin at ginamit ito upang mapaunlad ang
Japan.
3. Siya ang nanguna sa rebolusyon sa Indonesia
matapos ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig at
siya rin ang opisyal na nagdeklara ng kasarinlan ng
bansa noong Agosto 17, 1945.
4. Ang mga Pilipinong ito ang lumaban sa pamamagitan ng pagsusulat ng artikulo, tula, nobela, at
sanaysay upang isiwalat ang katiwalian sa pamahalaan at pang-aabuso ng mga paring Español
na nangyayari sa koloniya.
5. Siya ang namuno sa hilagang Vietnam at sinasabig Ama ng Ideolohiyang Komunismo ng bansa.

PAGLALAHAT

Sa iyong palagay, bukod sa prinsipyo ng iba’t ibang ideolohiya, ano pa ang ibang mga aspekto ang
nagpalakas sa nasyonalismo ng mga bansa sa Silangan at Timog-Silangang Asya upang makamit nila
ang Kalayaan?

PAGPAPAHALAGA

Sa panahon natin ngayon, bilang mag-aaral, sa paanong paraan mo maipapakita ang iyong
nasyonalismo sa ating republika?
 PANAPOS NA PAGSUSULIT
Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang bawat katanungan. Piliin ang titik ng tamang
kasagutan.
2. Sino ang emperador na nakilala dahil sa kaniyang pagyakap sa impluwensya ng mga
kanluranin na kanyang ginamit upang mapaunlad ang Japan?
a. Emperor Jimnu Tenno c. Emperor Akihito
b. Emperor Hirohito d. Emperor Mutsohito
3. Ama ng Ideolohiyang Komunismo ng China
a. Chiang kai-Shek c. Boxer
b. Mao Zedong d. Sun Yat-Sen
4. Nanguna sa pagpapatalsik sa dinastiyang Manchu at nagtatag ng bagong Republika ng
China noong Oktubre 10, 1911.
a. Sun Yat-Sen c. Henry Puyi
b. Mao Zedong d. Chiang Kai-Shek
5. Ang kanluraning bansa na nanakop at nagpatupad ng patakarang “Culture System” upang
makontrol ang sentro ng kalakalan sa Indonesia ay:
a. England/Ingles c. Germany
b. France/Pranses d. Netherlands/Dutch
6. Isa sa mga hindi matanggap ng Burmese mula sa pagkokontrol at pananakop sa kanila
ng Great Britain ay:
a. Ang Kasunduan sa Geneva
b. Gawing lalawigan lamang ng India ang Burma
c. Ang nanking Convention
d. Ang pagkakasulat ni Rudyard Kipling ng “The White Man’s Burden

SUSI SA PAGWAWASTO
 B 5.
C 4.
A 3.
D 2.
B 1.
BALIK-ARAL
B 5.
D 4. M 5.
A 3. T 4.
B 2. T 3.
D 1. M 2.
T 1.
PAGSUSULIT
PANAPOS NA PAGSASANAY TAMA O MALI

Sanggunian
Mga Aklat:

• DepEd, Pinagmulan Kasaysayan, Kayamanan, Pagkakakilanlan: Modyul sa

Sariling Pagkatuto, 2013
• Antonio, Eleanor D. Pana-Panahon II. Worktext para sa Araling Panlipunan
• Ikalawang Taon. Kasaysayan ng Asya. 1999. Rex Bookstore. 856 Nicanor
• Reyes Sr. St. Manila Philippines. pp. 280-330.
• Ball, Macmahon W. Nationalism and Communism in East Asia. Melbourne
• University Press. 1956. pp. 1-211.
• Beck, Roger B. et. al. A Modern History of the World. Word History. Patterns
• of Interaction. McDougal Littell Inc. P.O. Box 1667, Evanston Illinois 60204.
• 1999. pp. 332-340, 482-486, 512-516
• Beck, Roger B. et.al. Word History. Patterns of Interaction. McDougal Littell
• Inc. P.O. Box 1667, Evanston Illinois 60204. 1999. pp. 712-720, 892-896.
• Camagay, Ma. Luisa T. et. al. Kabihasnang Asyano Kasaysayan at Kultura.
• Vibal Publishing House, Inc. 1253 Gregorio Araneta Avenue, Quezon City.
• 2010. pp. 302-316.
• Clyde & Beers. The Far East A History of the Western Impact and the Eastern
• Response (1830-1970). Prencite-Hall, Inc. Englewood cliffs, New Jersey,
• U.S.A. 1971. pp. 209-222, 491-512.
• Farah, Mounir A. & Karls, Andrea Berens. World History: The Human
• Experience. Glencoe/McGraw-Hill, 936 Eastwind Drive, Westerviell, Ohio
• 43081. 1999. pp. 804-807, 909-915.