deliqturi pasuxismgeblobis pirvel winapirobasa da amosaval wertils warmoadgens zianis dadgoma,

rac zedmets xdis samarTlebrivi sikeTis xelyofis calke winapirobad gamoyofas. daculia dazaralebulis
mTliani qoneba Semcirebisagan, anu TviTon qoneba warmoadgens dacul samarTlebriv sikeTes.
ziani ki aris nebismier aranebayoflobiTi qonebrivi msxverpli, rac gamowveulia aqtivebis
SemcirebiT an pasivebis zrdiT (damnum emergens), aseve Semosavlis miuReblobiT (lucrum
cessans). diferenciaciis Teoriis Sesabamisad (ssk-is 408-e muxlis 1-li nawili) ziani aris sxvaoba
dazaralebulis amJamindel qonebasa da im qonebriv mdgomareobas Soris, romelic iarsebebda
damazianebeli SemTxveva rom ar momxdariyo.

კაზუსი 1.

2011 წლის 25 თებერვალს დავითი ავტოსაგზაო შემთხვევის შედეგად დაეჯახა ვანოს.

ავტოავარიის შედეგად დაზარალებულმა მიიღო ჯანმრთელობის მძიმე დაზიანება.
აღნიშნული ფაქტის გამო დაიწყო გამოძიება. პროკურატურის დადგენილებით,
დავითი გათავისუფლდა პასუხისმგებლობისგან 2012 წელს გამოცემული ამნისტიის
შედეგად. დაზარალებულის მკურნალობის ხარჯებმა შეადგინა 35 000 ლარი. 2012
წლის 12 ნოემბერს დაზარალებული გარდაიცვალა. 2013 წლის 14 აგვისტოს
ანდერძისმიერმა მემკვიდრე ლაშამ სარჩელი აღძრა დავითის წინააღმდეგ გაწეული
ხარჯების ანაზღაურების მოთხოვნით.

მოპასუხემ სარჩელი არ ცნო და მიუთითა, რომ ავტოსაგზაო შემთხვევა არ იყო

გამოწვეული მისი ბრალეული ქმედებით, ამასთან, არ არსებობდა კანონიერ ძალაში
შესული განაჩენი, რაც დაადასტურებდა დანაშაულის ჩადენის ფაქტს {სსსკ-ის
30917  მუხლის პირველი ნაწილი და 30920-ე მ, მუხლის მე-2 ნაწილი}. მოპასუხემ
საკუთარი პოზიციის დასასაბუთებლად სასამართლოში წარადგინა სსიპ ლევან
სამხარაულის სახელობის სასამართლო ექსპერტიზის ბიუროში
ჩატარებულისატრანსპორტო ტექნიკურ-ტრასოლოგიური ექსპერტიზის დასკვნა. 2014
წლის 14 იანვრის სსიპ ლევან სამხარაულის სახელობის სასამართლო ექსპერტიზის
დასკვნის მიხედვით, საგზაო-სატრანსპორტო შემთხვევის თავიდან აცილება არ იყო
დამოკიდებული მძღოლის მოქმედებაზე და ის „საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოების
შესახებ“ საქართველოს კანონის მოთხოვნათა უგულებელყოფით არ მოქმედებდა.

როგორ გადაწყდება მოცემული დავა?

კომენტარი:

უზენაესი სასამართლოს მიერ დამკვიდრებული ერთგვაროვანი პრაქტიკის თანახმად,

სამოქალაქო კოდექსის 999-ე მუხლი „ითვალისწინებს სამოქალაქო სამართლის
ზოგადი პრინციპიდან (პასუხიმგებლობა მიყენებული ზიანის გამო პირს ეკისრება
მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ მისი მოქმედება არის ბრალეული) განსხვავებულ
- სატრანსპორტოსაშუალების მომხმარებლის ისეთ განსაკუთრებულ
პასუხისმგებლობას, რა დროსაც მისი დაკისრებისათვის ბრალეულობა სავალდებულო
არ არის. ამ გამონაკლისს საფუძვლად უდევს ის გარემოება,
რომ სატრანსპორტო საშუალება პოტენციური საფრთხის წყაროა და მისი მოხმარება
განაპირობებს შედარებით მაღალი ხარისხით საზიანო შედეგების მიღების
შესაძლებლობას, ვიდრე სხვა ჩვეულებრივი საქმიანობისას.
ავტოსატრანსპორტო საშუალების ამგვარი თვისების გამო იგი მომეტებული საფრთხის
წყაროდაა მიჩნეული და, მიუხედავად იმისა, რომ მისი მოხმარება სამართლებრივად
ნებადართულია, პასუხისმგებლობა მომეტებული საფრთხის წყაროდან მომდინარე
ზიანისათვის, ჩვეულებრივ, სამოქალაქოსამართლებრივ პასუხისმგებლობასთან
შედარებით უფრო მკაცრია - ზიანის ანაზღაურების ვალდებულება მომეტებული
საფრთხის წყაროს მფლობელს ბრალის მიუხედავად ეკისრება. აღნიშნული
გამოწვეულია იმ მატერიალური ობიექტების ფლობითა და სარგებლობით
(ექსპლუატაციით ან ნებისმიერი ფორმით მისი გამოყენებით), რომელსაც
განსაკუთრებული ხარისხობრივი თვისება აქვთ და ადამიანის მხრიდან მასზე სრული
კონტროლის დამყარება შეუძლებელია“  (იხ. სუსგ №ას-494-463-2010, 9 ნოემბერი,
2010 წელი, #ას-594-652, 6 ნოემბერი 2015 წელი).
23.              აღნიშნულის გათვალისწინებით, ამ დავის მოსაწესრიგებლად სსკ-ის 992-
ე მუხლის გამოყენება იმთავითვე გამორიცხული იყო. ამ კონკრეტულ შემთხვევაში,
ზიანის მიმყენებლის პასუხისმგებლობის საფუძველი შეიძლება იყოს 999-ე მუხლის
პირველი ან მეოთხე ნაწილი. საქმის ხელახალი განხილვისას პირველ რიგში უნდა
შემოწმდეს მოპასუხის სამართლებრივი სტატუსი, წარმოადგენდა თუ არა იგი
ავტოსატრანსპორტო საშუალების იურიდიულმფლობელს, ანუ პირს, რომელიც
კანონიერი საფუძვლით ფლობს ნივთს. ამ გარემოების გარკვევაზეა დამოკიდებული
მოპასუხის სათანადოობის საკითხი {სსსკ-ის, 85-ე მუხლი} და შემდგომში
დადგენილი ყველა ფაქტობრივი წანამძღვრის სამართლებრივი შეფასება.
როგორც გამოძიების საქმის  მასალებით ირკვევა,  შემთხვევის დღეს მოპასუხე
მართავდა მეგობრის, ვინმე ვ.ა.ის, კუთვნილ მანქანას, რომელიც ამ უკანასკნელმა
გადასცა მას იმ მიზნით, რომ ვარკეთილში მისი მეუღლის მშობლებთან წასულიყო.
სააპელაციო სასამართლოს იმის გამო, რომ მან არასწორად განსაზღვრა მოთხოვნის
სამართლებრივი საფუძველი, არ გამოუკვლევია არც ეს გარემოება, და არც მტკიცების
საგანში შემავალი სხვა გარემოებები. უზენაესმა სასამართლომ ერთ-ერთ საქმეზე ასე
განმარტა სატრანსპორტო საშუალების ექსპლუატაციის შედეგად წარმოშობილი ზიანის
ანაზღაურების ვალდებულების სუბიექტური შემადგენლობის თავისებურება:
„პასუხისმგებლობა ზიანისათვის ყოველთვის
ეკისრება სატრანსპორტო საშუალების მფლობელს, მიუხედავად იმისა, თუ ვინ იყო
ზიანის უშუალო მიმყენებელი. სატრანსპორტო საშუალებისმფლობელი შეიძლება იყოს
როგორც ფიზიკური, ისე იურიდიული პირი, რომელიც კანონიერი საფუძვლებით
ფლობს სატრანსპორტო საშუალებას. სატრანსპორტო საშუალების მფლობელად არ
ჩაითვლება პირი, რომელიც მართავს სატრანსპორტო საშუალებას მფლობელის
ნებართვის გარეშე ან შრომითი ურთიერთობის საფუძველზე (მძღოლები, მემანქანეები
და სხვა) ანდა, თუ ესსატრანსპორტო საშუალება მას გადაცემული
ჰქონდა მფლობელისაგან.  სამოქალაქო კოდექსის 999-ე მუხლის მე-4 ნაწილის
თანახმად, თუ პირი სატრანსპორტო საშუალებას იყენებსმფლობელის ნებართვის
გარეშე, იგი ვალდებულია, აანაზღაუროს ზიანი. ამასთან მფლობელი ვალდებულია,
აანაზღაუროს ზიანი, თუ სატრანსპორტო საშუალების გამოყენება შესაძლებელი გახდა
მისი ბრალის გამო. ამ ნაწილის პირველი წინადადება არ გამოიყენება, თუ
მოსარგებლემფლობელის მიერ დანიშნულია სატრანსპორტო საშუალების სამართავად
ან, თუ ესსატრანსპორტო საშუალება მას გადაცემული ჰქონდა მფლობელისაგან.
მითითებული ნორმის თანახმად, მფლობელის პასუხისმგებლობა წარმოიშობა, თუ
იგი სატრანსპორტო საშუალებას გადასცემს სხვა პირს ან, თუ მოსარგებლე მფლობელის
მიერ დანიშნულია ავტომანქანის სამართავად, ანდა, მფლობელის ბრალის გამო,
შესაძლებელი გახდა მისი ავტოსატრანსპორტოსაშუალების გამოყენება. აქედან
გამომდინარე, მფლობელის ზიანის ანაზღაურების ვალდებულება (სამოქალაქო
პასუხისმგებლობა) წარმოიშობა, თუ ზიანი მოჰყვა
მისისატრანსპორტო საშუალების გამოყენებას, ე.ი. არა აქვს გადამწყვეტი მნიშვნელობა,
ვინ მართავსსატრანსპორტო საშუალებას. სატრანსპორტო საშუალების მფლობელის
პასუხისმგებლობა არ დადგება მხოლოდ იმ შემთხვევაში,
თუ სატრანსპორტო საშუალება გამოვიდა მისიმფლობელობიდან მისი ნებართვის
გარეშე (სატრანსპორტო საშუალება გამოვიდა მისიმფლობელობიდან სხვა პირის
მართლსაწინააღმდეგო მოქმედებით). აქედან გამომდინარე, პასუხისმგებლობის
სუბიექტის განსაზღვრა ეფუძნება იურიდიულ და არა ფიზიკურმფლობელობას“
(იხ.სუსგ. საქმე# ას-311-970-03, 7 იანვარი 2003 წელი).
24.              ამრიგად,  თუ სააპელაციო სასამართლო დაადგენს იმ ფაქტს, რომ
მოპასუხე არ იყო მანქანის იურიდიული მფლობელი და მას მანქანა მართლაც
გადასცა  მისმა მფლობელმა, მაშინ მიყენებული ზიანისათვის ამ უკანასკნელმა უნდა
აგოს პასუხი სსკ-ის 999-ე მუხლის პირველი და მეოთხე ნაწილებით
გათვალისწინებული შედეგის განმაპირობებელი ყველა წინაპირობის განხორციელების
შემთხვევაში და არა მოპასუხემ. იმ შემთხვევაში, თუ დადგინდება, რომ
მოპასუხე მფლობელის დაუკითხავად მართავდა მანქანას და მისი გამოყენება
შესაძლებელი არ გამხდარა ამ უკანასკნელის ბრალით, მაშინ პასუხს აგებს
მოპასუხე {სსკ-ის 999-ე მუხლის მეოთხე ნაწილის პირველი წინადადება}.
25.              ამასთან, მხოლოდ ამ გარემოებების დადგენა და შეფასება არ იქნება
საკმარისიმფლობელისათვის პასუხისმგებლობის დასაკისრებლად, თუ არ იქნება
სათანადოდ გამოკვლეული სსკ-ის 999-ე მუხლის მესამე ნაწილით გათვალისწინებული
პასუხისმგებლობის გამომრიცხავი გარემოება, კერძოდ,  ზიანი ხომ არ იყო
განპირობებული დაუძლეველი ძალით; დადგენილი სასამართლო პრაქტიკის
მიხედვით, დაუძლეველ ძალაში იგულისხმება ის, რომ: „მიუხედავად ავტომანქანის
გულისყურით მართვისა, ზიანის თავიდან აცილება ვერ ხერხდება. ასეთ შემთხვევაში
უნდა დადგინდეს,  ზიანი  გამოწვეულია თუ არა დაბრკოლებით, რომელიც არ
შედიოდა ტრანსპორტის მფლობელის კონტროლის სფეროში და მას გონივრულად არ
შეეძლო არც მისი წინასწარ გათვალისწინება და არც დაბრკოლების ან მისი შედეგების
თავიდან აცილება ან დაძლევა, ანუ პირი მოკლებული იყო  დაბრკოლებაზე
ზემოქმედების შესაძლებლობას“ (იხ.სუსგ.#ას-494-463-2010  9 ნოემბერი, 2010 წელი).
26.              აღნიშნულიდან გამომდინარე, სააპელაციო სასამართლომ, საქმის
ხელახალი განხილვისას, უნდა  გამოიკვლიოს მოპასუხის სათანადოობის საკითხი,
სწორად გაანაწილოს  მტკიცების ტვირთი მხარეთა შორის {სსსკ-ის 102-ე მუხლის
პირველი ნაწილი}, სრულყოფილად გამოიკვლიოს სსკ-ის 999-ე მუხლის პირველი და
მეოთხე ნაწილებით გათვალისწინებული სამართლებრივი წანამძღვრები, მათ შორის,
მიყენებული ზიანის ოდენობა და მისი ანაზღაურების ფარგლები {სსკ-ის 409-ე, 414-ე
მუხლები} და ისე მიიღოს გადაწყვეტილება.

მოსაზრება:

sasamarTlo gadawyvetilebaSi ganxilulia satransporto saSualebis eqspluataciis

Sedegad miyenebuli zianis anazRaurebis sakiTxi. sasamarTlom daadgina rom
am SemTxvevaSi ar unda gamoiyenebodes samoqalaqo kodeqsis 992-e muxliT
gaTvaliswinebuli midgoma da upiratesoba unda mieniWos ufro specialur 999- e
muxls. sainteresoa aseve saapelacio sasamarTlos dasabuTebac, romelmac es
muxlebi kombinaciaSi gamoiyena. samoqalaqo kodeqsis 992-e muxlis
Tanaxmad, piri romelic sxva pirs marTlsawinaaRmdego, ganzraxi an
gaufrTxilebeli moqmedebiT miayenebs zians, valdebulia aunazRauros mas es
ziani. 992-e muxli zogadi normaa, romlis mixedviTac anazRaurebas
eqvemdebareba mxolod braleuli moqmedebiT miyenebuli ziani. am muxlidan
gamomdinareobs rom bralis ararsebobis SemTxvevaSi anazRaurebis
valdebuleba ar dgeba. gamosayeneblia Tu ara es muxli xsenebul
garemoebebTan mimarTebiT, naTlad gamoCndeba 999-e muxlis analizisas.
mimaCnia, rom, swored am gziTaa SesaZlebeli problemis gadaWra. is, rom am
SemTxvevas zustad miesadagaba 999-e muxli, eWvs ar iwvevs, radgan saxezea
satransporto saSualebis eqspluataciis Sedegad miyenebuli ziani. faqtobrivi
garemoebebis Tanaxmad, moxda avtosagzao SemTxveva _ pirs daejaxa
manqana, riTac man miiRo janmrTelobis mZime dazianeba. aqedan
gamomdinare, saxezea satransporto saSualebis eqspluataciiT miyenebuli ziani,
radgan avtomanqana satransporto saSualebaa da misi marTvisas moxda zianis
miyeneba. ziani anazRaurebadia, radgan pirma miiRo janmrTelobis mZime
dazianeba. am muxlis mixedviT, ziani unda aanazRauros satransporto
saSualebis mflobelma. SesaZlebelia mflobeli da mZRoli sxvadasxva pirovneba
iyos, magram, rogorc Cans, am SemTxvevaSi mZRoli mflobelic aris da
Sesabamisad mopasuxis vinaoba eWvs ar iwvevs. rac Seexeba 992- e da 999-e
muxlebis erTad gamoyenebas, es mTavari sadavo sakiTxia. 999-e muxlTan
kavSirSia samoqalaqo kodeqsis 413-e muxlic romelzec sasamrTlos ar usaubria,
Tumca unda vivaraudoT rom sasamarTlo ar ewinaaRmdegeba 999-e da 413-e
muxlebis kombinirebulad gamoyenebas. dazaralebuli Tavisi moTxonis safuZvlad
am muxlebs asaxelebs, xolo sasamarTlomac misi moTxovnidan gamomdinare
miiRo gadawyvetileba da maTi erTad gamoyenebis SesaZlebloba eWvqveS ar
dauyenebia. samoqalaqo kodeqsis 413-e muxlis meore nawilis Tanaxmad,
sxeulis dazianebis an janmrTelobisaTvis vnebis miyenebis SemTxvevebSi
dazaralebuls SeuZlia moiTxovos anazRaureba araqonebrivi zianisTvisac. 999-e
muxls Tu CavxedavT, davinaxavT, rom igi moicavs am muxliT anazRaurebadi
zianis ramodenime saxes. es saxeebia: sikvdili, dasaxiCreba, janmrTelobis
moSla da nivTis dazianeba. rogorc vxedavT, 999-e muxliT anazRaurebadia
janmrTelobisTvis miyenebuli ziani, rac SesaZleblobas qmnis, moTxovnil iqnes
moraluri zianis anazRaurebac. Sesabamisad, sruliad gamarTlebulia 413-e da
999-e muxlebis kumulacia moraluri zianis anazRaurebis moTxovnis
SemTxvevaSi. samoqalaqo kodeqsis 999-e muxli iuridiul doqtrinaSi
damkvidrebuli Sexedulebis mixedviT, warmoadgens damoukidebel moTxovnis
safuZvels2 , romelic 2. moTxovnis damoukidebel safuZvlad 999-e muxli ix.
biolingi hain, lutringhausi peter, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis calkeuli
moTxovnis safuZvlebis sistemuri analizi bremeni_Tbilisi 2004_2009, saqarTvelos
samoqalaqo kodeqsis calkeul moTxovnaTa safuZvlebis CamonaTvali, Tbilisi,
2009, gamomcemloba siesta, gv.134. 17 სატრანსპორტო საშუალების ექსპუატაციის
შედეგად მიყენებული ზიანის ანაზღაურება adgens braleuli pasuxismgeblobis
principidan gamonakliss3 da sruliad sxvagvar mowesrigebas gvTavazobs.
saqarTveloSi 999-e muxlTan dakavSirebiT arsebobs uzenaesi sasamarTlos mier
damkviderebuli erTgvarovani praqtikac. Cemi azriT, igi ramdenadme gezis
mimcemia iuridiuli doqtrinisaTvis. Cvens SemTxvevaSi es ori wyaro avsebs
erTmaneTs da sakmaod saintereso informacias gvawvdis. Uuzenaesi
sasamarTlos mier damkvidrebuli Sexedulebis Tanaxmad, 999-e muxli sxva
deliqturi normebisagan imiT gansxvavdeba, rom igi satransporto saSualebis
mflobels bralis gareSe akisrebs pasuxismgeblobas. satransporto saSualebis
mflobels aqvs ufleba dauSvas am saSualebis gamoyeneba, magram am uflebas
Tan axlavs maRali xarisxis pasuxismgebloba. satransporto saSualeba
mometebuli safrTxis wyaroa da amgvari mowesrigebis mizezic swored es aris.
ziani unda iqnes miyenebuli satransporto saSualebis eqspluataciisas, Tanac ise
rom es iyos gamowvuli im faqtorebiT, romelTa gamoc satransporto saSualeba
miCneulia mometebul safrTxis wyarod. pasuxismgeblobis gamomricxveli
garemoebebia dauZleveli Zala da samoqalaqo kodeqsis 415-e muxliT
gaTvaliswinebuli dazaralebulis brali4 . 415-e muxlis pirveli nawilis Tanaxmad, Tu
zianis warmoSobas xeli Seuwyo dazaralebulis moqmedebamac, maSin zianis
anazRaurebis valdebuleba da am anazRaurebis moculoba damokidebulia imaze,
Tu ufro metad romeli mxaris braliT aris ziani gamowveuli. LTu 999-e da 415-e
muxlebs sityva-sityviT ganvmartavT, maSin saTuo xdeba maTi kombinirebulad
gamoyenebis sakiTxi. 999-e muxli bralis gareSe pasuxismgeblobas awesebs,
xolo 415-e muxli yuradRebas amaxvilebs orive mxaris bralze. Cemi azriT, am
dros meti yuradReba unda mivapyroT dazaralebuls da unda gavarkvioT ratom
moxda SemTxveva: imis gamo rom satransporto saSualeba mometebuli safrTxis
wyaroa, Tu imitom, rom SemTxvevis dadgomaSi ufro did rols dazaralebuli
TamaSobs. mflobelis bralis ganxilva aq ar iqneba mizanSewonili. rac Seexeba
doqtriniseul pozicias, igi iziarebs sasamarTlo praqtikis ganmartebas da askvnis,
rom satransporto saSualeba aris potenciurad saSiSi nivTi. sagzao moZraobis
dros, am nivTis gamoyenebisas yovelTvis iqmneba safrTxe sxva pirebis mimarT.
kanoniT nebadarTulia am saSualebis eqspluatacia, magram izrdeba mflobelis
pasuxismgeblobac. ase rom, 999-e muxlSi gaTvaliswinebula bralis gareSe
pasuxismgeblobis erT-erT SemTxveva.5 xsenebuli midgoma romc ar
arsebobdes, unda CavxedoT saqarTvelos samoqalaqo kodeqss da aqedan
gamomdinare, unda davadginoT deliqturi moTxovnebis mowesrigebisas ra
mizans isaxavda kanonmdebeli. misasalmebelia is, rom zianis anazRaureba,
zogadi wesis mixedviT, maSin aris savaldebulo roca zaini miyenebulia
marTlsawinaaRmdego da braleuli qmedebiT. magram, Tu 999-e muxli
kanonmdebelma imave principze dayrdnobiT Seqmna, maSin es mowesrigeba
azrs kargavs da 3. bralis gareSe pasuxismgeblobasTan dakavSirebiT bundovania
misi daniSnuleba. kanonmdeblis mizani am SemTxvevaSi iyo satransporto
saSualebis eqspluataciis Sedegad miyenebuli zianis calke gamoyofa da misi
gamijvna braleuli pasuxismgeblobisagan. zogadad, satransporto saSualebis
eqspluatacia gulisxmobs mis marTvasa da moZraobaSi moyvanas. Tu rogor
moZraobs da imarTeba es saSualeba meore sakiTxia. SesaZlebelia eqspluatacia
dadgenili wesebis mixeviT da marTebulad mimdinareobdes, magram ziani mainc
dadges. kanonmdeblis mizani ar aris is rom, gairkves mZRolis braliT moxda
SemTxveva Tu sxva raime faqtoris gamo. erTaderTi gamomricxveli garemoeba
dauZleveli Zalaa. Tu davuSvebdiT rom es muxli iTvaliswinebs pasuxismgeblobas
mxolod braleuli moqmedebisas, maSin sityva eqspluatacia ar unda
gamogveyenebina. misi adgikls daikavebda sityvebi “aramarTlzomieri
eqspluatacia”, “aramiznobrivi marTva” da sxv. aseve yuradsaRebia is faqti, rom
999-e muxlis 1-li nawilis Tanaxmad, pasuxismgebelia satransporto saSualebis
mflobeli miuxedavad imisa igi marTavda Tu ara mas. amis magaliTia 999-e
muxlis me-4 nawili, romelSic dadgenilia mflobelis pasuxismgebloba im
SemTxvevaSi, roca mis mier satransporto saSualebis samarTavad daniSnuli piris
magier agebs pasuxs. mflobels ar Caudenia marTlsawinaaRmdego da braleuli
qmedeba, man ubralod sxvas miando transportis marTva, magram SesaZlebeli
gaxada ra sakuTari satransporto saSualebis eqspluatacia, meti pauxismgeblobac
daekisra. swored amitom, mimaCnia rom 992-e muxlis winapirobebis gavrceleba
999-e muxlze umarTebuloa. Cems mier ganxilul sasamarTlo gadawyvetilebaSi
mocemulia dauZleveli Zalis definicia, romlis mixedviTac, satransporto
saSualebis eqspluataciisas, dauZlevel Zalad miiCneva iseTi dabrkoleba, romelic
ar Sedis mZRolis kontrolis sferoSi, mas ar SeeZlo amis winaswar gaTvaliswineba
da am dabrkolebaze zemoqmedeba. Cemi azriT, es ganmarteba naTlad
gamoxatavs dauZleveli Zalis Sinaarss. aqedan gamodinare, SesaZloa
davaskvnaT, rom dauZleveli Zala maSinaa saxeze, roca avtosatransporto
saSualebis eqspluataciisas SemTxveva imitom ki ar warmoiSoba, rom saqme
gvaqvs mometebuli safrTxis wyarosTan, aramed Cndeba sxva, ufro
mniSvnelovani faqtori, romelic zianis dadgomas ganapirobebs.

kazusi: „gawyvetili kabeli“

samSeneblo kompaniis „andergraund investmentis“ (a) muSa gogi (g)
buldozeriT saxlis saZirkvlis Txrisas uyuradRebobis gamo gawyvets maRali
Zabvis kabels, ris Semdegac erTi kviris ganmavlobaSi eleqtroenergiis miwodeba
Seuwydeba mTlian kvartals, aseve iqve mdebare rkinigzis sadgurs (r), romelsac
amis gamo miadgeba ziani. r-s xelmZRvaneloba iTxovs zianis anazRaurebas,
rogorc piradad gogis, aseve samSeneblo kompaniisagan
 a. amoxsna germanuli samarTlis mixedviT

I. r-s moTxovnebi g-s winaaRmdeg 1. r-s moTxovna g-s mimarT gsk-is 823-e
paragrafis 1-li nawilis mixedviT r-s SeiZleba hqondes zianis anazRaurebis
moTxovna g-s winaaRmdeg gsk-is 823-e paragrafis 1-li nawilis mixedviT.

1.1. sikeTis xelyofa mocemuli moTxovnis pirvel winapirobas

warmoadgens g-s mier r-s absoluturi uflebis xelyofa.

a) ufleba mowyobil da amuSavebul sawarmoze xelyofili absoluturi ufleba

ver iqneba r-s sakuTrebis ufleba gawyvetil kabelze, radgan is ara rkinigzis
sadguris, aramed energo mimwodeblis sakuTrebaSi iyo. Tumca xelyofil
uflebas mocemul SemTxvevaSi SeiZleba warmoadgendes germanuli
sasamarTlo praqtikis mier aRiarebuli ufleba “mowyobil da amuSavebul
sawarmoze”, rogorc gsk-is 823-e muxlis 1-li nawiliT daculi „sxva ufleba“.
dazianeba da Seferxeba, romelic sawarmos funqcionirebisaTvis xelis
SeSlisakenaa mimarTuli warmoadgens am danawesiT daculi absoluturi
sikeTis xelyofas.

b) sawarmos cneba

raixis sasamarTlos Tavdapirveli praqtikis mixedviT, sawarmoze uflebis

xelyofa maSin iyo saxeze, rodesac xelmyofi ereoda uSualod sawarmos
funqcionirebis fundamentSi, magaliTad, fizikurad uSlida xels mis
funqcionirebas, amtkicebda misi funqcionirebis dauSveblobas, iTxovda
sawarmos muSaobis SezRudvas an saerTod SeCerebas (mag. sapatento
samarTlis moTxovnebis darRvevis gamo). sawarmos muSaobis mxolod
gaSualebuli gziT dazianeba ar iTvleboda absoluturi uflebis darRvevad. es
sasamarTlo praqtika, romelic sakonkurencio samarTlisa da boikotebis
SemTxvevebis magaliTze ganviTarda, Serbilda raixis sasamarTlos
Semdgom praqtikaSi da dReis mdgomareobiT, damoukideblad
sakonkurencio da sapatento urTierTobisa, mowyobil da amuSavebul
sawarmoze uflebis xelyofad miiCneva nebismieri qmedeba, romelic
warmoadgens pirdapir Carevas sawarmoo saqmianobaSi. sawarmos
cnebis qveS gsk-is 823-e paragrafis 1-li nawilis mixedviT erTiandeba
yvelaferi is, rac erTianobaSi sawarmo organiazacias ganviTarebisa da
ekonomikuri saqmianobis saSualebas aZlevs, anu ara mxolod sawarmos
Senobebi da miwis nakveTebi, manqanebi, xelsawyoebi, aRWurviloba da
produqciis maragi, aramed aseve saqmiani kavSirebi, klientebi da
movaleTa mimarT moTxovnis uflebebi. sasamarTlo praqtikis mier
SemuSavebuli da TandaTanobiT ganviTarebuli principebi emsaxureba
sawarmos ekonomikuri saqmianobis dacvasa da misi funqcionirebisaTvis
marTlsawinaaRmdego Carevis gziT xelis SeSlis Tavidan acilebas.
amgvarad gansazRvruli sawarmos cnebis qveS yovel mizez gareSe
erTiandeba rkinigza, misi eleqtromomaragebis qseliT, romlis moSlac
warmoadgens sawarmos saqmianobaSi Carevas.

g) pirdapiri Careva
marTalia, Careva sawarmos saqmianobaSi saxezea, Tumca es
xelyofa unda atarebdes pirdapir xasiaTs. erTi mosazrebis mixedviT,
xelyofis pirdapiroba unda ganisazRvros misi miznidan gamomdinare.
amgvarad qmedeba, romelic ganzrax aris mimarTuli sawarmos
funqcionirebis winaaRmdeg, yovelTvis warmoadgens pirdapir xelyofas.
rac Seexeba gaufrTxilebel qmedebas, romelic azianebs sawarmos,
sakmarisia, rom qmedeba SesaZlebelia yofiliyo sawarmos winaaRmdeg
mimarTuli da moqmedma pirma gaacnobiera amgvari Sedegis dadgomis
SesaZlebloba, Tumca imedovnebda rom es Sedegi ar realizdeboda.
mocemul SemTxvevaSi, am mosazrebis mixedviT, sawarmo organizebis
pirdapiri xelyofa ar gveqneba saxeze, radgan g ver acnobierebda, rom
misi muSis mier buldozeriT miwis Txras rkinigzis sadgurisaTvis denis
Sewyveta SeiZleba mohyoloda Sedegad. meore mosazreba, romelic
germanul sasamarTlo praqtikaSi gabatonebulad SeiZleba miviCnioT da
romelic aseve pirdapiri xelyofis kriteriumis meSveobiT isaxavs miznad
awyobil da amuSavebul sawarmoze uflebis farglebis SemosazRvras, am
„pirdapirobis“ kriteriums gansazRvravs Semdegnairad: xelyofa
atarebs pirdapir xasiaTs Tu is sawarmos, rogorc aseTis,
winaaRmdegaa mimarTuli da ar azianebs mxolod im uflebebs, an
samarTlebriv sikeTeebs, romelTa gamocalkeveba sawarmosagan
yovelgvari sirTuleebis gareSea SesaZlebeli. magaliTad, sawarmos
TanamSromlis an sawarmos kuTvnili avtomanqanis dazianeba ar aris
pirdapir sawarmos winaaRmdeg mimarTuli. rac Seexeba sawarmos
teritoriis gareT mdebare kabelis dazianebas, romelic eleqtroenergiiT
amaragebda sawarmos, es dazianebac ar exeba sawarmos, rogorc aseTs.
amgvari dazianeba iseve azaralebs sawarmos mezobeli kvartlis
macxovreblebs, rogorc uSualod sawarmos da zogadad eleqtroenergiis
miwodeba ar aris mxolod rkinigzis sadgurisaTvis damaxasiaTebeli
Tavisebureba. es warmoadgens energomommarageblis Cveulebriv
valdebulebas, romelic mas akisria ara mxolod sawarmoebis, aramed
nebismieri sxva momxmareblis winaSe, rogoric SeiZleba iyos kerZo piri,
an Tavisufali profesiis warmomadgeneli. kabelis gawyveta miwis
nakveTze, romelic rkinigzis sadgurs ar ekuTvnoda, damatebiTi
winapirobebis gareSe, romelic aq ar gvaqvs saxeze, ar SeiZleba Sefasdes
sawarmos, rogorc aseTis winaaRmdeg mimarTuli xelyofa, radgan es
gascdeboda sasamarTlos mier SemuSavebul CarCoebs mowyobili da
amuSavebuli sawarmosaTvis. mocemul SemTxvevaSi saxeze gvaqvs
mxolod energomommarageblis kabelze sakuTrebis uflebis xelyofa.
eleqroenergiis miwodebis SezRudva aseve SeiZleba warmoadgendes
rkinigzis sadguris, rogorc momxmareblis mommarageblis, rogorc
mimwodeblis, mimarT valdebulebiTi moTxovnis (SesaZlebelia aseve
zianis anazRaurebis moTxovnis) warmoSobis safuZvels, rac wesrigdeba
maT Soris dadebuli xelSekrulebiT.

amrigad kabelis gawyvetiT g-s ar dauzianebia r-s absoluturi

ufleba da is ziani, rac mas warmoeSva muSaobis erTkviriani
Seferxebis Sedegad, warmoadgens mxolod qonebriv zians,
romelic gsk-is 823-e muxlis 1-li nawilis Sesabamisad ar
anazRaurdeba.

2. r-s moTxovna g-s mimarT gsk-is 823-e paragrafis me-2 nawilisa da

germaniis sisxlis samarTlis kodeqsis 316b paragrafis 1-li nawilis Nr. 2
Sesabamisad

r-s SeiZleba hqondes g-sagan zianis anazRaurebis moTxovna gsk-is 823-

e paragrafis me- 2 nawilisa da germaniis sisxlis samarTlis kodeqsis 316b
paragrafis 1-li nawilis Nr. 2 Sesabamisad.

2.1. qonebrivi zianis anazRaureba

gansxvavebiT gsk-is 823-e paragrafis 1-li nawilisagan, romelic garkveuli

marTlsawinaaRmdego Sedegis gamowvevisaTvis zianis
anazRaurebis valdebulebas awesebs sanqciad, me-2 nawili sanqcias
awesebs marTlsawinaaRmdego qmedebisaTvis, romlis
marTlwinaaRmdegobac gamomdinareobs Sesabamisi damcavi kanonidan.
am gagebiT gsk-is 823-e paragrafis me-2 nawilis gamoyenebis sfero ufro
farToa, vidre 1-li nawilisa 178 – me-2 nawili icavs ara mxolod garkveul
(absolutur) sikeTeebs dazianebisagan, aramed zogadad qonebas
Semcirebisagan (qonebrivi ziani), Tu es gamowveulia damcavi kanonis
darRveviT.

2.2. damcavi kanonis darRveva damcavi kanonis qveS moiazreba

nebismieri norma, romelic iTvaliswinebs konkretuli qcevis
savaldebuloobas, an krZalavs mas da es moTxovna pirdapir mimarTulia
calkeuli individebis mimarT. aseT damcav kanonad moiazreba nebismieri
norma, romelic, sajaro interesis dacvis garda, calkeuli pirebis dacvasac
emsaxureba. aseT damcav kanons mocemul SemTxvevaSi SeiZleba
warmoadgendes germaniis sisxlis samarTlis kodeqsis 316b paragrafis 1-li
nawilis Nr. 2, romlis mixedviTac dasjadia eleqtroenergiis,
siTbomatareblebis, an energomatareblebis sajaro mimwodebels an
mosaxleobis momaragebisaTvis sxva sasicocxlo funqciis mqone
sawarmos funqcionirebisaTvis xelis SeSla. es norma icavs ara mxolod am
sikeTeTa miwodebis adresatebs, aramed aseve uSualod sawarmosac, ris
gamoc is warmoadgens damcav kanons gsk-is 823-e paragrafis me-2
nawilis Sesabamisad. germaniis sisxlis samarTlis kodeqsis 316b
paragrafis mixedviT, dasjadia mis dispoziciaSi dafiqsirebuli qmedeba
mxolod maSin, Tu is ganzrax aris Cadenili. xsenebuli sikeTeebis
gaufrTxileblobiT dazianeba ar iwvevs sisxlis samarTlis pasuxismgeblobas.
g moqmedebda gaufrTxileblobis safuZvelze, ris gamoc mas ar daekisreba
sisxlis samarTlis wesiT pasuxismgebloba. ar daurRvevia ra germaniis
sisxlis samarTlis kodeqsis danawesi, romelic icavda rs interesebs, g-s ar
daekisreba pasuxismgebloba arc samoqalaqo wesiT gsk-is 823-e muxlis
me-2 nawilis Sesabamisad.
Sedegi: r-s ar aqvs zianis anazRaurebis moTxovnis ufleba arc gsk-is 823-e
paragrafis 1-li nawilis da arc 823-e paragrafis me-2 nawilis mixedviT.

II. r-s moTxovnebi a-s winaaRmdeg r-s moTxovna a-s mimarT gsk-is 831-e
paragrafis 1-li nawilis Sesabamisad g-s, rogorc davalebulis, qmedeba
pirdapir ar Seeracxeba a-s, radgan gsk-is 278-e paragrafi (sskis 3976-e
muxli) mxolod saxelSekrulebo pasuxismgeblobis farglebSi moqmedebs.
deliqturi wesiT davalebulis mier Cadenili deliqtisaTvis damvalebeli pasuxs
agebs gsk-is 831-e paragrafis (ssk-is 997-e muxlis) Sesabamisad, romelic
warmoadgens ara sxvisi qmedebis Seracxvis, aramed moTxovnis
damoukidebel safuZvels. r-s SeiZleba hqondes zianis anazRaurebis
moTxovna a-sagan gsk-is 831-e paragrafis 1- li nawilis Sesabamisad.
mocemuli danawesis Sesabamisad damvalebeli pasuxismgebelia im
zianis anazRaurebaze, romelsac davalebuli davalebis Sesrulebisas
ayenebs mesame pirs, garda im SemTxvevisa, rodesac damvalebelma
davalebulis arCevisas samoqalaqo brunvaSi aucilebeli zrunva gamoiCina.
mocemuli danawesis gamoyenebis pirveli winapirobaa davalebuli piris
mier sxva pirisaTvis marTlsawinaaRmdegod zianis miyeneba.
davalebulma pirma Tavad unda Caidinos gsk-is 823-e da Semdgom
paragrafebSi mowesrigebul deliqtTagan erT-erTi. rac ar gvaqvs saxeze,
radgan, rogorc zemoT aRvniSneT, g-s ar dauzianebia absoluturi sikeTe da
amis gamo ar gvaqvs saxeze deliqti gsk-is 823-e paragrafis 1-li nawilis
Sesabamisad. aseve ar daurRvevia r-s qonebis damcavi kanoni, ris gamoc
gamoiricxeba deliqti gsk-is 823-e muxlis me-2 nawilis Sesabamisad.
davalebuli piris deliqturi pasu

b. amoxsna Sveicaruli da qarTuli samarTlis mixedviT I. r-s moTxovna g-s

mimarT Sveicariis valdebulebiTi samarTlis 41-e muxlis 1-li nawilis (ssk-is
992-e muxlis) Sesabamisad r-s SeiZleba hqondes g-sagan zianis
anazRaurebis moTxovnis ufleba Sveicariis valdebulebiTi samarTlis 41-e
muxlis 1-li nawilis (ssk-is 992-e muxlis) Sesabamisad. am danawesis
mixedviT, vinc sxva pirs marTlsawinaaRmdego moqmedebiT zians
ayenebs, ganzraxviT, Tu gaufrTxileblobiT, valdebulia aunazRauros mas es
ziani.

1.1. ziani Sveicariasa da saqarTveloSi deliqturi pasuxismgeblobis

pirvel winapirobas warmoadgens zianis dadgoma. ziani aris
nebismieri aranebayoflobiTi qonebrivi msxverpli, rac
gamowveulia aqtivebis SemcirebiT an pasivebis zrdiT, aseve
Semosavlis miuReblobiT. mocemul SemTxvevaSi kabelis
gawyvetiT gamowveuli samuSao procesis erTkviriani SeferxebiT
rkinigzis sadgurma ver miiRo Semosavali, romlis odenobis
gamoTvla sakmaod zustad aris SesaZlebeli. es ziani
warmoadgens ara absoluturi sikeTis xelyofiT damdgar zians,
aramed “sufTa saxiT” qonebriv zians, Tumca Sveicariis
valdebulebiTi samarTlis 41-e muxlis 1-li (ssk-is 992-e muxlis)
mixedviT, daculia dazaralebulis mTliani qoneba Semcirebisagan,
anu TviTon qoneba warmoadgens dacul samarTlebriv sikeTes.
1.2. marTlwinaaRmdegoba

marTlwinaaRmdegoba yovelTvis mocemulia, Tu xelyofilia absoluturad

daculi sikeTe (sxeuli, janmrTeloba, sakuTrebis ufleba da a. S.) da
marTlwinaaRmdegobis gamomricxavi garemoeba saxeze ar aris.
mocemul SemTxvevaSi absoluturi sikeTe xelyofili ar aris, Sesabamisad,
ziani, romelic warmoeSva rkinigzis sadgurs, warmoadgens “sufTa”
qonebriv zians, romelic, Cveulebriv, ar aris xolme
marTlsawinaaRmdego, Tumca es gadawyveta yvela SemTxvevaSi
ar aris gamarTlebuli, ris gamoc daSvebulia gamonaklisi. Tu arsebobs
norma Sveicarul (qarTul) samarTalSi, romelic icavs qonebas (damcavi norma) amgvari
dazianebisagan, maSin qonebis Semcireba mainc marTlsawinaaRmdegoa. damcavi normis
magaliTs warmoadgens TaRliTobis danawesi sisxlis samarTlis kodeqsidan. mocemul
SemTxvevaSi amgvari damcavi norma SeiZleba iyos Sveicariis sisxlis samarTlis kodeqsis
239-e muxli, romlis mixedviTac sarkinigzo sawarmosaTvis funqcionirebaSi xelis SeSla,
maT Soris gaufrTxileblobiT, dasjadia. mocemuli normis mizans warmoadgens ara mxolod
gamarTuli sarkinigzo gadaadgilebis uzrunvelyofa da am satransporto saSualebis
momxmareblis dacva, aramed aseve TviTon sawarmos dacva finansuri zianisagan, ris gamoc
SveicariaSi eleqtroenergiis kabelis gawyveta, ramac rkinigzis sadgurs ziani miayena
marTlsawinaaRmdegoa. gansxvavebiT Sveicariisagan, Sesabamisi danawesi germanul
(316(b) paragrafi) da qarTul sisxlis samarTlis kodeqsebSi (mag. 226-e muxli)
iTvaliswineben msgavsi qmedebis mxolod ganzrax Cadenis SemTxvevaSi dasjadobas, ris
gamoc qarTul samarTalSi saxeze ar gvaqvs marTlwinaaRmdegoba ssk-is 992-e muxlis
Sesabamisad da deliqturi moTxovnis Semowmeba am etapze unda SevwyvitoT. amave
mizeziT germanuli samarTlis mixedviT SeuZlebelia pasuxi vagebinoT g-s gskis 823-e
muxlis me-2 nawilisa da germaniis sisxlis samarTlis kodeqsis 316(b) paragrafis mixedviT. O

1.3. mizez-Sedegobrioba da brali g-s rom ar gaewyvita kabeli, rkinigzis sadgurs ar

Seuwydeboda eleqtroenergiis miwodeba da ar miadgeboda erTkviriani ufunqciobiT
gamowveuli qonebrivi ziani eqvivalenturi (SveicariaSi: naturaluri) kauzaloba saxezea.
kabelis gawyvetis SemTxvevaSi zogadi cxovrebiseuli gamocdilebis gaTvaliswinebiT ar aris
moulodneli, rom axlomdebare sawarmos, romlis eleqtromomaragebisaTvisac iyo gamiznuli
es kabeli, miadgeba ziani. amrigad saxezea aseve adekvaturi mizezSedegobrioba. 1

g, kazusis Tanaxmad, moqmedebda gaufrTxileblobiT.

Sedegi: r-s aqvs piradad g-sagan zianis anazRaurebis moTxovnis ufleba Sveicariis
valdebulebiTi samarTlis 41-e muxlis 1-li nawilis (ssk-is 992-e muxlis) Sesabamisad.

I. r-s moTxovna a-s mimarT Sveicariis valdebulebiTi samarTlis 55-e da 41-e muxlis 1-li
nawilis Sesabamisad rogorc zemoT davadgineT, r-s SeuZlia deliqturi wesiT pirdapir g-s
agebinos pasuxi, Tumca es savaraudod misTvis iseTi xelsayreli ar aris, rogorc misi
damsaqmebeli samSeneblo kompaniis pasuxismgebloba. Sveicariis valdebulebiTi samarTlis
55-e muxlis Sesabamisad, dazaralebuls SeuZlia pirdapir damsaqmebels agebinos pasuxi,
misi dasaqmebulis mier Cadenili qmedebisaTvis, Tu saxezea am danawesis winapirobebi.
Sveicariis valdebulebiTi samarTlis 55-e muxlis winapirobebia:
1. davalebuli piris mier deliqtis Cadena, romlisaTvisac is Sveicariis valdebulebiTi samarTlis
41-e muxlis Sesabamisad agebs pasuxs. rogorc zemoT davadgineT, saxezea – g piradad
agebs pasuxs deliqturi wesiT mis mier gawyvetili kabelisaTvis. qarTuli samarTlis
mixedviT, a-s pasuxismgebloba (ssk-is 997-e muxlis mixedviT) gamoiricxeba swored im
garemoebis gamo, rom misi muSaki ar agebs pasuxs ssk-is 992-e muxlis Sesabamisad,
ar iyo ra mis mier miyenebuli ziani marTlsawinaaRmdego.

2. davalebuli piri unda moqmedebdes miRebuli davalebis farglebSi da eqvemdebarebodes

damvaleblis miTiTebebs, rac mocemul SemTxvevaSi saxezea.

3. davalebul samuSaosa (iqneba es SromiTi xelSekrulebiT, Tu garigebiT davalebuli) da

damdgar zians Soris unda arsebobdes funqciuri kavSiri, rac aseve dadgenilad unda
miviCnioT – miwis Txrisas ar aris srulebiT arasavaraudo miwisqveSa kabelis gawyveta.
Sveicariis valdebulebiTi samarTlis 55-e muxlis winapirobebis arsebobisas damvalebels
SeuZlia pasuxisgebloba Tavidan aicilos, Tu daamtkicebs, rom man gamoiCina
windaxedulobis yvela SesaZlo zoma. windaxedulobis zomebi Sveicaruli sasamarTlo
praqtikis mier dakonkretebulia damsaqmeblis oTx valdebulebaSi:

1. dasaqmebulis SerCeva,

2. dasaqmebulis zedamxedveloba,

3. misTvis instruqtaJis Catareba,

3. samuSaos gamarTuli da miznobrivi organizeba. imis gamo, rom Sveicariis federaluri

sasamarTlo, windaxedulobis valdebulebis Sesrulebas mxolod Zalze iSviaT SemTxvevebSi
miiCnevs arsebulad, a savaraudod ver moaxerxebda pasuxismgeblobis Tavidan acilebas.
Sedegi: a valdebulia aunazRauros r-s ziani.