9

Filipino
Ikalawang Markahan – Modyul 19:
Paghihinuha sa Kulturang
Nakapaloob sa Binasang
Kuwento
Filipino– Ikasiyam na Baitang
Alternative Delivery Mode
Ikalawang Markahan – Modyul 19: Paghihinuha sa Kulturang Nakapaloob sa
Binasang Kuwento
Unang Edisyon, 2020

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung
ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan
ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name,
tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyulna ito ay
nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala
at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito
ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.

Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anomang
paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio

Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat: Jesselita Silao-Maglasang

Editor: Josephine L. Tomboc, EdD, Susan S. Bellido
Tagasuri: Mercy T. Andujar, Mario Shoji N. Romarate
Tagapamahala: Dr. Isabelita M. Borres, CESO III
Eugenio B. Penales, EdD
Sonia D. Gonzales
Majarani M. Jacinto, EdD, CESO VI
Juliet A. Magallanes, EdD
Florencio Caballero, DTE
Alma D. Bellarmino, EdD

Inilimbag sa Pilipinas ng ________________________

Department of Education – Region IX
Office Address: ____________________________________________
____________________________________________
Telefax: ____________________________________________
E-mail Address: ____________________________________________
 9

Filipino
Ikalawang Markahan – Modyul 19:
Paghihinuha sa Kulturang Nakapaloob
sa Binasang Kuwento
Paunang Salita
Para sa tagapagdaloy:

Malugod na pagtanggap sa asignaturang Filipino sa Baitang 9 ng Alternative

Delivery Mode (ADM) Modyul para sa aralingPaghihinuha sa Kulturang
Nakapaloob sa Binasang Kuwento!

Ang modyul na ito ay pinagtulungang dinisenyo, nilinang at sinuri ng mga

edukador mula sa pambuliko at pampribadong institusyon upang gabayan ka, ang
gurong tagapagdaloy upang matulungang makamit ng mag-aaral ang pamantayang
itinakda ng Kurikulum ng K to12 habang kanilang pinanagumpayan ang pansarili,
panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa pag-aaral.

Ang tulong-aral na ito ay umaasang makauugnay ang mag-aaral sa mapatnubay at

malayang pagkatuto na mga gawain ayon sa kanilang kakayahan, bilis at oras.
Naglalayon din itong matulungan ang mag-aaral upang makamit ang mga
kasanayang pan-21 siglo habang isinasaalang-alang ang kanilang mga
pangangailangan at kalagayan.

Bilang karagdagan sa materyal ng pangunahing teksto, makikita ninyo ang kahong

ito sa pinakakatawan ng modyul:

MgaTala para saGuro

Ito'y naglalaman ng mgapaalala, panulong
o estratehiyangmagagamitsapaggabaysa
mag-aaral.

Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang mag-

aaral kung paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding subaybayan at
itala ang pag-unlad nila habang hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang
sariling pagkatuto. Bukod dito, inaasahan mula sa iyo na higit pang hikayatin at
gabayan ang mag-aaral habang isinasagawa ang mga gawaing nakapaloob sa
modyul.

ii
Para sa mag-aaral:

Malugod na pagtanggap sa Filipino ng Ikasiyam na Baitang ng Alternative Delivery

Mode (ADM) Modyul ukol sa Paghihinuha sa Kulturang Nakapaloob sa Binasang
Kuwento!

Ang kamay ay madalas gamiting simbolo ng kakayahan, aksyon at layunin. Sa

pamamagitan ng ating mga kamay tayo ay maaaring matuto, lumikha, at
magsakatuparan ng gawain. Ang kamay sa tulong-aral na ito ay sumisimbolo na
ikaw, bilang isang mag-aaral, ay may angking kakayahang matutuhan ang mga
kaugnay na kompetensi at kasanayan. Ang iyong pang-akademikong tagumpay ay
nakasalalay sa iyong sarili o sa iyong mga kamay.

Ang modyul na ito ay ginawabilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin

nitong matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan.
Hangad din nitong madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa
pagkatuto.

Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.

Alamin Sa bahaging ito, malalaman mo ang mga

dapat mong matutuhan sa modyul.

Subukin Sa pagsusulit na ito, makikita natin kung

ano na ang kaalaman mo sa aralin ng
modyul. Kung nakuha mo ang lahat ng
tamang sagot (100%), maaari mong
laktawan ang bahaging ito ng modyul.

Balikan Ito ay maikling pagsasanay o balik-aral

upang matulungan kang maiugnay ang
kasalukuyang aralin sa naunang leksyon.

Tuklasin Sa bahaging ito, ang bagong aralin ay

ipakikilala sa iyo sa maraming paraan tulad
ng isang kuwento, awitin, tula, pambukas
na suliranin, gawain o isang sitwasyon.

Suriin Sa seksyong ito, bibigyan ka ng maikling

pagtalakay sa aralin. Layunin nitong
matulungan kang maunawaan ang bagong
konsepto at mga kasanayan.

Pagyamanin Binubuo ito ng mga gawaing para sa

malayang pagsasanay upang mapagtibay
ang iyong pang-unawa at mga kasanayan sa
paksa. Maaari mong iwasto ang mga sagot
mo sa pagsasanay gamit ang susi sa

iii
 pagwawasto sa huling bahagi ng modyul.

Isaisip Naglalaman ito ng mga katanungan o

pupunan ang patlang ng pangungusap o
talata upang maproseso kung anong
natutuhan mo mula sa aralin.

Isagawa Ito ay naglalaman ng gawaing makatutulong

sa iyo upang maisalin ang bagong kaalaman
o kasanayan sa tunay na sitwasyon o
realidad ng buhay.

Tayahin Ito ay gawain na naglalayong matasa o

masukat ang antas ng pagkatuto sa
pagkamit ng natutuhang kompetensi.

Karagdagang Sa bahaging ito, may ibibigay sa iyong

Gawain panibagong gawain upang pagyamanin ang
iyong kaalaman o kasanayan sa natutuhang
aralin.

Susi sa Pagwawasto Naglalaman ito ng mga tamang sagot sa

lahat ng mga gawain sa modyul.

Sa katapusan ng modyul na ito, makikita mo rin ang:

Ito ang talaan ng lahat ng pinagkuhanan sa
Sanggunian
paglikha o paglinang ng modyul na ito.

Ang sumusunod ay mahahalagang paalala sa paggamit ng modyul na ito:

1. Gamitin ang modyul nang may pag-iingat. Huwag lalagyan ng anumang
marka o sulat ang anumang bahagi ng modyul. Gumamit ng hiwalay na
papel sa pagsagot sa mga pagsasanay.
2. Huwag kalimutang sagutin ang Subukin bago lumipat sa iba pang gawaing
napapaloob sa modyul.
3. Basahing mabuti ang mga panuto bago gawin ang bawat pagsasanay.
4. Obserbahan ang katapatan at integridad sa pagsasagawa ng mga gawain at
sa pagwawasto ng mga kasagutan.
5. Tapusin ang kasalukuyang gawain bago pumunta sa iba pang pagsasanay.
6. Pakibalik ang modyul na ito sa iyong guro o tagapagdaloy kung tapos nang
sagutin lahat ng pagsasanay.
Kung sakaling ikaw ay mahirapang sagutin ang mga gawain sa modyul na ito,
huwag mag-aalinlangang konsultahin ang inyong guro o tagapagdaloy. Maaari ka
rin humingi ng tulong sa iyong mga magulang, sa nakatatanda mong kapatid o
sino man sa iyong mga kasama sa bahay na mas nakatatanda sa iyo. Laging
itanim sa iyong isipang hindi ka nag-iisa.

iv
Umaasa kami, sa pamamagitan ng modyul na ito, makararanas ka ng
makahulugang pagkatuto at makakakuha ka ng malalim na pang-unawa sa
kaugnay na mga kompetensi. Kaya mo ito!

v
Alamin

Suriin

1
Myla Tagalogin Ababa-Agbon (Pagyamanin at
Isaisip)

Pagyamanin

‘Di mawaring nakaahon ka na sa lalim ng iyong sinisid sa mga gawain at

pagpapaunawa na nasa itaas. Ngayon, mas lalo mo pang habaan ang iyong
paghinga nang mapagtagumpayan mo ang malawak na hamon ng karagatan
(paksa).
Sa kabilang dako laging tandaan na hindi lahat ng salitang
magkakasingkahulugan ay pareho ang ibig sabihin. Bagaman iisa ang malawak na
kahulugan, magkakaiba naman ang tindi ng ipinahahayag nito. Magkaiba ng digri
o tindi ng nais iparating nito, lalo na kapag ginamit na sa pangungusap.

Gawain 1:
Panuto: Iranggo ang sumusunod na parirala ayon sa tindi ng emosyon
nito.
Halimbawa:
Pagpapatindi ng salitang “gutom”
a. Kumakalam ang sikmura
b. Hayuk na hayuk
c. Nagugutom
Sagot: c-a-b

1. Pagpapatindi ng salitang “masaya”

a. Maari ng mamatay dahil sa kaligayahan
b. Nag-uumapaw ang puso sa galak
c. Naiiyak sa tuwa
Sagot:
2. Pagpapatindi ng salitang “mahal”
a. Crush kita
b. Gusto kita
c. Sinasamba kita
Sagot:
3. Pagpapatindi ng salitang “maganda”
a. Naaakit akong buksan at basahin ang aklat na ito
b. Nagagandahan ako sa ginawa mong kuwento.
c. Tunay na nabighani ako sa mga kulay at desinyo ng ginawa mong
proyekto.
Sagot:
4. Pagpapatindi ng salitang “takot”
a. Kinilabutan ang lahat
b. Marami ang natakot
c. Kinabahan ako

2
 Sagot:
5. Pagpapatindi ng salitang “inis”
a. Naaasar sa tinuran ng kaibigan
b. Labis ang poot
c. Galit sa kanya ang ama
Sagot:

Gawain 2:

Pagnilayang mabuti at sagutin mo nang may katapatan ang tanong na

nakalaan para sa iyo.

 Makatutulong kaya ang paggamit ng mga salita ayon sa tindi ng

ipinahahayag upang lubusang mahikayat ang isang tao sa isang
argumento? Ipaliwanag.
_________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________

Isaisip

Labis akong nagalak sapagkat napagtagumpayan mong harapin ulit ang mga along
humahampas sa iyong paglangoy at pagsisid sa lalim ng ating mga gawain. Ngayon
tingnan natin kung saan ka aanurin ng mas lalo pang lumalakas na hangin at alon
sa dalampasigan ng ating mga gawain.
Gawain 1: Pagpupuno sa patlang
Panuto:Sa talatang nasa ibaba, mapapansing may mga patlang na dapat mong punan
ng tamang salita depende sa emosyong mababanaag mo sa bawat pangungusap.
Pumili lamang ng mga salita na nasa kahon kasunod ng talata.

Labis na ______ ang nararamdaman ni Quasimodo nang makita ang babaeng

sobra niyang ________. Dinig ng buong bayan ang _______ ng binata sa
nasaksihang walang buhay na dalaga. Ang _______ nito sa pangalan ng
minamahal at ang walang humpay na ________ na nadarama. At mas tumindi
pa ang sakit nang malaman niyang ang kumitil sa buhay nito ay ang taong
_______ sa kanya. Para bagang _____ ang buo niyang pagkatao sa nangyari.
Naaalala niya ang mukha ng babaeng __________ niyang makasama habang
buhay. Pero sadyang mapagbiro ang tadhana. Maraming tao sa mundo ang
_____ kung umasta. Ngunit ‘wag ______ sapagkat may Diyos tayong kasangga.

3
 Pagtawag Kumupkop Hikbi
Hagulhol Pighati Lungkot
Nawasak Mabahala Nasira
Inaasam-asam Poot Nag-alaga
Ganid Minamahal Mag-aalala

Karagdagang Gawain

Ako’y bilib na bilib sa isang malatsunaming tagumpay na iyong

napagtagumpayan. Sa dami ng iyong mga nilabanang mababangis na pagsubok
narito ka na sa rurok ng bundok upang tapusin at isigaw na “AKO’Y
NAGTAGUMPAY”.
Panuto: Gamitin sa pangungusap ang sumusunod na mga salita ayon sa tindi
nang emosyo o lebel ng damdamin nito. Ang bawat pangungusap ay nakabatay
sa mga nahihinuha o napapansin mong pagbabago nang dumating ang
pandemyang COVID-19.
1. Nawasak
Pangungusap:
Nasira
Pangungusap:
2. Nahuhumaling
Pangungusap:
Nababaliw
Pangungusap:
3. Malawak
Pangungusap:
Malaki
Pangungusap:
4. Sakim:
Pangungusap:
Ganid
Pangungusap:
5. Namayani
Pangungusap:
Namayagpag
Pangungusap:

http://gurosafilipino.blogspot.com/2010/07/mga-salita-ayon-sa-tindi-ng.html

4
https://www.coursehero.com/file/p1929s1/GAWAIN-4-Paglinang-ng-
Talasalitaan-Ayusin-ang-mga-salita-ayon-sa-antas-o-tindi/
http://Filipino10niwarville.blogspot.com/2015/05/ang-kuba-ng-notre-
dame.html

Isagawa

Salamin ng Buhay

Susi sa Pagwawasto

5
 Isaisip

Karaniwan, inilalarawan sa kuwento ng katutubong kulay ang tagpuan, hindi lamang

pisikal nitong kalagayan ang inilalarawan kundi ang pangkalahatang pag-uugali ng mga
tao roon, ang kanilang kilos, gawi, mga paniniwala, pamahiin at pananaw sa buhay.

6
Sanggunian
Panitikang Asyano, Modyul ng Mag-aaral sa Filipino 9 (Unang Edisyon 2014.
Pilipinas Vibal Group, Inc., DepEd-IMCS)
https://pixabay.com/illustrations/japanese-fan-fan-japan-chinese-5145721/
https://www.amazon.com/Solutions-Folding-Chinese-Handheld-
Japanese/dp/B07QD7H7X4
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Drawing,_Design_for_a_Fan,_1894_(CH_
18397857).jpg
https://tl.m.wikipedia.org/wiki/Talaksan:Tinikling.jpg
https://tl.m.wikipedia.org/wiki/Talaksan:Parols_For_Sale.png
https://tl.m.wikipedia.org/wiki/Talaksan:Pahiyas_Festival.jpg
https://www.artwanted.com/imageview.cfm?id=819685 harvest farmer
https://web.facebook.com/Art-Gallery-of-Luis-J-Castro- 106784739406208/?
_rdc=1&_rdr, Feb 1, 2013
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Forbidden_City_Beijing_(3019178959).j
pg
https://web.facebook.com/Filipino-bayanihan-1405378623093970/photos/?ref=page_internal
June 14, 2016

7
Para samgakatanungan o puna, sumulat o tumawagsa:

Department of Education - Bureau of Learning Resources (DepEd-BLR)

Ground Floor, Bonifacio Bldg., DepEd Complex

Meralco Avenue, Pasig City, Philippines 1600

Telefax: (632) 8634-1072; 8634-1054; 8631-4985

Email Address: blr.lrqad@deped.gov.ph * blr.lrpd@deped.gov.ph