Chöông 6

ÑAÙNH GIAÙ
TRAÙCH NHIEÄM QUAÛN LYÙ

1
 NOÄI DUNG

I. QUAÛN LYÙ PHAÂN QUYEÀN VAØ KT TN

II. TRUNG TAÂM TRAÙCH NHIEÄM
III. ÑAÙNH GIAÙ CAÙC TT TRAÙCH NHIEÄM
IV. XAÙC ÑÒNH GIAÙ CHUYEÅN NHÖÔÏNG
V. BAÙO CAÙO BOÄ PHAÄN

2
 I. QL PHAÂN QUYEÀN VAØ
KT TRAÙCH NHIEÄM

1. Quaûn lyù phaân quyeàn

a. Khaùi nieäm
 QLPQ laø söï phaân caáp ra QÑ cho caùc nhaø QL
caùc caáp thaáp hôn – Ngöôøi QL caùc caáp ñöôc ra
caùc QÑ trong phaïm vi traùch nhieäm cuûa hoï.
b. Caùc daïng phaân quyeàn

3
 PQ theo chöùc naêng KD

 Moät caù nhaân ñöôïc giao TN QL toaøn boä HÑ SX

hoaëc TT hoaëc TC …

Toång
Giaùm ñoác

GÑ BP GÑ BP GÑ BP
Tieâu thuï Saûn xuaát Taøi chính
4
 PQ theo saûn phaåm, dòch vuï

 Moät caù nhaân ñöôïc giao TN QL toaøn boä HÑ SX,

TT moät SP, dòch vuï
Toång
Giaùm ñoác

Giaùm ñoác Giaùm ñoác Giaùm ñoác

Saûn phaåm A Saûn phaåm B Saûn phaåm C

Tröôûng BP Tröôûng BP Tröôûng BP

Tieâu thuï Saûn xuaát Taøi chính
5
 PQ theo phaïm vi ñòa lyù HÑ
• Moät caù nhaân ñöôïc giao TN QL toaøn boä HÑ ôû moät
khu vöïc
Toång
Giaùm ñoác

Giaùm ñoác Giaùm ñoác

Nöôùc ngoaøi Noäi ñòa

Tröôûng Tröôûng
KV Chaâu AÂu KV Mieàn Nam

Tröôûng Tröôûng
KV Chaâu AÙ KV Mieàn Baéc
6
 Phaân quyeàn keát hôïp

 Söû duïng caùc daïng PQ treân trong cuøng moät

DN

7
 c. Ích lôïi cuûa QL phaân quyeàn

 Ngöôøi QL caáp cao giaûm bôùt coâng vieäc ñieàu

haønh ñeå taäp trung cho KH laâu daøi
 Taäp luyeän tröôùc khi QL caáp cao hôn
 Coù TN, ñöôïc ra QÑ neân hoï haøi loøng vaø noã löïc
hoaøn thaønh
 Coù QÑ toát vì ôû ngay caáp phaùt sinh vaán ñeà
 Ñaùnh giaù ñuùng ngöôøi QL caùc caáp

8
 2. Keá toaùn traùch nhieäm

 Söï PQ  cô caáu toå chöùc phöùc taïp  phaûi bieát

nhöõng ngöôøi QL caùc BP ñaõ thöïc hieän TN nhö
theá naøo
 KTTN laø heä thoáng KT cung caáp TT ño löôøng
HQ cuûa caùc BP - ñaùnh giaù TN ngöôøi QL töøng
BP
 KTTN cung caáp baùo caùo KT ôû caùc caáp QL bao
goàm DT vaø CP maø ngöôøi QL coù theå KS ñöôïc
vaø chòu TN

9
II. TRUNG TAÂM TRAÙCH NHIEÄM

1. Khaùi nieäm
 Trung taâm TN laø 1 ñôn vò tröïc thuoäc, 1
BP hay toaøn boä toå chöùc
2. Caùc trung taâm TN
 Trung taâm CP
 Trung taâm DT
 Trung taâm LN
 Trung taâm ñaàu tö

10
 a. Trung taâm chi phí

 TTCP laø TTTN maø ñaàu vaøo ño löôøng ñöôïc baèng

tieàn, coøn ñaàu ra thì khoâng ño löôøng ñöôïc baèng
tieàn – PX SX, phoøng ban …
 Trung taâm ñieàu khieån CP
 Ñaùnh giaù HQHÑ baèng möùc CP tieâu hao

11
 a. Trung taâm chi phí

 TTCP phí thöôøng coù 2 loaïi:

 TTCP ñònh möùc: Ngöôøi QL chòu TN veà CP tieâu
hao, hieäu quaû SX– PXSX
 TTCP döï toaùn: Ngöôøi QL chòu TN veà CP tieâu
hao vôùi hieäu quaû CV – Phoøng, ban…

12
 b. Trung taâm doanh thu

 TTDT laø TTTN ñaàu ra ño löôøng ñöôïc baèng

tieàn, coøn ñaàu vaøo thì khoâng ño löôøng ñöôïc baèng
tieàn
 Ngöôøi QL QÑ vaø chòu traùch nhieäm GB, SL baùn
… Phoøng baùn haøng (ñoäc laäp)
 TT ñieàu khieån DT
 Ñaùnh giaù HQHÑ baèng DT ñaït ñöôïc vaø CP tieâu
hao ñeå TT

13
 c. Trung taâm lôïi nhuaän

 TTLN laø TTTN maø ñaàu vaøo vaø ñaàu ra ño

löôøng ñöôïc baèng tieàn laø CP vaø DT
 Ngöôøi QL QÑ vaø chòu TN CP, GB, SL baùn –
Cöûa haøng ñoäc laäp, coâng ty
 TT ñieàu khieån CP vaø DT
 Ñaùnh giaù HQHÑ baèng möùc LN (boä phaän)

14
 d. Trung taâm ñaàu tö

 TTÑT laø TTTN maø ñaàu vaøo, ñaàu ra vaø löôïng

ñaàu tö ño löôøng ñöôïc baèng tieàn
 Ngöôøi QL QÑ vaø chòu TN veà LN vaø mua saém
TS cho KD – Cty, toång Cty
 TT ñieàu khieån CP, DT vaø voán ñaàu tö
 Ñaùnh giaù HQHÑ baèng so saùnh giöõa LN vaø voán
ñaàu tö
 TTÑT ño löôøng HQ caùc BP vaø toång theå

15
 III. ÑAÙNH GIAÙ CAÙC TT TN

1. Ñaùnh giaù TTCP:

 TTCP ñònh möùc:
So saùnh CP thöïc teá - CP ñònh möùc:
Phaân tích BĐ CP. (Nhöng chæ tính
ñeán nhöõng CP kieåm soaùt ñöôïc)
 TTCP döï toaùn:
So saùnh CP thöïc teá - CP döï toaùn vaø
keát quaû coâng vieäc

16
 Ñaùnh giaù TTCP ñònh möùc

Döï DT ñieàu Bieán

Thöïc teá
toaùn chænh ñoäng
(1) (2) (3) (4) (4) - (3)
CPNVLTT
CPNCTT
CPSXC
COÄNG

17
 2. Ñaùnh giaù TTDT

 So saùnh DT thöïc teá - DT döï toaùn: Phaân tích

BĐ DT
 So saùnh CP thöïc teá - CP döï toaùn vaø keát quaû
TT

18
 Baùo caùo hieäu quaû quaûn lyù cuûa TTDT

DT
Döï toaùn Thöïc teá Bieán ñoäng
ñieàu chænh
SP
SL GB SL GB DT
SL GB DT DT SL GB +
tteá DT tteá tteá tteá
(7) (10)
(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) – –
(4) (7)

A
B
Coäng

19
 3. Ñaùnh giaù TTLN

 So saùnh LN thöïc teá - LN döï toaùn

Phaân tích bieán ñoäng LN

20
 Baùo caùo hieäu quaû quaûn lyù cuûa TTLN

Döï DT ñieàu Bieán

Thöïc teá
toaùn chænh ñoäng
(1) (2) (3) (4) (4) - (3)

SL SP tieâu thuï
Doanh thu
Bieán phí
SDÑP
ÑP boä phaän
Soá dö (LN) BP
21
 4. Ñaùnh giaù TTÑT

 So saùnh LN thöïc teá – VĐT:

Xem xeùt LN BP ñoù taïo ra coù töông xöùng
vôùi VĐT khoâng
 Chæ tieâu ñaùnh giaù:
- Tyû leä hoaøn voán ñaàu tö (ROI)
- Lôïi nhuaän coøn laïi (RI)

22
 a. Tyû leä hoaøn voán ñaàu tö (ROI)
• Sô ñoà caáu truùc
BP SPTT DT
LN
– =
(ebit)
ÑP SX CP HÑ Tyû suaát LN
: =
treân DT
ÑP BHQL DT * = ROI
TS Soá laàn
: =
NGAÉN HAÏN quay
TSHÑ voøng voán
bình
quaân
TS
DAØI HAÏN
23
 Tyû leä hoaøn voán ñaàu tö (tt)

Tyû suaát LN
= 100%
LN / DT DT

Soá laàn quay DT

=
voøng voán TSHÑbq

LN DT
ROI = * 100%
DT TSHÑbq
24
 Tyû leä hoaøn voán ñaàu tö (tt)

 LN ñeå tính ROI:

LN tröôùc thueá vaø laõi tieàn vay (ebit)
 TSHÑbq: (voán HÑ bình quaân, TS ñöôïc ĐT)
Tính bình quaân soá hoïc

25
 Tyû leä hoaøn voán ñaàu tö (tt)

 Xaùc ñònh TSHÑbq:

Toång TS (tröø taøi saûn thueâ, ñaàu tö TC ngaén haïn vaø
DH)
 TS chöa söû duïng coù tính vaøo VHÑ?
 Khoâng tính: Vì khoâng taïo LN (thöôøng ñöôïc SD)
 Tính: PẢ ñuùng HQ VHÑ, loaïi boû TS khoâng mang
laïi HQ ñeå tieát kieäm voán
 TS thueâ khoâng tính vaøo VHÑ

26
 Tyû leä hoaøn voán ñaàu tö (tt)

 Giaù trò TSCÑ tính trong VHÑbq:

 Söû duïng GTCL: thöôøng söû duïng
- Phuø hôïp giaù trò TSCÑ treân baûng CÑKT
- Phuø hôïp vôùi tính LN vì khaáu hao ñaõ tính vaøo CP
 Söû duïng NG vì söû duïng GTCL thì:
- ROI taêng daàn töï nhieân
- Khoâng khuyeán khích ñoåi môùi TS vì ñoåi môùi TS thì
ROI giaûm

27
 Tyû leä hoaøn voán ñaàu tö (tt)
 Öu ñieåm cuûa ROI:
 Ñoàng nhaát vôùi phaân tích tyû leä sinh lôøi
 Soá ño töông ñoái neân so saùnh ñöôïc giöõa caùc TT coù qui
moâ, tính chaát HÑ khaùc nhau
 Khuyeán khích mua, duy trì TS taïo LN cao, loaïi boû TS
khoâng taïo möùc LN caàn thieát
 Haïn cheá cuûa ROI:
 Phöùc taïp trong xaùc ñònh caùc phaàn töû tính ROI
 Thu heïp HÑ ñeå giaûm TS nhaèm taêng ROI
 Boû cô hoäi ñaàu tö coù lôïi khaùc vì sôï ROI giaûm
28
 Tyû leä hoaøn voán ñaàu tö (tt)

 Bieän phaùp taêng ROI:

 Taêng DT
 Giaûm CP
 Giaûm voán HÑ

29
 b. Lôïi nhuaän coøn laïi (RI)

 RI laø khoaûn cheânh leäch giöõa LN trước thuế vaø

laõi vay ñaït ñöôïc cuûa TT vaø CP voán HÑ (möùc
hoaøn voán toái thieåu)

30
 Lôïi nhuaän coøn laïi (tt)
 Ví duï: Taøi lieäu cuûa TT ĐT ñöôïc ñaùnh giaù baèng chæ
tieâu ROI vaø RI:

ROI RI
VHÑbq 100.000 100.000
LN tröùôc thueá vaø laõi vay 20.000 20.000
ROI 20%
Chi phí VHÑ (15%) 15.000
RI 5.000

• RI caøng lôùn thì ngöôøi QL ñöôïc ñaùnh giaù cao

31
 Lôïi nhuaän coøn laïi (tt)

 Öu ñieåm cuûa RI:

 Ñoàng nhaát lôïi ích Cty vaø BP
 Thuùc ñaåy thöïc hieän nhieàu cô hoäi ĐT môùi
 Ñònh ROI toái thieåu thích hôïp töøng BP, töøng
thôøi kyø
 Haïn cheá thu heïp HÑ ñeå giaûm TS nhaèm taêng
ROI

32
 Lôïi nhuaän coøn laïi (tt)

 Ví duï: Taøi lieäu cuûa moät TTTN A

Hieän taïi Cô hoäi môùi Toång coäng

VHÑbq 100.000 25.000 125.000
EBIT 20.000 4.500 24.500
ROI 20% 18% 19,6%

 ROI toång coäng giaûm neân ngöôøi QL khoâng daùm

ñaàu tö cô hoäi môùi

33
 Lôïi nhuaän coøn laïi (tt)

 Ví duï: Taøi lieäu cuûa moät TTTN A

Hieän taïi Cô hoäi môùi Toång coäng

VHÑbq 100.000 25.000 125.000
EBIT 20.000 4.500 24.500
CPVHÑ (15%) 15.000 3.750 18.750
RI 5.000 750 5.750

RI taêng neân ngöôøi QL daùm ñaàu tö cô hoäi môùi

34
 Lôïi nhuaän coøn laïi (tt)

 Haïn cheá cuûa RI:

Khoâng so saùnh ñöôïc giöõa caùc TT coù qui moâ
khaùc nhau

35
 Lôïi nhuaän coøn laïi (tt)
• VD: Taøi lieäu cuûa hai TTTN A vaø B
TTTN A TTTN B
VHÑbq 1.000.000 250.000
EBIT 120.000 40.000
Chi phí VHÑ (10%) 100.000 25.000
RI 20.000 15.000

TT A coù RI lôùn hôn TT B do voán HÑ nhieàu chöù

khoâng phaûi do QL toát hôn

36
 IV. XAÙC ÑÒNH GIAÙ CHUYEÅN GIAO

1. Khaùi nieäm
 Giaù CG laø giaù trao ñoåi SP cuûa moät TT LN vôùi
caùc TT TN khaùc
 Giaù CG coù aûnh höôûng ñeán DT, CP vaø LN cuûa
caùc TT
2. Xaùc ñònh giaù CG
a. Muïc ñích:
 QÑ ñuùng laø neân CG SP trong noäi boä hay mua
beân ngoaøi ñeå ñaït muïc tieâu chung cuûa Cty vaø söï
phoái hôïp HÑ cuûa caùc BP
37
 XAÙC ÑÒNH GIAÙ CHUYEÅN GIAO (tt)

b. PP xaùc ñònh giaù CG:

 Giaù CG xaùc ñònh theo CP
 Giaù CG xaùc ñònh theo giaù thò tröôøng
 Giaù CG xaùc ñònh theo thöông löôïng

38
 Giaù CG xaùc ñònh theo CP

 Giaù CG laø toaøn boä CPSX, CG vaø QL (BP, ÑP)

 Haïn cheá:
- Khoâng khuyeán khích TT giao tieát kieäm CP
- Aûnh höôûng CP, LN cuûa TT nhaän
- Coù theå aûnh höôûng LN chung toaøn Cty

39
 Giaù CG xaùc ñònh theo CP (tt)

 Do ñoù giaù CG thöôøng ñöôïc tính :

Giaù CG = BP + SDÑP bò thieät (do khoâng baùn ra
ngoaøi)
 Giaù CG naøy coøn ñöôïc goïi laø giaù CG toái thieåu
 SDÑP moät SP bò thieät coøn ñöôïc goïi laø CP cô hoäi

40
 Giaù CG xaùc ñònh theo CP (tt)

 Nhöng giaù CG toái thieåu tuøy töøng tröôøng hôïp:

 SL CG coù giaûm nhieàu hay ít soá SP ñang baùn, seõ
coù möùc coäng theâm phaàn SDÑP bò thieät khaùc
nhau, hoaëc
 Khoâng coäng theâm khi taän duïng naêng löïc nhaøn
roãi

41
 Giaù CG xaùc ñònh theo giaù thò tröôøng

 Giaù CG laø GB ra thò tröôøng

 Öu ñieåm:
- Phaûn aûnh ñuùng CP, LN cuûa töøng TT
- Quyeát ñònh ñuùng laø mua hay CG
- Taïo söï caïnh tranh giöõa caùc TT

42
 Giaù CG xaùc ñònh theo thöông löôïng

 Giaù CG laø GB ra thò tröôøng, nhöng coù tính

nhöõng tình huoáng nhö naêng löïc coøn nhaøn roãi,
CPBH khoâng coù…
 Giaù CG do caùc TT thöông löôïng (tröôøng hôïp
khoâng coù GB treân thò tröôøng)
 Öu ñieåm:
- Giaù CG hôïp lyù
- Thuùc ñaåy höôùng tôùi muïc tieâu chung

43
 V. BAÙO CAÙO BOÄ PHAÄN

1. Khaùi nieäm
 BP laø moät phaàn hoaëc moät HÑ cuûa toå chöùc,
nhö xöôûng SX, daây chuyeàn SX, cöûa haøng, SP…
 BC BP laø baùo caùo phaûn aûnh KQHÑ cuûa moät
BP
 BC BP duøng ñeå ñaùnh giaù HQHÑ cuûa töøng BP

44
 BAÙO CAÙO BOÄ PHAÄN (tt)

2. Baùo caùo BP
 BCBP coù theå ñöôïc laäp cho moät HÑ ôû caùc möùc
ñoä khaùc nhau
 BC theo kieåu SDĐP

45
 BAÙO CAÙO BOÄ PHAÄN (tt)

 Laäp BCBP phaûi chuù yù phaàn ÑP:

 ÑP boä phaän (ÑP tröïc tieáp): ÑP gaén lieàn töøng
BP vaø PS khi BP ñoù toàn taïi, laø CP KS ñöôïc
hoaëc khoâng KS ñöôïc cuûa ngöôøi QL BP, nhö
CP CCDC, CPQC, CP KHTSCÑ cuûa töøng
BP…
 Ñeå ñaùnh giaù TN QL khi laäp BCBP, ÑP bộ
phận caàn phaûi taùch rieâng ÑP bộ phận KS ñöôïc
vaø khoâng KS ñöôïc cuûa nhaø QT BP
46
 BAÙO CAÙO BOÄ PHAÄN (tt)

 ÑP chung (ÑP giaùn tieáp): ÑP khoâng gaén lieàn

baát kyø BP naøo
 CP khoâng KS ñöôïc cuûa ngöôøi QLBP
 Nhö CPQC chung cho nhieàu BP, TL ngöôøi QL
caáp cao…
 ÑP chung thöôøng khoâng PB cho caùc BP
 ÑP bộ phận coù theå trôû thaønh ÑP chung cuûa
nhöõng BP nhoû hôn
47
 BAÙO CAÙO BOÄ PHAÄN (tt)
• Baùo caùo BP theo phaân xöôûng
Boä phaän
Coâng ty
PX 1 PX 2
Doanh thu 500.000 300.000 200.000
Bieán phí 230.000 150.000 80.000
Soá dö ñaûm phí 270.000 150.000 120.000
Ñònh phí boä phaän 170.000 90.000 80.000
Soá dö boä phaän 100.000 60.000 40.000
Ñònh phí chung 25.000
Lôïi nhuaän 75.000

48
 BAÙO CAÙO BOÄ PHAÄN (tt)
Baùo caùo BP theo chuyeàn SX cuûa PX 2
Boä phaän
PX2
Chuyeàn A Chuyeàn B
DT 200.000 75.000 125.000
BP 80.000 25.000 55.000
SDĐP 120.000 50.000 70.000
ÑP BP KS ñöôïc 50.000 18.000 32.000
Soá dö BP KS ñöôïc 70.000 32.000 38.000
ÑP BP khoâng KS ñöôïc 20.000 8.000 12.000
Soá dö BP 50.000 24.000 26.000
Ñònh phí chung 10.000
Lôïi nhuaän 40.000 49
 BAÙO CAÙO BOÄ PHAÄN (tt)
Baùo caùo BP theo SP
Toång SP A SP B
coäng Soá tieàn Tyû leä Soá tieàn Tyû leä
DT 80.000 30.000 100% 50.000 100%
BP 34.000 9.000 30% 25.000 50%
SDÑP 46.000 21.000 70% 25.000 50%
ÑPBP 25.000 15.000 10.000
SDBP 21.000 6.000 20% 15.000 30%
ÑPC 15.000
LN 6.000
50
 BAÙO CAÙO BOÄ PHAÄN (tt)

 Ñaùnh giaù hieäu quaû HÑ cuûa BP:

Soá lieäu BCBP nhaø QT coù theå ñaùnh giaù ñöôïc
khaû naêng sinh lôøi ngaén haïn vaø daøi haïn ñeå QÑ
KD:
 SDÑP, Tyû leä SDÑP cuûa BP laø caên cöù cho
nhöõng QÑ coù tính ngaén haïn
 SDBP, tyû leä SDBP laø caên cöù cho nhöõng QÑ coù
tính laâu daøi

51
 BAÙO CAÙO BOÄ PHAÄN (tt)

 Ñaùnh giaù TN nhaø QT boä phaän:

SDBP KS ñöôïc laø tieâu chuaån ñaùnh giaù TN nhaø

QT BP
Moät BP khoâng buø ñaép ÑPKS ñöôïc (SDBP KS
ñöôïc < 0) thì khoâng theå coù söï quaûn trò toát ñöôïc

HEÁT

52