Ikalawang Markahan

ARALIN 5
ANG EKO-PANITIKAN SA EKOKRITISISMO

Pangkalahatang Ideya:
Mabigyang kahulugan ang alamat at pabula, at masuri ito batay sa
kaugnayan nito sa kalikasan at makapagsagawa ng iba’t ibang aktibidad na may
kaugnayan sa nasuring eko-alamat at eko-pabula.

Mga Layunin:
Sa pamamagitan ng talakay sa bahagi ng modyul na ito, ang mga
istudyante ay inaasahang:
1. Mabigyang kahulugan ang alamat at pabula;
2. Masuri ang mga alamat at pabula na may kaugnayan sa kalikasan; at
3. Makapagsagawa ng iba’t ibang aktibidad na may kaugnayan sa eko-
alamat at eko-pabula.

Mga Kagamitan:
• Na-download na Modyul
• Mga ilang kuwento sa Eko-Alamat at Eko-Pabula
• Gadget (Selpon, Laptop, Tablet—LOAD)
• Papel, ballpen, Lapis, Pangkulay
• Aplikasyong Pang-edukasyon (Google(Drive,meet,Moodle(LMS),
Facebook(Fbgroup), Messenger(GroupChat), Youtube
• Institusyonal na E-mail (personal)

Itinakdang Oras: 3 oras

Aralin sa Pagkatuto:

Tinatawag na eko-panitikan ang mga tekstong pampanitikan na

tumatalakay ng kalikasan at kapaligiran. Hindi man lantad ang diskusyon ng isang
akda tungkol ditto, subalit taglay naman sa mga ito ang metapora o talinghaga
para sa kalikasan o kapaligiran. Sa implikasyon ni Rigby (2020) mula sa kanyang
pagsusuri sa akda ni (Wordsworth, ang eko-panitikan ay greening o pagbeberde
ng marami at iba-ibang mga lugar na ating tinitirhan (p.172) pinalawig ang ideyang
ito ni Dobie (2012) nang sinabi niyang ang ekokritisismo ay eko-panitikang
naglalahad sa kaugnayan ng akda at kalikasan bilang paraan ng pagbabago sa
kamalayan ng mga mambabasa sa mundo ng hindi mga tao (nohuman world) at
kanyang responsibilidad ditto (p. 344) Hindi lamang ito malikhaing pagpapahayag
bagkus ito ay malikhain at taglay ang mapanuring katangian ng tungkulin ng tao
at iba pang nilalang sa kalikasan at kapaligiran,

Ang Eko-Alamat
Ang alamat ay nagpapahayag ng kasaysayan ng mga tao. Ang mga daigdig
na ginagalawan ng mga tao sa kasalukuyan ay ang tagpuan ng mga alamat. Ito
ay nagaganap sa isang tiyak na lugar at nakapag-uugnay sa nakaraan at sa
kasalukuyan (Semorlan et al. 2014). Ito ay maaaring nagpapasalin-salin sa iba’t
ibang bibig mula sa isang henerasyon tungo sa susunod pang henerasyon.
Ang alamat ay maituturing ding mga salaysay ng mga pangyayaring
kahanga-hanga na nagpasalin-salin lamang mula sa mga naunang henerasyon at
pinaniniwalaang sa kadahilanang may pinagbabatayang kasaysayan (Webster,
(1969). Ang diwa nito ay itinuturing na makasaysayan sapagkat ito ay nauukol sa
isang bagay, pook, at mga pangyayaring nagtataglay ng kabuuhang historikal. Ang
pinakalayunin naman nito ayon kay Lydia Fer Gonzales (1982), ay upang
magunita ang mga pangyayaring may kinalaman sa mga panahong lumipas. Ang
alamat ay nagaganap sa isang tiyak na lugar at pinag-uugnay nito ang nakaraan
at kasalukuyan.
Salaysay ito tungkol sa pinagmulan ng isang bagay, lugar, at tao. Taglay
ng salaysay na ito ang paglalarawan tungkol sa pagbuo ng bagay, lugar at tao
kaya nagpapaliwanag ito sa mga salik at sangkap tungkol sa pinagmulan. Ito ay
ginagamit ng mga ninuno upang ipaliwanag at talakayin ang mga likas-mundo na
nasa kanilang palibot.
Sa panitikang ito, inaabot nito ang isip ng mga mambabasa sa mga alamat
na mayroon ang isang pangkat na iniuugnay sa usapin o isyung pangkalikan.
PAGSASANAY 1
Talon ng Motong
Mula sa pananaliksik ni Fe Bermiso

Sa lugar na kung tawagin ay Mangbagungon may mag-asawang nakatira

Isang araw habang ang asawa ay naglalaba sa may ilog nagdala ang bana ng
kanilang pananghalian. Nang madaan siya sa may yumbiyahan (lumbiya) ay may
nakita siyang isang unggoy na maputi at putol ang buntot. Natawa raw siya roon
at tinawag ang kanyang asawa at sinabing "tignan mo”, nagtawanan silang dalawa
nang sobra. Di nila alam na ang unggoy na kanilang pinagtatawanan ay
pagmamay-ari pala ng di pangkaraniwang nilalang. Kumidlat at tinamaan silang
dalawa at naging mga bato. Bato na kasing laki ng mga amotong (malalaking tao)
na namagitan sa dulo ng ilog na pinaglabhan ng mag-asawa. Mula noon ay
tinawag ang lugar na iyon na sapa ng mga amotong. Hanggang sa tumagal ay
naging Motong.
PAGSASANAY 2
Tudow
Fe Bermiso

Malaking tao, malakas, at matapang. Isang taong matulungin sa kapwa.

Siya si Tudow. Kilala sa La Paz na tagapagtanggol ng kanilang lugar laban sa mga
taong gustong agawin ang kanilang lupain. Isang araw, may mga tao na mula
Davao (unknown people from Davao) na nagyayang makipagtunggali kay Tudow
para kapag siya ay natalo nila ay makukuha na nila ang La Paz
(riangangahulugang kapayapaan). Nang malaman ni Tudow ang mga pinaplano
ng mga taong iyon ay nagmadali siyang sumakay ng kanyang gakit (raft of balsa)
na kasing lapad ng Adgawan River at hinarang ang mga taong iyon na papunta pa
lamang sa La Paz. Pinaghahampas niya ang mga taong iyon gamit ang kanyang
tungkod na kasintaas ng puno ng niyog at natalo niya ang mga ito. Mula noon wala
na talagang mga tao na nagbalak agawin ang lupain nina Tudow.
PAGSASANAY 3

Ang Alamat ng Chocolate Hills ng Bohol

Mula sa pananaliksik ni Fe Bermiso

Noong unang panahon, sa probinsiya ng Bohol, isa sa mga pulo sa

Kabisayaan, may lupang malawak subalit ito ay napakatuyot. Makikita mong biyak-
biyak ang lupain kapag tag-init. Talagang pagpapawisan ka Lapag napadaan ka
sa lugar. Subalit kapag tag-ulan, ito ay maputik at siguradong mababaon ang iyong
mga pas kapag ikaw ay nakavapak Ngunit kung panahon ng taniman ay
maaliwalas ang kapaligiran sa kulay ng berdeng tanawing pook Ayon sa
matatanda roon, dumating ang isang araw, sa magkabilang dulo ng isla ang
dalawang higante sa magkabilang bahagi. Ang isa ay nagmula sa bahaging Timog
at ang isa naman ay sa Hilaga. Ang mga naninirahan doon ay nangangamba na
baka magkita ang dalawa. Kaya't nilisan pansamantala ng tagaroon ang lugar 5a
di-inaasahang pangyayari nagkita nga ang dalawang higante "Anong ginagawa
mo sa aking nasasakupan! Ito'y aking pag-aari at umalis ka na galit na sinabi ni
Higanteng mula sa Timog. Maghanap ka ng lugar na iyong aangkinin "Abal Ako
yata ang nauna rito at ito'y pag-aari ko na!" sagot ding galit ng higante mula sa
Hilaga "kaw dapat ang umalis!" "Hindi maaan ito! Ito ay pag-aar ko!" sabay padyak
ng Higante mula sa Timog at nayanig ang lugar na parang lumilindol Lalong hindi
maaari!” mas malakas ang padyak ng Higante mula sa Hilaga Noong panahong
iyon, ay katatapos pa lamang ang tag-ulan at maputik sa kinatatayuan nila Ginawa
ng isang higante ay bumilog ng putik at binato sa isa Subalit gumanti rin ang isa
at humulma rin ng isang bilog na putik at siya ring binato sa kalaban. Walang tigil
na batuhan ng binilog na putik. Hanggang ang dalawa ay hingalin, naubusan ng
lakas at nawalan ng hininga. Tumumba ang dalawang higante na wala ng buhay..
Pagkatapos ng pangyayari, nagsibalikan ang naninirahan doon at bumungad sa
paningin ng mga tao ang mga mala-higanteng bolang putik na siyang ginamit ng
mga higante sa pagbabatuhan. Namuhay silang mapayapa at masagana dahil sa
bulubunduking ginawa ng mga higante na kulay tsokolate Napakinabangan nila
ang mga iyon nataniman. Ito ang pinagmulan ng Chocolate Hills ng lalawigan ng
Bohol.
PAGSASANAY 4
Ang Paglikha
(Alamat ng Ifugao)

Sa simula, nilikha ni Kabunian ang mundo ngunit kanya ring sinira ito at ang
mga tao dahil sa labis nilang pagkamakasalanan. Samantalang si Montalog ang
diyos na nagtuturo ng lahat ng kaugalian at paniniwala ng mga Ifugao ay nakapag-
asawa kay Montinig isang diyosa sa kanilang pagsasama ay isinilang sina Bugan
at Wigan na may taglay na pambihirang kapangyarihan Hindi lamang ordinaryong
kapangyarihan kundi higit pa rito dahil ginagabayan sila ng mga diyos at diyosa.
Si Montalog ay nasa langit Dumungaw siya sa lupa at nakita niya na ang
dalawang anak ay hubad. Kaya inihulog niya ang mga tanim at ibang mga
punongkahoy na naging mga hibla, Sinabihan niya sina Sugan at Wigan na
kukunin ang mga hibla at habiln upang maging damit isang bahag (G-string) ang
kay Wigan at tapis naman para kay Bugan. Sa simula, si Bugan ay humabi ng tela
na wala man lamang disenyo. Subalit may nakita siyang magagandang kulay at
disenyo mula sa kanyang panaginip kaya humabi siya ng bago na may disenyo at
kulay ito ngayon ang mga damit ng mga babae sa Ifugao.
Samantala, si Wigan naman ay abala sa paghahanda sa kaingin upang
gawing taniman ng palay. Pumili siya ng mga bato na maayos upang maging tukod
sa gagawin niyang hagdang-lupa (terraces). Masaya silang nagsama at hanggang
nagkaroon sila ng una nilang supling.
Isang araw habang pinapasuso ni Bugan ang kanyang anak ay naitapon
nito ang kanyang gatas sa lupa Nang biglang may tumubo sa natapunan ng gatas
isang magandang halaman na may masarap na bunga. Tinikman at kinain ni
Wigan ang bunga ng halaman dala ang paniniwalang ito ay bunga ng gatas ni
Bugan Ang halaman na tinutukoy ay ang palay at ito ang kauna-unahang palay.
Pagkatapos ng maraming taon, si Lidum (Lichum) isang makapangyarihang
nilalang ay dumungaw rin sa mundo, Naghanap siya ng mapagpahingahan na
lugar at napili niyang mamalagi sa tuktok ng bundok. Habang hinahagod ng tingin
ang mundo nakita niya si Wigan na abalang naghahanda ng taniman ng mga
palay.
Habang pinagmamasdan ni Lidum si Wigan, nasabi niya, "O si Wigan ay
naghahanda na naman ng isa pang taniman ng palay pagkatapos niyang
mabigkas ito biglang nakaramdam si Wigan ng pagod at pangamba at dali-dali
itong umuwi sa bahay. Tinawag niya si Hinumbian at buong pagtatakang itinanong
kung bakit na lamang siya naging balisa at pagod ang katawan pagkatapos
magbungkal ng lupa at magtanim ng palay? Ang sabi ni Hinumbian, "Mas
makabubuting hanapin mo ang isa pang diyos na makapagsasabi kung bakit ka
nagkaganyan."
Pinuntahan naman niya si Kabunian at itinanong kung bakit na lamang siya
nakaramdam ng pagod pagkatapos ng pagtatanim ng palay "Ikokonsulta ko ang
iyong katanungan sa taong magbubukid (hand man)" ang sagot ni Kabunian sa
kanya. At natuklasan ni Kabunian na si Lidum pala ang nakaaalam ng
nararamdaman ni Wigan.
"Nakita ka ni Lidum", ang pagpapatuloy nito "at ayon kay Lidum lagi ka
niyang nakikitang nagsasaka sa iyong palayan, lagi kang nagtatanim at nag-aani
subalit wala kang isa man lang na ginawang paghahandog sa amin na iyong mga
diyos Ang paliwanag nito sa kanya Kaya inutusan ni Kabunian si Hinumbian upang
bumaba sa lupa at sabihan si Wigan na mag-aalay ng sakripisyo para sa kanyang
mga diyos
PAGSASANAY 5

Kay Bai and Bong Bai

Kay Bai and Bong Bai were neighbors. One day, Kay Bai washed her kumot
and albong in the river. All of a sudden. Her clothes were washed down river by
the heavy current. She went after them by following the course of the riverbank.
They were her only clothes. Soon she found her clothes hanging on the fence of
Lamsungfu.
"Fiu flabi, Ye Bong". Kay Bai greeted the woman. At this time the sun had
already passed the zenith and Kay Bai was hungry.
"I think you are hungry,"Lamsungfu said. "Come and eat some of my boiled
camotes."
"No, thank you. The sun will hide behind the mountains very soon and my
house is very far. I just came to get my "albong" and "kumot" which were washed
away by the flood. They are on your fence, replied Kay Bai
Lamsungfu said, "Get your clothes now and hurry. When you pass that tree,
at the same time pointing to a betel palm in her yard, pick the young nuts and take
them with you."
She tucked her clothes under her arm and held the betel nuts in her palms.
Just as the sun was about to hide behind the mountains, she noticed that a
handsome young man was following her. She walked faster. Suddenly she
became afraid.
But the man was very kind. "Lamsungfu told me to bring you home. It is not
safe to walk alone."
"Why chosen to accompany me?"said Kay Bai.
"Because you picked the young nuts," replied the man.
So Kay Bai and the young, handsome man reached the house. Seeing that
she was alone in her house, the young man married Kay Bai the following day.
Bong Bai learned how Kay Bai got a handsome husband. She promised to
see Lamsungfu.
In the next morning, Bong Bai went to the river and washed her "kumot" and
"albong". She got angry because the flood did not come at once. She uttered
words. Suddenly there was a lightning and thunder. The clouds became very dark
and it started to rain. She was happy because the flood came at last. But the flood
did not wash her clothes away. So she took a very long stick and pushed her
clothes downriver. She succeeded in hitching them to Lamsungfu's fence.
 She went to Lamsungfu's yard and demanded that she be allowed to see
the woman. She did not know that she was already talking to Lamsungfu herself.
"What can I do for you?" Lamsungfu asked.
"I'm very hungry. I smell roasted meat. Can I come in and eat,"
The sun was beginning to set when Bong Bai finished eating. She forgot all
about her clothes.
"Please send somebody to accompany me home. It's getting dark and I'm
afraid," Bong Bai finally said. She did not even thank Lamsungfu for the roasted
meat.
"Somebody will join you when you get to the forest. Be sure to get some
nuts from that tree. It was the same tree from which Kay Bai picked the young nuts.
It was already very dark when Bong Bai reached the tree so she was not
ableto choose the kind of nuts she killed. She just filled her hands with the nuts.
She continued her journey. Then she heard somebody's footsteps behind her. She
was thrilled. She walked very slowly so the one following her could catch up.
When she looked back, she saw a very old man who was bent because of
his age.
"Why are you here, Old man? It's late and you should be in your house."
"I followed you because I am to become your husband. The old nuts mean
you want me for a husband."
Bong Bai had to marry the old man. If Kay Bai lived happily, Bong Bai lived
miserably.
PAGSASANAY 6
Ang Alamat ng Matubig na Bahagi ng Agusan

Noong unang panahon, ang lupain ng Mindanao ay napakalawak na

kapatagan. Isang araw, may naganap na isang napalakas na lindol na yumanig sa
buong lugar.
Pagkatapos nito, isang napakalakas na baha naman ang naganap na
siyang umanod sa maraming kabahayan at pagguho ng lupa na siyang dahilan
kung bakit may mga lugar na tumaas dahil sa naipong putik na dala ng baha.
Patuloy na umaagos ang tubig mula sa kabundukan na ngayo'y kilala sa
tawag na kawing kawing na mga bundok Magdiwata (Magdiwata Mountain
Ranges) sa dakong Silangan. Sa kanluran naman ang kawing-kawing na mga
bundok ng Panomboyan. Sa lambak na nasa pagitan ng dalawang kawing ng mga
bundok umaagos ang ilog na humahati sa lambak Agusan sa dalawang bahagi.
Sa isang sulok ng lambak Agusan may isang bahagi na hindi na nawalan
ng tubig pagkatapos ng lindol at baha. Pinaniniwalaan na ang pagguho ng lupa at
ang pagkaanod nito sa lugar na may lawa ang dahilan kung bakit nawala ang mga
ito at napalitan ng pormasyon ng matubig na lugar o marsh land.
Sa ngayon ang lugar na ito ay sumasakop sa walong munisipalidad gaya
ng San Francisco, Rosario, Bunawan, Sta. Josefa, Veruela, Loreto, Lapaz at
Talacogon.
PAGSASANAY 7
Pinagmulan ng Talacogon

Sa kagubatan ng Agusan may naninirahan na isang datu, ito'y

nagngangalang Datu Mentake-e. Siya ay may anak na lalaking pinangalanang
Tagakupan.
Isang araw, humingi ng pahintulot si Tagakupan sa kanyang ama na siya'y
papanaog sa kapatagan para sa isang paglalakbay.
Sa paglalakbay ni Tagakupan, habang nakasakay sa kanyang bangka ay
may nakita siyang isang napakagandang dilag na nagtatampisaw sa ilog kasama
ng iba pang kababaihan. Nang makita ng mga ito ang binata, agad silang tumakbo
palayo.
Dahil sa nahulog ang puso ng binata sa unang pagkakakita pa lang sa
dalaga ay hindi na nagdalawang isip at agad na sumunod sa mga ito. Ngunit hindi
naging madali ang mga sumunod na pangyayari, may mga kalalakihang
nagtangkang siya'y pigilin at doon ay nagpambuno ang mga ito. Ngunit dahil sa
angking katapangan at kabihasaan sa pakikipaglaban ay nagapi ni Tagakupan
ang mga humarang at sa wakas ay nakarating sa kinaroroonan ng dalaga. Anak
pala ito ng datung namumuno roon, si Datu Tumalik. Nagulat ang hari dahil wala
pang sinumang pangahas na nakarating doon. Kinausap niya ito at tinanong kung
ano ang sadya. Napag-alaman ng datu na ito pala'y anak din ng isa ring datu at
ang sadya ay ang kanyang anak, si Labnigan. Dahil sa katapangan at kagalingan
sa pakikipaglaban at pagiging anak pa ng isang datu ay hindi na nagdalawang isip
ang ama ng dalagang hindi umayaw sa hangad ng binatang hingin ang kamay ng
anak. Walang ano-ano ay nakasal nga ang dalawa.
Lumipas ang mga araw, buwan at taon. Masayang nanirahan ang mag-
asawa sa itaas ng bundok na malapit sa ilog. Isang araw, isang napakalakas na
tunog ng tambol ang kanilang narinig hudyat ng kalabang paparating. Sa ilog
nakita nila ang isang napakalaking bangka sakay ang mga Kastila. Hindi nagtagal
ay naglaban ang mga ito at dahil sa malakas ang puwersa ng mga puti at dahil na
rin sa makabagong kagamitang pandigma ay natalo ang pangkat ni Tagakupan
kasabay pa nito ang kanyang pagkasawi. Ang buong pangkat ay nasakop at
nabihag ng mga ito maging sina Datu Tumalik at Labnigan,
Hindi matanggap ni Labnigan ang pagkawala ng iniirog kaya't
nagpakamatay ito sa pamamagitan ng pagtarik ng kutsilyo sa kanyang dibdib.
Kinaumagahan, natagpuan ng mga kapangkat ang walang buhay na katawan ni
Labnigan sa mismong bahay nito.
Inilibing ang katawan ni Labnigan sa kanilang mismong lupang tinirhan
gaya ng hiling nito. Sa puntod nito'y maraming tumubong damo na tinatawag na
Cogon. Dahil nga sa maraming tumutubong Cogon sa lugar na iyon tinawag ito ng
mga taong Taga Cogon (Cogonland). Hanggang sa paglipas ng mga taon ito'y
naging "Talacogon".

PABULA
Salaysay o kuwento ito na ang pangunahing tauhan ay mga hayop. Bahagi
ito ng kuwentong-bayan na madalas ay ibinabahagi sa mga bata para aliwin at
magbigay ng aral. Ang mga hayop na pangunahing tauhan ditto ay nagtataglay ng
simbolo sa mga katangian at ugali ng tao. Ayon kina Arrogante, Dizon, Maglagui,
at Fregil (1991), Halimbawa sa mga katangian ng mga hayop na kumakatawan sa
pag-uugali ng mga tao ay ang ahas para sa pagiging taksil; unggoy na
naglalarawan ng isang taong tuso; pagong na nagsasabi tungkol sa pagiging
makupad; pagiging matiyaga naman ang imahe ng kalabaw; palaka para sa taong
mayabang at marami pang iba (p.89)
Sinasabi na ang pangangaral ng pabula sa pamamagitan ng paggamit ng
mga hayop bilang metapora ng katangian ng tao ay paraan upang maiwasan na
makasakit ng damdamin. Ito ay paraan para hindi lumabas na pinagalitan ang
pinagkuwentuhan nito bagkus isang pangangaral lamang. Sa ganitong pananaw,
ang pabula bilang anyo ng eko-panitikan ay magagamit rin bilang tauhan ay
magsisilbing katangian ng kalikasan na magsalita at magpahayag ng mga
angyayari tungkol sa kaugnay sa kalagayan ng kalikasan, kapaligiran, at higit sa
lahat ng ating mundo.
PAGSASANAY 1
Si Ubal at si Baw
(Pabula ng mga Maguindanaon)

Si Ubal at si Baw ay magkaibigan. Isang araw, nagkayayaan silang

manligaw sa mga anak ni Lagia Sulayman.
"Baw, manligaw nga tayo sa mga anak ng Datu ang umpisa ni Ubal.
"Sige mabilis namang pagsang-ayon ni Baw.
“Sa panganay ako at ikaw naman doon sa bunso, ang dugtong ni Ubal
Ganoon nga ang nangyari
Niligawan ni Ubal ang panganay na anak ng Datu samantalang si Baw
naman ay ang bunso Nagkatuluyan sila. Sabay pang ikinasal ang dalawa
Nang sila'y makasal na sinabi ng datu na. "Magtrabaho kayo sa bukid!
Magsaka kayo!" At binigyan sila ng datu ng mga gamit sa pagbubungkal ng lupa.
Maliit na itak lamang ang ibinigay kay Baw, sa pag-aakala ng Datu na hindi
rin naman niya kayang gamitin ang malaking itak Binigyan si Ubal ng malaking itak
dahil matangkad daw siya
Nang sila'y nasa bukid na, matiyagang nilinis ni Baw ang bahaging ibinigay
sa kanya ng datu upang sakahin Si Ubal naman ay walang inatupag kundi
magpalipat-lipat sa mga puno at masaya magtatalon sa mga sanga nito
Lumipas ang pitong araw ng kanilang paglilinis, handa nang sunugin ang
mga damong tuyo. Tinipon lamang sa isang tabi ni Ubal ang mga damong tuyo
ngunit ang kay Baw na naipon ay sinunog niyang talaga upang malinis ang bukid.
Natanaw mula sa palasyo ng Datu ang usok ng sinunog na mga damo. Sabi
ng Datu, Tingnan ninyo si Ubal, masipag talaga, ang kapal ng usok ng kanyang
siga" May paghanga ang pagsasalita ng Datu. "Siguroly malawak na ang nahawan
niyang pinitak para sa pagtatanim pagmamayabang nito
 Nang sila'y dumating mula sa pagsisiga ng damong tuyo, tinanong si Ubal
ng Datu "gaano kalawak ang hinawan mong bukid Ubai?
"Napakalawak Datu,” pagsisinungaling ni Ubal "Kay Baw ay makitid lamang
dahil mabagal siya at bansot pa
Hindi nakapagsalita si Baw dahil pinigil siya ni Ubal Ang tangi lamang
niyang nasabi sa asawa ay, "Okey lang Potil pabayaan na lamang natin siyang
magsalita Hayaan mo at bubukod tayo ng sariling bahay
Nagtayo nga si Ubal ng sariling bahay at bumukod silang mag-asawa. Ilang
araw pa ang lumipas, binigyan sila ng Datu ng mga binhi ng palay. Kaunti lamang
ang ibinigay kay Baw samantalang marami ang kay Ubal.
Lumipas uli ang pitong araw, pinuntahan ng Datu ang kani-kanilang bukid.
Tinanong niya si Ubal, "Kaninong tanim ang mga palay na ito," sabay turo sa mga
tanim ni Baw.
"Akin ho ang mga iyan, Datu' ang sagot ni Ubal "Ang kay Baw ay iyong
maliit pa Pagsisinungaling nito.
Nang dumating na ang panahon ng anihan, iniutos ng datu na dalhin sa
palasyo ang tubali nina Ubal at Baw. Gusto niyang makita kung sino sa dalawa
niyang manugang ang mas maraming ani.
Nagulumihanan si Ubal dahil wala siyang madadala sa palasyo. Samantala,
si Baw ay abalang abala sa paghahakot ng mga palay na kanyang inani.
Ang binhing palay na ibinigay ng datu kay Ubal ay inubos lamang nito sa
halip na itanim sa bukid.
Kaya nga ang nangyariy umuwing walang hawak-hawak na tubali si Ubal
Nang malaman ng datu ang katotohanan, pinatawan niya ng parusang kamatayan
si Ubal Galit na galit siya dahil matagal na pala siyang niloloko ng manugang.
Ang sabi ni Ubal, "Hindi ko naman talaga niloloko ang Datu eh Ano ako,
alipin niya? Magpapakamatay ako sa pagtatrabaho para sa kanya? Hindi ako
gano'n kagago. Kung papatayin niya ako, mabibiyuda ang kanyang anak
nagmamayabang pa ang kanyang tinig
At pinarusahan nga ng kamatayan si Ubal. Naging biyuda nang maaga ang
anak na panganay ng datu.
Bumango ang pangalan ni Baw sa datu Hangang hanga na siya ngayon sa
maliit na si Baw
Isang araw, niyaya ni Baw ang kanyang asawa na maligo sa ilog. Nang
nasa tabing ilog na sila, sinabihan ni Baw ang asawa na maligo bandang timog ng
ilog at siya nama'y lalangoy sa bandang kanluran.
Tumanggi si Potli, "Ayoko, dito ka lang sa tabi ko baka malunod ka
 "Basta't diyan ka lang, hindi ka maaano, mapilit ang tinig ni Baw kaya't
walang nagawa si Potli.
Nang matiyak niyang hindi na siya nakikita ng kanyang asawa, inalis ni Baw
ang kanyang damit. Sa isang iglap ay naging napakasimpatiko niyang prinsipe.
Isang larawan ng matikas, matipuno at matapang na lalaki.
Nagbabalatkayo lamang pala si Baw sapagkat ang tunay niyang pangalan
ay Sumedsing-sa-Alongan. Sinadya niyang ipaanod ang kanyang maliit na damit.
Maya-maya pa'y biglang lumitaw naman ang puting kabayo na napakaganda ang
tikas. Sumakay siya rito.
Sa kabilang dako, sumunod sa agos ng tubig ang ipinaanod na damit ni
Baw. Nahawakan iyon ni Potli at nagsimulang umiyak sa buong pag-aakalang
namatay na ang bana.
"Sabi ko sa iyo'y huwag kang aalis sa aking paningin. Tingnan mo tuloy ang
nangyari, nalunod kang hindi ko nakita," laking pagdaramdam ni Potli.
Humahagulgol siya habang hawak nang mahigpit ang damit ng baña.
Maya-maya pa ay may tumawag sa kanya
"Halika na Potli umuwi na tayo ang himok ng tinig ng makisig na lalaki.
Hindi niya nakilala ang kanyang bana.
"Sino ka at bakit mo ako tinatawag, hindi kita kilala, may pagtataka sa
kanyang tinig habang patuloy ang pag-iyak.
"Sige na, halika na at umuwi na tayo, namimilit ang tinig ni Sumedsing-sa-
Alongan
"Huwag mo akong binabastos lalaki, may asawa ako ang naiinis na sagot
ni Potli
Hindi pa rin tumitinag si Potli sa pampang ng ilog at yakap-yakap ang
kamiseta ni Baw.
Ilang oras pa ang lumipas, sa kapipilit ni Sumedsing-sa-Alongan na umuwi
na ng bahay si Potli ay nahimok din niya ito. Nagpahatid si Potli sa kanilang bahay.
Nang malapit na roon, bumulong si Sumedsing-sa-Alongan at sa isang iglap ay
napalitan ang dampa ng isang magarang palasyo na pawang salamin ang mga
dingding. Lumaon ay natuklasan din ni Potli ang bumabalot na hiwaga sa kanyang
bana na si Baw na ngayo'y isang napakakisig na prinsipe.
Kinabukasan, ang bagong palasyo ang paksa ng mga usap-usapan sa
bayan. Bawat bibig ay humahanga sa napakalaking palasyo. Ang mainit na
balitang ito ay nakarating sa pandinig ng Datu Inutusan kaagad ng Datu na
pukpukin ang agong. Ipinatawag niya ang kanyang mga tauhan upang ipagawa
ang isang maselang bagay. Nang dumating na ang lahat, nag-umpisa siyang
magsalita.
 "Nais kong malaman sa inyo kung sino ang tusong tao na naglakas-loob
magpatayo ng palasyo sa akingnasasakupang lupain nang wala man lamang
pasabi o pahintulot mula sa akin. Kung sino man siya, makikita niya ang kanyang
hinahanap. Mamatay siya. Patayin ninyo! Wala pang lumapastangan sa aking
malatabat dito, mapusok na nag-utos ang Datu.
Noon din ay tinungo ng mga tauhan ng Datu ang palasyo ni Sumedsing-sa-
Alongan. Malayo pa sila ay nakikita na nila ang kanilang itsura mula sa mga
salamin nitong dingding. Bumalik sila sa palasyo at sinabi sa Datu na mahirap
pasukin ang palasyo dahil ang kanilang mga sarili ang nakikita nila sa mga
dingding na salamin.
"Bumalik kayo roon!" utos ng Datu.
Bumalik nga sa palasyong salamin ang mga tauhan ng Datu. Sa
pagkakataong ito ay nakita sila ni Potli kaya't pinapasok sila sa magarang
mansyon.
"Pasok kayo, anyaya ni Potli sa mga tauhan ng kanyang amang Datu.
Bumaba ng mula sa kani-kanilang kabayo ang mga tauhan ng datu at
pumasok sa pambihirang palasyo. Tinanong ni Potli kung ano ang kanilang pakay.
"Nais po lamang malaman ng Datu kung sino ang naglakas-loob na
magpatayo ng palasyong ito na walang pahintulot sa kanya," ang sabi ng pinuno.
"Sabihin ninyo kay ama na ang may-ari ng palasyong ito ay ang dating
hinahamak-hamak niyang si Baw. Sabihin n'yo rin sa kanya na ang tunay na
pangalan ni Batil Baw ay prinsipe Sumedsing-sa Alongan.
Agad nagpaalam ang mga tauhan ng Datu at sinabi nila sa kanya ang lahat
ng sinabi ni Potli. Mabilis na nagbihis ang Datu at dumalaw sa anak. Humingi siya
ng tawad sa maagang paghuhusga sa pagkatao ni Baw.
Mula noon ay hinangaan na ng Datu si Baw at siya ang piniling
tagapagmana ng kanyang trono.
PAGSASANAY 2
Ang Karera nina Pagong at Talangka
(Pabula ng mga Kagayanen)

Isang hapon na maulan, tahimik na naglalakad si Talangka sa paanan ng

mga naglalakihang bato sa gilid ng pampang sa may baybaying-dagat. Masaya
niyang tinalunton ang maliit na batong kanina pa lang pinaglalaruan sa ibabaw ng
mga matutulis na bato sa bahaging yaon. Paakyat-pababa ang kanyang ginagawa.
Lingid sa kanyang kaalaman naroon pala si Pagong na kung tawagin ng kanyang
mga kakilala ay mayabang na pagong. Nagulat si Talangka nang biglang sumigaw
si pagong.
"Hoy! Talangkang payatot! Ano ang ginagawa mo riyan? Kanina pa kita
napapansing paakyat-pababang naglalakad diyan!"
Muntik nang mahulog si Talangka sa sobrang gulat dahil na rin sa lakas ng
sigaw nito sa kanya. Lalong humagikhik si Pagong nang makitang halos mahulog
na si Talangka mula sa kinalalagyan nito.
"Ha! ha! ha! Kawawa ka naman Talangka sa sobrang payatot mo'y madali
ka nang mawalan ng balanse at muntik pang mahulog. Ang patuloy na pang-aasar
ni Pagong.
Siya si Pagong na kung tawagin ng ibang mga talangka ay mayabang na
pagong. Abuhin na sa kulay itong si Mayabang na Pagong. Malakas mang-asar
sa kanyang mga kapwa hayop sa baybaying-dagat na malapit sa gilid ng
pampang. Matagal na siya ritong nakatira at tampulan na rin siya ng usap-usapan
sa iba pang mga hayop doon dahil sa madalas nitong pang aasar lalo na sa mga
hayop na mas maliit pa sa kanya.
 Mahigpit na ikinapit ni Talangka ang kanyang mga pangkagat at dahan-
dahang bumaba mula sa batong kanyang kinalalagyan. Tumuntong siya sa may
malapad na bato at inayos ang sarili. Subalit hindi pa rin siya tinigilan ni Mayabang
na Pagong.
"Ano, payatot na Talangka, wala ka bang ginagawa ngayon at nakababagot
dito, maglaro kaya tayo?" ang patuloy ni Pagong.
"Ano kaya kung magpaligsahan tayo?"
"Anong paligsahan naman?" ang sabad na tanong ni Talangka.
"Magkarera tayo kung sino ang mas mabilis sa ating tumakbo" Ang sabi ni
Pagong
Ibig matawa ni Talangka sapagkat alam naman niyang mabagal kumilos si
Pagong at paano ito makatakbo nang mabilis?
"Ha? Anong sabi mo? di ba ikaw naman itong mabagal tumakbo at bakit
ikaw pa ang nagyayayang makipaktakbuhan?" ang sunod-sunod niyang tanong.
"Mabilis ako kaysa sa iyo payatot na Talangka!" ang tugon ni Pagong at
ikinabit pa talaga ang pagkapayatot sa pangalan ni Talangka.
Kapag hindi ka pumapayag sa karerahan natin, ibig sabihin talo ka na,
Talangka!" wala kang binatbat sa akin, sa sobrang payat mo ay madali kitang
talunin Ang patuloy na pagmamayabang nito.
"O sige bukas, magpagalingan tayo kung sino ang mas mabilis at malakas
sa atin, Pagong. Ang pagtanggap ni Talangka sa hamon ng mayabang na pagong.
Nang gabing iyon, nagtipon-tipon ang mga talangka at nagmiting dahil
kinabukasan ay magkakarera sina Pagong at Talangka. Sinabi ni Talangka sa
kanyang mga kaibigang talangka "Ngayong gabi magsikalat kayo mga kaibigang
talangka sa daan na aming dadaanan bukas." At kapag tinatanong kayo, wala
kayong ibang isasagot kundi, 'nauna ako sa iyo!" ang paliwanag ni Talangka sa
kanyang mga kaibigan.
Dumating na ang araw ng karera na ginanap sa napakalawak na parang.
Marami ang dumalo sa karera. Dahil maraming inanyayahan si pagong para sa
karerang ito.
"Pagong, handa ka na ba?" ang tanong ng namuno sa karera.
"Oo. Kanina pang handa atat na atat na nga ako eh!" ang sagot ni Pagong.
"Talangka, handa ka na ba sa karera?" anang namumunosa karera.
"Oo, handa na ako." ang sagot niya.
Sumigaw ang namumuno sa karera, "Isa, dalawa, tatlo, takbo!"
Habang sila'y tumatakbo, sumisigaw ang kanilang kakampi, "Takbo,
Pagong takbo!" Ito ang isinisigaw noongkampi ni Pagong. lyong mga kakampi ni
Talangka ay sumisigaw din, "Takbo, Talangka takbo! Bilisan mo para manalo ka!"
tumakbo sila nang napakabilis.
Matuling kumaripas nang takbo si Pagong at iniwan na malayo ang agwat
kay Talangka. Sa pag aakalang malayo na nga siya sa kanyang katunggali,
sumigaw si Pagong,
"Talangka, nasaan ka na?"
Sumagot si Talangka, "Narito nauuna sa iyo!"
Nang malayo-layo na sila, sumigaw uli si Pagong, "Talangka, nasaan ka?"
sumagot si Talangka, "Nauuna ako sa iyo!" Nagtataka si Pagong, kung bakit
tuwing magtatanong siya, laging nauuna sa kanya si Talangka.
Binilisan ni Pagong ang pagtakbo. Nagliparan ang mga alikabok na parang
usok dahil sa takbo niya. Habang siya'y tumatakbo, lumingon si Pagong at
sumigaw, "Talangka nasaan ka?" Sumagot si Talangka, "malayo na ako sa iyo!"
Takang-taka siya "Bakit kaya ako laging huli samantalang ang bilis naman ng
pagtakbo ko?"
Lalo pa niyang binilisan ang pagtakbo. Pero ng makarating siya sa kanilang
karera, nakita niya si Talangka na naghihintay na sa kanya.
Hindi alam ni Pagong na dinaya siya ni Talangka, dahil napakaraming
Talangka. Ang kalahok ni Pagong ay hindi umalis sa pinag-umpisahan ng karera.
Ang Talangka na sumasagot ay ang mga kasamahan ni Talangka na kanyang
kalahok sa karera.
Kaya nanalo si Talangka. Walang magawa si Pagong dahil napakaraming
Talangka ang nakakalat sa daan.
PAGSASANAY 3
Si Paruparo at si Alitaptap
(Pabula ng Katagalugan)

Isang araw habang namamasyal si Paruparo sa isang hardin ay nahuli siya

ng isang batang lalaki at pinaglaruan siya nito. Nagpupumiglas siyang makaalis sa
palad ng bata pero hinawakan nito ang dalawa niyang pakpak sanhi ng pagkabali
nito at hindi na siya makalipad. Buti na lang at binitiwan din siya ng bata nang
malingat ito sa iba pang mga lumilipad na insekto sa paligid.
Kakawag-kawag ang paruparo sa lupa at natakot siyang kung hindi siya
makalipad o makaalis doon ay tuluyan na siyang mamatay dahil posibleng siya'y
maapakan ng mga magdaraan. Sumigaw ng saklolo si Paruparo sa mga kaibigang
insekto na nagdaraan.
Napadaan si Langgam sa kinalalagyan ni Paruparo.
"Saklolo! Saklolo!' tulungan po ninyo ako rito. Kaibigang Langgam maaari
mo ba akong tulungang makaalis dito?", pagmamakaawa niya.
"Gusto kitang tulungan kaibigang Paruparo pero pasensya na ako'y
nagmamadali dahil kailangan kong makaipon ng makakain at malapit na ang tag-
ulan, ang paliwanag ni Langgam.
"Baka po maapakan ako rito sana'y makaalis lang ako dito sa lugar na ito,
ang pagsusumamo ni Paruparo.
Subalit iniwan siya ni Langgam at nagpatuloy ito sa paghahanap ng
makakain. Naghihintay na lamang siya kung sino sa mga kaibigan ang tutulong sa
kanya. Nabuhayan siya ng loob ng dumaan si Gagamba.
"Kaibigang Gagamba, maaari bang ako'y tulungan mo at makaalis man lang
dito at baka maapakan ako?" Maawa po kayo kaibigan. Tatanawin kong malaking
utang na loob ito sa inyo." ning patuloy niyang pagsusumamo.
Napatingin si Gagamba sa kanya na may halong pagkaawa.
 "Kawawa ka naman kaibigan, pero hindi kita matulungan sa ngayon.
Kailangan ko nang makaalis at magmadali dahil pagagandahin ko pa ang aking
bahay. Kailangan ko na itong gawin bago pa umulan nang malakas ang paliwanag
ni Gagamba
Naiyak na lamang si Paruparo na iniwang mag-isa ng kanyang mga
itinuturing na kaibigan.
"Oh Bathala! Tulungan po ninyo ako. Didilim na at magsisimula nang
umulan at lalong di na ako makita ng iba pang kulisap sa paligid." panalangin ni
Paruparo. Kayo na po ang bahala sa akin, oh! Bathala ko patuloy niya.

“Makatuwiran ba ang pag-ayaw ni langgam na tulungan si Paruparo

sa kabila ng kalagayan nito?”

Dumilim na talaga ang paligid. Naiyak na mang siya dahil wala nang
makakita sa kanya.
"Kaibigang Paruparo anong nangyari sa iyo?" ang tawag sa kanya ni
Alitaptap na napadaan sa kinalalagyan niya.
"Di po ako makalipad kaibigang Alitaptap. Nabali po ang aking mga pakpak
nang pinaglaruan ako ng batang lalaki kanina. Naghahanap po ako ng nektar
kanina nang mahuli ng batang lalaki rito ang paliwanag ng paruparo.
"Nanghihina na po ako. Maawa ka tulungan mo po ako ang pagsusumamo
niya.
"O sige kaibigan, huwag kang mag-alala tutulungan kita. Maghintay ka
lamang ng ilang sandali at tatawagin ko muna ang aking ibang mga kasama para
ika'y mabuhay namin at maialis diyan sa kinalalagyan mo." ang wika ng Alitaptap.
"Salamat po Panginoon ko! at ipinadala mo sina Alitaptap at ibang mga
kasama para ako'y tulungan".
"Marami pong salamat kaibigang Alitaptap" Ang masayang
pagpapasalamat niya sa kaibigang tumulong.
"Walang anuman kaibigan. Ang mahalaga'y nailigtas ka sa kapahamakan.
O sige ligtas ka na rito at magpahinga ka't ang mga pakpak mo'y maging maayos
na bukas," ang sabi ni Alitaptap.
Lumalalim na ang gabi at mahimbing siyang natulog.
Napagtanto niya kung sino ang tunay na mga kaibigan at ang kaibigan ay
nasusubukan sa panahon ng kagipitan.
"Salamat sa iyo Bathala" ang muli niyang sambit.
PAGSASANAY 4
Pagong at Elepante
(Pabula ng mga Manobo)

"Ang malakas ay nadadaig ng mapamaraan”

Noong unang panahon, may isang Pagong na naninirahan sa may ilog. May
butas ang gilid ng kanyang bahay sa dako ng kanyang buntot. Ang kanyang
gustong gawin ay ang makipagkaibigan sa Elepante na isang malaking hayop.
Napakalaking hayop na Elepante. Isang araw ay naisipan itong hamunin ni
Pagong. "Ih!, Layuk magsukatan tayo kung sino sa ating dalawa ang mas
malakas?", hamon ng Pagong sa Elepante.
"Ano ang gagawin natin?".
"Maghilahan tayo ng lubid. May kasunduan tayo. Kung mahila kita papunta
sa dagat talo ka, kung mahila mo ako papunta sa lupa, talo ako, wika ni Pagong.
"Ah! Kasinungalingan iyang plano mo. Alam mo namang hindi mo ako
matatalo dahil malaki ang aking katawan at kung ihambing ang lakas mo sa akin
ay wala yang binatbat". "Ah! Hindi, kailangang magsukatan tayo ng lakas" At
tinanggap ng Elepante ang hamon ng Pagong. "Sige, kumuha ka ng mga lubid
doon sa Sabandar, utos ng Pagong sa Elepante. Kumuha ng lubid ang Elepante
sa Sabandar. Matigas na uri ng lubid ang kanyang kinuha. Tinalian ng mahigpit
ang katawan ng Elepante at kalahati nito ay dinala sa dagat. "Diyan ka lang
Elepante at ako ay dito sa tubig", wika ng Pagong.
Ang ginawa ng Pagong ay lumapit sa Pating. "Kuwan, Layuk, magsukatan
tayo kung sino ang mas malakas sa ating dalawa at para masukat mo rin kung
hanggang saan ang iyong lakas", wika ng Pagong sa Pating.
"Ano ang gagawin natin?", usisa ng malaking Pating sa Pagong.
 "Maghilahan tayo ng lubid. Itatali ko sa iyong katawan ang lubid na ito at
ang dulo nito ay itatali ko sa butas ng aking katawan papunta roon sa lupa. Pero
may kasunduan tayo. Kung mahila kita papunta sa lupa, talo ka. At kung mahila
mo ako papunta sa tubig ay talo ako". "Ah!
Hindi makaya ng iyong katawan ang aking lakas.
Wala ngang ibang magdaan dito, ikaw pa kaya na pagong lang, walang
kuwenta, pagmamalaki ng Pating
"Ih! Huwag muna, subukin muna natin kung sino sa ating dalawa ang
mahihila papunta sa lupa
"Ih! Kuwan, sige Pagong, talian mo ang aking katawan. Itinali ng Pagong
ang lubid sa katawan at ilong ng Pating. "Ano man ang maging hudyat na simula
na ng labanan? Baka dayain mo lang ako, sabi ng Pating.
"Uuguyin ko ang lubid, tapos magsimula ka nang humila, paliwanag ng
Pagong.
Nagtago ang Pagong sa likod ng bato. Maya maya ay nauugoy na ang
lubid. Ang Pating sa dagat ay handa na at ang Elepante sa lupa ay handa na rin.
Inuyog ng Pagong ang lubid bilang tanda na sisimulan na ang hilahan. Dahil sa
sobrang lakas ng Pating ay muntik nang mahila papunta sa tubig ang Elepante. At
dahil din sa lakas ng Elepante ay malapit na ring mahila ang Pating papunta sa
lupa. "Aw!
Magkakaubusan tayo ng lakas nito, wika ng Pating at Elepante sa sarili.
Gumanti sa paghila ang Elepante at muntik nang mahila ang Pating papunta sa
lupa. "Ih! Malakas pala ito, wika ng Pating na nagsusumikap makabawi. At ang
Elepante ay malapit na rin sa dagat. "Ah! Grabe pala itong si Layok, napakalakas
pala nito, akala ko pa naman ay ako lang ang malakas".
Naghilahan sila ng lubid mula umaga hanggang sa hapon. Sa palagiang
pagkadikit ng lubid sa bato na parehong hinihila nina Pating at Elepante ay
nagasgas ito na naging dahilan ng pagkaputol nito. "Ah! Wala pa lang natalo sa
amin dahil hindi ako nahila papunta sa tubig, hindi rin natangay papunta sa lupa,
wika ng Elepante.
Lumapit ang pagong sa Elepante. "Tingnan mo Layok".
"Malakas ka pala Pagong, tingnan mo ang lupa pinalalim yan ng aking paa
dahil sa pagpigil na hindi mo ako mahila papunta sa dagat", wika ng Elepante
"lyan nga Layuk, magsumikap ka. Umalis ang Pagong at pinuntahan naman
ang Pating.
"Layuk, ano ang nangyari?"
"Ih, Ih! Tanda ng aking pagsisikap, nakaabot na sa tabing dagat ang aking
ilong. Malaki nga ang katawan ko pero”
 "Kung hindi lang naputol ang lubid Layuk, mahihila talaga kita papunta sa
lupa at baka ngayon ay naroon ka na".
"Oo nga Layuk, kanina grabe talaga ang pagsisikap ko na makabawi, sige
maging magkaibigan nalang tayo tutal pareho naman pala tayong malakas wika
ng Pating sa Pagong.
Bumalik na naman ang Pagong sa lupa. "Layuk, ngayon mo nalaman ang
aking galing, dahil kung hindi lang naputol ang lubid ay nahila na kita papunta sa
dagat”.
"Ih, Ih! Layuk huwag na nating ulitin ito, para tayong mga bata sa gawaing
ito. maaari man tayong maligo sa dagat na hindi natin tahanan.
"Ah! Layuk, kung hindi lang talaga naputol ang lubid, patay ka na sa dagat".
"Oo nga", sagot ng Elepante. At dito nagwakas ang sukatan sa lakas.
PAGSASANAY 5
Ang Haring Kuliglig at ang Leon
(Pabula ng Kabisayaan)

Isang hapon, habang masayang sumisipol si Haring Kuliglig, naparaan sa

kanyang harapan si Haring Leon Tumatakbo nang mabilis si Haring Leon kaya
natapakan niya si Haring Kuliglig.
"Araay kool Haring Leon, ang sakit-sakit niyon, al Dahil ba sa malaki kayo
ay tatapak-tapakn niyo na lamang ako?" ang galit na reklamo ni Haring Kuliglig
Ngunit tinawanan lamang siya ni Haring Leon.
"O, nagreklamo ka pa, Haring Kuliglig. Ikaw kasi ang haharang-harang
diyan e, Tandaan mo, nagkamali ka yata ng binabangga mo. Ngayon pa'y
sasabihin ko na sa iyo na ako ang pinakamalakas na nilalang sa buong mundo at
maaaring gawin ko alinmanmang bagay na gusto ko! Kaya, huwag kang
magrereklamo riyan!" pagmamayabang ng leon.
Patunayan mong pinakamalakas ka! Ngayon pa'y hinahamon na kita sa
isang digmaan, kasama ang iyong mga tagasunod, gayundin ang sa akin!" ang
hamon ni haring Kuliglig
"Aba! Ool Tinatanggap ko ang iyong harmon. Baka pagsisihan mo ito sa
bandang huli Kailan mo gustong maganap ang digmaan?" tanong ni Haring Leon.
"Sa darating na ikatlong araw. Pagdating ng bukang liwayway. Sa may
paanan ng bundok na may kaingin," ang matapang na sagot ni haring Kuliglig.
 Sa pangatlong araw mula nang sila ay maghamunan, makikitang si haring
Kuliglig ay siyang nangunguna sa mga ibon at mga hayop na nakalilipad. Si Haring
Leon naman ang nangunguna sa lahat ng mga hayop sa lupa.
Katulad ng napagkasunduan, nagmartsa sa kaingin si Haring Leon, kasama
ang kanyang mga tagasunod. Sumunod sa kanya ang tigre, ang kabayo, ang aso,
ang kalabaw, ang baboy, ang oso, ang pusa, ang kuneho at iba pa.
Sa kabilang dako naman si haring Kuliglig at ang mga tagasunod niyang
mga ibon, mga pukyutan, mga bubuyog at iba pang insektong may pakpak ay
mapapansing handang makiharap sa labanan.
"Ang kakalabanin natin ay mga hayop sa lupa," sabi ni haring kuliglig "Puro
malalakil Kung ating gagamitin ang mga utak natin, natitiyak kong madadaig natin
sila. Kaya ang bawat isa ay kailangang mag-ingat at talasan ang mga mata at kilos
Ipakikita natin na kaya natin silang lipulin Naiintinihan ba ninyo ang utos ko?"
Ang lahat. taimtim na nakinig. Pagkatapos, mabilis na lumipad si haring
Kuliglig, kasama ang kanyang mga tagasunod.
Sino kaya ang mananalo sa labanan, ang malalaking hayop na magaling
sumipa, kumalmot o tumapak o ang maliliit na insekto na umuugong, tumutuka at
kumakagat?
"Nariyan na sila! Sipain nyo na!" ang utos ni Haring Leon sa mga kasama.
Ngunit, mabilis na nakaiwas ang mga kasami ni haring Kuliglig sapagkat
sila'y lumulutang lamang sa hangin. Nang ang mga hayop ay napagod na sa
kasisipa sa hangin, ang mga ibon at inseko ay sumagupa sa kanila.
"Sige, dapuan at kagatin silal Huwag huminto hanggang sila'y
magmamakaawal ang utos ni Haring Kuliglig.
Nangyari ang dapat mangyari. Matagumpay na nadaig nina Haring Kuliglig
ang mga kalaban dahil lalong dinagdagan ng mga tagasunod ang kanilang tapang
at lakas sapagsagupa sa mga hayop salupa Nanalo ang mga ibon at mga insekto
at natapos ang digmaan.
Si Haring Leon ay maginoong sumuko.
"haring Kuliglig, kayo'y nanalo sa aking inihamong labanan, Nararapat
lamang na bigyan kayo ng kasiyahan. Mula ngayon, ang lahat ng mga ibon at
insekto ay magkakaroon na ng mga halaman at mabangong bulaklak salupa
Samantalang kami at ang mga tagasunod ko ay masisiyahan na sa mga tira-
tirahan dito sa lupa!" ang pangako ni Haring Leon kay Haring Kuliglig.
Masayang-masayang umuwi sina haring Kuliglig, mga ibon at mga insekto
at nagdaos sila ng salu-salo bilarfg pasasalamat sakanilang tagumpay.
PAGSASANAY 6
Si Raffy ang Mabait na Giraffe

Si Raffy ay isang Giraffe. Maliit pa lang ay pinagbawalan na siya ng ina na

huwag kakain ng ipinagbabawal na dahon.
"Anak, tandaan mong mabuti na huwag kang kumain ng mga
ipinagbabawal na dahon sa palibot. anang ina ni Raffy. Tahimik namang tumango
lamang si Raffy sa ina at naglalambing pa.
Kakaiba sa karaniwang giraffe si Raffy. Mahilig siyang kumain ng damo
gayong dapat ay dahon ng puno ang madalas na kinakain nila. Dahil dito lagi
siyang napagdiskitahan ng kanyang mga kapwa batang giraffe. Lagi siyang
niloloko ni girro, ang maton ng mga batang giraffe, "lahi ka ng kambing raffy ano?"
tukso ni Girro kay Raffy.
Tahimik na lamang si Raffy at di niya pinatulan ang panunukso ni Girro at
ng iba pang mga batang giraffe Mabait si Raffy. Laging turo ng kanyang inay ang
pagiging mapagkumbaba. Anak, ang pagiging mainitin ng ulo ay walang idinudulot
na maganda." Sa pagpapakumbaba ay lagi tayong pinagpapala, ang pagpatuloy
ng ina.
"Ano kakasa ka ba?" hamon ni girro kay Raffy. Subalit nanatiling tahimik si
Raffy at umiwas na lamang kina Girro at mga kasama.
Subalit ayaw tumigil ni Girro sa panunukso kay Raffy. Minsan nang umiinom
si Raffy sa batis, Tingnan ninyo kung ano ang gagawin ko," ang hambog ni Girro
sa kanyang mga kasama. At biglang sinikaran ni Girro si Raffy. Nawalan siya ng
balanse at tuluyang nadapa sa tubig si Raffy.
"ha! Ha ha ha!" Tingnan ninyo ang nangyari sa duwag na si Raffy" Bulalas
na tawanan nina Girro at mga kasama.
 Ano ang nangyari sa iyo?" ang balisang tanong ng ina kay Raffy. "Bakit may
pilay ka? At mukhang sinisipon ka pa ata?" patuloy na tanong ng ina?
"Nadulas po kasi ako inay, ang pagkakaila ni Raffy sa tunay na nangyari.
"Bakit ka malungkot, anak?" ang usisa ng ina, "ah wala po inay, medyo
masakit lang po ang binti ko. Ang pagkukunwari ni Raffy. Ang totoo ay nasasaktan
na siya sa ginagawa ni Girro sa kanya subalit lagi niyang tinatandaan ang bilin ng
ina, huwag makipag-away at lalong umiwas sa gulo.
Sa patuloy na pag-iwas ni Raffy sa panghahamon ni Girro ay lalo namang
naasar ito. Naaasar na rin si girro sa hindi pagpalag ni Raffy sa kanyang mga
ginagawa. Lalong nag-isip ng paraan si Girro para awayin ang mabait na giraffe.
Patuloy ang paglalaro ni Girro at paghahanap ng paraan na maaway niya
si Raffy. Hindi napansin ni Girro na ang nakain niyang dahon ay ang mahigpit na
ipinagbabawal sa kanilang mga giraffe. Biglang sumakit ang kanyang tiyan.
Namimilipit siya sa sakit
"Aray", anong nangyari sa akin?" bulalas ni Girro.
"Ang sakit sakit ng tiyan ko, tulong!" Ang sigaw niya.
Nagdilim ang paningin ni Girro. Nanghihina siya. Wala siyang ibang nakita
kundi si Raffy lamang na nasa di kalayuan. Nang marinig ni Raffy ang daing ni
Girro, bigla siyang tumakbo. Tumakbo nang mabilis papalayo kay Girro
Naisip ni Girro, na wala ng tutulong sa kanya lalo na si Raffy dahil nga lagi
naman niya itong inaaway at salbahe siya.
Ngunit kaiba sa inaasahan ni Girro, kaya pala tumakbo paalis si Raffy ay
dahil naghanap ng makatutulong sa kanya.
"Dalian niyo po, kailangan na po ni Girro ng tulong! Baka ano po ang
nangyari sa kanya. Ang pag-aalala ni Raffy.
Dahil doon nasaklolohan si Girro. Laking pasasalamat niya kay Raffy kundi
dahil kay Raffy malamang wala na siya ngayon.
“Magpasalamat ka kay Raffy anak”, anang ama ni Girro.
"Dahil sa kanya buhay ka pa hanggang ngayon.
Hiyang-hiya si Girro kay Raffy. Hindi siya makatingin ng deretso dito. Sa
kabila ng ginawa niya kay Raffy ay nakuha pa nitong tulungan siya nang walang
pag-aalinlangan Sa pang-aasar na ginawa niya kay Raffy ay kabutihan pa rin ang
ibinalik nito sa kanya.
Lumapit si Girro kay Raffy, "Sanay mapatawad mo ako sa mga ginawa ko
sa iyo Raffy, ang maamong sabi ni Girro.
"Nahihiya ako sa iyo. Salamat dahil tinulungan mo pa ako kahit masama
ako sa iyo, patuloy ni Girro.
"Oo naman", ang sagot ni Raffy.
 "Isang pamilya pa rin tayo, sabi ni Raffy.
“Pareho tayong mga giraffe,dapat lang magtulungan tayo, ang wika ni
Raffy.
Ang dating salbaheng Girro ngayon ay bumait na rin Salamat sa kabutihang
loob na ipinakita ni Raffy. Ang mabait na giraffe.

Mga Aktibidad sa Pagkatuto:

Sa pamamagitan ng mga talakay tungkol sa mga alamat at pabula. Gamit ang
Google meet, magkakaroon ng pagkikritik sa bawat punto na nais iparating ng mga
panitikang nabanggit sa modyul na ito. Himay-himayin sa tulong ng kolaborasyong
talakayan. Magkakaroon ng pagtatanong tungkol sa:
• Representasyon;
• Simbolismo;
• Pagpapakahulugan;
• paghahambing sa reyalidad.

Ebalwasyon:
Pagsasanay A:
Ibigay ang kahulugan ng mga sumusunod base sa mga panitikang
nabasa.
1. Bana
2. Amotong
3. Gakit
4. Tagapagtanggol
5. Makipagtunggali
6. Pagguho
7. Nagtatampisaw
8. Nagkabuno
9. Liblib
10. Kapatagan

Pagsasanay B. Sanaysay
Sagutin ang bawat bilang sa loob ng lima (5) hanggang sampung (10)
pangungusap base sa nabasa at pagsasaliksik sa mga panitikang nailatag sa
modyul na ito.
1. Paano ipinakita ni Wigan ang paggalang sa kanyang mga Diyos? Ilahad.
2. Makatarungan bang mag-alay sa mga Diyos bilang pagpupugay sa
kanila?

3. Mula sa alamat ng paglikha, anong mga pangyayari sa buhay mo ang

masasabi mong nagkaroon ng malaking epekto sa iyo? Ilahad.

4. Ilarawan ang lambak ng agusan.

5. Mula sa alamat ng matubig na bahagi ng agusan, Saan nagmula ang

patuloy na pag-agos ng Tubig ng? Ipaliwanag
6. Ilarawan ang katangiang mayroon si Datu Mentake-e

7. Paano pinangalanang “Talacogon” ang lugar?

8. Sa pabulang ang karera nina pagong at talangka. Ilarawan ang likas na

anyo ng lugar kung saan ginanap ang labanan ng dalawang tauhan.

9. Sa pabulang ang karera nina pagong at talangka. Ilarawan ang dapat na

maging anyo ng isang lugar pagdarausan ng labanan.

10. Sa pabulang ang karera nina pagong at talangka. Sa inyong sariling lugar
o tirahan, may isang lugar ba na halos magkasintulad sa lugar na
pinagdarausan sa kuwento? Kung mayroon? Ano-ano ang mga ito?

11. Sa pabulang ang karera nina pagong at talangka. Patunayan ang

kasabihang “Ang kayabangan ay tanda ng karuwagan”.

12. Mula sa pabulang Ang Haring kuliglig at ang Leon.

“Kung hindi natin gamitin ang ating utak, tiyak na matatalo tayo sa
malalaking hayop na iyan”, ang wika ni haring kuliglig. Anong kaisipan ang
hatid nito sa iyo? Pangatwiranan.

13. Anong salawikainang maaari mong ilapat sa pabula nina kuliglig at leon?
Ipaliwanag

14. Anong salawikain ang mailalapat mo sa kuwento nina Raffy at Girro?

Ipaliwanag.
 15. Ano ang kaisipan ang hatid ng pabulang si Raffy ang mabait na Giraffe?
Ipaliwanag.

Pagsasanay C.
Salungguhitan sa loob ng panaklong ang kahulugan ng salitang nakasulat
nang pahilis sa bawat pangungusap sa ibaba.
1. Sina Baw at Potli ay bubukod (hihiwalay, aalis, tatalon) mula sa dating
bahay.
2. Malawak na ang natanimang pinitak (ani, lugar, palay) ni Baw.
3. Pagbubungkal sa lupa (paghahanda sa lupang pagtataniman, paglalagay
ng lupa, paghahawan ng lupa) ang unang ipinagawa ni datu sa dalawang
manugang.
4. Itinuturing siyang bansot (marumi, mabaho, pandak) ng kaniyang kaibigan.
5. Isang napakagarang mansion ang tumambad (dumating, tumuntong,
nakita) ng kanilang mga mata.
6. Hindi tumitinag (tumigil, umalis, humupa) ang kalooban ni Potli nang hindi
pa makita ang kanyang bana.
7. Hindi niya mapigilan ang pagtangis (pagdalamhati, paghiyaw, pag-iyak)
dahil sa akalang patay na ang asawa.
8. Isang dampab (mansyon, espasyo, bahay-kubo) ang pinagkasyahan ng
mag-asawa.
9. Nagbalatkayo (naghahambog, nagpakumbaba, nagkunwari) siya sa
kanyang pagdating.
10. Naulinigan (nabasa, napansin, narinig) niya ang paparating na mga kawal.

Mga Sanggunian:
Dizon, R.B. (2018). Ekokritisismo at Pagpapahalaga sa Kalikasan. MUTYA
Publishing House. Inc.
Mga Litrato:
Alamat ng Motong
https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fwww.flickr.com%2Fphotos%2Fnccaofficial%2F18068120704%2
Fplayer%2F2ddb3da4a2&psig=AOvVaw2FRUJTTs46kLwemAZ3pKlk&ust=1623656368449000&source=image
s&cd=vfe&ved=0CAIQjRxqFwoTCPDUoMONlPECFQAAAAAdAAAAABAJ
Tudow
https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fwww.storyboardthat.com%2Fes%2Fstoryboards%2Fe15668c7%
2Feko-
alamat&psig=AOvVaw0YHiLrMetcQ2ghnFkRQ4BF&ust=1623657705375000&source=images&cd=vfe&ved=0C
AIQjRxqFwoTCOD_s7ySlPECFQAAAAAdAAAAABAD
Alamat ng Chocolate Hills
https://www.google.com/url?sa=i&url=http%3A%2F%2Fmgakwentongalamatsapilipinas.blogspot.com%2F2018%2F09%2
Fang-alamat-ng-chocolate-hills-version-
2.html&psig=AOvVaw1CRhD7wK1x3syPNOBhMdwO&ust=1623657828555000&source=images&cd=vfe&ved=
0CAIQjRxqFwoTCJjl6fWSlPECFQAAAAAdAAAAABAD
Ang Paglikha
https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fwatch%3Fv%3De2CuMLqWawA&psig=A
OvVaw3cDjTNYU_ggHlJ-
_4l4vv0&ust=1623657880095000&source=images&cd=vfe&ved=0CAIQjRxqFwoTCIiWuZOTlPECFQAAAAAdA
AAAABAD
Kai Bai at Bong Bai
Ang alamat na matubig na bahagi ng agusan
https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fphilippineculturaleducation.com.ph%2Filog-
agusan%2F&psig=AOvVaw3qy1uP1CRt-
8VTA5yB0vpd&ust=1623658037779000&source=images&cd=vfe&ved=0CAIQjRxqFwoTCIDxldaTlPECFQAAA
AAdAAAAABAD
Pinagmulan ng Talacogon
https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fphilnews.ph%2Flotto-results%2Fswertres-
1511%2Fpage%2F64%2F&psig=AOvVaw3vfnh1jV9jR1d44KleXw7Q&ust=1623658100274000&source=images
&cd=vfe&ved=0CAIQjRxqFwoTCOCUxoSUlPECFQAAAAAdAAAAABAD
Si Ubal at si Baw
https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fwatch%3Fv%3Dp0wYRCUAyqU&psig=A
OvVaw31F4zg40uSCmSLi-
CVdY1u&ust=1623658165554000&source=images&cd=vfe&ved=0CAIQjRxqFwoTCMirjpWUlPECFQAAAAAdA
AAAABAP

Ang karera nina Pagong at Talangka

https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fwatch%3Fv%3DEMepKg1hu9E&psig=AO
vVaw2xcLc9FOv6hSo7maJGV78H&ust=1623658290433000&source=images&cd=vfe&ved=0CAIQjRxqFwoTC
Jj57NCUlPECFQAAAAAdAAAAABAD
Si Paruparo at si Alitaptap
https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fwatch%3Fv%3Dle_g7dQwGos&psig=AO
vVaw0KlZ1qUz34B_-
vzverzFxJ&ust=1623658349969000&source=images&cd=vfe&ved=0CAIQjRxqFwoTCJi_vfSUlPECFQAAAAAd
AAAAABAS
Pagong at Elepante
https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fwatch%3Fv%3DSR5pLDWlHLE&psig=A
OvVaw3zJsvca2nBdeqALjdJOZ2k&ust=1623658446192000&source=images&cd=vfe&ved=0CAIQjRxqFwoTCJ
jppaGVlPECFQAAAAAdAAAAABAD
Ang haring Kuliglig at ang Leon
https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fwww.goodreads.com%2Fbook%2Fshow%2F42634182-si-
haring-kuliglig-at-si-haring-leon&psig=AOvVaw3yr0NTtiwh5-
4tWGuOFIGm&ust=1623658521234000&source=images&cd=vfe&ved=0CAIQjRxqFwoTCKCS1MmVlPECFQA
AAAAdAAAAABAD
Si Raffy ang Mabait na Giraffe
https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fwatch%3Fv%3Dz-
Y_fSPGlCc&psig=AOvVaw1t3EF_yCYKWOl5F1oc9qds&ust=1623658605887000&source=images&cd=vfe&ve
d=0CAIQjRxqFwoTCJiwy-6VlPECFQAAAAAdAAAAABAK

_________, (2021). Ang eko-panitikan sa Ekokritisismo. Aralin 6

https://pdfcoffee.com/paksa-6-eko-alamatdocx-pdf
free.html#Rogel+Jay+Sandoval