9/20/2021

2. THÂN CÂY
1. ĐỊNH NGHĨA
2. ĐẶC ĐIỂM HÌNH THÁI
Cơ quan dinh dưỡng của thực vật bậc cao
RỄ - THÂN - LÁ 3. CẤU TẠO GIẢI PHẪU
4. ỨNG DỤNG TRONG NGÀNH DƯỢC
TS.DS. Ngô Thị Quỳnh Mai
Bộ môn Thực vật – Dược liệu

Mục tiêu học tập 2. THÂN CÂY

Chồi ngọn
1. ĐỊNH NGHĨA
1. Trình bày được các phần của một rễ, thân và lá cây - Là cơ quan sinh dưỡng
2. Phân loại được các loại rễ, thân và lá dựa trên đặc điểm
hình thái. - Mọc trên mặt đất, từ dưới
Mấu
3. Mô tả được đặc điểm giải phẫu của các loại rễ, thân và lá lên Chồi bên
Gióng
của một cây - Chức năng:
4. Trình bày được ứng dụng của các bộ phận rễ, thân và lá - Mang lá, hoa, quả: tối ưu ánh
cây trong ngành Dược. Thân chính Gốc
sáng, thu hút côn trùng
- Dẫn nhựa
- Dự trữ
 9/20/2021

Các phần của thân cây Thân chính

Chồi ngọn • Tận cùng là chồi ngọn ở phía trên và gốc ở
phía dưới
- Thân chính
- Chồi ngọn • Tiết diện: đa dạng
- Chồi bên Mấu
– Tròn
- Mấu
Chồi bên
Gióng – Tam giác
- Lóng – Tứ giác
- Cành Thân chính Gốc
– ngũ giác
– Dẹt
–…

2. Đặc điểm hình thái Một số dạng thân biến đổi

2.1. Thân chính • Thân rễ
Thân thảo Thân gỗ
• Thân hành
• Thân củ
- Thân mềm - Thân hóa gỗ, vỏ dày
- Không có cấu tạo cấp 2 - Cấu tạo cấp 2 phát triển • Thân leo
- Sống 1 hoặc nhiều năm - Sống nhiều năm
- Phân loại: - Phân loại: • Thân bò lan
- Cỏ 1 năm - Cây gỗ to: >25m
- Cỏ hai năm - Gỗ vừa: 15-25m
- Cỏ nhiều năm - Gỗ nhỏ: <15m, gồm
cây bụi, cây bụi leo,
cây bụi nhỏ…
 9/20/2021

Các cách phân nhánh Một số dạng thân biến đổi

• Thân phân nhánh lưỡng phân
• Thân đơn trục
• Thân hợp trục

Một số dạng thân biến đổi

Lá

Thân

Rễ
 9/20/2021

Một số dạng thân biến đổi

 9/20/2021

Thân đứng Thân rễ

Thân rạ
 9/20/2021

Cấu tạo cấp 1-lớp Ngọc lan

• Vỏ
• Trụ giữa

Thân rễ Diếp cá

2. THÂN CÂY Thân rễ Giấp cá 1

1. Biểu bì
1. ĐỊNH NGHĨA 2. Mô mềm vỏ
3. Nội bì 2
2. ĐẶC ĐIỂM HÌNH THÁI 4. Trụ bì Vỏ
5. Libe cấp một
3. CẤU TẠO GIẢI PHẪU 6. Gỗ cấp 1
3
4
4. ỨNG DỤNG TRONG NGÀNH DƯỢC 7. Mô mềm ruột 5
6

Trụ giữa

7
 9/20/2021

Cấu tạo cấp 1-lớp Ngọc lan Cấu tạo cấp 1 – lớp Hành
Vỏ:
• Biểu bì: • Đặc điểm khác với lớp Ngọc lan:
– cấu tạo bởi 1 lớp tế bào sống, vách 1
ngoài hóa cutin.
– Thường khó phân biệt vỏ, trung trụ
– Có thể có lỗ khí, lông tiết, lông che 2 – Số lượng bó libe – gỗ nhiều, xếp 2 vòng trở lên
chở hoặc lông ngứa. Vỏ
3 hoặc lộn xộn
• Mô mềm vỏ: 4
5
- cấu tạo bởi các tế bào sống, sắp xếp 6 – Số mạch gỗ ít, không có tầng sinh gỗ, tạo thành bó
lộn xộn mạch kín
- lớp mô mềm bên ngoài có lục lạp
Trụ – Tủy thường tiêu hủy
- Có thể có: lớp mô dày, mô cứng, tinh giữa
thể Ca oxalate, tế bào tiết, ống tiết,
túi tiết
7 – Không có mô dày
- Nội bì: thường ko hóa suberin
(đai Caspari)
Thân rễ Diếp cá

Biểu bì

Cấu tạo cấp 1-lớp Ngọc lan

Gỗ I
Trụ giữa: Mô mềm vỏ
Li be I
• Trụ bì: là lớp tế bào ngoài cùng Nội bì
1
của trung trụ, gồm 1 hay nhiều Biểu bì
lớp tế bào xếp xen kẽ nội bì 2 Mô mềm vỏ
• Bó mạch dẫn: Vỏ
3
4
– bó libe hình bầu dục chồng lên 5 Nội bì
6
bó gỗ (bó chồng) xếp trên một Trụ bì
vòng. Trụ
– Gỗ phân hóa ly tâm: mạch to ở giữa Mô mềm ruột
7
ngoài, mạch nhỏ ở trong Gỗ I
• Mô mềm tủy Li be I

THÂN THIÊN MÔN ĐÔNG

CẤU TẠO CẤP 1
 9/20/2021

Bần

Cấu tạo cấp 2 Mô mềm vỏ

Libe II
Sợi libe

CẤU TẠO CẤP II, LỚP NGỌC LAN

• Do hoạt động của 2 tầng phát sinh: Tầng phát
– Libe – gỗ sinh Libe-gỗ

THÂN DÂM BỤT

– Bần – lục bì
Gỗ
II

Tia ruột

Gỗ 1

Mô mềm ruột

Bần

Mô mềm vỏ
Bần
Libe 1
Sợi Libe Tầng phát sinh
Libe 2 Bần – lục bì
Lục bì
Gỗ 2 Mô mềm vỏ
Gỗ 1
Tia ruột

Bần
Mô mềm vỏ
Libe 1

Libe 2
Gỗ 2
Gỗ 1
Tia ruột

Thân
Tế bào biểu bì hóa cutin
Chức năng của biểu bì là bảo vệ
Có khí khổng ở biểu bì
Lông che chở đơn bào hoặc đa bào
Lông che chở ko mọc ra từ biểu bì
Phần vỏ thường mỏng
Có lớp hạ bì
Lớp vỏ được phân hóa thành các lớp với đặc điểm
tế bào khác nhau: lớp vỏ ngoài, vỏ giữa, vỏ trong
Nội bì không hóa suberin (đai caspari)
Trụ bì gồm nhiều lớp tế bào
Gỗ phân hóa ly tâm
Bó libe-gỗ có sợi
Bó libe-gỗ thường là bó chồng
9/20/2021
Rễ
Tế bào biểu bì không hóa cutin, trừ các rế trên mặt
đất
Chức năng của biểu bì là hấp thụ nước và khoáng
chất
Không có khí khổng ở biểu bì
Lông hút luôn luôn là đơn bào
Lông hút mọc ra từ biểu bì
Phần vỏ thường dày
Thường không có hạ bì
Các tế bào lớp vỏ thường giống nhau
Nội bì đặc biệt (hóa đai Caspari, chức năng giảm bớt
sự xâm nhập của nước vào trung trụ)
Trụ bì thường chỉ là một lớp tế bào
Gỗ phân hóa hướng tâm
Bó libe-gỗ không có sợi.
Bó libe-gỗ thường xếp xuyên tâm xen kẽ