Y ĐỨC TRONG MỐI QUAN HỆ

THẦY THUỐC VÀ BỆNH NHÂN

 NỘI DUNG

1. Nói sự thật với bệnh nhân

2. Báo tin xấu cho bệnh nhân
3. Tư vấn bệnh nhân ký giấy đồng thuận
4. Xử lý sự cố y khoa
 Mục tiêu bài giảng

1. Giải thích được thế nào là nói thật với bệnh

nhân, báo tin xấu cho bệnh nhân, ký giấy đồng
thuận, và sự cố y khoa.
2. Phân tích được các bước nói sự thật với bệnh
nhân, báo tin xấu cho bệnh nhân, ký giấy đồng
thuận và giải quyết sự cố y khoa.
3. Vận dụng vào trong thực hành y khoa các tình
huống thường gặp.
NÓI SỰ THẬT VỚI BỆNH NHÂN
 Nói sự thật với bệnh nhân là gì?

“ Là cung cấp những sự thật y khoa liên quan đến

BN mà BN có thể hiểu và vận dụng được nhằm
giúp BN chọn lựa cách chăm sóc phù hợp nhất”
 Các sự thật cần phải nói với bệnh nhân

1. Chẩn đoán
2. Điều trị
3. Tiên lượng
4. Chi phí điều trị
5. Hạn chế của y tế và bản thân
 Tại sao phải nói thật với bệnh nhân

Quyền của bệnh nhân theo Luật KBCB (2009)

 Tại sao phải nói thật với bệnh nhân

Nghĩa vụ của người thầy thuốc (điều 35 Luật KBCB)

Hippocrate Hải Thượng Lãn ông

(460 – 370 BC)
Tôi sẽ chỉ dẫn mọi chế độ có lợi cho
người bệnh tùy theo khả năng và sự
phán đoán của tôi, tôi sẽ tránh mọi
điều xấu và bất công.
(1720 – 1791)
“Thấy chứng bệnh dễ chữa mà nói dối
là khó để lấy tiền là Tội lừa dối ”
 Tại sao phải nói thật với bệnh nhân

▪ Bệnh nhân mong muốn (> 90 %)

▪ Ảnh hưởng tích cực lên điều trị:

• Giảm lo âu
• Diễn tiến thuận lợi hơn
• Ít sử dụng thuốc hơn
• Tăng tuân thủ cách điều trị
 Tại sao phải nói thật với bệnh nhân

▪ Tác động tích cực lên người thầy thuốc:

▪ Giảm bớt stress
▪ Hài lòng với công việc
▪ Hồi phục nhanh
 Cách nói sự thật cho bệnh nhân

Tạo dựng niềm tin đối với bệnh nhân

1

Đánh giá sự hiểu biết của bệnh nhân

2

Cung cấp sự thật

3

Kiểm tra BN hiểu thông tin được cung cấp

4
 Tạo niềm tin

▪ Biểu hiện bên ngoài

▪ Tôn trọng
▪ Nhất quán
▪ Giao tiếp hiệu quả
 Giao tiếp với bệnh nhân

▪ Chào hỏi và cách xưng hô

▪ Ngôn ngữ phù hợp
▪ Lắng nghe
▪ Yếu tố ảnh hưởng đến truyền thông điệp
 Cung cấp sự thật

▪ Nói đúng sự thật về tình trạng bệnh của BN.

▪ Phù hợp với sự hiểu biết và cảm xúc của BN.
▪ Thông tin phải rõ ràng.
 Câu hỏi tình huống

Bệnh nhân phát hiện cao huyết áp qua khám

sức khỏe tổng quát. Anh (chị) hãy nêu cách
thông báo sự thật về tình trạng bệnh cao huyết
áp cho BN như thế nào? (3 – 5 ý chính)
THÔNG BÁO TIN XẤU CHO BỆNH NHÂN
 Tin xấu là gì ?

“Bất kỳ thông tin nào có ảnh hưởng bất lợi đến

cảm nhận của bệnh nhân hay tương lai của họ”
 Các loại tin xấu

▪ Bệnh nguy hiểm: Ung thư, HIV,…

▪ Bệnh ảnh hưởng đến:
▪ Cách sống: tiểu đường, suy thận mãn, cao HA…
▪ Nghề nghiệp: đoạn chi, điếc,..
▪ Chức năng: liệt chi, vô sinh, tự kỷ…
▪ Chi phí điều trị cao
▪ Trường hợp bất ngờ: tử vong đột ngột, thai lưu….
Phản ứng của người bệnh khi nhận tin xấu
 Phản ứng người bệnh khi được
thông báo tin xấu

Cách thông báo tin xấu

Không phù hợp Phù hợp

• Phản ứng tiêu • Tăng hy vọng

cực • Hợp tác tốt
• Kém hợp tác trong điều trị
• Hiệu quả điều trị • Cải thiện tiên
kém lượng
Cách thông báo tin xấu cho bệnh nhân

• SETTING: Xắp xếp buổi trao đổi với BN

S

• PERCEPTION: Đánh giá cảm nhận của BN

P

• INVITATION: Động viên BN chia sẻ thông tin

I

• KNOWLEDGE: Cung cấp thông tin cho BN

K

• EMPATHY: Thấu cảm với BN

E

• STRATEGY: Tóm tắt và đưa ra giải pháp

S
 Câu hỏi tình huống

Bệnh nhân phát hiện tiểu đường qua thăm

khám. Anh (chị) hãy thông báo tin xấu này cho
bệnh nhân như thế nào? (3 – 5 ý chính).
TƯ VẤN BỆNH NHÂN KÝ
GIẤY ĐỒNG THUẬN
 Đồng thuận giữa bệnh nhân và thầy thuốc

“Đồng thuận là thỏa thuận giữa bệnh nhân và thầy

thuốc trước khi thực hiện can thiệp có thể tạo ra sự
cố cho bệnh nhân, với điều kiện bệnh nhân được
cung cấp thông tin đầy đủ, hiểu và tự quyết định”
 Các trường hợp ký giấy đồng thuận

Luật KBCB quy định BN ký giấy đồng thuận:

1. Thực hiện phẫu thuật – thủ thuật (điều 61)

2. Tham gia nghiên cứu khoa học (điều 10)
3. Từ chối khám bệnh – chữa bệnh (điều 12)
Các bước tư vấn BN ký giấy đồng thuận

1 Chuẩn bị thông tin cần tư vấn

2 Tư vấn cho bệnh nhân

3 Xử lý sau khi tư vấn

 Chuẩn bị

▪ Hiểu biết đầy đủ về việc sẽ tư vấn.

▪ Dự đoán câu hỏi và các tình huống
▪ Chọn thời điểm thích hợp
▪ Tâm thế sẵn sàng giúp đỡ
 Thuyết phục bệnh nhân

▪ Giải thích việc cần làm.

▪ Cung cấp thông tin trung thực:

▪ Tính chất và mục đích của can thiệp

▪ Nguy cơ và lợi ích.

▪ Biện pháp thay thế (nếu có).

▪ Thông tin rõ ràng, dứt khoát, có minh chứng

▪ Khuyến khích BN đặt câu hỏi và trả lời

▪ Đưa ra lời khuyên

 Xử lý tình huống

Bệnh nhân chưa đồng thuận:

▪ Giữ bình tĩnh, không ép buộc bệnh nhân

▪ Nếu can thiệp là cần thiết:

▪ Tìm hiểu lý do bệnh nhân chưa đồng thuận

▪ Kiên nhẫn thuyết phục thêm

▪ Có thể cho bệnh nhân thời gian

▪ Nếu can thiệp có thể thay thế:

▪ Nêu giải pháp thay thế cho bệnh nhân.

 Câu hỏi tình huống

Người bệnh bị bệnh hội chứng thận hư cần

kiêng ăn muối hoàn toàn khi đang bị phù. Anh
(chị) hãy thuyết phục bệnh nhân như thế nào?
(3 – 5 dòng).
XỬ LÝ SỰ CỐ Y KHOA
 Sự cố y khoa là gì?

“Sự cố y khoa là bất kỳ những biến cố xảy ra ảnh

hưởng đến bệnh nhân có liên quan đến quá trình
chăm sóc y tế ”
 Kỳ vọng của người nhà

1. Muốn sự cố không lập lại.

2. Mong muốn có lời giải thích.
3. NVYT phải nhận biết những việc đã làm.
4. NVYT phải thừa nhận lỗi đã gây ra.
5. NVYT phải biết nỗi đau khổ của BN/ TN BN.
6. Cần được sự quan tâm chia sẻ.
7. Muốn được đền bồi.
8. Muốn giải tỏa sự tức giận.
9. NVYT phải luôn nhớ đến sự cố đã gây ra.
10. Muốn NVYT bị trừng phạt.
(T. Manser , Best Practice & Research Clinical Anaesthesiology, 25 (2011) 169–179)
 Các bước xử lý khi có sự cố y khoa

Hành Phương Tiếp xúc

Ghi nhận,
động án xử lý với BN
báo cáo
ngay /TN

Biện Ghi nhận

pháp hỗ Lắng Thông tin
các yêu
nghe về sự cố
trợ cầu
 Các điều nên làm

▪ Người đứng ra xử lý vụ việc phải có kinh

nghiệm và có năng lực.
▪ Thể hiện sự hối tiếc và trung thực khi thông tin
cho bệnh nhân.
▪ Lắng nghe nhiều hơn là nói về chuyên môn
▪ Luôn luôn bảo vệ nhân viên
 Các điều không nên làm

▪ Mất bình tĩnh.

▪ Tranh cải, khiêu khích hay thách đố thân nhân.
▪ Luôn cho mình đúng và đổ lỗi cho BN / TN BN
▪ Thất hứa.
 Câu hỏi tình huống

Trường hợp bệnh nhân bị chấn thương chi

nhưng NVYT không phát hiện gãy xương, sau
đó 2 ngày kiểm tra X-quang lần nữa phát hiện
gãy xương. Anh (chị) hãy nêu cách xử lý sự cố
này như thế nào (3 – 5 dòng).
 Kết luận

▪ Nói sự thật với bệnh nhân là nền tảng để:

▪ Xây dựng quan hệ tốt giữa BN và NVYT.
▪ Giải quyết các phát sinh từ mối quan hệ đó
▪ Để nói sự thật với bệnh nhân, cần:
▪ Thấu cảm và tôn trọng bệnh nhân
▪ Tạo niềm tin ở bệnh nhân
▪ BN phải hiểu và có thể thực hiện
▪ Xuất phát vì điều tốt nhất cho bệnh nhân