BỘ CÔNG AN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC PCCC

Tài liệu biên dịch

KHẢ NĂNG CHÁY VÀ KHẢ NĂNG NỔ CỦA KHÍ VÀ HƠI
(Ignitability and Explosibility of Gases and Vapors)
Ting Guang Ma
Biên dịch: ThS Ngô Trung Học – ThS Đỗ Thị Mai Hương

Hà Nội - 2022
 MỤC LỤC
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN LỊCH SỬ CỦA QUÁ TRÌNH NGHIÊN CỨU... 2
1.1 Bình minh của ngành Khoa học An toàn cháy ............................................ 2
1.1.1 Cơ sở hóa học của quá trình cháy ........................................................... 2
1.1.2 Khả năng cháy .......................................................................................... 3
1.1.3 Khả năng dập tắt. ..................................................................................... 3
1.1.4 Phát hiện theo giới hạn trên .................................................................... 3
1.1.5 Năng lượng bắt cháy tối thiểu ................................................................. 4
1.1.6 Độc tính khi cháy ..................................................................................... 4
1.2 Các nỗ lực tiếp tục sau Davy ......................................................................... 5
1.2.1 Ba loại khả năng cháy ............................................................................. 5
1.2.2 Nỗ lực thử nghiệm ................................................................................... 8
TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................................... 10

KHẢ NĂNG CHÁY NỔ CỦA KHÍ VÀ HƠI 1

 CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN LỊCH SỬ CỦA QUÁ TRÌNH
NGHIÊN CỨU
1.1 Bình minh của ngành Khoa học An toàn cháy
Hai thế kỷ trước, một vụ cháy hầm mỏ ở Felling Colliery gần Newcastle đã gây chấn động
nước Anh, cướp đi sinh mạng của 92 người vào ngày 25 tháng 5 năm 1812. Sau thảm họa
này, Nhà khoa học Humphrey Davy được mời đến để tìm “một phương pháp thắp sáng
trong hầm mỏ ít nguy hiểm và bằng cách chỉ ra trạng thái của không khí trong phần hầm
mỏ nơi khí dễ cháy được thoát ra, nên buộc các mỏ dừng hoạt động cho đến khi các công
việc được dọn sạch sẽ [1].” Sau một năm nghiên cứu và thử nghiệm, ông đã xuất bản các
báo cáo của mình, trong đó, ông đã công bố những phát hiện của mình về khả năng cháy
và các nguyên tắc hoạt động của của đèn An toàn Davy. Với các dụng cụ tương đối thô sơ
và đơn giản (xem Hình 1.1), Davy đã nghiên cứu về hóa học của quá trình cháy, khả năng
bắt cháy và khả năng dập tắt đám cháy, cũng như độc tính của khí hầm mỏ (chủ yếu là
methane). Các quan điểm của ông vẫn còn có ý nghĩa rất sâu sắc so với quan điểm của ngày
nay của quá trình cháy. Với nền khoa học hiện đại về an toàn cháy, chúng ta có thể hiểu rõ
hơn về những phát hiện của ông.
1.1.1 Cơ sở hóa học của quá trình cháy
“Một phần chất cháy cần gần 2 phần oxygen để đốt cháy hoàn toàn bằng tia lửa điện và tạo
ra khoảng 1 phần khí CO2” Điều này có nghĩa là, phản ứng cháy có tỷ lệ mol oxygen / chất
cháy là hai. Điều này phù hợp với CO = 1+ 4/4 = 2 đối với methane (CH4). Chúng ta vẫn sử
dụng nguyên lý này trong nhiệt hóa học hoặc trong các ngành khoa học về quá trình cháy
khác, nơi cần có sự cân bằng năng lượng toàn phần để hiểu được quá trình giải phóng năng
lượng.

Hình 1.1. Các công cụ thử nghiệm của nhà

bác học Humphry Davy để kiểm tra khả
năng cháy [1]

KHẢ NĂNG CHÁY NỔ CỦA KHÍ VÀ HƠI 2

1.1.2 Khả năng cháy
“Với tỉ lệ 1 phần khí và 15 phần không khí, ngọn nến cháy mà không nổ với ngọn lửa to ra
rất nhiều; và ảnh hưởng đến việc mở rộng ngọn lửa, nhưng với tỷ lệ nhỏ dần, được tạo ra
tới 30 phần không khí trên 1 phần khí.” Vì vậy, giới hạn khả năng cháy thấp được ước tính
là 0,5 * (1/16 + 1/31) = 0,0474.
“… Một tia lửa điện thông thường sẽ không kích nổ được hỗn hợp gồm 5 phần không khí
và 1 phần của khí hầm mỏ, mặc dù nó phát nổ hỗn hợp 6 phần không khí và 1 phần của khí
hầm mỏ”. Điều này có nghĩa là giới hạn trên của khả năng cháy là 0,5 * (1/6 + 1/7) = 0,155.
Bây giờ chúng ta biết rằng giới hạn nồng độ bắt cháy chính thức trong MSDS của khí
methane là 5–15%, không khác xa so với các quan sát của ông.
1.1.3 Khả năng dập tắt.
“Azote, khi được trộn theo tỷ lệ 1–6 của hỗn hợp nổ, chứa 12 không khí và 1 không khí
hầm mỏ, sẽ làm mất khả năng nổ của nó”. Hỗn hợp ban đầu có nồng độ mol chất cháy là
1/13 = 7,7%, nằm trong khoảng giới hạn nồng độ bắt cháy từ 5-15%. Khi pha loãng azote
(tên cũ của nitrogen), nồng độ chất cháy là 7,7% * (6/7) = 6,6%, vẫn dễ cháy, nhưng nguồn
bắt cháy của anh ta (cụ thể là tia lửa điện) không thể đốt cháy hỗn hợp này.
“1 phần khí carbonic thành 7 phần của hỗn hợp nổ làm mất khả năng phát nổ của nó; để tác
dụng của nó vượt trội hơn so với azote.” Vì lượng khí carbonic (carbon dioxygende) được
sử dụng để pha loãng ít hơn, vì vậy ông kết luận rằng khí carbonic có khả năng tỏa nhiệt
lớn hơn hoặc công suất dẫn điện cao hơn do tỉ trọng của nó lớn hơn. Điều này phù hợp với
quan sát của chúng tôi rằng carbon dioxygende có khả năng dập tắt 1,75 lần không khí,
trong khi nitrogen chỉ bằng 0,992 lần không khí.
1.1.4 Phát hiện theo giới hạn trên
“Khi ngọn lửa của khí hầm mỏ trộn lẫn với bầu không khí bên ngoài khiến nó bùng nổ, ánh
sáng trong đèn lồng hoặc đèn an toàn sẽ bị tắt và cảnh báo sẽ được đưa ra cho các thợ mỏ
để rút lui và thông gió cho phần nguy hiểm đó của mỏ. ” Đây là điểm đặc biệt về đèn an
toàn của Davy. Vì miếng gạc cho phép chất cháy và không khí tự do di chuyển, khí cháy
với nồng độ cao có thể làm cho hỗn hợp không nổ (thiếu oxygen), làm mất khả năng nổ của
hỗn hợp (oxygen), vì vậy ngọn lửa đèn được dập tắt, tạo ra một lượng vừa đủ cảnh báo rò
rỉ khí gas. Tuy nhiên, vì thực nghiệm này đòi hỏi một hoạt động nguy hiểm để vượt qua
vùng dễ cháy, nên nguyên tắc này hiếm khi được khuyến nghị cho các mục đích sử dụng
thực tế.

KHẢ NĂNG CHÁY NỔ CỦA KHÍ VÀ HƠI 3

1.1.5 Năng lượng bắt cháy tối thiểu
“Khi các vụ nổ xảy ra do tia lửa điện từ nhà máy thép, hỗn hợp của khí mỏ theo tỷ lệ cần
thiết để tiêu thụ tất cả oxygen trong không khí, vì chỉ trong khoảng tỷ lệ này, hỗn hợp nổ
có thể được kích nổ bởi tia lửa điện từ một máy chung ”. Bây giờ chúng ta biết, năng lượng
bắt cháy tối thiểu xảy ra gần thành phần phân cực, hơi nghiêng về phía giàu chất cháy (xem
Hình 1.2). Ngưỡng bắt cháy nhỏ hơn, nếu hỗn hợp gần với thành phần cân bằng của nó. Từ
lý thuyết nhiệt độ ngọn lửa, phương pháp đo nhiệt độ có nghĩa là không có thêm chất cháy
và không có thêm oxygen để hấp thụ nhiệt, vì vậy năng lượng cần thiết có thể nhỏ hơn.

Hình 1.2 Năng lượng bắt cháy của tia lửa so với nồng độ hơi dễ cháy đối với sáu parafin
trong không khí ở áp suất khí quyển [2]
1.1.6 Độc tính khi cháy
“Giả sử nổ 1 trong số 13 không khí bị cháy, thì sẽ vẫn còn lại gần 1/3 lượng oxygen ban
đầu trong khí dư”. Áp dụng cân bằng hóa học cho quá trình đốt cháy bánh xe lửa, chúng ta
có
CH4 + µkhông khí.(O2 + 3,773 N2) → µCO2 CO2 + µH2O H2O + µO2 O2 + 3,773 µkhông khíN2
Vì tỷ lệ mol oxyen / chất cháy ban đầu là µkhông khí =13/4,773 = 2,72, chúng ta có:
CH4 + 2,72 O2 + 3,773 N2) → CO2 + 2 H2O + 0,72 O2 + 10,3 N2
Do đó, lượng oxygen còn lại là 0,72 / 2,72 = 26,5% hay 1/3 lượng oxygen ban đầu trong
khí dư. Ở đây nồng độ mol oxygen sau khi nổ là 0,72 / (1 + 2 + 0,72 + 10,3) = 7,1%. Davy
so sánh giá trị này với trường hợp cực đoan của ông, "một con vật sống, mặc dù phải chịu
đựng đau khổ, trong một loại khí chứa 100 phần azote, 14 phần khí carbonic và 7 phần
oxygen." Điều này chuyển thành mức oxygen 5,8%. Ông cố gắng tìm hiểu xem liệu các
nạn nhân có thể sống sót trong môi trường thiếu oxygen sau vụ nổ khí hay không. Với mức
độ hiểu biết hiện tại về độc tính đối với con người, vấn đề này vẫn chưa được giải quyết.
Mặc dù còn sơ khai, Davy đã đi tiên phong trong nghiên cứu khoa học về an toàn cháy. Sau
200 năm nghiên cứu và thử nghiệm, phương pháp bắt cháy (bắt cháy bằng tia lửa điện), hóa
KHẢ NĂNG CHÁY NỔ CỦA KHÍ VÀ HƠI 4
học đốt cháy của ông, tiêu chí lan truyền ngọn lửa và một số nguyên tắc khác trong việc
thực hiện các thử nghiệm về khả năng cháy, vẫn còn được sử dụng cho đến ngày nay. Điều
được cải thiện là tiêu chuẩn hóa thiết bị và thiết bị đo đạc tốt hơn [3]. Vấn đề vẫn còn thiếu
là một lý thuyết cơ bản và thống nhất đằng sau nhiều nỗ lực thử nghiệm. Mục đích chính
của chuyên khảo này là cung cấp một lý thuyết cơ bản cho quá trình bắt cháy của khí và
hơi.
1.2 Các nỗ lực tiếp tục sau Davy
1.2.1 Ba loại khả năng cháy
Gần 140 năm sau công trình nghiên cứu của Davy, người ta vẫn khẳng định rằng “không ai
thành công trong việc tính toán giới hạn khả năng bắt cháy thấp hoặc cao của bất kỳ hỗn
hợp nào từ các dữ liệu hóa lý cơ bản hơn” [4]. Ngay cả với các máy tính mới nhất hiện nay,
vấn đề khả năng vẫn được giải quyết theo từng trường hợp, mà không có lý thuyết cơ bản
và chặt chẽ để hỗ trợ các ứng dụng kỹ thuật. Quy tắc Le Chatelier (lần đầu tiên được đề
xuất vào năm 1891) vẫn còn được sử dụng cho đến ngày nay vì khả năng cháy của hỗn hợp,
trong khi định luật Burgess-Wheeler sửa đổi (được đề xuất lần đầu vào năm 1911) cũng
vẫn ở vị trí thống trị đối với nhiệt độ môi trường thay đổi. Tại sao một lý thuyết hợp lý về
khả năng cháy lại khó thiết lập như vậy?
Như Egerton [5] đã phát biểu, “giới hạn cháy” hoặc khả năng bắt cháy, được xác định sao
cho ngọn lửa có thể lan truyền vô thời hạn nếu thành phần của hỗn hợp và các điều kiện
giống nhau. Các nhà nghiên cứu khác đã sử dụng “tự lan truyền” [6], “tự hỗ trợ” [7], “tự
duy trì và tự lan truyền” [8] để tinh chỉnh ngưỡng “lan truyền vô thời hạn”. Tiêu chí về sự
lan truyền ngọn lửa như vậy được lựa chọn dựa trên những cân nhắc sau:
• Quy mô-bất biến. Theo ngài Alfred Egerton [5] đã tin tưởng, vì mục đích thực tế,
điều quan trọng là các giới hạn phải được xác định trong các điều kiện đó thể hiện
sự gần đúng tốt với các giới hạn thu được trong các thể tích lớn của hỗn hợp khí.
• Sức mạnh của nguồn bắt cháy. Như Burgess và Wheeler [6] đã nêu, nguồn bắt cháy
phải đủ mạnh để nâng hỗn hợp khí lên nhiệt độ bắt lửa của nó, trong khi ngọn lửa
được lan truyền mà không bị ảnh hưởng từ nguồn nhiệt.
• Tác động ranh giới. Britton [3] đã xem xét lại công việc thử nghiệm trong 200 năm
trước đây, tác động của ranh giới là yếu tố chính trong việc lựa chọn nền tảng phù
hợp. Phải mất gần 150 năm để tìm ra thiết bị của Cục Hầm Mỏ làm nền tảng tiêu
chuẩn để kiểm tra khả năng cháy.
Tính năng đặc trưng của thử nghiệm khả năng cháy là khoảng cách lan truyền của ngọn lửa,
khoảng cách này phải bằng một nửa không gian có khả năng cháy. Nếu thành phần chất
cháy hỗ trợ ngọn lửa lan truyền khắp toàn bộ không gian, nó được gọi là khả năng nổ. Nếu
ngọn lửa chỉ mới bắt đầu, nhưng không thể lan truyền ra khỏi nguồn bắt cháy, thì gọi là khả

KHẢ NĂNG CHÁY NỔ CỦA KHÍ VÀ HƠI 5

năng bắt cháy. Đây là ba khái niệm song song về an toàn hỗn hợp, tuy nhiên, chỉ khả năng
bắt cháy mới chiếm được vị trí phổ biến, còn hai khái niệm còn lại không thể được kiểm
tra và chứng minh về mặt lý thuyết, do đó định nghĩa không đúng.
Ở đây, khả năng bắt cháy được định nghĩa là nồng độ chất cháy tới hạn không hỗ trợ quá
trình bắt đầu bắt cháy. Khả năng bắt cháy không có bất kỳ sự phụ thuộc nào vào oxygen
hoặc các yếu tố môi trường, vì vậy nó là của chất cháy đó. Tuy nhiên, không giống như
mặt trước của ngọn lửa có thể nhìn thấy di chuyển trong các thử nghiệm khả năng cháy,
tiêu chí bắt cháy trong các thử nghiệm bắt cháy rất khó thiết lập. Đây là một trường hợp
giới hạn, có ý nghĩa về mặt vật lý, nhưng khó kiểm tra hoặc quan sát.
Khả năng nổ được định nghĩa là khả năng ngọn lửa tới hạn lan truyền trong toàn bộ thể tích
của hỗn hợp và tạo ra áp suất đáng kể [9], trong khi khả năng cháy được sử dụng để mô tả
những hỗn hợp giới hạn trong đó ngọn lửa sẽ lan truyền qua hỗn hợp một cách vô hạn định,
bất kể có hay không không sự tang áp suất. Nói chung, khả năng nổ đòi hỏi nguồn bắt cháy
mạnh và tiêu chí áp suất cao hơn. Vì oxygen trong không khí nền hỗ trợ sự lan truyền ngọn
lửa, nên khả năng nổ là một đặc tính của không khí nền, hoặc cụ thể là của oxygen. Vì tình
trạng phản ứng đầy đủ rất khó định lượng và xác nhận, tiêu chí áp suất được đề xuất để
kiểm tra khả năng nổ. Tuy nhiên, để phù hợp với dữ liệu về khả năng cháy, các tiêu chí áp
suất khác nhau (2, 3 và 7%) được thông qua trong các nỗ lực thử nghiệm khác nhau. Vì cả
khả năng nổ và khả năng bắt cháy đều bị giới hạn bởi oxygen, và chúng có sự khác biệt
nhỏ, nên chúng được cho là có thể hoán đổi cho nhau [9].
Dựa trên các định nghĩa này, chúng tôi có ba nồng độ giới hạn, Giới hạn khả năng bắt cháy
thấp (LIL), Giới hạn khả năng cháy thấp hơn (LFL) và Giới hạn nổ thấp (LEL). Chúng
được chứng minh một cách định tính trong một đường cong nhiệt độ kiểu Arrhenius được
thể hiện trong Hình 1.3. Về mặt lý thuyết, nếu chọn tiêu chí bắt cháy thấp, thì giới hạn được
thử nghiệm là khả năng bắt cháy, đây là một đặc tính của chất cháy. Nếu tiêu chí áp suất
cao được chọn, giới hạn được thử nghiệm là khả năng nổ, là đặc tính của không khí nền
(hoặc oxygen sẵn có). Khả năng cháy là một thuộc tính của quá trình, nằm giữa hai đặc tính
cơ bản này. Điều này dẫn đến khó khăn và phức tạp trong việc thiết lập cơ sở dữ liệu đặc
tính khả năng cháy của vật liệu, điều này phụ thuộc nhiều hơn vào quy trình. Bảng 1.1 liệt
kê ba khái niệm và sự khác biệt chính giữa chúng. Các lý thuyết khác được phát triển từ lý
thuyết này và ý nghĩa vật lý sẽ được trình bày trong Chương 5.
Khó khăn trong việc xác định ba khái niệm này là không có định nghĩa thỏa đáng được phát
triển cho từ “ngọn lửa” hoặc “sự bắt cháy”. Trong hầu hết các trường hợp, ngọn lửa liên
quan đến các phản ứng tỏa nhiệt mạnh giữa các chất khí hoặc hơi dẫn đến các sản phẩm
cháy ở nhiệt độ cao, thường ở nhiệt độ trên 1400 K và kèm theo sự phát xạ ánh sáng, trong
điều kiện không gian kín, ngọn lửa thường dẫn đến tăng áp suất mạnh. Thông qua các tiêu
chí về nhiệt độ, bức xạ và áp suất mà chúng ta đánh giá xem có xảy ra hiện tượng bắt cháy

KHẢ NĂNG CHÁY NỔ CỦA KHÍ VÀ HƠI 6

hay không. Van Dolah và cộng sự. [10] đã thảo luận về tác động của các nguồn bắt cháy
khác nhau đối với khả năng bắt cháy.

Hình 1.3. Đường cong nhiệt độ kiểu Arrhenius cho thấy sự khác biệt giữa LIL / LFL / LEL
Bảng 1.1 Các khái niệm quan trọng liên quan đến khả năng cháy
Hỗn hợp Định nghĩa Khái niệm phụ Yếu tố kiểm soát
Khả năng nổ Hỗn hợp có thể bắt LEL/UEL, Không khí (oxygen)
cháy, hỗ trợ sự lan LOC/LIC
truyền ngọn lửa
trong toàn bộ hỗn
hợp
Khả năng bắt cháy Hỗn hợp có thể bắt LIL/UIL, Chất cháy
cháy nếu lượng LFC/LDC
oxygen có sẵn vừa
đủ để bắt đầu phản
ứng / bắt cháy
Khả năng cháy Hỗn hợp có thể bắt LFL/UFL, Chất cháy/ oxygen
cháy, hỗ trợ lan MOC/MFC (không khí)
truyền ngọn lửa nửa
chừng

Các tiêu chuẩn về khả năng cháy của Châu Âu sử dụng tiêu chí áp suất, nếu phép đo LFL
được thực hiện dưới ngưỡng áp suất thấp hơn, thì nó đang tiến gần đến giới hạn bắt cháy
dưới (LIL). Nếu ngưỡng áp suất cao hơn được lấy làm tiêu chí bắt cháy, thì mẫu được coi
là đã thiết lập ngọn lửa lan rộng trong toàn bộ không gian hoặc giới hạn nổ thấp hơn (LEL).
Tùy thuộc vào tiêu chí áp suất được sử dụng, các tiêu chuẩn về khả năng cháy của Châu Âu
có thể tạo ra khả năng bắt cháy, khả năng cháy và khả năng nổ. Tuy nhiên, trong hầu hết
KHẢ NĂNG CHÁY NỔ CỦA KHÍ VÀ HƠI 7
các trường hợp, tiêu chí về sự lan truyền ngọn lửa của chúng cao hơn so với thử nghiệm
“khả năng bắt cháy” tương đương, chúng thường báo cáo dữ liệu về khả năng nổ hơn là
giới hạn về khả năng bắt cháy. Vì vậy dữ liệu của họ có hệ số an toàn được tích hợp sẵn
[11]. Đây là lý do mà dữ liệu thử nghiệm từ các tiêu chuẩn châu Âu thường thận trọng hơn
so với dữ liệu của Hoa Kỳ. Britton [3] khuyến cáo rằng các giới hạn khả năng cháy được
đo theo tiêu chuẩn Châu Âu, chẳng hạn như DIN51649 hoặc prEN1839, không nên trộn lẫn
với cơ sở dữ liệu khác, vì các tiêu chí về sự lan truyền ngọn lửa không được đáp ứng đầy
đủ trong các tiêu chuẩn này.
Lưu ý, khả năng cháy và khả năng bắt cháy có ý nghĩa khác nhau về mặt an toàn chất lỏng
[12]. Chất cháy hydrocacbon nhẹ có thể tạo ra hỗn hợp dễ cháy ở gần nhiệt độ môi trường
xung quanh và do đó để an toàn cháy nổ cần được bảo vệ khỏi tia lửa, ngọn lửa và các
nguồn năng lượng cục bộ khác trong khu vực lân cận kho chứa. Chất cháy nặng hơn, bao
gồm cả chất bôi trơn, không dễ bắt cháy theo cách này, nhưng sẽ bốc cháy tự phát nếu bị
quá nhiệt nói chung. Do đó, nhiệt độ môi trường quyết định chất cháy lỏng dễ cháy hay bắt
lửa. Tuy nhiên, điều này chỉ giới hạn trong an toàn chất lỏng.
Vì lý thuyết thử nghiệm khả năng cháy còn kém xa so với các vật liệu và ứng dụng mới đa
dạng, nên cần phải làm rõ các khái niệm cơ bản và cung cấp một lý thuyết mới để kiểm tra
các mối quan tâm về an toàn một cách có hệ thống. Chuyên khảo này sẽ phục vụ vai trò
này để xem xét kinh nghiệm trước đây và giải quyết các vấn đề kỹ thuật hiện tại từ các
nguyên tắc cơ bản.
1.2.2 Nỗ lực thử nghiệm
Vào thế kỷ sau Davy, một số nhà nghiên cứu đã thử nghiệm khả năng cháy của mêtan với
độ phân giải được cải thiện, trong khi các thiết lập thử nghiệm của họ vẫn còn nhiều nghi
vấn trong quan điểm ngày nay. Trọng tâm tranh luận luôn là cường độ bắt cháy và tổn thất
nhiệt biên. Để tránh thất thoát nhiệt qua đường biên, một bình hình cầu đã được đề xuất để
cô lập tác động của tường (xem Hình 1.4). Tiêu chí lan truyền ngọn lửa rất khó thiết lập
trong một thiết bị như vậy, vì vậy tiêu chí áp suất được đề xuất thay thế. Thiết bị kiểm tra
khả năng nổ này đã sớm được từ bỏ để thay thế cho ống truyền ngọn lửa để kiểm tra khả
năng cháy. Tuy nhiên, vào những năm 1980, có một sự hồi sinh về mối quan tâm đối với
bình hình cầu, hầu hết do các nhà nghiên cứu châu Âu thực hiện [3].
Vào đầu thế kỷ 20, Cục Hầm Mỏ Hoa Kỳ đã đi đầu trong việc hài hòa hóa công việc thử
nghiệm về khả năng cháy. Với niềm tin rằng khả năng cháy và khả năng nổ có thể thay thế
cho nhau, các nỗ lực thử nghiệm của Mỹ đang tập trung vào các bài kiểm tra khả năng bắt
cháy, với nhiều cải tiến về kiểm soát tổn thất nhiệt dưới nhiều hình thức khác nhau. Jones
[9] đã tóm tắt các yếu tố ảnh hưởng đến giới hạn của khả năng cháy, bao gồm hướng truyền
ngọn lửa, thiết kế, đường kính và chiều dài của thiết bị thử nghiệm, nhiệt độ và áp suất của
hỗn hợp tại thời điểm bắt cháy, phần trăm hơi nước có, và gián tiếp bởi nguồn bắt cháy. Vì

KHẢ NĂNG CHÁY NỔ CỦA KHÍ VÀ HƠI 8

ông đã nhấn mạnh rất nhiều thuật ngữ về tổn thất nhiệt, nên định nghĩa của ông thực sự là
khả năng cháy, rất nhạy cảm với các tổn thất nhiệt khác nhau.

Hình 1.4 Máy thử khả năng nổ điển hình của Burgess và cộng sự. [6]

KHẢ NĂNG CHÁY NỔ CỦA KHÍ VÀ HƠI 9

 TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. S.H. Davy, On the fire-damp of coal mines, and on methods of lighting the mines so as
to prevent its explosion. Philos. Trans. R. Soc. Lond. 106, 1 (1816).
2. J.M. Kuchta, Investigation of Fire and Explosion Accidents in the Chemical, Mining,
and Fuel-related Industries: A Manual (US Department of the Interior, Bureau of Mines,
Pittsburgh, 1985)
3. L.G. Britton, Two hundred years of flammable limits. Process Saf. Prog. 21, 1–11 (2002)
4. H. Coward, G. Jones, Limits of Flammability of Gases and Vapors. Bulletin, vol. 503
(Pittsburgh: US Department of the Interior, Bureau of Mines, 1952)
5. A.C. Egerton, Limits of inflammability, in Fourth Symposium on Combustion (Williams
and Wilkins, Baltimore, 1953)
6. M.J. Burgess, R.V. Wheeler, The lower limit of inflammation of mixtures of the paraffin
hydrocarbons with air. J. Chem. Soc. 99, 2013–2030 (1911)
7. I. Glassman, Combustion (Princeton University, Princeton, 1996)
8. L. Lovachev et al., Flammability limits: an invited review. Combust. Flame 20(2), 259–
289 (1973)
9. G. Jones, Inflammation limits and their practical application in hazardous industrial
operations. Chem. Rev. 22(1), 1–26 (1938)
10. R.W. Van Dolah et al., Ignition or the flame-initiating process. Fire Technol. 1(1), 32–
42 (1965)
11. I.A. Zlochower, G.M. Green, The limiting oxygen concentration and flammability
limits of gases and gas mixtures. J. Loss Prev. Process Ind. 22(4), 499–505 (2009)
12. E. Goodger, Flammability and ignitability. Appl. Energy 5(1), 81–84 (1979)
13. T. Ma, S.M. Olenick, M.S. Klassen, R.J. Roby, J.L. Torero, Burning rate of liquid fuel
on carpet (porous media). Fire Technol. 40(3), 227–246 (2004).
14. T. Ma, Q. Wang, M. Larrañaga, From ignition to suppression, a thermal view of
flammability limits. Fire Technol. 50(3), 525-543 (2014)
15. T. Ma, A thermal theory for estimating the flammability limits of a mixture. Fire Saf.
J. 46(8), 558–567 (2011)
16. T. Ma, Using critical flame temperature for estimating lower flammable limits of a
mixture. Process Saf. Prog. 32(4), 387–392 (2013)
17. T. Ma, Q. Wang, M. Larrañaga, Correlations for estimating flammability limits of pure
fuels and fuel-inert mixtures. Fire Saf. J. 56, 9–19 (2013)

KHẢ NĂNG CHÁY NỔ CỦA KHÍ VÀ HƠI 10

18. T. Ma, M. Larrañaga, Theoretical flammability diagram for analyzing mine gases. Fire
Technol. 51(2), 271-286 (2015)
19. T. Ma, M. Larrañaga, Flammability diagrams for oxy-combustion. Fire Technol. (2015)
(accepted)
20. T. Ma, A thermal theory for flammability diagrams guiding purge and inertion of a
flammable mixture. Process Saf. Prog. 32(1), 7 (2013)

KHẢ NĂNG CHÁY NỔ CỦA KHÍ VÀ HƠI 11