Tam Protezlerde Bireysel Kaşık Hazırlanması

Tam Protez Ölçüsü

Total protezlerin üretilmesi amacıyla dişsiz çenelerden elde edilen ölçüye tam / total protez
ölçüsü denir.
Terminoloji
Diagnostik Model: Çalışma ve tedavi planlaması amacıyla elde edilen dental dokuların pozitif
kopyasıdır.
ses: Diagnostik model üzerinde sadece çalışma ve planlama yapmayı hedefliyoruz.

Ana Model: Hazırlanmış diş yüzeyi, rezidüel alveol kretleri ve/veya dental arkın bölümlerini içeren,
son ölçüden elde edilen replikaya verilen isimdir.
ses: Son ölçüden elde ettiğimiz replika yani artık burada hazırlanmış diş yüzeyi, rezidüel alveol
kretleri ve/veya dental arkın üzerine protez yapacağımız kısımları da içeren, varsa dişi de içeren
aldığımız son ölçüden protezi elde etmek üzere elde ettiğimiz modele ana model denir.

Geleneksel tam protezlerin ölçüsü 2 aşamada alınır.

1. Ölçü / Anatomik Ölçü
Tanı, tedavi planlaması veya kaşık hazırlanması amacıyla alınan ölçü
(Üzerinde kaşık hazırlanan diagnostik modeller anatomik ölçüden elde edilirler. Hazır ölçü kaşıkları
kullanılır.)
ses: Buradaki amacımız tanı, tedavi planlaması yapmak ya da bireysel kaşık hazırlamak. Yani bizim
üzerinde kaşık hazırladığımız diagnostik modelleri biz bu anatomik ölçüden elde ediyoruz.
2. Ölçü / Fonksiyonel Ölçü
Tam protezin üzerinde hazırladığı ana modeller fonksiyonel ölçüden elde edilirler
(Kişiye özel / bireysel kaşıklar fonksiyonel ölçü için kullanılırlar)
ses: Tam protezin üstünde hazırlandığı, ana modellerin elde edildiği ölçü. Yani biz ana modeli, master
modeli fonksiyonel ölçüden elde ediyoruz. Kişiye özel kaşıkları kullanarak bu fonksiyonel ölçüyü
alıyoruz. Yani birinci ölçümüzü alıyoruz, bundan bir kaşık üretiyoruz. Bu kaşıkla ikinci ölçümüzü
alıyoruz ve buradan ana modelimizi elde ediyoruz.
Ölçü Kaşıkları
- Ölçü maddesini hastanın ağzına taşıyan araçlardır.
- Sertleşme esnasında ölçü maddesinin kontrolünü sağlar.
- Ölçü maddesine -retansiyon- desteklik ve tutuculuk sağlar.

1
1 - Hazır Kaşıklar
ses:
Daha çok metalden ya da plastikten üretilirler.
Delikli ya da deliksiz olabilirler.
Arka göre dişli ya da dişsiz, anatomik ya da non atomik yapıda üretilenleri vardır.
Delikli olanların delikli olmasının sebebi ölçüye tutuculuk sağlamak.
Deliksiz olanları daha akışkan kıvamlı ölçülerde kullanıyoruz. Burada da tutuculuk için her ölçüye
özgü adezivi kaşığa uyguluyoruz.

2 - Bireysel Kaşıklar
ses: Modele daha uyumlu olan, adaptasyonu iyi, kişinin ağzına göre hazırlanmış kaşıklardır.
- Dişsiz arkı tam olarak net bir şekilde yansıtan ölçüler elde etmek amacıyla hastanın ağzına
adaptasyonu daha iyi olan bireysel kaşıklar kullanılmalıdır.
- Prefabrike standart kaşıklar protez kenarlarının distorsiyonu ve kısalmasına neden
olabilirler.
- Bireysel kaşıklar, iyi alınmış bir anatomik aljinat (irreversibl hidrokolloid) ölçüden elde edilen
diagnostik model üzerinde hazırlanırlar.
ses:
İyi bir ölçü elde edebilmek için ölçü kaşığının hastanın ağzına adaptasyonu iyi olmalı.
Bunun için biz bireysel kaşıkları kullanıyoruz çünkü standart kaşıklar protez kenarlarının
distorsiyonuna ve bir miktar kısalmasına neden olabiliyorlar(dokuları ittikleri için). Fonksiyonel ölçü
alırken hastanın doğal fonksiyonunu bir şekilde dokuları iterek engelledikleri için daha kısa ölçüler
alabiliyoruz.
Bu yüzden tam protezler için iyi alınmış bir anatomik ölçüden elde ettiğimiz model üzerinde bireysel
kaşık hazırlamalıyız.
Tam protezlerin ölçüsünü standart kaşık ile almak çok iyi sonuçlar vermeyecektir.

Aljinat - irreversibl hidrokolloid - dediğimiz bir gruba ait olan bir ölçü maddesi.
Akışkan kıvamlı tozla likidi karıştırarak elde ettiğimiz, hızla sertleşen, birinci ölçülerde sıklıkla
kullandığımız bir ölçü maddesidir.

Kaşık Seçimi
- Kaşık kretlerin üzerine uygun biçimde yerleşmelidir.
- Kaşık ile yumuşak dokular arasında 5 mm boşluk olmalıdır. Aljinat doğruluk, dayanıklılık ve stabilite
için belli bir kalınlıkta olmalıdır.
- Maksiller kaşıklar labial - bukkal vestibülden titreşim hattının hafifçe arkasına kadar uzanmalıdır.
(Yani tüm maxillayı kapsamalı)
- Mandibular kaşıklar ise retromolar padi içine almalıdır.

2
- Hazır kaşıklar en iyi sonucu sulkus derinliğine uygun seçildiği ve diş hekimi önemli anatomik
oluşumları doğru kaydedebildiğinde verirler. (Maksiller tüberler, retromolar pad, mylohyoid bölgesi
vb.) - 1. ölçü için -
- Gerekli görüldüğünde standart kaşık kenarları mum veya stenç ile uzatılarak modifiye edilebilir.
(kaşık kısa geliyorsa)
- Standart kaşık kullanarak ilk ölçü alınırken, tüm anatomik belirleyicileri kaydedebilmek amacıyla
kabataslak ancak azami derecede kapsamlı bir ölçü alınmalıdır.
- Aljinat ölçü materyali ilk ölçü için kullanılır çünkü manipülasyon basit ve hızlıdır. (hasta daha kolay
tolere eder.)
- Akışkan ve yumuşak kıvamlı olması nedeni ile yumuşak dokuları distorsiyona uğratmaz.
- Bununla birlikte, alveoler kretin anatomik şeklini yakalamak için çevreyi belli bir dereceye kadar
uzaklaştırmak gerekir. Bu amaçla normal karışıma göre su miktarını düşürerek daha kıvamlı
olacak şekilde karıştırılmalıdır. ( %20 daha az su)
- Ölçü, tüm destekleyici anatomik bölgeleri ve tüm sınırları yuvarlak ve tam olarak içermelidir. İnce
ve düzensiz kenarlar uygun olmayan bir ölçüyü gösterir.
- Yöntem olarak; anatomik ölçü alınırken, kasların fonksiyonel aktivitesini ölçüye yansıtacak şekilde
kaslara şekil verilmelidir, fonksiyon yapması sağlanmalıdır.

Mandibula
Mandibuladan elde edilen anatomik ölçünün aşağıdaki alanları içerdiğinden emin olun;
- Tüm bukkal ve lingual sulkus
- External oblik çizgi,
- Tüm retromolar pad alanı,
- Mylohyoid bölgesi
- Ve var ise bukkal frenulumlar

Maksilla
Maksilladan elde edilen anatomik ölçü ;
- Tüm sulkusu
- Hamular çentik ve maksiller tüberleri
- Fovea palatinalar 1- 2 mm posteriorunda yer alan yumuşak damak alanını içermelidir.
- Fovealar yoksa ya da göremiyorsak hamular çentikleri birleştiren hayali çizgiyi titreşim
hattı olarak düşünmemiz gerekir.

Diagnostik Modelin Hazırlanması

- Islak aljinat kolayca kalemle işaretlenir ve bu işaretler modele transfer edilirler. Ölçüden
elde edilen modeler teknisyenin kaşık sınırlarını görmesi ve ona göre çalışması için
gereklidir.

3
 - Aljinat ölçü üzerinde protez kaidesinin sınırlarını işaretleyin ve ölçüyü dökün.
- Aljinat su emmeye başlamadan modelden ayrılmalıdır aksi halde bu durum ölçü yüzeyinde
bozulmalara sebep olabilir.
- Model ölçüden ayrıldığında, ölçü üzerinde çizilmiş bulunan sınırlar alçı üzerinde de yer
alacaktır.
ses:
Ölçülerimizi aldıktan sonra tanı modelinin hazırlanması aşamasına geçiyoruz. Protezinizin bitmesini
yaklaşık olarak öngördüğünüz sınırları ya da bu sınırların 2 mm kısası olacak şekilde kaşık
sınırlarını çizerseniz ölçünüzün üzerine, alçıyı döktüğünüzde bunlar alçının üzerine geçecek ve
böylece teknisyen yapması gereken kaşık sınırlarını görüyor olacak. Aljinat su emen bir materyal
olduğu için alçıdan su emmeye başlamadan önce, alçı donunca modelden aljinatı ayırmak lazım yoksa
ölçünüzün yüzeyinde yani modelinizin üzerinde bir takım bozulmalar başlar.

Özel Kaşıklar (Bireysel Kaşıklar)

Amaç ?
- Ölçü maddesinin distorsiyonunu minimize etmek (uniform kalınlık, rijit ölçü kaşığı )
- Yumuşak doku distorsiyonunu önlemek (düşük viskoziteli materyal, adaptasyonu yüksek
kaşık)
- Maliyette azalma – daha az ölçü maddesi kullanımı
- Kenar şekillendirme ile daha doğru kayıt almak, retansiyon ve stabilitesi yüksek protez
eldesi
ses:
Ölçü maddesinin adaptasyonu iyi olduğu için bir takım avantajları var.
Daha akışkan bir malzeme kullanabiliyoruz.
Daha az yumuşak doku distorsiyonuna neden oluyoruz.
Yine ölçü maddesinin distorsiyonunu engellemek için kaşık rijit ve eşit kalınlıkta ölçü maddesi
sağlıyor.
Yani dokuya adaptasyonu iyi bir kaşık kullandığımız için arada ölçü maddesi için bıraktığımız boşluk
daha uniform bir boşluk ve kaşık da rijit olduğu için ölçü maddesinin deformasyonu da az olur
yumuşak dokunun distorsiyonu da az olur.

Kişiye Özel Kaşık Yapımı

- Özel kaşıklar akrilik reçine (soğuk akrilik veya ışıkla sertleşen akrilik) veya shellac reçineden
üretilebilir.
- Genel olarak, özel kaşık yapımında soğuk akrilik reçine (cold - cured polymethyl methacrylate)
kullanılmaktadır.
- En büyük avantajı ucuz olmasıdır. Ancak polimerize olurken gösterdiği büzülmenin diğer
materyallerden daha fazla olması da dezavantajıdır.

4
Özel Kaşık Yapımında Kullanılan 2 Ayrı Method Vardır
1. Toz ve Likit Metodu
2. Hamur Metodu

Hamur Metodu

● Toz ve sıvı bir cam bardakta karıştırılır. Soğuk sertleşen akrilik reçinenin polimerizasyonu
sürerken camin üst kısmı kapatılmalıdır. Karışım hamur aşamasına ulaştığında istenen form
verilir. Hamur tabaka haline getirilip alçıya aktarılır ve adapte edilir.
Akrilik Polimerizasyon Safhaları :
- kumlu
- i̇pliksi / lifli - hafifçe akrilik uzar-
- hamur
- elastik
- plastik

● Materyal, ölçü kaşığının ana kalınlığını elde etmek için hafifçe bastırılır. Bu kalınlık, bukkal
sulkusun şekline göre yaklaşık 2 veya 3 mm olmalıdır.
● Polimerizasyon sağlandığında, elde edilen kaşık alçı modelden çıkarılmalıdır.
● Kaşık kenar sınırları, kaşık hazırlanmasından önce modele çizilmelidir. Hazırlanan kaşık
kenarlari bu sınırlara göre düzeltilir.
● Polimerizasyon reaksiyonu nedeniyle, polimerizasyon süresince ısı artacaktır. Kaşık
modelden erken çıkarıldığında akrilik deforme olur. Reçinenin akrilik polimerizasyonu
bittikten sonra kaşık modelden ayrılmalı ve kenarlar düzenlenerek kabaca cilalanmalıdır.
● Kaşığın sap kısmını oluşturmak için bir miktar daha toz ve likit karıştırılır ve kaşık ile
bağlanmasını sağlamak için kaşığa monomer uygulanır. Ardından, sap/ tutamaç özel kaşığın
ön kısmına yerleştirilir.

İdeal Kaşık Bitim Sınırları

- Kaşık, vestibül dokuların distorsiyonuna neden olmadan protezin yerleşeceği tüm alanı
kapsamalıdır.
ses: Yani biz protezi yapmayı planladığımız alanı kaşığın içerisine dahil etmeliyiz. Ancak kaşık bizim
protezimizin bitim sınırlarından daha uzun olmamalıdır.
- Özel kaşığın kenar sınırı, protezin öngörülen fonksiyonel sınırından yaklaşık 2 mm daha kısa
olmalıdır.
- Kaşık kenar sınırını kalemle işaretlemek teknisyene kaşığı uyumlamak için yardımcı olacaktır.
Ayrıca, diş hekiminin kaşığı hastanın mukozasına adapte etmesi esnasında da zamandan tasarruf
sağlar.

5
Rölyef
ses: Kaşığın içerisinde ölçü maddeleri için bir miktar boşluk elde etmemiz gerekiyor. Bu boşluk için
rölyef yapıyoruz. Yani mum ile bir boşluk hazırlıyoruz.
Bunun amacı da ölçü maddesinin ölçü alırken ölçü maddesinden kaynaklanabilecek hidrolik basıncı
azaltmak. Yani ölçü maddesinin dokular üzerinde basınç yaparak - sıkıştırarak farklı bir şekilde
dokunun kaybının olmasının önüne geçmek.

● Mum ile hazırlanan boşluk, ölçü maddesinden kaynaklanan hidrolik basıncı minimize eder ve
ölçü maddesine yer sağlar.

Kullanılan mumun kalınlığı seçilen ölçü maddesi ve yöntemine göre değişmektedir.

● irreversibl hidrokolloid (aljinat) ölçü materyalleri için önerilen kalınlık 2 mm dir.
● Elastomerik ölçü maddeleri için 3 mm
● Dental alçı için ise 1.5 mm dir.

Çinko oksit öjenol (ZOE) ölçü pati veya ölçü mumu kullanıldığında, kaşık dokuya mümkün olduğunca
yakın hazırlanabilir ve bu ölçü malzemeleri için mum ile rölyef yapılmasına gerek yoktur. Mum
tabakası inceltilerek 1 mm lik bir katman mum boşluğu bırakmak için kullanılabilir.
ses:
Eğer çinko oksit öjenol (ZOE) ölçü pati ile veya ölçü mumuyla ölçü alacaksak (genellikle çinko
oksit öjenol ile ölçü alınır) kaşığın dokuya adaptasyonu mümkün olduğunca yakın hazırlanabilir çünkü
bu ölçü için çok kalınlığa ihtiyaç yoktur.
Mumla yapılmayabilir ya da mum tabakasını inceltip yaklaşık 1 mm lik bir katman mum boşluğu
bırakmak yeterli olabilir.
Normalde standart mum plağının kalınlığı 2 mm ye yakın bir kalınlıktır.

Doku Stoperleri
- Doku stoperlerinin hazırlanma amacı ölçü maddesine homojen bir boşluk sağlanmasıdır.
ses:
Yani kaşığı ağza oturttuğumuzda bu stoperlerin olduğu bölgelerde dokuya oturarak daha
fazla kaşığın gömülmesinin önüne geçmek.
Böylece ölçü maddesine yeterince yer sağlamış olacağız.
Aynı zamanda kaşığı doğru konumlandırmamıza yardımcı olacak ve daha iyi bir ölçü almamızı
sağlayacak.
- Tam protezlerde 2 kanin 2 molar bölgesinde olmak üzere 4 stopper hazırlanmalıdır.
Palatinalden bukkale 2 mm genişlikte olacak şekilde hazırlanır.
- Doku stoperleri kaşığın doğru konumlandırılması bakımından önemlidir.

6
Kaşık Üzerinde Delikler Açılması
ses:
Kaşık üzerinde delikler açılması ölçü maddesinin retansiyonu ve aynı zamanda ölçü maddesinin
hidrolik basıncının azaltılması adına önemlidir.
Kaşığın deliklerinin önceden açıldığı durum;
Bu eğer ölçüyü aljinat ya da silikon gibi kenar şekillendirme yapmadığınız bir yöntemle alıyorsak
yapmamız gereken bir şey.
Kaşığın deliklerinin sonradan açıldığı durum;
Eğer kenar şekillendirme yapıyorsak ölçü kaşığının üzerindeki delikleri kenar şekillendirmeden
sonra açmamız gerekiyor.

- Eğer kenar şekillendirme yapmıyorsak yapacağımız işlem

● Boşluk amacıyla hazırlanan mum rölyef uzaklaştırılır.
● Alveolar kret tepelerinde ve retromolar kabartı bölgesinde 2,5 milimetre çapında
işaretler konuş ve bu bölgelerde yuvarlak uçlu bir frez yardımı ile delikler açılır
● Açılan delikler final ölçü maddesi için kaçış yolu sağlar ve alveolar kret tepelerinde,
retromolar kabartıya ve dokulara fazla basınç gelmesini engeller
Kenar şekillendirme yapıp sonra ölçü alıyorsak sonradan delik açılma sebebi negatif basınç
-vakum- etkisinin kaybedilmemesi içindir.
Kaşık sapı

● Kaşık sapı hatalı yapılırsa ve ağzı hatalı yerleştirilirse dudak distorsiyona uğrar, fonksiyonel
alveolar sulcus hatalı kaydedilir ve ölçü daha geniş alınmış olur.
● Kaşık sapının kalınlığı 3-4 milimetre olmalı ve alveolar krete dik olacak şekilde
konumlandırılmalıdır.
● Kaşık sapının yüksekliği 10-15 milimetre olmalıdır ve kaşığın tabanına dik olmalıdır.
● Kaşık sapının vestibül sulcusa olan mesafesi yaklaşık 25 milimetre olmalıdır. Bu sayede
dudak pozisyonunu değiştirmesinin önüne geçilir ve kenar şekillendirme işlemlerine engel
olmamış olur.
● Mandibular kaşıklarda gerekli olduğu durumlarda 1. molar hizasında 2 kaşık sapı daha
yapılabilir.
● Posterior kaşık sapları hazırlandığında sap üzerinden baskı uygulanarak kaşık doğru
pozisyonda stabilize edilebilir ve bu sırada dokularda minimum distorsiyon meydana gelir

7
 Kaşıktan İstenen Özellikler
● Kaşık kısa veya uzun olmamalı
● Stabil olmalı, alçı modelde veya ağızda hareket etmemeli
● Rijit olmalı ama çok kalın olmamalı (2 - 3 mm)
● Kaşık kenarları residüel krete mümkün olduğunca yakın bir şekilde uyarlanmış olmalı
● Mobil doku, undercut bölgeleri, insisiv papilla, diğer kritik anatomik yapılar üzerinde mum
rölyef yapılmış olmalı
● Doku stoperleri olmalı, labial ve bukkal çentikler düzgün ayarlanmış olmalı
● Kenarlar damla şeklinde yuvarlanmış olmalı, keskin olmamalı
● Kaşık üzerinde düzgün konumlandırılmış küçük saplar kullanılmalı

Kenar Şekillendirme
Ölçü kaşığı sınırlarına komşu yumuşak dokuların manipülasyonu veya fonksiyonel hareketleri ile
ölçü maddesinin şekillendirilmesi ve bu sayede vestibül kontur ve boyutunun kaydedilmesidir.

Amaç
- Tam proteze komşu sınırlarım kontur, yükseklik ve genişliğinin kaydedilmesi
- Fonksiyonel kenar şekillendirmesi yapılmış ve uygun şekilde uzatılmış bir protez kaidesinin
amacı, fizyolojik ve estetik olarak fonksiyon ve istirahat halinde dokulara uyumlu bir
protez elde edilmesidir.

Önem: Bir insan konuşurken, çiğnerken, yutarken, esnerken, ıslık çalarken, dudaklarını ıslatırken,
ağzını açar ve kapatırken çevre sinir dokusu hareket eder. Dokular şeklini, yerini ve gerginliğini
değiştirir. Bu nedenle eğer bir ölçü fonksiyonel olarak uyarlanmamışsa veya yeterince
uzatılmamışsa protezin stabilitesi ve / veya retansiyonu olmaz.

Fonksiyonel kenar şekillendirmesi tamamlanan kaşık retansiyon ve stabilite açısından

değerlendirilmeli ve gerekli düzenleme var ise işlem tekrarlanmalıdır.

Son Ölçü Aşaması

Kenar şekillendirme işlemi tamamlandığında son ölçüye geçmeden önce kişisel kaşık ölçü için
hazırlanmalıdır.
Amaç
● Protezi taşıyan dokuların ölçü esnasında yer değiştirmesi ve distorsiyona uğramasını ve bu
şekilde kaydedilmesini engellemektir.

● İkincil ölçüye yer hazırlamak amacıyla yerleştirilmiş olan mum boşluk tutucu yerinden
çıkarılır.

8
● Ölçü kaşığında fazla ölçü maddesinin kaçışı gerekli olan delikleri açılır.
● Kaşığı alveolar kretin üzerine yerleştirin ve önce arka kenarını oturtun. Ölçü ileri doğru
ilerledikçe döndürerek oturtun.

● Ölçü malzemesi sertleşene kadar kaşığı nazikçe yerinde tutun.

● Fonksiyonel hareketler sertleşme süresi boyunca yapılmalıdır.

● Ölçüyü çıkarın ve tüm gerektiği yapıları ve ayrıntıları kayıt ettiğinizden emin olmak için ölçü
yüzeyini kontrol edin.

● Ölçü kabul edilebilir olduğunda, posterior protez sınırını ağızda çizin ve bu sınırı kaydetmek
için ölçüyü tekrar ağıza yerleştirin.