YUNIT 1 "PAGTATANGGOL SA WIKANG FILIPINO,
TUNGKULIN NG BAWAT LASALYANO."
1. BIENVENIDO LUMBERA
- PAMBANSANG ALAGAD NG SINING NG
PILIPINAS
2. WIKA AT PANITIKAN
- Mahalagang bahagi ng karanasan ng estudyante
nuong siya ay nag aaral pa.
3. WIKA
- Palatandaan ng Identidad ng Bayan
- Nakatutulong sa pagpapalalim ng pagmamahal sa
bayan
- Pagpapahalaga sa Kasaysayan
4. PANITIKAN (LITERATURE)
- Paggamit ng Wika
- Pagiging Malikhain
- Makalikha ng mga Akda (Karanasan ng mga
mamamayan)
5. WIKA
- Nag uugnay sa estudyante sa kanyang pamilya,
komunidad na pinanggalingan, sa kahapon at bayan.
6. LIPUNANG PILIPINO
- ESPANYA (Kastilla) 1521, 1565
- AMERIKANO 1898
7. LIPUNANG PILIPINO (Inferiority Complex)
- Hinubog na ang kamalayan ay nakatuon sa
paniniwala na dapat tinatanggap lang nila ang
ibinabato ng nakatataas o ng may kapangyarihan.
8. CHED MEMO 20-2013
- Bunga ng kolonyal na EDUKASYON
- Pag angkop sa kanluran.
9. KASAYSAYAN NG PILIPINAS
- Bahagi ang pagbabagong bihis ng sistema ng
edukasyon ng Pilipinas
10. TATLONG NAKA ANGKLANG IDEYA
1. International Standards
2. Labor Mobility
3. ASEAN Integration
11. INTERNATIONAL STANDARDS
- Ang Pilipinas ay kabilang sa iilan na lamang na mga
bansa na may sampung taon lamang na basic
education at ang karagdagang dalawang taon ay
mabubukas ng pinto sa mas maraming opurtunidad
para sa mga mag-aaral.
12. LABOR MOBILITY
- Alinsunod sa pagtatangkang mas mapabilis ang
pagkakaroon ng trabaho ng mga mag- aaral na
magtatapos sa ilalim ng ngayon ay umiiral na na
sistema ng edukasyong K to 12.
13. ASEAN INTEGRATION
- Kabahagi upang maging tugma ang kalakaran ng mga
kasaping bansa ng organisasyon.
- Ito ay para sa lalong matibay na ugnayan at
pagtutulungan sa pagitan ng mga miyembro.
14. MGA HAMON SA IMPLIKASYON NG K to 12
- Tulad na lamang ng tangkang pagaalis sa mga
asignaturang may kaugnayan sa Panitikan at Filipino.
- Taong 2011 pa lamang nang magsimula ang usap-
usapan ukol dito.
- Dahil sa ilan nga sa pokus nito ay mas mapadulas ang
pagkakaroon ng trabaho dito at higit sa ibang bansa at
ang pagsunod sa yapak ng mga mauunlad na bansa,
nabigyang diin ang pagpapaunlad ng kasanayan sa
pag gamit ng wikang Ingles sa K to 12. Ito ay
tumataliwas sa mga nauna nang mga hakbangin para
sa pagpapayabong ng wikang pambansa, ang
Filipino.
15. ALYANSA NG MGA TAGAPAGTANGGOL NG
WIKANG FILIPINO O TANGGOL WIKA
- Alyansang nangunguna sa pakikibaka laban sa
pagpaslang ng Commission on Higher Education
(CHED) sa Filipino, Panitikan at Philippine
Government and Constitution subjects sa kolehiyo.
16. PETSA NG NABUO ANG TANGGOL WIKA
- Nabuo ang Tanggol Wika sa isang konsultatibong
forum noong Hunyo 21, 2014 sa De La Salle
University-Manila (DLSU).
- Halos 500 delegado mula sa 40 paaralan, kolehiyo,
unibersidad, organisasyong pangwika at pangkultura
ang lumahok sa nasabing konsultatibong forum.
17. Konsultatibong Forum
- Kasama sa mga tagapagsalita sa forum na iyon si Dr.
Bienvenido Lumbera, Pambansang Alagad ng Sining.
- Ang forum na iyon ay kulminasyon ng mga nauna
pang kolektibong inisyatiba mula pa noong 2012.
18. 2015
- Pinangunahan ng Tanggol Wika ang pagsasampa ng
kaso laban sa anti-Filipinong CHED Memorandum
Order (CMO) No. 20, Series of 2013, sa Korte
Suprema.
19. Temporary Restraining Order (TRO)
- Naglabas ang Korte Suprema para ipahinto ang
pagpaslang sa Filipino at Panitikan sa kolehiyo,
bunsod ng kasong isinampa ng Tanggol Wika.
20. 2019
- Binawi ng Korte Sumprema ang Temporary
Restraining Order (TRO)
21. House Bill 223
- Tuloy ang pakikipaglaban ng Tanggol Wika sa iba
pang arena. Marami-rami pang kolehiyo at
unibersidad ang mayroon pa ring Filipino at
Panitikan, at nakahain na sa Kongreso ang House Bill
223 upang muling ibalik ang Filipino at Panitikan
bilang mga mandatoring asignatura sa kolehiyo.
22. Posisyong Papel
- Sa pamamagitan nito maraming tulad ng Tanggol
Wika ang nagpahayag ng ng kani-kanilang saloobin.
23. POSISYONG PAPEL
- Isang pasulat na gawaing akademiko kung saan
inilalahad ang paninidigan sa isang napapanahong
isyu na tumutukoy sa iba't ibang larangan tulad ng
edukasyon, politika, batas, at iba.
 - Karaniwang ginagamit ito ng mga organisasyon at
institusyon upang ipabatid sa publiko ang kanilang
paniniwala at rekomendasyon bilang isang pangkat.
24. Pagsulat ng Posisyong Papel
- Ang paggaganyak - Pagpapaunawa ng punto ng
sumulat tungkol isang paksa.
25. AGOSTO 2014
- Nagpayag ang Departamento ng Filipino ng De La
Salle University ng kanilang saloobin sa
pamamagitan ng kanilang posisyong papel na may
pamagat na “Pagtatanggol sa wikang Filipino,
tungjulin ng bawat Lasalyano”
26. WIKANG PILIPINO
- Kalakip ng pagka Pilipino - Paglinang nito ay
paglinang din ng sariling identidad
- Ito ay nagbibigay diin sa lalong pangangailangan ng
mga mamayan lalo't higit ng mga mag-aaral na
linangin ang kani-kanilang identidad.
27. "Kaakibat sa proseso ng pagtuturo at pagkatuto ang
wikang Filipino upang lubos na maunawaan at mailapat sa
paaralan ng buhay ang mga araling hindi lamang natatapos sa
apat na sulok ng silid aralan."
YUNIT 1: (IKALAWANG BAHAGI) ANG
PAGTATAGUYOD NG WIKANG PAMBANSA SA
MATAAS NA ANTAS NG EDUKASYON AT LAGPAS
PA
 Kasabay ng mga pagbabagong dulot ng
internasyonalisasyon at globalisasyon ay tila
paglamlam din ng pag-unawa at pagluwag ng yakap
ng mga Pilipino sa sariling wika.
 Nagbago na ang porma at paraan ng komunikasyon
ngayon at tila ito ay palayo sa sariling atin.
 Dala ng mga gadyet at mga pang madlang midya na
ang pangunahing midyum ay Ingles, maraming mga
kabataan ang hindi na batid ang gamit sa ilang mga
salitang sariling atin.
 Kailangang maikintal sa kanilang isipan ang patuloy
na paggamit sa sariling wika sa gitna ng modernong
panahon.
 Ang pagpapayabong ng Filipino ay hindi lamang dala
ng mga umpukan bagkos ito ay nagmula sa mas
malalim na pundasyon tulad ng nasasaad sa
ikalawang talata ng Artikulo XIV, Seksiyon 6 ng
kasalukuyang saligang batas.
 Alinsunod sa mga tadhana ng batas at sang ayon sa
nararapat na maaaring ipasya ng Kongreso, dapat
magsagawa ng mga hakbangin ang Pamahalaan
upang ibunsod at puspusang itaguyod ang paggamit
ng Filipino bilang midyum ng opisyal na
komunikasyon at bilang wika ng pagtuturo sa
Sistemang pang-edukasyon.
 Malinaw sa probisyong ito ang responsibilidad ng
gobyerno na itaguyod ang pagbuo ng mga hakbangin
upang patuloy na magamit ang wika sa mas malalim
pamamaraan sa pamayanan man o paaralan.
 Ang dating Pangulong Corazon C. Aquino ay
nagbigay diin din sa probisyong ito sa pamamagitan
ng Executive Order No. 335 na “Nag-aatas sa Lahat
ng mga Kagawaran/Kawanihan/Opisina/Instrument
aliti ng Pamahalaan na Magsagawa ng mga Hakbang
na Kailangan para sa Layuning Magamit ang Filipino
sa Opisyal na mga Transaksiyon, Komunikasyon, at
Korespondensiya.”
 Ayon kay Lumbera et al. (2007) ang Filipino ang
wikang gingamit sa paglinang at pagpapalaganap ng
isang edukasyong na nagtataguyod ng kapakanan ng
bansa, nagpapayaman ng diwang mapagtanong at
mapanlikha at umuugat sa buhay at pakikibaka ng
nakararami. Mula dito ay mababatid na ang ugat ng
sinasabing wika na likas sa ating mga Pilipino ay
Filipino. Kaya ito ay nararapat lamang gamitin sa ano
mang aspekto ng komunikasyon at pagkatuto.
 Agosto 10, 2014 noong inilathala ni G. David
Michael M. San Juan ang kanyang artikulong 12
Reasons to Save the National Language.
 Ang unang dahilan na kaniyang binigay ay ang
nasasaad sa Artikulo XIV Seksyon 6 ng kontistusyon
ng bansa. Aniya ay nakaririmarin ang mga ahensya
ng gobyerno na gumgamit ng Ingles bilang opisyal na
wika ng komunikasyon at gayundin ay ang mga
institusyong tila sumasalungat sa pagsusulong ng
Filipinisasyon.
 Ideya ng epektibong gamit ng Filipino bilang wikang
panturo kung ito ay ituturo rin bilang isang sabjek o
disiplina.
 Isa rin ay ang globalisasyon at ASEAN integration,
kung saan inaasahan ang pagpapatibay ng sariling
wika, panitikan, at kultura upang may maibahagi tayo
sa pandaigdigan at pangrehiyong na palitan sa
panlipunan at pangkalingang unawaan.
Bukod pa rito, ang Filipino at Panitikan ay parehas sa College
Readiness Standard sa CHED’s Resolution No. 298-2011.
 - Ang resulta ng National Achievement Test sa
Filipino ng sa hayskul ay mababa pa rin sa
itinalagang lebel ng masteri ng Kagawaran ng
Edukasyon at dahil dito ay lalong na ngangailangan
ng Filipino sa kolehiyo upang mapunang ang kulang
pang natutuhan ng mga mag-aaral sa hayskul.
- Ipinahayag din ni G. San Juan na matagal nang
namamayagpag ang Ingles sa kurikulum ng kolehiyo
mula noon 1906 samantalang ang Filipino ay nito
lamang 1996, at panahon na upang maremedyohan
ang nagdaang panahon ng makasaysayang kaapihan.
- Higit sa lahat ang Filipino ay isang pandaigdigang
wika na itinuturo at pinagaaralan sa mahigit
walumpong institusyon at unibersidad sa ibang bansa.
- Ang pag-aalis nito sa kurikulum ng sariling bansa
kung saan ito ay nag-ugat ay tiyak na makakaapekto
sa negatibong paraan sa katayuan ng Filipino bilang
pandaigdigang wika.
- Nakalathala sa akda ni G. Virgilio S. Almario (2014)
na napakarami pang dapat gawin upang ganap na
magtagumpay ang wikang Filipino. Aniya hindi sapat
ang pagdedeklara ng Buwan ng Wikang Pambansa
tuwing Agosto bilang tugon sa Proklamasyon Blg.
1041 ng Pangulong Fidel V. Ramos noong Hulyo 5,
1997.
- “Wikang Filipino, pagkakakilanlan at panangga
upang maipakita kung ano at sino ka!” - CGL
YUNIT II (UNANG BAHAGI) PAGPOPROSESO NG
IMPORMASYON PARA SA KOMUNIKASYON
I. Ang Pananaliksik at ang Komunikasyon sa Ating Buhay
1. Isa sa mga magagandang dulot ng K to 12
- ay ang pagbubukas ng isip ng mga mag-aaral sa
akademikong gawin, isa na rito ang pagsasagawa ng
mga PANANALIKSIK.
2. Sa dating kurikulum sa ikatlong taon pa ng mga
mag-aaral sa kolehiyo
- nasisimulan ang pananaliksik para sa kani-kanilang
tesis.
3. PANANALIKSIK
a. Ayon kay Good (1963), ang pananaliksik ay isang
maingat, kritikal, disiplinadong inquiry sa
pamamagitan ng iba’t ibang teknik at paraan batay
sa kalikasan at kalagayan ng natukoy na suliranin
tungo sa klarifikasyon at/o resolusyon nito.
b. Ayon kay San Miguel (1986), ang pananaliksik ay
isang sining tulad din ng pagsulat ng isang
komposisyon sa musika.
4. KOMUNIKASYON
- ay paghahatid ng mahahalagang impormasyon sa
isang paraang masining upangmaging mabisa at
mahusay na maipahayag ng tao ang kanyang palagay
o saloobin sa kanyang kapwa,anuman ang paksang
inaakala niyang mahalagang mapag-usapan
_(Verdeber, 1987)
- Sa anumang sitwasyong pang komunikasyon,
ginagamit sa pakikipag ugnayan, pakikisalamuha at
pakikipag talastasan sa kapuwa ang mga kaalamang
natutuhan natin mula sa pagoobserba at pagsusuri ng
lipunan.
5. Karanasang Panlipunan
- Ang mga nabatid at napaglimian nating kaalaman ang
pumapanday sa ating karunungan na siyang
gumagabay sa ating maliliit at maalaking desisyon at
hakbang sa buhay.
- Bawat karanasan mula sa pinakamaliliit hanggang sa
pinakamalalaki ay nagiging paraan din kung
paanotayo natututo. Kadalasan ang pinakamalalim na
kaalaman ay nakukuha natin mula pinakakumplikado
nating mga karanasan.
- Sabi nga, ang KAALAMAN ay
KAPANGYARIHAN at may kapangyarihang
panlipunan. Sa harapang pakikipag-usap sa kapuwa o
sa pagpapahayag gamit ang midya, malakas ang bias
at talab ng mga ibinabahaging kaalam batay sa
malalim at malawak na pag susuri at pagtatahi ng
impormasyon.
6. FAKE NEWS
- Sa kasalukuyang panahon kung kalian laganap ang
kultura ng pang madlang midya at virtual na
komunikasyon, mas madali ng magpakalat ng
tinatawag na DISINFORMATION sa paraang ng
fake news sa mga midya gingamit sa informationand
communication technology (ICT).
- Sa pagiging aksesibol ng mga impormasyon dulot ng
teknolohiya ay nagiging aksesibol na rin para sa mga
masasamang loob ang panlalamang sa kapwa at
dahil dito mas kinakilangan na maging matalino sa
paggamit ng iba’t ibang midya ang mga mamamayan.
7. Pagiging Mapanuri
- ay isa na dapat sa mga kasanayang kasama sa inaaral
at isinasabuhay nino man. Ito ay upang hindi madala
ng mga mapanlinlang na tao at impormasyong
maaaring makasama o dili kaya’y makapagdulot ng
panganib sa sino mang magkakamit nito.
- Kagaya ng napag-aralan na sa hayskul bahagi ng
mataas na antas ng literasing pang media ang
matalas na sensibilidad sa pagsagap ng mga
impormasyon mula sa ibat-ibang midya sa ating
lipunan.
- Ang ano mang napapanood, at maging nababasa natin
sa tradisyonal o modernong midya man ay may kani-
kaniyang layunin na bunsod ng tao o organisasyong
nasa likod nito.
 - Sa kasalukuyan, hindi na maaaring iilang pandama
ang ating gingamit sa paghalaw ng mensahe mula sa
mga nasasaksihan natin. Lalong nangangailngan na
magkaagapay ang ating mga pandama at ang ating
matalas na isip sa pagbibigay katuturan sa mga
midyang abeylabol.
- Ito ay para makasiguradong lubos at tama ang mga
impormasyong makakarating sa atin at ang
maibabahagi natin sa iba.
8. Binary Opposition
- Kailangan na nating tanggapin na binubuo ng
tinatawag na binary opposition ang mundo sa
kadahilanang walang neutral at ang mga bagay ay
nasa pagitan lamang ng positibo at negatibo, masama
o mabuti, sang-ayon o hindi.
9. MindTools
- Ayon sa website may anim na paraan upang
malaman ang fake news. Ang fake news ay
tumutukoy sa mga sadyang hindi totoo, o mga
kwento na naglalaman ng ilang katotohanan ngunit
hindi ganap na tumpak, sa pamamagitan ng aksidente
o disenyo.
10. Fake news negatibong epekto sa pag-uugali sa lugar
ng trabaho.
- Halimbawa, sa pamamagitan ng pagsira sa kultura ng
pag-aaral, at naging sanhi ng pagkalat ng tsismis at
kawalan ng katiyakan. Kaya mahalaga na malaman
kung paano ihiwalay ang tunay mula sa mga pekeng
impormasyon.
May ilang hakbang upang malaman kung ang
impormasyon ay lehitimo o hindi.
1) Una ay ang pagbuo ng kritikal na pagtingin sa mga
impormasyon. Kailngan din na maging mapanuri sa
pinagmulan ng impormasyon.
2) Mahalaga rin na kilalanin kung sino ang pinagmulan
ng impormasyon at suriin ang mga katibayan. Huwag
magpadala sa tinatawag na “face value” ng mga
impormasyon.
3) Hindi kasiguraduhan ang magandang presenstasyon
ng tama at lehitimong batis ng impormasyon. Higit sa
lahat suriin kung “tunog tama” ba ang pahayag o
impormasyon.
11. Mass Media – o pangmadlang midya ang ginagamit ng
karamihan na mapagkukunang ng
impormasyon at balita.
- Ang pinaka-karaniwang pangmadlang midya ay
pahayagan, magasin, radyo, telebisyon, at Internet.
Ang pangkalahatang publiko ay karaniwang umaasa
sa pangmadlang midya upang magbigay ng
impormasyon tungkol sa mga isyung pampulitika,
lipunang libangan, at balita sa kulturang popular.
Maxwell McComb at Donald Shaw
- Ang pangmadlang midya ang nagtatakda kung ano
ang pag uusapan ng publiko.
George Gerbner
- Ang midya, lalo na ang telebisyon, ang tagapagsalsay
ng lipunan na lumilinang sa kaisipan ng mga madalas
manood na ang mudoy magulo at nakakatakot.
Marshall McLuhan
- Binabago ng midya ang simbolikong kapaligiran ng
mga tao at naiimpluwensiyahn nito ang kanilang
pananaw, karanasan, ugali, at kilos kung kaya’t
masasabng “ang midyum ay ang mensahe”;
Stuart Hall
- Ang midya ang nagpapanatili sa ideolohiya ng mga
may hawak ng kapangyarihan sa lipunan.
 MAGING MAPANURI
- sa mga impormasyong nakukuha sa harapan
pakikipag usap. Ang sinasabi ng ekperto, mahal sa
buhay, matalik na kaibigan, sikat na artista, politiko,
o tinitingala sa lipunan ay hindi awtimatikong
katotohanan
 Mahalaga ang pagtatasa, pagtitimbang, at pagtatahi ng
mga impormasyon mula sa mg taong nakakaranas
hanggang sa mgkinikilalang dalubhasa sa paksa ng
komunikasyon o penominang pinaguusapan.
 Bukod sa batis ng impormasyon, dapat ding isaalang
alang ang pamamaraan ng pagkuha ng impormasyon,
ang konteksto ng impormasyon, at ang konteksto ng
pinagkunan o pingmulang impormasyon.
 Ang maling pamamaraan ay humahantong sa palso at
di angkop na datos. Ang konteksto ng nagbibigay ng
linaw sa tukoy na kahulugan ng impormasyon at
nagsisilbing gabay sa interpretasyon nito.
 Dagdag pa, konsiderasyon din kung anong pamamaraan
ang gagamitin sa pagsusuri ng impormasyon para
makabuo ng sariling pahayag na magagamit sa isang
tukoy na sitwasyong pangkomunikasyon.
 Ang maling pamamaraan ng pagsusuri ay nagreresulta
sa kaalamang hindi maaasahan at kahina hinala ang
katampukan.
 Higit sa lahat sa bawat hakbang na gagawin natin sa
pagpoproseso ng impormasyon, kailangang magtiwala
tayo sa kakayahan ng Filipino bilang mabisang wikang
pag unawa at pagpapaunawa; gayundin,b magtiwalatayo
sa kaangkupan ng mga katutubong metodo sa pagkalap at
pagsusuri ng impormasyon.
 Sa paggamit ng wikang Filipino at katutubong
pamamaraan, mas magiging maigting at malaman ang
komunikasyon sapagkat nagkakaintindihan ang mga
kalahok at mas nakakaugnay sila sa paksa dahil paksa
dahil ang ating wika ay “hindi lamang daluyan kundi
tapagpahiwatig at imbakan-kuhanan ng kultura” natin
bilang mga Pilipino.
YUNIT II
II. Mga Panimulang Konsiderasyon: Paglilinaw Ng Paksa,
Mga Layon, At Sitwasyong Pangkomunikasyon
PANANALIKSIK
- Isang maingat at detalyadong pag-aaral sa isang tiyak
na problema, pag-aalala, o isyu gamit ang
pamamaraang pang-agham.
- Marami sa malalaking katanungan ng mundo ay
nabibigyang linaw ng pananaliksik. Kaya naman
mainam na ang lahat lalo’t higit ang mga pag-aaral ay
nagiging kasangkot sa mga ganitong akademikong
gawain.
 - Dahil hindi nagmamaliw at patuloy pa rin ang
pagkokonsidera sa mga kabataan bilang pag-asa ng
bayan, sila ang inaasahang magbibigay solusyon sa
problema ng bansa. Isa sa pinakamainam na
paghanap ng kasagutan ay sa pamamagitan ng
pananaliksik.
Bagay na dapat isaalang alang ang isang mananaliksik bago
pumili ng batis ng impormasyon para sa pagbuo ng kaalamang
ipapahayag sa isang sitwasyong pangkomunikasyon.
1. Kailangang malinaw ang tukoy ng paksa at layon ng
pananaliksik.
2. Dapat na malinaw sa mananaliksik ang pakay niya sa
paglahok sa sitwasyong pangkomunikasyon kung
saan ibabahagi ang bubuuing kaalaman.
3. Kailangang ikonsidera ng mananaliksik ang uri at
kalakarang ng sitwasyong pangkomunikasyon.
Ang tukoy na paksa at layon ay nakakawing sa
dalawang bahagi ang una ay ang paksa ng sitwasyong pang
komunikasyon kung saan ipapahayag ng mananaliksik ang
kaalaman na kanyang bubuuin at ang ikalawa ay kanyang
pakay sa paglahok sa sitwasyong pangkomunikasyon.
KABANATA I:
ANG SULIRANIN AT KALIGIRANG PANGKASAYSAYAN
o Panimula
o Kaligirang Pangkasaysayan
o Balangkas Teoretikal
o Balangkas Konseptwal
o Paglalahad ng Suliranin
o Haypotesis
o Kahalagahan ng Pag aaral
o Saklaw at Limitasyon
o Katuturan ng mga Salitang Ginamit
KABANATA II:
MGA KAUGNAY NA PAG AARAL AT LITERATURA
- Ito ay isang pormal na pangangalap ng propesyunal
na literatura na may kaugnayan sa isang particular
na suliranin ng pananaliksik.
KABANATA III:
METODO NG PANANALIKSIK
o Pamamaraang Gagamitin
o Populasyon
o Paraan ng Pagpili ng Kalahok
o Deskripsyon ng mga Respondente
o Insturmento
o Paraan ng Pangangalap ng Datos
o Uri ng Gagamiting Estadistika
KABANATA IV:
PAGLALAHAD, PAGSUSURI AT PAGPAPAHALAGA SA
MGA DATOS
KABANATA V:
PAGLALAGOM NG NATUKLASA, KONKLUSYON, AT
REKOMENDASYON
o Lagom ng Natuklasan
o Kongklusyon
o Rekomendasyon
PANIMULA
- Pangunahing layunin ay magbigay ng paglalarawan
sa tinutukoy ng pananaliksik.
- Sa bahaging ito maaaring talakayin;
1. Kaligiran ng pananaliksik
2. Layunin ng pananaliksik
3. Kahalagahan ng suliranin; at
4. Mga katanungang kailangang bigyang
katugunan sa gawaing pananaliksik.
TALAKAYAN
- Kung ang paksa naman ng talakayan ay desisyon ng
pagsuporta o pagtutol sa patakaran depende sa bentahe
at disbentahe ng pagsasalita, ang isang tutol sa
patakaran ay malamang na may pakay na mangumbinsi
ang mga kapwa kalahok na pumanig sa posisyong laban
sa patakaran.
- Mapapansin sa talakayan na nauna ang paglilinaw sa
paksa, uri, at kalakaran ng sitwasyong
pangkomunikasyon bago ang pakay sa paglahok dito
ang pagtukoy sa tiyak na paksa at tiyak na layon ng
pananaliksik.
- Maaari ring kabaligtaran ang mangyari, na mauna ang
pagsasaliksik hinggil sa isang napapanahon at
mahalagang paksa bago magdesisyon ang mananaliksik
kung saang sitwasyong pangkomunikasyon niya
ibabahagi ang kaalamang nahalaw at kung ano ang
pakay niya sa pagbabahgi nito.
Anuman ang proseso, ang pag alam sa uri ng sitwasyong
pangkomunikasyon ay makatutulong din upang makilala ang
kapwa kalahok. (katalastasan) o audience (tagapakinig,
mambabasa, o tagapanood) mapaghandaan ang posibleng
estraktura at daloy ng sitwasyon at makagawa ng estratihiya
kung paano pupukawinang interes ng mga kapuwa kalahok o
audience
San Juan (2017)
Nagbigay ng limang hakbangin na dapat isakatuparan sa
ikauulad ng pananaliksik mula sa at para sa mga Pilipino
bukod sa pagsipat sa iba’t ibang realidad at/o suliraning
panlipunan na maaaring pagmulan ng makbuluhang
adyendang pananaliksik.
1. Una, “magpansinan muna tayo bago magpapansin sa
iba. I-cite ang pananaliksik ng kapwa Pilipino paano
babasahin ng ibang bansa ang gawang Pilipino kung
hindi rin ito binabasa ng mga Pilipino mismo.
2. Ikalawa, “magbuo ng pambansang arkibo ng mga
pananaliksik gaya ng narcis.nl ng Netherlands at diva-
portal.org ng Sweden.
 3. Ikatlo, “magdevelop ng katiwa-tiwalang translation 4. tesis at diertasyon
software na libreng magagamit para sa mga mass
translation projects. 5. sarbey
4. Ikaapat, “bigyang prayoridad ang Filipinisasyon ng 6. artikulo sa journal
lalong maitaas ang edukasyon at ang mga programamng
gradwado. 7. balita sa diyaryo, radio, at telebisyon;
5. Ikalima, “atasan ang lahat ng mga unibersidad na 8. mga rekord ng mga tanggapan ng gobyerno kagaya
magtayo ng Departamento ng Filipino at/o Araling
ng konstitusyon, katitikan ng pulong kopya ng batas
Pilipinas.”
at kasunduan, taunang ulat, at pahayagang pang-
Santiago at Enriquez (1982 organisasyon.
Mainam din na ikonsidera ng mananaliksik ang ilan sa 9. orihinal na dokumento kagaya ng sertipiko ng kasal
mga mungkahi nina Santiago at Enriquez (1982) para sa at testament;
maka-Pilipinong pananaliksik.
10. talumpati at pananalita; at
1. Una, iugnay sa interes at buhay ng mga kalahok ang
pagpili ng tukoy na paksa. 11. larawan at iba pang biswal grapika
2. Pangalwa, gumamit ng mga pamamaraan ng Mula sa iba pang batis
pagsisiyasat na nakagawian ng mga Pilipino, angkop sa
kultura, at katanggap tanggap sa ating mga kababayan. 1. harapan o online na survey.
3. Pangatlo, humango ng mga konsepto at paliwanag mula 2. artifact ng bakas o labi ng dating buhay na bagay,
sa mga kalahok, lalo na iyong makabuluhan sa kanila. specimen pera, kagamitan, at damit;

3. nakarecord na audio at video,

Yunit II: PAGPOPROSESO NG IMPORMASYON PARA
SA KOMUNIKASYON: 4. mga blog sa internet na maglalahad ng sariling
III. Mulaan ng Impormasyon: Mapanuring Pagpili mula sa karanasan o obserbasyon.
Samo’t Saring Batis
5. website ng mga pampubliko at pribadong ahensya sa
Ang batis ng impormasyon ay ang pinanggagalingan ng mga internet at
katunayan;
6. mga likhang sining tulad ng pelikula, musika,
HALIMBAWA: (Facts, and figures at datos) (halimbawa. painting, at music video
Obserbasyon, berbal, at biswal na teksto, artifact fossil) na
kailangan para makagawa ng mga pahayag ng kaalaman SEKUNDARYANG BATIS
hinggil sa isang isyu, penomeno, o panlipunang realidad. - naman ay pahayag ng interpretasyon, opinyon at
PRIMARYANG BATIS kritisismo mula sa indibidwal, grupo, o institusyon na
hindi direktang nakaranas, nakaobserba o nagsaliksik sa
- Ay mga orihinal na pahayag, obserbasyon at teksto na isang paksa o penomeno.
direktang nagmula sa isang indibidwal, grupo o
institusyon nanakaranas, nakaobserba, o nakapagsiyasat - Kasama na rito ang account o interpretasyon sa mga
ng isang paksa o phenomena. pangyayari mula sa taong hindi nakaranas nito o
pagtalakay sa gawa ng iba.
Mula sa harapang ugnayan sa tao
Halimbawa ng sekundaryang batis ang mga sumusunod:
1. pagtatanong tanong
2. pakikipagkuwentuhan 1. Ilang artikulo sa dyaryo at magasin kagaya ng editorial
kuro kurong tudling, sulat sa patnugot, at tsimis o tsika
3. panayam o interbyu 2. encyclopedia
3. Teksbuk
4. pormal, inpormal, estrukturado, o semi estrukturado
4. Manwal at gabay na aklat
talakayan;
5. Diksyonaryo at Tesoro
5. umpukan 6. Kritisismo
7. Komentaryo
6. pagbabahay bahay 8. Sanaysay
9. Sipi mula sa orihinal na hayag sa teksto
Mula sa mga material na nakaimprenta sa papel, na madalas
ay may kopyang electroniko: 10. Abstrak
11. Mga kagamitan sa pagtuturo kagaya ng powerpoint
1. awtobiyograpiya presentation at
2. talaarawan 12. Sabi-sabi
3. sulat sa koreo at email
 Alinman sa mga sekondaryang batis ay maaring maging
primaryang batis kung ito ang mismong paksa ng
pananaliksik.
- Sa pangkalahatan, sa dalwang uri ng batis, binibigyang
prayoridad ng isang mananaliksik ang primary kesa
sekondaryang batis sapagkat ang una ay nanggaing sa
aktuwal na karanasan, obserbasyon o pagsisisyasat kaya
itinuturing na mas katiwa tiwala kaysa pangalawa.
- Ngunit hindi dapat ipagbalewalang ang alinmang
sekondaryang batis dahil maaaring maghain ito ng
kaugnay o alternatibong perspektiba at kabatiran na
magpapapatatag sa kaaalamang binubuo ng
manananaliksik lalo na kung ang mga ito ay mula sa
kinikilalang eksperto.
- Sa pagsangguni ng sekondaryang batis, iwasan ang
tahasang pagtitiwala sa mga sanggunian na ang
nilalaman ay maaaring baguhin o dagdagan ng sinuman
tulad na lamang ng Wikipedia.
Kapuwa Tao bilang Batis ng Impormasyon
Ilan sa mga kalakasan ng harapang ugnayan ang mga
sumusunod:
1. maaring makakuha ng agarang sagot at paliwanag
mula sa tagapagbatid;
2. makapagbigay ng angkop na angkop na kasunod
na tanong ( follow-up question) sa kaniya;
3. malinaw niya agad ang sagot; at
4. maoobserbahan ang kanyang berbal at di-berbal na
ekspresion.
Subalit nangangailangan ito ng mas malaking badyet at
mas malaking oras para sa fieldwork lalo na kung malalayo at
magkakalayo ang kinaroroonan ng mga tagapagbatid. Bentahe
naman sa mediadong ugnayan ang:
1. Pagkakataong makapagbatid ang mga nasa
malalayong lugar sa anumang oras at pagkakataon
kung kailan nila maiisisingit ang pag responde.
2. Ang makatipid sa pamasahe at panahon dahil hindi na
kailangang puntahan nang personal ng
manananaliksik ang mga tagapagbatid; at
3. Ang mas medaling pag oorganisa ng mga datos lalo
na kung may elektonikong sistema na ginagamit ang
manananaliksik sa pagkalap ng datos (halimbawa.
Mga online survey tools, digital transcriber, vedio
analysis, software, computer, assisted qualitive data
analysis. )
Midya bilang batis ng Impormasyon. Kung pipiliin ang midya
bilang batis ng impormasyon, kelangan ding pag-isipang
Mabuti ang Kalakasan, Kahinaan at Kaangkupan nito para sa
binubuong pahayag ng kaalaman. Dapat unahin sa
prayoritasyon ang mga primarying batis, angkop na uri ng
midya at kredibilidad ng tukoy na midya.
YUNIT II: (IKALAWANG BAHAGI) PAGPOPROSESO
NG IMPORMASYON PARA SA KOMUNIKASYON:
IV. Paglubog sa mga Impormasyon: Mga Pamamaraan ng
Paghahagilap at Pagbabasa
Kung nakapili na ng mayaman at angkop na batis ng
impormasyon, kailangang paghandaan ng mananaliksik ang
pangangalap at pagbabasa ng mga katunayan at datos.
Ang pamamaraan ng pagkalap ng datos ay bahagi ng
disenyo ng saliksik kung kaya inaasahang natukoy na ito ng
mananaliksik bago pa man siya pumili ng batis ng
impormasyon.
 KWANTITATIBONG PANANALIKSIK
- Tumutukoy sa sistematiko at impirical na imbestigasyon
ng iba’t ibang paksa at penomenong panlipunan sa
pamamagitan ng matematikal, estadikal at mga teknik
na pamamaraan na gumagamit ng komputasyon.
- KWANTITATIBONG DISENYO - palasak ang
pamamaraang survey na ginagamitan ng talatanungan at
eksperimento na may pretest at post test.
- Kadalasang ginagamit din ito ng mga nasusukat at
nakabalangkas na pamamaraan sa pananaliksik gaya ng
sarbey, ekperimentasyon at pagsusuring estadistikal.
 KWALITATIBONG PANANALIKSIK
- Kinapapalooban ng mga uri ng pagsisiyasat na ang
layunin ay malalimang unawain ang pag-uugali at
ugnayan ng mga tao at ang dahilan ng gumagabay rito.
- KWALITATIBONG DISENYO – malawak ang
pagkakaiba iba ng mga pamamaraan pero mas palasak
ang panyam at pangkatang talakayan.
Tambalan ng pangangalap at pagbabasa ng impormasyon
- Maraming disenyo ng pagsasaliksik. Kung saan
kailangan munang malikom ang bagong pagbabasa at
pagsusuri nito.
Halimbawa:
 Sarbey
 Eksperimento
 Sosyomatrikong analisis
Pangangalap ng impormasyon mula sa kapwa tao
- Ang ating mga kapuwa tao ay mayamang batis ng
impormasyon dahil marami silang maaaring masabi
bata sa kanilang karanasan
- Maari nilang linawin agad o dagdagan pa ang kanilang
mga sinasabi sa mananaliksik at may kapasidad din
silang mag imbak at magprosesp ng impormasyon.
- Makausap online bukod pa ang posibilidad na harapang
interaksyon.
- Importanteng ipaalam sa tagapagbatid na sila ay napili
para sa isang panalinaliksik. (Hingin ang kanilang
permiso na lumahok, at isangguni sa kanila ang takdang
lugar, araw at oras ng harapan o mediadong interaksyon
para sa pangangalap ng datos).
 1. Eksperimento – Ay isang kuwantitatibong disenyo ng
pananaliksik kung saan sinusukat ang epekto ng
dependent variable, na tinatalaban ng interbensiyon.
2. Interbyu o panayam – Ay isang interaksyon sa pagitan
ng mananaliksik bilang tagapagtanong, at pagapakinig
at ng tagapagbatid na siyang tagapagbahagi ng
immpormasyon.
3. Focus group discussion (FGD) – Semi estrukturadong
talakayan na bumubuo ng tagapagpadaloy na kadalasay
ginagampanan ng mananaliksik at anim hanggang
sampung kalahok.
4. Pakikisanghot habang pakapa-kapa
5. Pagtatanong-tanong ng mga mananaliksik –
Gumagamit sa pagtatanong tanong sa pagkalap ng
katunayan at datos.
Ang pagtatanong tanong ay mainam sa mga sumusunod:
1. Kung ang impormasyong sinisiyasat ay makukuha
sa higit sa isang tagapag batid:
2. Kung hindi tuwirang matanong ang mga taong
may direktang karanasan sa paksang sinisiyasat;
3. Kung di pa tiyak kung sino ang may kaalaman o
karanasan hinggil sa paksa: at
4. Kung nais marepika ang mga impormasyonng
nakuha muna sa ibang tagapagbatid. Nagtatanong
tanong din angmananaliksik kung hindi niya
masyadong gamay o wala siyang gaanong alam pa
sa paksang sinisiyasat.
6. Pakikipag kwentuhan – Isang di-estrukturadong at
impormal na usapan ng mananaliksik at mga
tagapagbatid na hingil sa isa o higit pang mga paksa
kung saan ang mananaliksik ay walang ginagamit na
tiyak na mga tanong at hindi niya pinipilit at igiya ang
daloy sa isang direksyon.
7. Pagdalaw-dalaw
- Pagpunta- punta at pakikipag usap ng mananaliksik sa
tagapagbatid upang sila ay makakilala
- Matapos magpakilala at makuha ang loob ng isa’t isa,
mas maluag na sa kalooban ng tagapagbatid na ilbas sa
usapan “ang mga nais niyang sabihin bagamat maaring
may ilan pang pagpipigil.
- Ito ay maaring kaakibat din ng ibang mga pamamaraan
ng pagkuha ng datos kagaya ng pakikipag kuwentuhan
at pakikipagkilala.
8. Pakikipanuluyan
9. Pagbabahay bahay
10. Pagmamasid
- Maaaring gamitin hindi lamang sa paglikom ng datos
muna kapuwa tao kundi pati na rin sa mga bagay, lugar,
pangyayari, at iba pang penomeno.
- Ito ay pag oobserba gamit ang mata, tainga, at pandama
asa tao, lipunan at kapaligiran
INSTRUMENTIO SA PAGKALAP NG DATOS MULA
SA KAPUWA TAO.
- Kaparehong harapan at mediado na nangangalap ng
impormasyon mula sa kapuwa tao, dapat ihanda ng
mananaliksik ang angkop na instrument.
Ang ilan sa mga instrument na karaniwang ginagamit ay
ang mga sumusunod:
1. Talatanungan at gabay na katanungan
2. Pagsusulit o eksaminasyon
3. Talaan sa fieldwork
4. Rekorder
PANGANGALAP NG IMPORMASYON MULA SA MGA
AKLATAN
- May mga katunayan at datos na hindi sa kapwa-tao
direkta at tahasang maapuhap, kundi mula sa mga midya
at iba pang mga materyal na maaaring matagpuan sa
mga aklatan.
Bigyang-pansin ang ilang paalala sa paghahanap ng batis
ng impormasyon sa aklatan.
1. Alamin kung saang aklatan matatagpuan ang mga
batis ng impormasyon na natukoy para sa isang
pananaliksik.
2. Gumawa ng sulat sa kinauukulan at magtanong din
hinggil sa protokol at patakaran na pinaiiral sa
aklatang natukoy.
3. Kung hindi kinakaikangan ang sulat, alamin ang mga
kailangan bago makkapasok at makagamit ng mga
posibilidad.
4. Rebyuhin ang Dewey Decimal System dahil alin man
sa dalawang ito ang madalas na batayan ng
klaripikasyon ng aklat ng pangkalahatang karunungan.
5. Tandaan na ipinagbabawal ang pagpapa-photocopy ng
buong aklat, thesis, disertasyon, at ilan pang mga
printed na materyal kaya kailangan ang matiyaga at
mabilis na pagbabasa kung maraming sangunian ang
bubulatlatin.
6. Gamit ang online public access catalog (OPAC) para
makahanap na ng mga sangunian bago pa man
pumunta sa aklatan o bago puntahan ang seksyon o
dibisyon ng aklatan.
7. Huwag kalilimutang halughugin ang pinagkunan
online ng aklatan gaya ng subkripsyon sa journal, e-
books, e-databases, at iba pang batis ng impormasyon
sa internet.
PANGANGALAP NG IMPORMASYON MULA SA MGA
ONLINE NA MATERYAL
- Sa kasalukuyang panahon ng internet at digital na
teknolohiya, maaakses ang maraming primaryang batis
ng impormasyon hindi lamang sa mga kompyuter na
laptop at desktop kundi pati sa mas maliit na gadyet na
cellphone at tablet na kompyuter. Pangunahin sa mga
batis na ito ang mga artikulos sa journal, balita sa online
news site, at account ng karanasan sa blog.
Sa pagpili ng batis ng impormasyon para sa pananaliksik,
bigyang prayoridad ang online news sites na:
1. Walang hayag na kinikilingang tao, grupo, o institusyon
dahil naglalathala ng mga artikulong may iba’t ibang
panig;
2. Pumupuna sa sarili o umaamin ng pagkakamali sa
pamamagitan ng komento o errata;
3. Hindi naglalabas ng mga propagandang nagpapabango
sa ngalan ng isang tao, grupo, o insitutsyon habang
tahasang bumabatikos sa mga kalaban.
Mainam ding bisitahina gn mga sumusunod kung ang
pananaliksik ay may kauganayan sa isyung pambansa.
 Website ng pamahalaan
 Website ng ahensiya ng pamahalaan
 Website ng mga samahang mapanuri at may
adbokasiyang panlipunan
 Website na gumagawa ng fact check
YUNIT II. V. Pagsusuri ng Datos: Mula sa Kaugnayan at
Buod ng mga Impormasyon Hanggang sa Pagbuo ng Pahayag
ng Kaalaman
Pagsusuri ng Datos: mula sa kaugnayan at buod ng mga
impormasyon hanggang sa pagbuo ng pahayag ng kaalaman
 Sa pagsusuri ng mga nakalap na datos, hinahanapan
ng mananaliksik ng kaugnayan sa isa’t isa ang mga
datos at bumubuo siya ng buod hinggil dito.
 Gabay niya ang mga layon ng pananaliksik sa
paguugnay-ugnay at pagbubuod ng mga datos.
 Ang mga kaugnayan at buod na ito ang gagamitin
niya sa pagtukoy ng mga pangunahing tema ng
naprosesong impormasyon at sa pagbuo ng pahayag
ng kaalaman.
PARAAN NG PAGPOPROSESO NG IMPORMASYON
AT SA PAGBUBUOD NG PAHAYAG NG KAALAMAN
Pag-uugnay-ugnay ng Impormasyon
1. Maaring palitawin ang iba’t ibang aspekto ng
ugnayan ng mga impormasyon kagaya ng
pagkakatulad at pagkakaiba, bentahe at disbentahe,
ibat ibang anggulo at anyo/mukha, pgatatguyod o
pagsalungat/pagttol, pagbatikos, paglilinaw,
pagpapalalim, mga hakbang sa isang proseso, at
elborasyon.
2. Paggamit ng semantikong relasyon sa pagitan ng
mga impormasyon ni Spradley (1979).
3. Maaring gumamit ng pamamaraan ng coding na
angkop sa disenyo ng pananaliksik.
Pagbubuod ng impormasyon
1. Sa paggawa ng buod sa pangkalahatan, basahin
nang mabuti ang teksto bago tukuyin ang mga
suisng salita, ang paksang pangungusap, at ang
pinakatema. Bago sulatin ang buod, palitawin muna
ang koneksiyon ng mga susing salita, ang paksang
pangungusap, at/o ang mga tema upang malaman
ang sintesis o pinakapunto ng teksto.
2. Kahingian ng ilang uri ng materyal ang angkop na
elemento at estruktura ng buod.
3. Sa pagbubuod ng teksto mula sa panayam,
talakayan, at iba pang etnograpikong pamamaraan
ng pangangalap ng datos, ang coding ay isang
mabisang paraan dahil ang hinahantungan ng huling
sikulo nito ay ang buod o ubod ng teksto.
4. Iwasan ang mapanlahat na pahayag kung kakaunti
lang ang bilang ng kalahok o tinanong.
Pagbuo ng pahayag ng kaalaman
1. Pumili ng mga angkop na salita nasumasalamin sa
mg katunayan at datos ng ginawang pananaliksik,
naiintindihan ng mga kalahok o audience ng
sitwasyong komunikasyon, at makabuluhan sa
kultura at lipunang Pilipino.
2. Gumamit ng epektibo at wastong komposisyon
3. Isaayos ang estruktura at daloy ng kaalamang
ipinapahayag upang hindi magdulot ng kalituhan
4. Pukawin ang interes, damdamin, at kamalayan ng
mga kalahok o audience.
5. Gumamit ng angkop na panauhang pananaw.
6. Iwasan ang paglalahad ng impormasyon
makapapahamak sa mga tagapagbatid Kailangang
respetuhin ang kanilang karapatan sa privacy.
Gumamit ng alyas sa pangalan at lugar kung
nararapat.
7. Gumamit ng mga sipi mula sa mga tagapagbatid at
eksperto para patotohanan at palakasin ang mga
punto, argument, o pahayag.
8. Gumamit ng isang estilong pansanggunian, lalo na
kung kanakailangan (halimbawa sa journal article).
May tatlong kilalang estilong pangsanggunian na
ginagamit sa mga journal, term paper, aklat,
manwal at iba pang publikasyon: modern languages
association (MLA) American psychological
association (APA), at Chicago manual of styles
(CMS).
Pinakaimportante sa lahat ng konsiderasyon sa pagsususlat
ang mga katunayan at datos na magpapatibay sa pahayag at
kaalaman. Higit sa gramatika, dulog at estilo, mas importante
ang kapanssi paniwalang paglalahad. ang kapanipaniwala ay
“nakasalig sa mga katayuan”.
YUNIT III: MGA GAWING PANGKOMUNIKASYON
NG MGA PILIPINO
TSISMISAN: Istoryahan ng Buhay-Buhay ng mga
Kababayan
Tsimisan
- Ay itinuturing na isang pagbabahaginan ng
impormasyong ang katotohanan ay di-tiyak. (Ito ay
impormal na gawain na nagbabahagi ng hindi balitong
impormasyon at kaalaman hingil sa specific na paksa
ito ay mga impormasyon na buhat sa mga na
obserbahan nakita, or napakinig ng isang tao na
ginawa upang makapang-inlang at makapang-loko ng
isang specific na tao and at the same time ay
makapanira ng personal napamumuhay ng isnag taong
tampok sa mga impormasyon na binabahagi ng
agent/marites)
TSISMIS – ay maaaring totoo, bahagyang totoo, binaluktot na
katotohanan, dinagdagan o binawasang kato-tohanan, sariling
interpretasyon sa nakita o narinig, pawing haka-haka, sadyang
di-totoo, o inimbentong kwento. (Ayon nga sa slide na to ang
pangunahing layunin ng mis ay makapanglinlang ng isang tao
at makapanira ng isnag specific na tao na siyang
pangunahing tauhan sa impormasyong binabanggit)
Subalit siguradong ito ay may pinagmulan o pinanggalingan,
mauuri sa tatlo;
(1) Obserbasyon ng unang tao o grupong nakakita o
nakarinig sa itsitsismis; (Mostly na binabahagi natin
sa tuismis ay nakutu napakinig at na-obserbahan
lang natin)
(2) Imbentong pahayag ng isang naglalayong
makapanirang-uri sa kapuwa; (minsan ang bunga ng
tsimis ay dulot ng inggit or intriga ng isang tao sa
taong kanyang sinisiraan)
(3) Pabrikadong teksto ng nagmamanipula o
nanlilinlang sa isang grupo o sa madla. (Ang tsismis
daw ay isang impormasyon na nagmamanipula ng
ideas and impormasyon or pagkakakilala ng isang
tao sa isa pang tao).
INTRIGA – ay isang uri ng tsismis na nakasisira sa
reputasyon o pagkakaibigan (paguusisa hingil sa buhay ng
inag tao or sa mga pagyayaring nagaganap sa buhay niya. Na
nagreresulta sa pagbuo ng mga negatibong idea hingil sa
taong ito na nagiging dahilan sa pagkasira ng reputasyon or
pagkakaibigan dalawnag tao.) Negative din yung mga info na
meron dito
TSISMIS – ay maituturing na isang hamon sa pag-alam o
paglalantad sa katotohanan, lalo na kung may katuturang
panlipunan ang paksa
(Minsan nagiging positibo ang outcome ng tsismis once na
ang tatumia ay punapatungkol sa gawaing panlipunan or
pumapaksa sa katuturang panlipunan na nagiging dahilan ng
pagkakaron natin ng awareness hingil dun sa isang usapin)
(nagiging negatibo lang yung tsismis pag ito ay continuously
circulating ng mga maling impormasyon na nagiging dahilan
sa pagkasira ng isang tao o nagiging masama yung tingin sa
isang individual na tampok dun sa tsismis)
Sa mga mapaglaro ang isipan na sangkot sa social marketing,
puwede ring magamit ang tsismis para takamin ang mga tao
hinggil sa isang bagong teknolohiyang panlipunang maaaring
ilako para mapakinabangan ng marami.(By the use of social
media, magagamit natin si tsismis as INSTRUMENT para
mapayabong or mapaganda yung sales ng isang product or
business)
LEGAL NA AKSYON AT MGA PATAKARAN NA
KAUGNAY NG TSISMIS
- Mukha mang simpleng bagay ang pangtsitsismis, ito ay
maaaring makasama kung sumobra. Maaari itong
makasira ng reputasyon ng isang tao at lubhang
makaapekto sa kalagayan ng pinag-uusapan.
- Ang mga tsismis na naglalayong makasakit ng tao at
nakahahamak ng dignidad ay itinuturing na paninirang
puri at may mga legal na aksyon na maaaring gawin
upang labanan ito at ipagtanggol ang sarili gaya ng
pagsampa ng kasong libel o slander.
Kodigo Sibil – ang karapatan ng bawat isa na maproteksyunan
ang kanyang dignidad, personalidad, pribadong pamumuhay,
at kapayapaan ng isip.
Artikulo 26 – Sinasabi na ang mga sumusunod na
magkakatulad na akto, bagamat hindi maituturing na krimen
ay maaaring makabuo ng isang dahilan ng aksyon (cause of
action) para sa mga danyos, pagtutol at iba pang kaluwagan:
1. Panunubok sa pribadong buhay ng iba;
2. Panghihimasok o pang-iistorbo sa pribadong buhay o
ugnayang pampamilya ng iba;
3. Pang-iintriga na dahilan kung bakit ang isang
indibidwal ay iiwasan ng kanyang kaibigan;
4. Pang-aasar o pamamahiya sa iba dahil sa kanyang
paniniwalang pangrelihiyon, mababang antas ng
pamumuhay, lugar ng kapanganakan, pisikal na
depekto, at iba pangpersonal na kondisyon.
Artikulo 353
Libel – ay isang pampubliko at malisyosong mga paratang sa
isang krimen o isang bisyo o depekto na maaaring
makatotohanan o kaya ay haka-haka o anumang kilos,
pagkukulang, kondisyon, katayuan, o kalagayan na naging
dahilan ng kasiraang-puri, pangalan o pagpapasala sa isang
likas o huridikal na tao, o upang masira ang alaala ng isang
namayapa na (salin mula sa Artikulo 353, RPC).
- Itinuturing na LIBELO ang isang akto kung ang mga
paninira ay pinaraan sa pasulat o broadcast na
midyum
SLANDER/Oral Defamation
- Oral defamation naman kung ang gagamitin na
midyum ay pasalita. (continuously spreading sa
pamamagitan ng pagsasalita)
- CYBEL LIBEL – naman is yung ginagamitan ng
technology example ay posting sa fb
YUNIT III: MGA GAWING PANGKOMUNIKASYON
NG MGA PILIPINO (Umpukan: Usapan, Katuwaan at
Iba pa sa Malapitang Salamuhaan)
UMPUKAN
- Ay impormal paglalapit ng tatlo o higit pang tao na
magkakakilala para magusap na magkakaharap. (Isa
din siyang IMPORMAL na gawain pero may instances
din na NAGIGING FORMAL DIN SIYA. Ito ay gawaing
pengkomunikasyon ng mga Pilipino na WALANG
SPECIFIC NA PAKSA na tampok)
Nagiging Kalahok Sa Umpukan – ay iyong mga kusang
lumapit para makiumpok, mga di-sadyang nagkalapit-lapit, o
mga biyayang lumapit.
Sa pagkakataong hindi kakilala ang lumapit, siya ay
masasabing isang USISERO na ang tanging magagawa’y
amnood at making sa mga nag-uumpukan; kung siya ay
sasabat, posibleng magtaas ng kilay ang mga naguumpukan at
isiping siya ay intrimitida, atribida o pabida. (Mostly ditto ay
magkakakilala na yung kalahok)
Kagaya sa tsismisan, walang tiyak o planadong daloy
ang pag-uusap sa umpukan. Subalit di kagaya sa una, ang
umpukan ay puwedeng dumako rin sa seryosong talakayan,
mainit na pagtatalo, masayang biruan, malokong kantiyawan,
at maging sa laro at kantahan. (Ex. Groupings)
Ang paksa ng usapan sa umpukan ay hindi rin
planado o pinag-isipang mabuti maaaring tungkol sa buhay-
buhay ng mga tao sa komunidad, magkakaparehong interes ng
mga nag-uumpukan, o mga bagong mukha at pangyayari sa
paligid.
Sa isang komunidad at maging sa iba’t ibang lugar sa
loob nito kagaya ng paaralan at tambayan sa kanto, ang
umpukan ay isang masasabing isang ritwal ng mga Pilipino
para mapanatili at mapalakas ang ugnayan sa kapuwa. (dahil
sa mga pentong pagyayare nalbabahagi natin yung mga idees
or impormasyon na meron tayo na magiging dahilan kung
bakit nagkakaroon ng pagkakaunawaan and at the same time
mapapakita mo kung sino at ano ka na sa partiamaraan
nagkakaroon ng connection at ugnayan ta nagreresulta sa
pagiging kampante sa isat isa dun sa member or mga kasapi
nung umpukan)
DALAWANG URI NG UMPUKAN
1. SALAMYAAN
- Ay isang halimbawa ng tradisyon kung saan tampok ang
umpukan. Pinag-aralan ni Petras (2010) ang salamyaan
sa Marikina bilang pagpopook sa siyudad sa
kamalayang- bayan ng mga mamamayan nito.
2. UB-UFON
- Komunikasyong pangkumunidad kung saan tampok din
ang umpukan at iba pang kagawiang pangkomunikasyon
ng mga tubong Kadaclan sa Barlig, Bontoc, Mt.
Province na naninirahan sa Siyudad ng Baguio sa
dahilang pang-ekonomik.
BUOD
TSISMIS – ay impormal na gawain na pwedeng totoo at
handi totoo. Ito din po ay yung mga kuro-kuro ng mga tao
hinggil sa isang tao na maaaring makasira ng kanyang
personal na buhay. DALAWANG KASO NA PWEDENG
ISUMPA
- sa mga taong nagkakalat ng tsismis ito ay LIBEL AT
ORAL DEFAMATION.
LIBEL – ay pasulat o pagboboardast
ORAL DEFAMATION – ay sa pagsasalita
Gawain kung saan pagbabahagi ng misinformation
base sa mga nacobserbahan at narinnig or nakikita.
UMPUKAN – naman ay pagbubuong ng groupon kung saan
may pag-uusapan pero di un pormal Pero meron din naman
tinatawag na pormal na meron naman SPECIF NA PAKSA.
Ang kanilang pagkakatulad ay parehas silang
gawaing pang kumunikasyon na kung saan na parehas
impormal. At isang gawain na pwedeng magbahagi ng
impormasyon
YUNIT III: MGA GAWING PANGKOMUNIKASYON
NG MGA PILIPINO (Talakayan: Masisinang Palitan at
Talaban ng Kaalaman)
TALAKAYAN - pagpapalitan ng ideya sa pagitan ng dalawa
o higit pang kalahok na nakatuon sa tukoy na paksa. Ito ay
maaring pormal o impormal at pwedeng harapan o mediado o
ginamitan ng anumang medya. (Impormal pag walang paksa
at pormal pag meron) (Pormal, F2F klase direktang
talakayan o pagsasama sama sa isang bulwaga) (Impormal,
gumagamit ng platform o teknolohiya upang magbahagi ng
impormasyon hinggil sa paksang tinatalakay)
Pormal na Talakayan
- karaniwang nagaganap sa mga itinakdang pagpupulong
at sa mga palabas sa telebisyon at programa sa radio
kung saan pinipili ang mga kalahok.
Impormal na talakayan
- madalas nangyayari sa umpukan, at minsan sa tsismisan
o di sinasadyang pagkikita kaya may posibilidad na
hindi lahat ng kalahok ay mapipili.
- Sa mga pormal na talakayan, karaniwan nang may
itinalaganag tagapagdaloy (facilitator) na tiyak sa
kaayusan ng daloy ng diskusyon.
- Sa kabilang dako, ang tagumpay sa talakayan katulad ng
anumang sining ay mahirap bigyan ng tiyak na
pagkakahulugan, bagama’t may mga mangilan-ngilang
katangian ng mabuting pagtalakay.
1. Aksesibilidad
- Pagiging komportable ng mga mag-aaral sa kanilang
partisipasyon sa talkayan sa punto ng walang pangamba na
nagingibabaw sa kanilang pagpapahayag.
2. Hindi palaban
- May mga pagkakataong nagiging mainit ang talakayan
subalit hindi dapat dumating sa punto na nawawalan ng
magalang na tono, paraan ng pagpapahayag ng bawat
kasali sa talakayan; mainit ang pagtalakay subalit
nananatili ang paggalang.
3. Baryasyon ng ideya
- Mahalaga ang baryasyon o ang pagkakaiba-iba ng
pananaw ng mga pahayag upang matamo ang higit na
malalim na pagtalakay.
4. Kaisahan at pokus
- Mahalaga ang papel ng dalubguro o ng tagapamagitan
upang hindi mawala sa punto ng usapin na kabilang mga
 mga baryasyon ng ideyang ipinapahayag sa malayang
pagtalakay.
Ang hindi pagkakaunawaan ng mga tao sa kanilang
pananampalataya, teyoriya, salita at gawa ay sadyang di na
maiwasan sa buhay ng tao simula pa sa unang panahon
hanggang sa katapusan ng mundo, kaya kinakailangan ang
patnubay at gabay upang maiwasan ang di pagkakaunawaan
kadalasan ay nagiging sanhi ng pagkakaroon ng hidwaan sa
isa’t-isa.
YUNIT III: MGA GAWING PANGKOMUNIKASYON
NG MGA PILIPINO (Pagbabahay-bahay: Pakikipag-
kapwa sa Kanyang Tahana’t Kaligiran)
- Ang pulong bayan ay pagtitipon ng isang grupo ng mga
mamayan sa itinakdang oras at lunan upang pag-usapan
nang masinsinan, kabahalaan, problema, programa at
iba pang usaping pangpamayanan.
- Madalas itong isinasagawa kapag may programang
pinaplano o isasakatuparan, may mga problemang
kailangang lutasin at may mga batas na ipatutupad sa
isang komunidad.
- Ito ay pagpupulong ng mga taong naninirahan sa isang
bayan upang pag-usapan ang mga suliranin, hakbang at
maging ang mga inaasahang pagbabago.

PAGBABAHAY-BAHAY

- Isa pa sa mahahalagang gawing pangkomunikasyon ng

mga Pilipino

- Ito ay ang pagdalaw o pagpunta ng isang tao o grupo sa

mga bahay sa isang pamayanan para maghatid ng
mahalagang impormasyon, magturo ng isang
teknolohiya, kumonsulta sa mga miyembro ng pamilya
hinggil sa isyu o programa, mangungumbinsi sa pagsali
sa isang paligsahan o samahan, o manghimok na
tumangkilik sa isang produkto, kaisipan, gawain o
adbokasiya.

- ay isa sa mga mainam na estratehiyang

pangkomunikasyon na maaaring isagawa ng
pamahalaan, non government organization, at iba pang
samahan o institusyon na may mga proyekto hinggil
dito.

- Sa kabilang banda, ang pagbabahay-bahay ay madalas

isinasagawa ng mga kinatawan ng ahensiya ng
pamahalaan, pribadong institusyon, o nongovernment
organization na may tiyak na layong panlipunan na
nangangailangan ng kontribsyon, pakikiisa, at
pakikipagtulungan ng mga residente ng isang
komunidad.

Estratehikong Estilo

- Sa pagbabahay-bahay ay kahilantulad din ng

pangingitbahay: mas personal at impormal, may
pagkamusta sa buhay ng pamilyang dinalaw, at lapat sa
araw-araw na alalahanin ng pamilya ang takbo ng
usapan.

YUNIT III: MGA GAWING PANGKOMUNIKASYON

NG MGA PILIPINO (PULONG-BAYAN: Marubdod na
Usapang Pampamayanan)

PULONG BAYAN

- Ang isa pang mahalagang gawaing pangkomunikasyon

ng mga Pilipino. Karaniwan itong isinasagawa bilang
isang anyo ng konsultasyon sa mga mamayan o
particular na pangkat upang tugun o paghandaan ang
isang napakahalagang usapin.