Araling Pilipino ; Mid-Term

- Panitikan - Kumbensyon
- Pananamit - Paraan ng
ARALING PILIPINO SA PANAHON NG NEOLIBERAL AT
- Wika pamumuhay
ARTIPISYAL NA PILIPINO

A – Akademikong Disiplina “Ang tao ang lumilikha ng Wika, Panitikan at Kultura”

R – Reaksyon sa Kolonyal na Oryentasyon sa Edukasyon
A – Agham (Siyentipiko) Paraan ng Paglago ng Kultura:
L – Linang (Kalinangan) - Namamana o naipapasa mula sa praktika
I – Indihenisasyon - Nagbabago at napapaunlad
N – Nasyonalismo (Makabayan) - Nagagamit bilang kasangkapan ng naapi at panlaban ng
G – Gender at Seksuwalidad inaapi
- Buhay, ‘di laman instrumento, na pratika at teorya ng
P – Panlipunang Uri at Ekonomiya pagbabagong panlipunan.
I – Imperyalismo ang Kalaban Ideolohiya (Louis Althusser) - ito ay laging umiiral sa isang
L – Lahi at Etnisidad patakaran ng pamahalaan, at ang pagsasagawa nito, o mga
I – Identidad kasanayan. (Hal. Ritwal at kaugalian)
P – Progresibo Kultura (Michel Foucault) - Ang mga metolohikal na
I – Interdisiplinaryo hamon ni Foucault ay isa sa pinakasikat sa kasaysayan. Ang
N – Nagpapalaya o Mapagpalaya pag-aaral niya sa kultura at isang kasaysayan na may mga
O – Organisado simula ngunit walang mga sanhi.
Habitus (Pierre Bourdieu) - Sa sosyolohiya, ito ay isang
“Bahit Hindi Paksaing Filipino?” ni Dr. Bienvenido Lumbera konsepto na tumutukoy sa mga pamantayan, halaga, saloobin
- Indibidwalismong Kulturang namamayani. at pag-uugali ng isang partikular na pangkat ng lipunan.
- Pansariling pag-unlad - Isang paraan ng indibidwal kung paano uunawain ang
- Impluwensya ng kolonyalista mundo at kung paano tumugon dito.
Mga Hamos sa Pagtuturo Gamit ang Lente ng Araling
Pilipino
- Kalituhan sa Identidad IDEOLOHIYA SA GAHUM AT KONTRA-GAHUM
- Lumalalang Neoberalisayon
- Fake News Ideolohiya - Kalipunan ng mga prinsipyo, sistema ng
- Historical Revisionism paniniwala, tradisyon, kamalayan o kaisipan ng naglalayong
Kultura magpaliwanag tungkol sa daigdig at pagbabago nito.
- Nagmula sa salitang Latin na Colere na Gahum
nangangahulugang kalinangan o kabihasna. - Hegemonya
- Binubuo ng kasaysayan, relihiyon, wika, tradisyon, - Pangingibabaw ng mga pamantayang kanluranin at/o
halaga, paniniwala at kaugalian. banyaga.
- Kung sino at kung paano tayo dapat kumilos. - Indirektang impluwensya o pagkontrol ng isang
Gerard Hendrik Hofstede - Isang kolektibong pag programa makapangyarihan sa isang pangkat.
ng isip kung saan nakikilala ang kasapi ng isang pangkat Kontra-Gahum
ng tao mula sa isa pa. - Bumubuhay sa sariling identidad.
John Mole - Ang kultura ay kung paano ginagawa ang mga Hal. Memes - Isang yunit ng impormasyon sa kutura mula sa
bagay sa paligid nito. tao sa tao. Ideya ng pag-uugaling panlipunan na ipinasa
Shalom Schwartz - Ang kultura ay isang paniniwala, sa mga henerasyon sa isang kultura gamit ang imitasyon.
kasanayan, simbolo at kaugaliang naganap sa mga tao sa Ideological State Apparatus (ISA)
isang lipunan. - Terminong nabuo ni Marxist Theorist Louis Althusser
Alfonsus Trompenaars - Ang kultura ay isang buhay na - Mga institusyon na nagsasalin ng impormasyon ay
proseso ng paglutas ng mga problema ng tao sa nakakaapekto upang kontrolin ang kamalayan ng tao.
pamamagitan ng pakikipag-ugnay, oras, at kalikasan ng • Estado
tao. • Edukasyon
Tatlong Gamit ng Kultura: • Mass Media
1. Upang makasanayan • Pamilya
2. Upang bigyan ng mataas ng pagkilala • Relihiyon
3. Upang pagyamanin Kulturang Kolonyal/Imperyalista
Makikita ang Kultura sa: - Nalinang mula sa impluwensya ng mga manankop
- Gawi - Kaisipan - English is the Universal Language
- Pagkilos - Tradisyon - Mataas ang tingin sa wikang Ingles
 • Superman, Mga Superheroes - Practice of teaching para sa mga babae
• Skin Whitening Soaps - Urbana at Feliza (Manual Pattern)
• White Christmas • Lagda - counter part (Bisaya)
• Blue Eyes, Blonde Hair • Las Doncellas - Sealed/Virgin
Kultura ng Represyon at Pasismo • Illustrado - mga nakapag-aaral sa ibang bansa gaya
- Napasailalim ang kapakanan ng mamamayan sa sa Europe (reserved)
tunguhin at interes nito. - Kalipunan ng kaisipan, kilusan, at programang
- Pamahalaang awtoritaryan akademikong na bumabalikwas ng oryentasyon mula sa
- Isang partido lamang kanluraning modelo
- English Only Speaking Zone Policy - Araling Pilipino bilang kasangkapang “neo-kolonyal” sa
Kultura ng Konsumerismo/Kapitalismo akademya. Araling panlarangan (unibersal)
- Pang-ekonomikong sistema - Dekada 1970, Mga Pilipino Iskolar ay sumalungat sa agos
• Reification ng umiiral na kanluraning oryentasyon sa akademya
• Alienation Mula Pagpopook tungong Pagdadalumat: Mga Muhon ng
• Super-profit Pilipinisasyon
Kultura ng Reaksyonaryo at - Triumvirate (lupon ng 3 taong makapangyarihan) ng
Pangangayupapa/Sunod-sunuran pagsasa katutubo at pilipinisasyon ng agham panlipunan.
- Nawawala ang pagkakakilanlan - Virgilio Enriquez, Ama ng Sikolohiyang Pilipino
- Walang kritikal na pagtingin sa utos Tunguhin ng pagdadalumat:
Kultura ng Machismo/Seksimo 1. Indihenisasyon mula sa loob. Paggamit ng sariling
- Diskriminasyon batay sa seksuwal na oryentasyon o kultura bilang bukal na kaalaman at mga konsepto ng
pag-uugali. katutubo na matapat na naglalarawan ng
- Sexual prejudice pananaw-sa-daigdig ng mga Pilipino.
- Patriarchal society 2. Indihenisasyon mula sa labas. Pag-aangkin ng mga
Kontra-Kultura konseptong mula sa banyaga sa pamamagitan ng
- Kulturang Mapagpalaya pagsasalin, pagaandukha at kultural na asimilasyon ng
- Kulturang Siyentipiko mga ito sa karanasan ng mga Pilipino
- Kulturang Makamasa - Prospero Covar, Ama ng Pilipinolohiya
- Kulturang Transpormatibo Sistematikong Pag-aaral ng Kapilipinuhan sa Tatlong
- Kultura ng Pagkakapantay-pantay Larangan
- Kulturang Rebolusyonaryo 1. Kaisipan
- Kulturang Makabayan 2. Kultura (Wika, Sining, Pilosopiya, Relihiyon)
Naghahanap ng katotohanan, katarunga at 3. Lipunang Pilipino
katuwiran, naghahangad at nagsusulong ng - Zeus Salazar, Ama ng Pantayong Pananaw at ng
pagkakapantay-pantay. Bagong Histograpiyang Pilipino
Atrasadong Kultura ay kailangang wasakin at Pangkayong Pananaw
palitan. - Nakikipag-usap mula sa labas tungo sa mga tagaloob
ng isang partikular na kalingan.
Pangkaming Pananaw
TUNGUHIN NG ARALING PILIPINO
- Patungo sa labas o banyaga ang pagpapaliwanag
- Tungkol sa sariling kalinangan-at-lipunan.
“Sariling Atin: Ang Nagsasariling Komunidad Na • Lingua Franca
Pangkomunikasyon Sa Disiplinang Araling Pilipino” ni Ramon - Ipinatutungkol ng mga Propagandista sa mga
Guillermo nang-aalipustang Espanyol ang pagpapawalang
- Kilalang personalidad katuturan ng mga ito tungkol sa kawalan ng “sibilisasyon”
- Ugnay sa pagkakaroon ng sariling wika sa pagkakaroon ng Indio, kinailangan nilang sabihin at ikalat na rin ito sa
ng kasarinlan ng isang bansa. wikang Espanyol.
Georg Wilhelm Friedrich Hegel - Hindi ang mga kasapi ng dati nilang mga kalinangang
- Hindi ganap ang isang bayan hangga’t makilala nito ang katutubo ang kanilang kinakausap kundi ang mga
sariling wika. nagkolonista sa mga bayan at kalinangan sa kapuluan.
Dr. Jose Rizal Pangkaming Pananaw sa Kasalukuyan
- Palaguin at palaganapin ang sariling wika sapagkat ito - Nang dumating ang mga Amerikano inatupag naman ng
ang magbibigay laya sa bansa. mga Ilustrado ay ang ipakita sa bagong banyaga na ang
Pilipinolohiya/Pilipinasasyon sa Araling Pilipino Pilipino ay pwedeng-pwede maging doctor, abogado,
- Ideolohiya ni Rizal. Panahon ni Rizal (1861-1863) ay inhinyero, at sa huli, pati na artista at beauty contest
nagkaroon ng Educational Reform Decree winner (hindi pala pangit!)
- Naitatag ang edukasyon (Ateneo, San Juan De Letran) Iskizofrenyang Pangkalinangan
 - Lagi na lamang dapat ikumpara ang sarili at ang sariling
hiram na kultura sa mga dayuhan: Sumusulat sa wikang
banyaga (upang maipakita na puwede pala, kaya pala!)
kailangan munang humiwalay sila sa (at iiwan nila ang)
katutubong kalinangan mamaya-maya ay babalik lamang
dito para gamitin ang ilang elemento nito sa kanilang
paglikha.
Kulturang Nasyonal
- Umiinog ito sa konsepto ng “nasyong Pilipino” na sa
simula ay binuo sa wikang Espanyol ng mga
Propagandista at Rebolusyonista, pagkatapos ay isinulong
ng mga inapo nito: Quzona Osmena Roxasa Laurela
Rectoa Magsaysaya Marcosa Auino sa pakikipagtulungan
sa mga Amerikano kung kaya’t sa wikang Ingles ang
pagkahulma ng estado sa ngayon.
- Pinalaganap ng elite, samakatuwid, ay instrumento ng
dominasasyon sa taumbayan.
- Isang halimbawa ng representasyon ng Imperyalismo
Pangsilang Pananaw
- Patukoy sa iba at hindi sa kapwa
- “Ganito sila”
Ang Pantayong Pananaw sa Kasaysayan
- Bago makaugnay ang mga dayuhang Espanyol noong
ika-16 na dantaon wala pang iisang Pantayong Pananaw
sa buong arkipelago, wala pa ring nasyong Pilipino.
• Zeus Salazar bilang isang Marxista
Superstructure/Hegemonya
- Nasyong PIlipino ay nabuo lamang sa bahagi ng
Kapilipinuhan na nalantad nang husto sa Kanluran
(nabahiyan, kung hindi man talagang nabago ito).
- Nabuo ito sa pagsusumikap ng mga elite ng bahaging
Kristiyano ng kolonyang Espanyol
Elite: Mga akultaradong grupo ng tao nagsimula: ladino (mga
natuto ng Espanyol)
- Ginawang tagasalin at tagatulong ng mga prayle sa
ebanghelisasyon.
Kanluranin sa Proseso ng Akulturasyon
- Ika-18 na dantaon: unti-tunting pumasok nang mas
maramihan ang mga akulturado o ladino sa sistemang
kolonyal ng mga Espanyal: eskriba, abu-abugado, at
sekular na paru. Sekular na Pari vs Prayle
- Ika-19 na dantaon: Ladino-Sekular na Pari-Ilustrado
- Napawalay ang mga Ilustrado sa kanilang sariling
mga kalinangan
- Hindi tinggap ng mga Espanyal sa matataas na
baitang ng lipunang kolonyal
- Tinanggap ito ng mga Ilustrado
- Pinili nila maging “Pilipino”
- Tinutukoy nito ang “Pangkami”
Pantayong Pananaw sa Kasalukuyan
- Sa larangang pangkalinangan, ang pagkatatag ng nasyon
ng mga elite ay nagbunga ng pagkakahati ng
kapilipinuhan—ang dambuhalang pagkakahating
pangkalinanga:
1. Ang kultura at lipunan ng akulturadong elite na ang
wika ay Ingles at Espanyol.
- Maiiugat ang paggamit ng “edukasyon” para
matagumpay ang “imperyalismong Amerikano”
- Ang sistema ng edukasyon ang huhubog at
huhulma sa diwa at kaisipan ng mga bagong
akulturado na siya na ring aatang sa sarili na
buuin ang “kulturang nasyonal”
2. Ang kalinangan at lipunan ng bayan na ang
pangkalahatang wika ng ugnayan ngayon ay Tagalog o
Pilipino, at maging mga wikang rehiyonal.
Pantayong Pananaw
- Nasa panloob na pagkakaugnay-ugnay at pag-uugnay ng
mga katangian, halagahin, kaalaman, karunungan,
hangrain, kaugalian, pag-aasal, at karanasan ng isang
kabuoang pangkalinangan.
- Nababalot at ipinapahayag sa pamamgitan ng isang wika
- Ang kalagayan, konsepto, kaisipan, at ugali na maaaring
pagtuunan ng pansin ay madaling maintindihan dahil
nakapaloob sa ating sariling lipunan at kalingan na kapwa
ipinahihiwatig ng isang wikang nauunawaan ng bawat
isa.
- Sa agos ng ating kasaysayan ay ang pangyayaring dahil sa
kolonyalismo’y nawala o unti-unting nalilimutan ang mga
kasanayan o kultura ng maraming mga grupong
etnolinggwistiko sa ating bayan.
- Ang paimbabaw na naipalit ay ang kabuoang kolonyal na
siyang magiging batayan na pagkatapos ay magiging
“nasyong Pilipino”
Closed Circuit - isang nakapanid na pag-uugnayan
/pakikipag-ugnayan. It ay nangyayari lamang kung iisa
ang code o pinagtutumbasan ng mga kahulugan. Bago
pa man makaugnay ng Kapilipinuhan ang mga Espanyol,
bawat isa sa mga pangkat etniko ay may sariling
Pantayong Pananaw na.
Halimbawa: Bathala - Diyos ng mga Espanyol,
Pananaw Paksa Magkausap
Pangkayo Banyaga Banyaga
Pangkamo Pilipino Banyaga
Pangsila Banyaga Pilipino Banyaga
Pilipino
Pangtayo PIlipino Pilipino
Kalinangang Bayan:
- Kinalabasan ng proseso ng pagkabuo ng mga
pamayanang Pilipino sa isang Bayang Pilipino, ang Inang
Bayan ng Himagsikan 1896.
- Mula ang lahat ng ito sa pakikiharap, pakikitunggali, at
pakikipag-ugnay ng mga kalinangang Pilipino sa isa’t isa
- Hindi talaga alam ng mga elite ang kaniyang kalikasan,
ang kaniyang mga katangian, kahit ang kaniyang anyo.
 - Malalim ang kanialng kamangmangan hinggil sa 2. Ginagamit sa pagsulat ng pinakadakilang panitikang
kanilang tunay na pagkatao, hinggil sa pagka-Pilipino at Filipino.
kapilipinuhan 3. Wikang may pinakamaunlad na balangkas at mayamang
- Napawalay sila rito at nahirati sa pagpapasa-kanluran. mekanismo at madaling matutuhan ng mga
Pagkalito ng mga Elite mamamayang Pilipino.
1. Lagi na lamang suliraning ang identidad:
1. Saligang Batas ng Biak-na-Bato noong 1897
2. Kinakailangan nilang gawing ibayong ideal ang mga
• Nabuo matapos ang pag-aalsa ng mga PIlipino laban sa
PIlipino kapag ininhahambing nila ang mga ito sa mga
pamahalaang Espanyol noon 1896.
banyaga sa pamamgitan ng kategoryang intelektuwal at
• “Ang wikang Tagalog ang siyang magiging wikang opisyal
pangkultura ng mga dayuhan.
ng mga Pilipino.”
3. Ang lagi nilang pamumuna at pamimintas sa inaakalang
2. 1901-Philippine Commission, Batas Blg. 74
tunay na PIlipino pag-uugali.
• “Gawing panturo sa mga paaralan ang wikang Ingles sa
Mga Hamon sa Indibwal na Iskolar sa Larangan ng Araling
kabilang mga pagtutol ng mga mambabatas,
Pilipino
mamamahayag, at mga gurong PIlipino.”
● Pagsasanay ng Sarili sa Pagbabasa sa Wikang Pilipino
3. 1931-Panukalang Batas Blg. 577
● Paghubog sa pagsusulat ng libro at artikulo sa
• Gamitin bilang panturo sa mga paaralang primarya ang
Wikang Filipino
katutubong wika mula taong panuruan 1932-1933.
● Paggamit ng Wikang Filipino sa Talakayan
4. Kumbensyong Konstitusyonal noong 16 Agosto
● Wikang Filipino - Hindi mababng uri ng Gawain
• Kumbensyong Konstitusyonal na may pamagat na
“Kailangan ang Sariling Wikang Pambansa.”
EBOLUSYON NG WIKANG PAMBANSA 5. Unang Pambansang Asemblea noong Oktubre 27, 1936
• na ang mga mamamayang may isang nasyonalidad at
isang estado ay “dapat magtaglay ng wikang sinasalita at
Unang Pambansang Asamblea noong 27 Oktubre
nauunawan ng lahat” - Manuel L. Quezon
1936 ni Pang. Manuel L. Quezon, sinabi niyang hindi na dapat
6. Artikulo Bldg. XIV, Seksiyon 3 ng Saligang Batas ng
ipaliwanag pa, na ang mga mamamayang may isang
1935
nasyonalidad at isang estado ay “dapat magtaglay ng wikang
• Ang Kongreso ay gagawa ng hakbang tungo sa
sinasalita at nauunawaan ng lahat.”
pagpapatibay at pagpapaunlad ng isang wikang Pambansa
Saligang Batas ng Biak-na-Bato noong 1897 ang
na ibababatay sa isa sa mga umiiral na katutubong wika sa
pagsisikap na magkaroon tayo ng opisyal na wikang
kapuluan. Hangga’t ang batas ay hindi nagtatakda ng iba,
pagtalaktasan ng mga Pilipino na may sari-sariling wika rin.
ang mga wikang Ingles at Kastila ay manatiling mga
Ito ay nabuo matapos ang pag-aalsa ng mga Pilipino
wikang opisyal.
laban sa pamahalaang Espanyol noong 1896.
7. Batas Komonwelt Blg. 184 noong 13 Nobyembre 1936
Itinadhana rito ang “Ang wikang Tagalog ang siyang
• SWP - Suriang Wikang Pilipino
maging wikang opisyal ng mga Pilipino.
8. Enero 12, 1937
Hindi naging madali ang pagkakasakatuparan dulot ng
• Humirang ang Pang. Manuel Quezon ng 7 palaaral ng mga
mga Amerikano noong 1900.
Pilipino na siyang kauna-unahang bumuo sa pamunuan ng
Teodoro Kalaw ay isang mamamahayag ay nagbigay ng
nasabing tanggapan.
puna sa patakaran ng mga Amerikano sa pagpapagamit ng
• Regionilism
Ingles sa mga paaralang Pilipino.
9. Disyembro 30, 1937: Kautusang Tagapagpaganap Blg.
Mabagal ang pagkatuto ng mga batang PIlipino kung
134
Ingles ang wikang panturo sa paaralan base sa survey ng
• Ang Tagalog bilang batayan ng wikang Pambansa ng
Monroe Educational Survey Commission noong 1925.
Pilipinas.
Kumbensyong Konstitusyonal noong 16 Agosto 1934 ang
10. Abril 1, 1940: Kautusan Tagapagpaganap Blg. 263
pagkakaroon ng sariling wikang Pambansa.
• A Tagalog-English Vocabulary at Balarila ng Wikang
Taong 1935 nang suportahan niya ang pagsisikap na
Pambansa
magkaroon ng isang wikang Pambansa.
11. 7 Hunyo 1940: Batas Komonwelt Blg. 570
12 Enero 1937, humirang ang pitong palaaral na mga
• Wikang Pambansa bilang isa sa mga opisyal na wika ng
Pilipino na siyang kauba-ubahang buo sa pamunuan ng
bansa
nasabing tanggapan (Jaime C. de Veyra (Waray), Santiago A.
12. 1942: Ordinansa Militar Blg. 13
Financier (Ilokano), Filemon Sotto (Sebwano), Casimiro F.
• Nihonggo at Tagalog ang magiging mga opisyal na wika
Perfecto (Bikol), Felix S. Salas Rodriguez (Panay), Hadji Butu
sa buong kapuluan
(Moro), at Cecilio Lopez (Tagalog).
13. Hunyo 19, 1940: Kautusang Pangkagawaran
Pamantayan sa pagpili ng wikang magiging batayan ng
• Masimulang ituro ang wikang pambansa sa mga publiko
wikang Pambansa:
at pribadong paaralan
1. Ginamit na nakakaraming PIlipino
14. Bultun Bldg. 26
 - Malinaw na ebidensya sa taglay na sariling kultura at
• Lahat ng mga pahayagang pampaaralan ay dapat
talino ng mga sinaunang Pilipino bago pa man ang
magkaroon ng isang pitak sa wikang Pambansa.
pagdating ng mga Espanyol
15. Diksyunaryong Tagalog
2. Abecedario (Ika-16 siglo)
16. 4 Hulyo 1946: Batas Komonwelt Blg. 570
- Alpabetong Espanyol
• Wikang opisyal ang wikang pampabnsa
- Dahilan upang maging romanisado ang baybayin.
17. Proklamasyon Blg. 12 na nilagdaan ni Pangulong
3. Repormang Rizal
Ramon Magsaysay
- Mga ilang reporma na naipanukala ni Jose Rizal sa
• Linggo ng Wikang Pambansa, Marso 2-4
Ortograpiyang Tagalog
• Abril 2-Araw ni balagtas
a. Sobre La Nueva Ortografia De La Lengua Tagala
18. Proklamasyon ng Blg. 186 na nilagdaan ni Pangulong
- Pag-gamit ng titik na K at W
Ramon Magsaysay
- Pagsasaayos ng pantig na GUI at QUI
• Agosto 13-19: Linggo ng Wikang Pambansa
- Pagsasaayos ng diptonggo na AO
• Manuel L. Quezon: Ama ng Wikang Pambansa
b. Estudios Sobe La Lengua Tagala
19. 1956 - Isinalin sa wikang pambansa ang pambansang
- Pag-buo ng alpabetong may labinlimang katinig
awit nang ilang beses bago naging opisyal ang
at limang patinig na may kabuoang 20,
pambansang awit.
4. Alpabetong Pilipino/Abakada
20. 1950 - buo ang Panatang Makabayan
- Alpabetong binuo ni Lope K. Santos mula sa baybayin.
• Itinampok ang lingguwistikang pag-aaral sa wikang
5. Pinagyamang Alpabeto
pambansa at mga katutubong wika sa Pilipinas noong
- Ang mga na titik; C, CH, F, J, LL, ENYE, Q, RR, V, Xhiram, Z
panahon ni Cecilio Lopez.
ay isinama sa alpabeto.
• Isinagawa ang mga palihan sa korespondensya opisyal sa
- Ang dating 20 titik na abakada ay naging 31.
wikang pambansa. Nailathala ang English-Tagalog
6. Modernong Alpabetong Pilipino
Dictionary; at pagkaraan ay tesawro-diksyonaryo
- Noong 1987 ginawang 28 titik na lamang ang alpabeto.
21. Pebrero 1956
• Rinebisa ang Lupang Hinirang at Panatang Makabayan at
Mga Gabay ng KWF (Komisyon sa wikang Pilipino)
ginamit ito sa mga paaralan.
2001 - muling nagkaroon ng rebisyon sa alpabetong Pilipino.
• Nirebisa din ang berisyon ang pambansang awit.
Oct. 9, 2006 - Sa kahilingan ng KWF ang DEPED ay naglabas
22. Nobyembro 13, 1936
ng memorandum.
• Lumikha ng isang surian ng wikang pambansa o (SWP) at
Agosto 2007 - Inilabas ng KWF ang borador ng ortograpiya ng
tinakda ang mga kapangyarihan at tungkulin nito.
wikang pambansa.
23. Nobyembre 9, 1937
May 20, 2008 - inilabas ng KWF ang gabay sa ortograpiya ng
• Itinalaga ng SWP ang tagalog bilang saligan ng wikang
wikang pambansa.
pambansa at pinagtibay ito alinsunod sa batas ng
komonwelt blg. 184.
24. Nobyembre 1962
• Inuutos din ng Kagawaran ng Edukasyon noong WIKANG FILIPINO: WIKANG PAMBANSA
Nobyembre 1962 ang pagsasa-Pilipino ng mga sertipiko at
diploma ng mga paaralan.
Katangian ng Wikang Filipino Bilang Isang Wikang
25. Hunyo 1974
Pambansa
• Noong Hunyo 1974, nilagdaan ni Kalihim Juan L. Manuel
● Pag-isahin at pagbuklurin ang mga Pilipino.
ng Kagawaran ng Edukasyon at Kultura ang Kautusang
Nakabatay sa mga Wikang Umiiral sa Bansa (Saligang
Pangkagawaran Blg. 25 na nagtatakda ng mga panuntunan
Batas ng 1935)
sa pagpapatupad ng patakarang edukasyong bilinggwal sa
● Filipino ay pagyayamanin at pauunlarin salig sa mga
mga paaralan na magsisimula sa taong-aralan 1974-1975.
umiiral na wika sa Pilipinas.
26. Enero 1987
● Pinakanukleo nito ang Tagalog
• Sa bisa ng Kautusang Tagapagpaganap Blg. 117 na
● Ang Filipino ay ay lingua franca o wikang komon.
nilagdaan ni Pang. Corazon Aquino ay nalikha ang Linangan
○ Katutubong termino sa leksikon ng Filipino.
ng mga Wika sa Pilipinas (LWP) na pumalit sa SWP.
○ Katutubong tunog, punto, at bigkas ay Filipino.
27. Saligang Batas ng 1987
● Nagdudulot ng pagyaman ng talasalitaan na ginagamit
• Ang wikang Pambansa ay tinatawag na Filipino.
sa pagtatalastasan.
• Samang wikang mula sa katutubo ngunit ito ay wika na
- Pakbet - mula sa ilokano
batay sa Pilipino o Tagalog.
- Payyo - mula sa Ifugaw
- Uswag - mula sa Sebwano
Ebolusyon ng Alpabetong Filipino - Katarungan - mula sa Hiligaynon, Serbwano, at
1. Baybayin Kapampangan
- Katutubong paraan ng pagsulat - Gahum - mula sa Bisaya
 - Lawas - mula sa Bikol ○ Uri ng kultura na tumutukoy sa mga bagay na
- Ading - mula sa Ilokano nakikita at nahahawakan pisikal.
- Hapnig - mula sa Sebwano • Kasangkapan • Kasuotan
- Padayon - mula sa Bisaya • Bahay/Kagamitan • Pagkain
Buhay, Dinamiko, at Nagbabago ➢ Di-Materyal na Kultura
● Natural na phenomenon ang pagbabago ng wika. ○ Uri ng kultura na tumutukoy sa paniniwala, kaugalian
● Buhay ang wika kung ito ay gumagalaw kasabay ng mga at panitikan.
gumagamit nito. • Kaugalian • Tradisyon
● Paghuhunis nito sa “Filipino” • Sayaw
○ Kasalukuyang Alpabeto Kaugnayan ng Kultura sa Wika
○ Ortograpiya Lumbera (2005). Taglay ng wika ang mga kaisipang minana sa
Moderno at Episyente mga ninuno at ang mga kaisipang pumasok sa lipunan.
● Nakakatugon at nakakasabay ito sa pangangailangan ng Rubrico (2009). Ang kultura ay tumutukoy sa kabuoang
kasalukuyang panahon. pananaw ng mga tao sa isang lipunan sa mundo, at sa
○ Modernisadong Alpabeto kanilang kapaligiran.
○ Terminong pang-agham at panteknolohiya Moran (2001). Ang kultura ay isang patuloy na nagbabago ang
○ Bagong Ortograpiya paraan ng pamumuhay ng isang grupo ng mga tao o
- Gamit ang walong bagong letra sa alpabetong Filipino, pamayanan.
episyenteng naisusulat ang sumusunod; Produkto
- Bagong hiram na salita na babaybayin sa Filipino - Tumutukoy ito sa lahat ng bagay na nilikha ng mga
- Bagong hiram na salita na hindi binabago ang miyembro ng kultura, kasama na iyong mula sa
baybay kapaligiran at iyong inangkin mula sa banyagang kultura.
- Pangngalang pantangi - Halimbawa:
- Katawagang siyentipiko at teknikal • Manga - Zambales • Pastillas - San Miguel
- Mahirap na dagliang ireispel • Minasa - Bustos, Bul. • Pinaso - Malolos
- Kahawig na tunog sa pagsulat ng mga salita Praktika
muka sa katutubong wika ng Filipinas - Mga ginagawa ng mga miyembro ng kultura nang
Intelektuwalisado mag-isa man o magkakasama.
● Nagagamit hindi lamang bilang wikang pangkalahatan - Halimbawa:
kundi bilang wika rin ng agham, teknolohiya, at • Pagmamano • Bayanihan
sopistikadong lawak ng karunungan. • Sabay-sabay na pagkain
● Vertical na pag-unlad ng isang wika. Pananaw
○ Pagsulat ng mga desisyon sa korte - Mga persepsyon o pagtingin, pagpapahalaga at saloobin
○ Pagsukat ng mga panukala o ipinasang batas sa na nagiging batayan
isang bansa - Halimbawa:
○ Pagtuturo ng pananaliksik • Pagbabawal sa pagtayo sa pintuan o daanan lalo na
Iba pang Tunguhin kung may buntis sa loob ng bahay.
● Estandardisasyon • Pagbabawal sa pagtapat ng hagdan sa pintuan.
○ Proseso ng pagiging magkakaanyo ng isang Pamayanan
wika - Tumutukoy sa mga tiyak na panlipunang konteksto at
- Ortograpiya grupo ng mga taong nagsasagawa ng mga panlipunang
- Ispeling gawain.
● Armonisasyon - Halimbawa:
- MTB-MLE subject sa K-3 • Kabuoan ng bansa
• Grupo ng mga Ayta
Tao
KAHULUGAN AT KONSEPTO NG KULTURA
- Tumutukoy sa indibidwal na miyembro ng kultura at mga
pamayanan.
Ang wika ay kadikit ng kultura. - Nananahan ang kultura sa bawat indibidwal na tao.
Galileo Zafra - Ang wika ay kaakibat ng kultura - Ang kultura ay kapwa indibidwal at kolektibo.
- Ito ay nasa lahat ng aspeto ng kultura Wika
- Tinutukoy niya ang konsepto ng kultura batay sa lokal - Ang wika ay kakabit na ng lahat ng idea at konseptong
na karunungan ng mga Pilipino. umiiral sa kultura at tao.
Kultura - Malaki ang bahagi ng wika sa usaping kultura. Ito - Pwedeng may ibang kahulugan/salin sa iba.
ang nagbibigay ng katuturan sa lahat ng konsepto ng kultura. - Malawak at Holistiko ang paksang kultura.
Dalawang Uri ng Kultura
➢ Materyal na Kultura

PAGDALUMAT SA KULTURANG POPULAR
- Iisang kritikal na pagsusuri sa nagbabagong kultura
dulot ng globalisasyon at neoliberalismo.
- Ang kasalukuyang karanasan natin sa lipunan bilang
tagatangkilik ng mga produkto at serbisyo ay bahagi ng
sistemang nagpapabago sa takbo ng buhay tao.
Kultura at Kulturang Popular
• Masalimuot at masaklaw ang pag-aaral ng kultura sa
bansa. Hindi lamang limitado sa konsepto ng pista at iba pang
nakaugaliang gawain ang idea ng kultura.
• Batid natin na ang kultura ay buhay, at patuloy na
nagbabago. Pasitibo ito sa lahat sapagkat kakambal nito ang
patuloy na pag-unlad ng karunungan ng tao.
• Globalisasyon ang isa sa maituturing na dahilan kung
bakit mabilis na nagbabago ang pamumuhay at pagtingin sa
lipunan ang tao.
• Masalimuot ang pagtalakay sa paksa ng kultura
sapagkat sa panahon ngayon ay hindi na ganoon kataas ang
pagpapahalaga sa kultura lalo na kung ito ay may kinalaman
sa identidad at materyal na kultura.
Paano ba nagbabago at hinuhubog ng kultura ang sarili?
• Hindi ito napapansin ngunit nababago ang paraan ng
pamumuhay noon at ngayon at ito ay dulot ng ideolohiya at
biktima na pala tayo ng gahum dulot ng kapitalismo at
pasismo.
• Ang payak at simple na moda ay naimpluwensya ng
kanluraning kultura tulad ng KPOP.
• Mula sa kilos, produkto, nakagawian, at pag-iisip pati na
rin sa pagkain.
• Ang penomenang ito ay resulta ng dominanteng
puwersa na umiiral sa lipunan dahil sa mga malalakas na
impluwensiya ng malalaki at makapangyarihang bansa. Ilan
lamang ito sa mga manipestasyon na laganap sa kulturang
popular.
• Lantad sa misyon at bisyon ng mga akademikong
institusyon ang paghubog sa mga mag-aaral sa pamamagitan
ng teknolohiya upang makatugon sa kahingian ng
globalisasyon. Bibihira sa mga akademikong institusyon sa
bansa ang may hangarin na bigyang halaga ang taal na
karunungan na nagmumula katutubong kaalaman. Malaki
ang impluwensiya ng kasalukuyang sistema ng edukasyon sa
pagkakasangkot ng marami sa kulturang popular. Sa isinulat
na artikulo ni Rolando Tolentino hinggil sa kulturang popular
ng mga pakiwaring gitnang uri, isinalaysay niya na iba ang
sistema ng edukasyon sa kulturang popular. Karaniwang
informal ang natutuhan ng mga mag-aaral sa midya partikular
sa telebisyon, radyo, computer; at maging kasangkapang
pangmidya gaya ng mall, coffee shop at iba pa. Sa mga
tinatangkilik na ito direktang umuusbong ang kulturang
popular.
• Teknolohiya ang isa sa behikulo ng mabilis na
paglaganap ng kulturang popular. Ang social media ay
tinuturing na plataporma ng iba’t ibang konsepto tulad ng
produkto, karanasan, edukasyon, impormasyon,
entertainment, komunikasyon, relihiyon, imoralidad, at
krimen/panloloko.
• Ang pagkakaroon ng access sa internet at teknolohiya ay
nagbibigay ng uring panlipunan (social class).
• Bunga ito ng sobra at di-limitadong akses sa teknolohiya
at internet ng mga nakaangat na uri sa iba-ibang uri ng
kultura kaya may nabubuong pamantayan panlipunan. Ang
resulta ay magkahalong positibo at negatibong karanasan
mula sa mga nakaaangat na uri laban sa mga abang uri sa
aspekto ng kultura.
• Ayon kay Jose F. Lacaba ang penomenang ito sa
manipestasyon ng kulturang popular sa konsepto ng “bakya.”
Tulad ng pagtutunggaling nabanggit sa itaas, tinukoy ni
Lacaba ang paggamit ng salitang “bakya” sa pagtutuya ng uri
ng “kulturang” tinatangkilik ng masang anak-pawis. Ani
Lacaba:
“Tinutukoy na bakya ang puwang sa mga uring
panlipunan sa Pilipinas…. Kadalasan nga na ang mga
maralitang nasa lungsod at kanayunan ang
nagtatamasa, yumayakap, sumusuporta at umiidolo
sa mga “bakyang” materyales. At ang mga
mayayaman ang siyang tumutuya, lumalait nang
may matinding pangmamataas.”
• Naghaharing-uri sa kulturang popular o sa “bakya” dahil
sa labis nitong akses sa kultura ay nagkakaroon ng pananaw
na bumubuo sila ng pamantayan ng “mas mainam na
kultura”. Dahilan kung bakit ito tinatangkilik ng mababang uri.
• Sa pagtalakay sa kulturang popular, mahalagang
maunawaan na ang kulturang popular ay dinamikong sistema
ng kultura bunga ng mabilis na pagunlad na pamumuhay ng
ito.
Ang Katangian ng Kulturang Popular
• Sa palasak na termino ng mga milenyal, nagiging
popular ang isang tao, bagay o pangyayari kapag ito ay viral at
trending mas kinakagat/pinapanood ito ng nakakaarami.
Tunay na hindi maiiwasan ang kulturang popular.
1. Kulturang Popular ay Nakaugat sa Panitikan ng Bansa
• Sa kanluraning bansa partikular sa US, sa midya
ipinapalagay na nagsimula ang konteksto ng pag-aaral ng
kultura. Midya ang higit na nakakaimpluwensiya sa gawi, at
kilos ng tao (Devilles, 2015). Samantala sa Pilipinas,
ipinapalagay na sa panitikan nagsimula ang mga kultural na
pag-aaral, ito ay batay sa mga sulatin nina Bienvenido
Lumbera sa pelikula, Doreen Fernandez hinggil sa pagkaing
Pilipino, at Valerio Nofuente tungkol sa dyip, si Soledad Reyes
ang unang masinop na nagsuyod ng Kulturang Popular sa
Pilipinas. Itinampok sa antolohiya ni Soledad Reyes na Reading
Popular Culture na inilimbag ng Pamantasang Ateneo noong
1991 ang mga sanaysay tungkol sa dyip, babasahin (komiks),
soap opera, pelikula, OPM o Original Pilipino Music.
• Layunin ng antolohiya na maglaan ng puwang sa
akademikong pag-aaral ang mga bagay na lantad ang
malaburgis na oryentasyon ng pag-aaral ng panitikan kultura.
2. Kulturang Popular bilang Bahagi ng Sosyolohiya
• Binigyan diin nito ang estruktura ng lipunan sa lente
politikal puwersa bilang gahum. Para maging popular ang
isang kultura, kailangan nito ng plataporma para makilala ang
isang bagay o gawi. Ang kaibahan lamang nito sa aktuwal ay
may partikular na panahon, lugar, panahon o grupo ng tao
ang kulturang popular.
3. Kulturang Popular bilang Produkto ng Midya
• Ayon sa iskolar na si Rolando Tolentino, midya ang
dahilan kung bakit nagiging popular ang kulturang popular.
Ang midya ang nagbibigay ng mga katangiang:
“mass (pangmalawakan, lalo na sa hanay ng
underclass), mediated (pinatagos at intervened ng
media) at overdetermined (kay Althusser na konsepto
ng interrogated ng mga aparato ng estado, kung
saan ang media ay may malaking bahagi dito)”
• Marapat na responsable ang midya sa paglalatag ng
impormasyon sa lipunan sa pagpapanatili ng tiwala ng masa
at ng estado dito. Dahil halos lahat ay nakaugnay na sa iba’t
ibang daluyan, malaki ang epekto ng midya sa paghulma ng
magiging pananaw, gawi, at kilos ng tao depende sa itatakda
nitong impormasyon.
• Mabuting halimbawa dito ang isinagawang pagsusuri ni
Michael Andrada sa Pinoy Big Brother (PBB), ang PBB ay
ekstensiyon ng postmodernong estetika't politika ng
globalisasyon batay sa pagpupuwesto sa iba't ibang etnisidad
at identidad sa loob ng kahon ng kapangyarihan ng bahay ni
Kuya o ang PBB House. Kung sisipating mabuti ay naiiba ang
kultura at kalagayan ng dalawang bansa bilang mayayaman at
makapangyarihang bansa kompara sa Pilipinas.
4. Kulturang Popular bilang Bahagi ng Araling Kultural
• Bahagi ito ng Araling Kultural sapagkat saklaw nito ang
lahat ng aspek. May apat na bahagi ang pag-aaral sa kulturang
popular bilang bahagi ng Araling Kultural (Gary Devilles):
• Una ang kulturang popular bilang espasyo na
gumagalugad sa kasaysayan, uri, kasarian, kapangyarihan,
panlasa at pasya ng masa. Binigyang-diin ni Devilles ang
kulturang popular bilang isang espasyo sapagkat dito
nagtatagpo ang uri ng tao sa lipunan--naghaharing uri,
gitnang uri at abang uri
• Sa ikalawang bahagi naman binigyang diin niya ang
kulturang popular bilang sityo ng komersiyo o kapital laban sa
interes ng sumusubaybay. Maituturing na isang gahum ang
interes ng komersiyo sa kulturang popular dahil dito
napapanatiling kimi at pikit-mata ang pagtangkilik ng tao
bilang manonood, at konsyumer, halimbawa Regent Company
vs sa mga manggagawa.
• Sa ikatlong bahagi, ang kulturang popular bilang bahagi
ng espasyo ng globalisasyon, pagtangkilik ng mga
produktong wala sa konsepto ng mga Pilipino,
matutunghayan ito sa kanilang pananamit, pagkain, at iba
pang luho na wala sa unang pamumuhay. Halimbawa ay
malling at pagkain sa mga banyagang restaurant.
• Ikaapat na bahagi, kulturang popular bilang bahagi ng
katawan at sekswalidad. Halimbawa ay ang isyu ng kasarian at
estado sa lipunan. Kung paano ginagamit ang katawan ng
kababaihan bilang pangunahing sangkap sa pagbebenta ng
alak at ibang produkto ng bisyo.
5. Kulturang Popular bilang Gahum at Kontra-Gahum
• Sa Pilosopiyang Markista, maipapaliwanag ang
kulturang popular bilang gahum na lumalaganap sa lipunan.
Tumutukoy ito sa dominanteng pananaw, idea, praktika, at
produkto na itinatakda ng mga naghaharing uri sa
lipunan—na kalaunan ay tinatanggap na pamantayan sa
lipunan.
• Ang dominanteng kapangyarihan ng mga
naghaharing-uri gaya ng mga burukrata, kapitalista at
pasistang uri ang humuhulma sa pagtingin, panlasa at hilig ng
masa.
• Ang kulturang popular ay maaari din itong kontragahum
na bumabasag sa dominanteng pananaw at mapanakop na
kapangyarihan ng mga naghaharing uri.
• Ito ay konsepto ng pagtangkilik o pagtanggi sa mga
dominanteng bahagi ng lipunan. Magkaiba ang antas ng
pagtanggap sa idea ng kulturang popular samakatuwid
nakasasalay sa kahandaan ng indibidwal kung paano siya
lumusong sa kulturang popular. Batay sa pahayag ni Michael
Andrada, “walang masama na lumusong/lumangoy sa
kulturang popular, ang mahalaga ay alam mo kung paano ka
aahon.”
Iba’t Ibang Anyo ng Kulturang Popular
Ang iba’t ibang anyo ng kulturang popular ay tutukuyin
batay sa apat na eksena ng pag-aaral ni Rolando Tolentino na
Kulturang Popular, Imperyalistang Globalisasyon at Gawang
Kulturang. Ang mga anyong ito ng kulturang popular ay
pamantayang nabuo dulot ng impluwensiya ng mga
naghahari at gitna uri sa lipunan
1. Komodifikasyon ng Luho Bilang Pangangailangan
Ipinakita sa bahaging ito na hindi na lamang basikong
pangangailangan ang nais ng tao bilang komoditi.
Ipinaliwanag ni Tolentino na sa kulturang popular, itinuturing
na ring komoditi ang luho. Ilan sa mga ibinigay niyang
halimbawa ay ang gadgets tulad ng cellphone (maaaring
basahin ang artikulo ni Rolando Tolentino upang malaman
ang iba pang uri ng luho na komoditi na sa tao). Ang cellphone
ay naa-anthropomorphize na bahagi ng ating pagkatao kung
maiwanan ito sa loob ng bahay ay para bang kulang na ang
ating pagkatao. Bukod pa diyan, ikinokonsidera na rin ng tao
ang “brand” sa pagbili ng produkto, hindi sapat ang cellphone
lang kung hindi isaalang-alang ang kompanya nito. Sa
kulturang popular, madalas ay ang preperensiya o kagustuhan
ng mamimili ay nakadepende sa uri ng produkto na sikat o
mas tinatangkilik ng mga nasa gitnang uri.
2. Politika ng Tunay, Politikal sa Tunay
Ang kulturang popular ay hindi lang materyal na
konsepto na nasasalat. Maaaring ding maituring na anyo ng
kulturang popular ang politikal na aspekto. Ang paggamit ng
retorika ay salik sa pagtangkilik sa pananaw ng mga
makakapangyarihan at naghaharing uri. Kalimitan ay
gumagamit din ng dahas upang puwersahang baguhin ang
pananaw ng katunggaling ideolohiya.
Halimbawa, masasalamin ang kulturang popular sa
pangangampanya ng mga politiko bilang pangunahing
instrumento sa eleksiyon. Batid ng mga politiko na
nakukumbinsi ang mga botante sa husay at nakakaantig na
campaign ads gaya ng campaigns ads ng isang senador
“nakaligo ka na ba sa dagat ng basura” na nais kumbinsihin
ang masa na siya ay dating mahirap at batid niya ang hirap na
dinadanas ng mga mahihirap. Gayundin ang taguring “Mr.
Palengke” na nagpapahiwatig ng pagiging makamasa dahil sa
konsepto ng palengke na pangmasa. Hindi lamang limitado
ang larawan ng kulturang popular sa retorika kundi maging sa
paggamit ng dahas ay matutunghayan din ito. Hindi bago sa
balita ang pagpaslang, pagpapakulong, o maging pagpatay sa
mga kalaban sa politika o partido. Praktika ito ng karamihan sa
politika upang patahimikin o pasunurin ang kalaban.
Ang ganitong anyo ng kulturang popular ay hindi lamang
limitado sa larang ng politika, maging sa midya, edukasyon at
relihiyon ay matutunghayan din ang ganitong kultura. Ang isa
sa halimbawang ibinigay ni Tolentino ay ang naganap na
trahedya sa Ultra Stadium, Pasig sa programang Wowowee
kung saan pitumpu’t tatlo (73) ang nasawi.
3. Intelektuwal bilang Ubod ng Gawaing Kultura
Ito ang anyo ng kulturang popular na laban sa mga
namamayaning kapangyarihan. Ayon kay Tolentino, kung ang
politika ay tumutukoy sa pamamalakad ng pamahalaan na
nilalahukan ng palitan ng pabor, ang politikal ay katawagan sa
transformatibo tungo sa mas egalitaryong kaayusan
hanggang sa anti-estado. Maaring isipin ang kultura-kultural
sa ganitong pagpapakahulugan: na ang kultura ay tumutukoy
sa ideolohiya at praktis ng namayaning kapangyarihan ng
estado at negosyo, at ang kultural ay ang transformatibong
panlipunan.
Halimbawa ng intelektuwal bilang gawaing kultural, ang
mga dokumentaryong pelikula—na ang pangunahing layunin
ay magsiwalat ng katotohanan sa lente ng masa, at laban sa
puwersa ng mga makapangyarihang sistema ng burukrata at
kapitalista. Isa ito sa paraan bilang kontra-gahum na
nagpapaantas sa pagsusuri at kritikal na pag-iisip ng masa sa
mga isyu, pangyayari, at politikal—mga salik panlipunan, at
historikal na kamalayan, pagoorganisa, at pagmomobilisa.
4. Kultura bilang Gawaing Politikal
Ayon kay Tolentino ang kultural na pananaw sa politikal
na isyu at kaganapan bilang paraan ng konsolidasyon ng
muestra at pagkilos.
Binigyan-diin din niya ang gawaing kultural bilang
politikal sa antas ng aktibismo. Tulad ng pagwewelga ng mga
manggagawa, at iba pang grupong kultural at politikal na nais
ipaglaban ang kanilang karapatan at paantasin ang
kamalayan ng masa; at imulat ang lipunan sa realidad.
Binanggit din ni Tolentino ang mga ganitong gawaing kultural
bilang gawaing politikal ay imperatibo sa pambansang
kondisyong malakonyal at malapiyudal na sistema ng
pamamahala sa lipunan--na laganap ang pang-aabuso,
krimen, at pagnanakaw sa karapatan na dapat ay tinatamasa
ng taumbayan tulad ng-tumataas pang bilang ng politikal na
pinaslang, at walang nakukulong, nasasakdal at
napaparusahan sa isang banda, at tumitindi pang pagbaba ng
suweldo at kawalan ng seguridad sa trabaho, pabigat na
kahilingan ng gawain, call center at pag-OCW bilang tanging
kambal na opsyon ng bagong graduate, pagbukas ng
pinakamalalaking malls. Sa kabilang banda, ang ganitong
gawaing kultural bilang kulturang popular ay kontra-gahum
na naggaganyak sa mamamayan para sa rebolusyon laban sa
pasista sistema pumapabor sa mga naghaharing uri.
SIPAT: ARALING PILIPINO
(Pagsusuri sa Ugnayan ng Espasyo at Kapangyarihan)​
Dr. Rolando B. Tolentino
• Guro mula sa Unibersidad ng Pilipinas-Diliman at naging
dekano ng UP College of Mass Communication, at propesor ng
Film Institute.
• Tapos ng MA sa Philippine Studies major in Philippine
Literature sa De La Salle University at PhD sa Film, Literature
and Culture mula sa University of Southern California.
• Itinatag niya ang organisasyon ng Katha sa bansa
tungkol sa di-piksyon, kasapi rin ng Manunuri ng Pelikulang
Pilipino at Congress of Teachers and Educators for Nationalism
and Democracy (CONTEND-UP)
Gentrifikasyon
• Proseso kung saan ang isang bahagi ng lugar lalo na ang
nasa siyudad ay naging maunlad mula sa pagiging mahirap.
Divisoria
• Isang lugar sa Maynila na kung saan bagsakan ng mga
produkto. Karamihan sa mga produktong nandito ay nagmula
pa sa iba’t-ibang lugar gaya ng Cordillera, Ilocos, Bicol,
Mindanao at maging sa China.
• Matatagpuan rin sa Divisoria ang Philippine National
Railways (itinayo noong 1892) na malapit sa Tutuban Mall.
Binubuo na ito ngayon ng tatlong clusters; Center Mall, Prime
Block Mall, at Cluster Building.
• Maraming malls ang naitayo pa rito gaya ng 168, 999 at
ang pinakabago na City Place Square na tila isang exklusibong
bahagi ng “Greenhills” dahil sa itsura nito. Laganap rito ang
higit na pagpaloob ng retail shopping na siyang kinatutuwaan
ng mga mamimili.
• Ang sistema sa pagbebenta ng mga produkto dito ay
ibinabagsak sa mga pangunahin mga bodega o mga
mayayamang negosyanteng Pilipino at Intsik ang mga kalakal
at produkto na mula sa iba’t ibang lugar – mapaloob man o
labas ng bansa. Ikalawa ang paninda ay iaalok ng mas mura
kumpara sa ibang lugar upang mapagkakakitaan din ng ibang
tao na ibebenta naman sa mga malalayong rehiyon.
• Ang naglalakihang Mall ay nagbibigay ng oportunidad
para sa trabaho at komportable ito sa mamimili dahil sa
malamig na temperatura.
• Mahihikayat ang mga nasa probinsya ng sektor na
lumipat sa urbanisadong lugar upang hanapin ang kanilang
kapalaran.
• Mayroong adbentahe ang gentrifikasyon kung maayos
na matutugunan ang mga pangangailangan ng bawat
mamamayan dahil ang pokus nito ay para sa pagpapayabong
ng ekonomiya para sa gitnang uri o bourgeois at maralita
nating mga kababayan.
Halina sa Mall! Isa sa mga pangunahing libangan ng mga
tao sa kasalukuyan panahon ang pagpapalamig at pamimili sa
loob nito. Bago pa man magkaroon ng mall sa Pilipinas ay
mga kinilala ng mga Teatro o sinehan sa bansa na nagsisilbing
palamigan at panlibangan ng mga Pilipino. Ilan sa mga
puntahan noon ng mga Pilipino ang mga kinilalang teatro sa
Maynila tulad ng Life Theater na naitatag noong 1941 at nasa
pagmamay-ari ng mga kilalang pamilyang Villonco buhat sa
Malabon na may malaking karanasan sa pamamalakad sa
industriya ng teatro. Dinarayo ang teatro na ito dahil sa mga
pelikulang ipinalalabas at nagiging blockbusters sa takilya.
Kilala rin ito dahil sa malawak nitong espayo at sa
de-airconditioned nitong loob na nagbibigay ng
kaginhawahan sa mga manonood. Samantala, noong 1953
naitatag din ang Globe Theater na katabi rin ng Life Theater na
ngayon ay ginawang tindahan na lamang ng mga gamit
pang-elektroniko sa kahabaan ng Quezon Boulevard o mas
kilala sa tawag ngayon na “Raon”. Ang dalawang sinehan na
ito ang ilan sa mga kinilala sa buong bansa dahil sa mga
de-kalibreng palabas ngunit ng nagsulputan ang mga
naglalakihan mall sa kaMaynilaan tulad ng SM, Robinsons,
Ayala Malls, Glorietta, Starmall, Market-Market, Festival Mall at
kung ano-ano pang mall ay unti-unting nawala sa industiya
ang dalawang teatro na pinilahan noon ng mga Pilipino na
nais maglibang at magpahinga.
Sa Pilipinas, naitayo ang unang mall noong 1972 na
tinatawag na SM Carriedo na matatagpuan sa Quiapo, Maynila.
Ang unang Mall na ito ay nasa pagmamay-ari ng negosyateng
Pilipino-Intsik na kilala bilang si Henry Sy. Batay sa mga
kuwento ang mall ay nagsimula lamang sa produktong
sapatos at mga damit na ibinebenta sa loob ng
establisyemento na di naglaon kinilala sa buong ka-Maynilaan
ang mga produktong ibinebenta rito.
Taon 1976 naman naipatayo ang dalawang matagal ng
mall sa Pilipinas na air-conditioned at modernong shopping
mall sa bansa – ito ang Harisson Plaza na matatagpuan sa
Malate, Maynila at Ali-Mall na matatagpuan sa Cubao, Quezon
City. Ayon sa mga kwento ang mga malls na ito ay dinudumog
ng mga tao lalo na kapag kapaskuhan dahil sa mga
magagara at imported na produktong mabibili rito. Sa malls
din ito unang nagkaroon ng mga sinehan, amusement park at
mga carnivals na lubos na nagpapaligaya sa mga karaniwang
Pililipino na nagnanais ng panangdaliang aliw at libangan sa
buhay.
Ang mall, aminin man natin o hindi ay bahagi na ng ating
kultura bilang mga Pilipino. Dahil sa mga malls, binabago nito
ang estado o kalagayan ng isang indibidwal sa panahon na
siya ay naglilibang at naguubos ng oras sa loob nito. Naitatago
ng isang kapus-palad ang kaniyang sarili sa loob ng mall dahil
nakukulong nito ang tunay na kalagayan ng isang mamimili
mula sa mababang uri papunta sa tinatawag na gitnang-uri.
Samantala, bukod sa pagkakakulong ng isang tao sa
kaniyang sarili sa loob ng mall ay may mga pangyayaring
nagaganap na diskriminasyon at mababang pagtingin sa mga
tao sa loob nito.
Mapapansin sa loob ng mall na nagkakaroon ng dibisyon
ang mga tao sa mga establisyementong kanilang
pinupuntahan. Magkakasama ang mga maliliit na kainan sa
isang lugar na mas tinatawag na “food court” para sa mga
maller o mamili na nagnanais na murang pagkain samantala,
kapag naman mga mamahaling at may class na pagkain ang
nais kainin ay mapapansin na ang mga restaurant ay may
sariling pwesto at kaaya-ayang espasyo’t tanawin. Makikita rin
sa loob ng mall ang isang malawak na animo’y tiangge gaya
ng Department Store para sa mga gamit sa katawan tulad ng
mga damit at burloloy, para naman sa mga pagkain at
groceries nariyan ang isang tila malawak na pamilihan o
palengke tulad ng Hypermaket. Nakatutuwa lamang na ang
mga naglalakihang mga espasyong ito sa mall ay nagbibigay
ng mga serbisyong kaginhawahan sa katawan dahil sa
malamig nitong temperatura.
Ipinapakita rin ng mga malls ang matinding seguridad sa
loob nito, mapapansin na bago pumasok sa mall ang isang
ordinaryong maller ay kakapkapan at itse-tsek muna ang
katawan at ang ilang mga personal na gamit nito (frisking)
upang masigurado na ang papasok sa loob ng mall ay walang
gagawin na masama habang siya ay namimili o naglilibang
dito. Sa isang banda, ang mga mayayaman naman tulad ng
mga artista, politiko, prominenteng tao, negosyante ay hindi
nakakaranas nito bagkus ay binibigyan pa ng seguridad na sila
ay bantayan upang mapangalagaan sa mga masasamang tao
na posibleng nakapasok sa loob ng mall.
Ang mga ganitong pangyayari at fantasya sa loob ng mall
ay maaring makita sa naging dalumat ni Morales-Nuncio na
Pagbabakod, Pagbubuklod at Pagbubuklod.
Tatlong Klasipikasyon ng Syudad ng Mall mula sa Pananaw
ni Morales-Nuncio
Pagbabakod
- Neoliberal na aspekto ng mall
- Saloobin ng mga konsumer sa mall
- Pader ng mga malls na sumisimbolo sa uri ng
pamumuhay
- Pagkontrol sa mentalidad ng konsumer gamit ang
midya
- Pantay na distribusyon para sa mayaman, burges, at
mahirap
Pagbubukod
- Bunga ng pagbabakod ang pagbubukod
- Naiaayos ang pagbubukod bilang sentro nang
pagkakapantay pantay sa lipunan
Pagbubuklod
- Ang kalalabasan ng pagsasama-sama ng aspektong
pagbabakod, pagbubukod, at pagbubuklod ng klasipikasyon
ng tao sa lipunan.
- Sekswalidad na kayarian tungkol sa espasyo ng mall sa
lipunang ginagalawan.
- Identidad ng mga konsumer na Pilipino hinggil sa
globalisasyon ng bansa