Tekstong Humanidades
pampanitikan
➢ Ito ay mula sa salitang Humanus na
ang ibig sabihin ay tumulong sa tao
➢ Isang disiplina sa pag-aaral na tumutukoy
sa mga sining na biswal tulad ng musika,
arkitektura, pintura, sayaw, dula at panitikan
➢ Sa pamamagitan ng tekstong ito,
naipapahayag ng sumulat ang kanyang
nadarama, adhikain, pangarap,pag-asa o
pangamba
➢ Sangay ng karunungan ang Humanidades na
may kinalaman sa kaisipan, damdamin at
pakikipag-ugnayan ng tao
➢ Ang humanidades ay maaaring magkaroon
ng pormal at impormal na wika
▪ Pormal
▪ Impormal
➢ Maaring ring maging paktuwal o hindi ang
mga impormasyong laman ng teksto
➢ Paktuwal ang mga tekstong pang
humanidades kabilang sa mga disiplinang
wika, pagpipinta, pagdidisensyo,
arkitektura, sayaw at isports
➢ Produkto naman ng malikot na guniguni ng
manunulat ang mga impormasyon sa isang
akdang pampanitikan (tulad ng mga
kuwentong pantasya), kaya masasabing
hindi paktuwal ang mga impormasyong
ito
➢ Ngunit may mga akdang pampanitikan
naman na hango sa mga totoong kaganapan
sa lipunan, gaya na lamang ng mga
historikal na nobela at maikling kwento
Azarias
➢ ang panitikan ay pagpapahalaga ng mga
damdamin ng tao higit sa mga bagay-bagay
sa daigdig, sa pamumuhay, sa lipunan at
pamahalaan, at sa kaugnayan ng kaluluwa sa
Bathalang Lumikha
Mga Dahilan kung bakit dapat pag-aralan ang
Panitikang Pilipino
➢ Upang makilala ang sariling kalinangan
➢ Upang makilala ang kagalingang
➢ Upang makinta ang kapintasan ng ating
panitikan
➢ Tayo ay Pilipino
➢ Tayo ay dakila at may marangal na
tradisyong ipagmamalaki
Naratibo
➢ Mahusay na pagkukwento
➢ Layunin nito ang magsalaysay o magkwento
batay sa isang tiyak na pangyayari, totoo
man o hindi
Deskriptibo
➢ Uri ng tekstong naglalarawan
➢ Naglalaman ito ng impormasyong
ginagamitan ng mga salitang pantukoy sa
katangian ng isang tao, bagay, hayop, lugar,
o pangyayari
Impormatibo
➢ Ekspositori -naglalayang magpaliwanag at
magbigay-impormasyon
Anotasyon
➢ Naglalaman ng maikling deskripsyon sa
anyo at nilalaman ng isang akda.
➢ Ginagamitan ng pagsasalungguhit, paggawa
ng komento, pagsulat ng mga
katanungan,paggawa ng balangkas
Pagbasa
➢ Pagkilala at pagkuha ng mga ideya at
kaisipan sa mga sagisag na nakalimbag
upang mabigkas nang pasalita ang mga ito
TEKSTONG SIYENTIPIKO
➢ pang-agham na teksto
➢ tekstong hango sa pananaliksik sa agham
tulad ng Chemistry, Physics, Biology,
Medicine at iba pa. Kadalasan ang istilo ng
 pagtalakay ay paraan ng paglalahad,
paglalarawan o pangangatwiran
➢ Pormal ang salitang ginagamit gaya ng
mga salitang teknikal at pang-agham
➢ May taglay rin itong sariling istilo at
kombensyon na gamit ng wika
Alta presyon – paghadlang at apagkontrol
➢ Ang presyon ng dugo ay puwersa ng dugo
na nagtutulak sa dingding ng mga ugat na
dinadaluyan ng dugo
➢ Ito ay masusukat sa pamamagitan ng
paggamit ng napalobong bigkis na goma, na
ibinibigkis sa palibot ng itaas na bahagi ng
bisig at nakakonekta sa isang aparato ng
presyon
Dalawang uri ng alta presyon
• Systolic blood pressure
 Ito ay nagpapakita ng pagtibok
ng puso
• Diastolic blood pressure
 Ito ay nagpapakita ng presyon ng
dugo samantalang nakarelaks ang
puso
Mga salik na kaya mong kontrolin
➢ Sodium
➢ Sobrang taba sa daluyan ng dugo
➢ Mga tao na sobra sa 30 porsyento ang
timbang
➢ Paninigarilyo
Dagdag Kaalaman
• Cuff
 Punyos, baluti o laso na may
galanggalangan
• Gauge
 pamantayan, sukat, sukatan,
panukat, iskala, timbangan, metro
• Valve
 barbule; sa magkataob na biyak na
mollusks (tulad ng tulya o kabibi)
• Pump
 bomba, poso, mamadera (breast
pump)
• Bombahin
 (ang poso); lagyan ng hangin,
lumbahin, palobohin
• Brachial
 hinggil sa braso, bisig o galamay
ng hayop, brakiyal
• Artery
 malaking ugat na daanan ng dugo;
ugat ma galing sa puso patungo sa
iba’t – ibang bahagi ng katawan na
may dalang oxygen at sustansya
• Cardiologist
 taong bihasa sa pagsusuri sa puso
• Hypertension
 alta presyon; sobrang taas ng na
presyon ng dugo
• Maintainance
 pagpapanatili, pagmementena,
mantinemiyento
• Aerobics
 paraan ng pag ehersiso tulad ng
paglalakad, pagbibisikleta at
paglangoy
• Alta presyon
 pagbilis ng daloy ng dugo o
pagkipot ng ugat na dinadaluyan
ng dugo ay nagpapataas sa presyon
ng dugo
• Atherosclerosis
 sobrang taba sa daluyan ng dugo ay
maaring lumikha ng mga deposito
ng kolesterol sa panloob na
dingding ng mga ugat na
dinadaluyan ng dugo
• Caffeine
 makikita sa mga inuming tulad ng
kape, tsa-a na nagpapagising ng
husto sa diwa ng tao
• Systolic blood pressure
 kadalasang unang numero,
nagpapakita ng presyon ng dugo sa
panahon ng pagtibok ng puso
• Diabetes
 isang seryosong karamdaman na
hindi kinakayang makontrol ang
“sugar” da ating dugo, wala itong
sapat na insulin
• Estadistika
 nagpapakita ng mga numero na
naglalaman ng mga impormasyon
na may kinalaman sa isang bagay o
pangyayari
• Gene
 bahagi ng cell na nagkokontrol sa
hitsura
• Diastolic blood pressure
 ikalawang numero nagpapakita ng
presyon ng nakarelaks ang puso
Global warming
➢ Ang pag-init ng dagdaig ay tumutukoy sa
nararanasang pagtaas ng katamtamang
temperatura ng himpapawid at mga karagtan
sa mundo nitong mga nakaraan dekada
➢ Ayon sa siyentipikong opinyon, ang
nararanasang pag-init nitong huling 50 taon
ay gawa ng tao. Ang pagtaas ng carbon
dioxide at green house gases na resulta ngh
pagkasunog ng produkto mula sa petrolyong
langis, pagkalbo ng kagubatan, pagsasaka at
iba pang kagagawan ng tao ay pangunahing
sanhi ng pag-init ng mundo
➢ Sinasabing ang pagtaas ng pandaigdig
temperature ay magdudulot ng makaking
pagbabago, kasama rito ang pagtaas ng
karaniwang taas ng dagat at dami ng mga
pag-ulan
➢ Ang katagang global warming (pag-init ng
mundo0 ay isang tiyak na dulot ng mas
malakas na katagang climate change
(pagbabago sa klima na tumutukoy din sa
paglamig tulad ng nangyari noong panahon
ng yelo
TEKSTONG AGHAM PANLIPUNAN
➢ Nagsusuri sa pag-uugnay ng tao at ng
kapaligiran
➢ Ito ay nababatay sa pag-aaral sa
antropolohiya, arkeolohiya, ekonomiks,
pulitika, pamahalaan, siklohiya,
sosyolohiya
➢ Nasa anong teknikal ang presentasyon ng
teksto.
➢ Mahabang panahon ng pagbabasa ang
ginugol sa araling ito
➢ Maingat na pagbabasa at pagkalap ng
impormasyon ang kailangan
ANTROPOLOHIYA
➢ Pinag-aaralan ang mga tao sa mga aspeto
mula sa biyolohiya at kasaysayan ng
ebolusyon ng Homo sapiens hanggang sa
mga tampok ng lipunan at kultura na tiyak
na nakikilala ang mga tao sa iba pang mga
species ng hayop
ARKELOHIKIYA
➢ ang pag-aaral sa mga kailangan ng tao sa
pamamagitan ng pagbawi, pagdukumento at
pagsusuri ng mga materyal na labi, kabilang
ang arkitektura, mga artifact, mga biofact,
labi ng mga tao, at mga tanawin
EKONOMIKS
➢ Isang pag-aaral na tumatalakay o sumusuri
may kinalaman sa pagkonsumo,
pamamahagi, at paglikha ng mga yaman at
kalakal.
➢ Nagsisilbi itong tema na nagpapaliwanag
may kinalaman sa mga pangangailangan ng
mga tao upang masapatan ang kagustuhan at
kasiyahan.
➢ Tinatalakay nito ang mga paraan kung paano
mamuhay ang mga tao
PAMAHALAAN
➢ Sistema o prinsipyo ng paggabay sa isang
estado
➢ Pumapaloob dito lang lahat ng may
kinalaman sa responsibilidad sa estado at
kung paano ito ipinapatupad
SOSYOLOHIYA
➢ sosyolohiya o dalubulnungan ay ang pag-
aaral ng mga alituntunin ng lipunan at
mga proseso na binibigkis at hinihiwalay
ang mga tao hindi lamang bilang mga
indibiduwal kundi bilang kasapi ng mga
asosasyon, grupo, at institusyon
PULITIKA
➢ Nauugnay sa paraan ng pakikitungo ng
bawat isa, pumili ng iba para sa mga nahalal
na tanggapan, bumubuo ng mga partidong
pampulitika, makipag-ayos, makipagtalo sa
iba pang mga partido, at ang buong sistema
kung saan ito nangyayari
SIKLOHIYA
➢ disiplina sa Siyensiya na siyang
tumatalakay at nag aaral sa kahalagahan
ng isip at kilos ng isang tao
➢ tumatalakay sa napakalawak na paksa,
kung kaya't sa paglipas ng panahon,
nagkaroon ng mga sub disiplina sa ilalim
nito
ANG JEEPNEY
➢ produkto ng pagmomodipikasa mga Jeep na
dinala sa Pilipinas ng mga Amerikano
noong dekada ‘40 para sa Ikalawang
Digmaang Pandaigdig
➢ Pagkatapos ng digmaan, iniwan ng mga
Amerikano ang kanilang mga Willys Jeep at
dito nagsimulang modipikahin ang mga Jeep
para umayon sa mga pangangailangang
pantransportasyon ng mga Pilipino
pagkatapos ng digmaan
Dalawang maaring pinagmulan ng pangalan ng
Jeepney:
 Pagsisiksikan at pagbabanggaan ng
mga tuhod ng mga pasehero, kaya
ito’y “jeep knee”
 salitang ingles na “jitney” na ang
unang ginamit ay patungkol sa
limang sentimong baryang
Amerika, at paglaon ay patungkol
sa mumurahing pagbyahe sa
pamamagitan ng bus, van, o taxi
Pamilya
➢ May ilang taong naniniwalang ang isang
pamilya’y tulad ng isang magandang
kahong puno ng mga bagay na gusto nila:
pagmamahal, katuwaan, pagkakaroon ng
kasama (companionship) at iba pang
magagandang bagay; isang kahong
mabubujsan kailanma’t nais nila ng mga
bagay na ito
Mga katangian sa pagbubuo ng matatag na
Pamilya:
▪ May pananagutan ( commitment ) sila sa
isa’t – isa
▪ Nagpapakita ng pagpapahalaga
▪ May mabuting komikasyon
▪ May panahong pagkakasama – sama sila
▪ Sumusunod sa kanilang mga paniniwala
ispiritwal at umaayon sa kanilang
pagpapahalaga at
▪ Nakaagapay sa Stress
PANANAGUTAN
➢ Tuparin ang pangako sa ibang miyembro ng
pamilya.
➢ Sa puntong sekswal, maging tapat sa
kapareha.
➢ Maging maasahan, tumawag sa bahay kung
mahuhuli ng uwi.
➢ Tumawag at magsabi ng “mahal kita”.
➢ Bumuo ng alaalang pampamilya.
➢ Kapag may problema magsabi
PAGPAPAHALAGA
➢ Sabihin sa isang miyembro ng pamilya na
mahal mo sila.
➢ Magsabi ng mga positibo sa bawat
miyembro ng pamilya.
➢ Sorpresahin ang iyong pamilya.
➢ Dalasan ang pagyakap sa miyembro ng
Pamilya
 ➢ Magtulungan palagi
PAG-AGAPAY
➢ Mag-isip ng mga mabubuti, gaano man
kasama ang sitwasyon.
➢ Humingi ng tulong kahit sino man sa iyong
pamilya.
➢ Matutong magsama – sama bilang isang
Pamilya
KOMUNIKASYON
➢ Magbigay ng pagkakataon para mag-usap–
sa paglalakad, pagkain, o habang
naghuhugas ka man ng pinggan.
➢ Sabihin ang masasakit na karanasan.
➢ Maging isang mabuting tagapakinig
ORAS
➢ Magbasa ng libro o makipag kwentuhan.
➢ Patayin ang TV at maglaro ng magkasama.
➢ Gugulin ang holiday upang makasama ang
pamilya.
➢ Lumabas sa isang beses sa isang lingo
PAGPAPAHALAGA AT PANINIWALA
➢ Tratuhin ang pamilya kung paano mo tratuhin
ang sarili.
➢ Makipag bonding sa mga kaibigan sa inyong
bahay.
➢ Ipagdiwang ng sama – sama ang religious
holiday
KAHULUGAN AT KALIKASAN NG PAGSULAT
▪ Villafuerte et. Al (2005)
 lunduyan ng lahat ng iniisip,
nadarama, nilalayon at pinapangarap
ng tao dahil nakapaloob dito ang
aspetong kognitibo, sosyolohikal,
linggwistikal at iba pa
➢ Hindi natin maiaalis na palaging
magkaugnay ang pagbabasa at
pagsusulat.
➢ Ang isang indibidwal ay hindi
makapagsusulat kung walang kahit anong
binabasa.
➢ Kung ang isang manunulat ay hindi mahilig
magbasa ay kadalasang nagkakaroon ng
suliranin sa bokabularyong gagamitin sa
pagbabasa
➢ Mahalagang mabatid ng mga-aaral ang
kahalagahan ng pagsulat sa kanilang buhay.
➢ Ang pagsusulat ay nangangailangan ng
tyaga.
➢ Ito ay walang katapusan at paulit – ulit na
proseso sa layuning makalikha ng maayos
na sulatin
▪ E.B. White at William Strunk
 sa kanilang aklat na THE
ELEMENT OF STYLE ang
pagsulat ay matrabaho at mabagal
na proseso dahil sa ugnayan at
koneksyon ng pag-iisip. Mas mabilis
ang paglalakbay ng isip kaysa
panulat
▪ Royo (2001)
 malaki ang naitulong ng pagsulat sa
paghubog ng damdamin at isipan ng
tao.
 Sa pamamagitan nito, naipahayag
niya ang kanyan damdamin,
mithiin, pangarap, agam – agam,
bungang – isip at mga
padaramdam
MGA PANGANGAILANGAN SA PAGSULAT
▪ PAKSA
 Ito ang pangkalahatang inuukulan ng
isang teksto.
 Mahalaga ag kawastuhan,
katumpakan at kasapatan ng
kaalaman ng may – akda ukol sa
tinalakay na paksa

▪ LAYUNIN (Aim)
 Tumutugon ito sa tanong na
“Bakit ako magsusulat?”
 Ang kaalaman ng may- akda sa
dahilan ng pagsusulat ay
makapagbibigay ng direksyon sa
anyo o paraan ng paggamit niya sa
wika upang mabisang
makapagpahayag
▪ WIKA (Code)
 Tinutukoy nito ang uri ng wikang
gagamitin at ang paraan ng
paggamit nito.
 Mahalagang kilalanin ng awtor ang
ibat’ – Ibang salik upang magamit
ang wika sa pinakamasining, Payak
at tiyak nitong kaanyuan
▪ KOMBENSYON (Convention)
 Ito ang estilo ng pagsulat na
karaniwan sa mambabasa
At manunulat.
 Ang paggamit sa kasanayang paraan
ng pagsulat ang siyang
makapagbibigay ng maluwag na
daluyan ng kaisipan sa bumabasa
▪ KASANAYANG PANG-IISIP
a. ANALYSIS
 pagtukoy sa mga kaisipang mahalaga
at hindi mahalaga.
b. LOHIKA
 kakayahan sa mabisang
pangangatwiran.
c. IMAHINASYON
 pagsasama ng mga gawain at kawili
wiling kaisipan
▪ KASANAYAN SA PAGBUO
➢ Ito ang estilo ng pagsulat na
karaniwan sa mambabasa at
manunulat.
➢ Ang paggamit sa kasanayang paraan
ng pagsulat ang siyang
makapagbibigay ng maluwag na
daluyan ng kaisipan sa bumabasa
▪ KABATIRAN SA PROSIDYUR NG
PAGSULAT
➢ Ang wasto baybay, pagbabantas at
tamang pagkakasunod-sunod ng
mga kaisipan ay mahalagang
pagtuunan ng pansin sa paglikha ng
magandang sulatin
HULWARAN SA PAGSULAT
▪ Pagbibigay – depinisyon
➢ Ito ang nagpapakita kungano ang
larangan at katangian ng isang salita
▪ Pag-iisa – isa
➢ Ang mga ideya ay isinasaayos nang
pahakbang o batayan sa kronolohikal
na kaayusan
▪ Hambingan at Kontras
➢ Ginagamit ito ng may-akda sa
pagkilala sa mga katangian o puntos
na magkakatulad at magkakaiba
▪ Pagpapaliwanag
➢ Ito ang naglalahad ng elaborasyon o
paglilinaw ukol sa paksang
tinatalakay
▪ Paghahalimbawa
➢ Ito ay nagsasaad ng mga hal. ng mga
kaisipan o bagay na kahawig ng mga
katangian ng paksang
pinahahalagahan
 HAKBANG SA PAGSULAT ▪ Huling Pag rerebays at Pag-eedit
➢ Ito ang pinakahuling pagrerebays at
pag-eedit tungo sa pinal na
▪ Pagbuo ng Pangunahing Paksa pagsusulat
➢ Ang Pangunahing paksa ang ▪ Pinal na Pagsulat
pinakaluluwa ng isang sulatin ➢ Ito ang pagsusulat ng kailangang
➢ Dito iikot ang pagtalakay ng malinis na ang pagkakasulat, wala na
manunulat, dito rin iuugnat ang mga itong mali. Inaasahang maayos na
binibigyang=diin sa pagtatalakay maayos na ang sulatin
▪ Pagbuo ng balangkas
➢ Dito makikita ang iunang kabuuan
ng sulitan. Matapos mabuo ang Mga Tips at Estratehiya sa Mabisang Pagsulat
balangkas maari nang sulriin kung
▪ Napapanahon ang ideya
may kulang ba o kailangan muling
▪ Orihinal na estilo
iayos.
▪ Orginisadong ideya
▪ Pangalap ng Datos
▪ Malinaw na layunin sa pagsulat
➢ Dito makikita ang iunang kabuuan
▪ . Payat at simpleng salita
ng sulitan.
▪ Gumamit ng bullet sa mga tiyak na salita
➢ Matapos mabuo ang balangkas maari
▪ Isaalang – alang ang awydyen (edad,
nang sulriin kung may kulang ba o
edukasyon, propesyon, kasarian, relihiyon,
kailangan muling iayos.
gawi, interes atbp.
▪ Unang Pagsulat
➢ Kapag naiayos na ang balangkas,
maari nang gawin ang unang
Retorika
pagsulat.
➢ Sa bahaging ito ay huwag munang ➢ Siyentipikong nakikita
bigyan ng lubos na pansin anng ➢ Artistikong Mapanlikha
mgatuntunin dahil kailangan munang ➢ Makatwirang Pilosopikal
maisulat kung anon ang nasa isipan ➢ Panlipunang konsern
ng manunulat.
▪ Pag rerebays at Pag-eedit
➢ Matapos ang pagsulat, pagrerebays at Kabanata 1
pag-eedit ay iksakatuparan na upang
o Panimula
higit na mas maging maayos ang
kabuuan ng sulatin
➢ Upang maalis ang di-makatutulong
Kabanata 2
sa higit na pagpapahusay at
maisaayos ang sulatin. o Diskusyon
▪ Muling Pagsulat
➢ Pagkatapos gawin ang pagrerebays at
pag-eedit ihanda nang muli sulatin Kabanata 3
ang kabuuan upang higit na
o Konklusyon
mapahusay kaysa sa naunang
pagsulat
 1) PERSONAL NA SULATIN – Impormal at
walang tiyak na balangkas.
2) TRANSAKSYUNAL NA SULATIN – Ito
ay pormal at maayos ang pagkakabuo higit
na binibigyang pokus ang impormasyong
nais ihatid ng may – akda
3) Malikhaing Pagsulat- Ang pokus nito ay
imahinasyon ng isang manunulat. Ang paksa
ay maaring piksyon at di- piksyon
PAGSULAT NG LIHAM AT KORESPONDESYA
OPISYAL
▪ Liham
 Isang paraan ng pakikipag
komunikasyon sa pamamagitan ng
pagsasatiktik ng mga salita
▪ Korespondesya opisyal
 Tawag sa mga liham pantanggapan
upang makapagkomunikasyon ang
pinuno at kawani ukol sa mga
transakyon at usaping
pangkompanya
MGA ELEMENTO SA PAGBUO NG LIHAM
▪ PAMUHATAN
 Dito nalalagay ang buong adres ng
pinagmulan ng liham, kasama ang
pangalan ng tanggapan, ang numero
ng telepeno at iba pang mga kaugnay
sa detalye
▪ PETSA
 Nakatala ang eksaktong panahon
kung kailan ginawa ang liham.
Maaring maisulat ang petsa sa mga
sumusunod na paraan
▪ PATNUNGUHAN
 Nakasulat dito ang pangalan ng
taong tatanggap ng liham, ang
kanyang titulo at katungkulan sa
tanggapan, kasama rin ang adres ng
taggapang patutunguhan
▪ BATING PANIMULA
 Nakasaad ang angkop na pagbati ng
sumulat sa kinaangkupan
▪ KATAWAN NG LIHAM
 Nakasaad dito ang mensahe at mga
impormasyong nais ipabatid ng
sumulat
▪ BATING PANGWAKAS
 Nakatala dito ang magalang at
mabisang paraan ng pamahalaan
 Ang paggalang ay inaangkop sa
antas ng pormalidad ng liham
▪ LAGDA
 Dito isinusulat ang pangalan ng
lumiliham
MGA KARAGDAGANG BAHAGI NG LIHAM AT
KORESPONDESNYA
▪ REFERENS INISIYAL
 Titik lamang ito ng pagkakakilanlan
sa taong nagdikta o sumulat ng isang
liham
 Inisyal lamang ang isinusulat upang
maipakita kung sino ang nagdikta at
sumulat
▪ ENCLOSURE O KALAKIP
 Ito ang nagpapaalala sa taong
tumanggap ng liham na may kalakip
na dokumento o kasulatan. Nakasulat
ito sa linya pagkatapos ng referens
inisyal
▪ PAKSA
 Tinatawag ito sa Ingles na Subject
Line kung saan nauuna nang ipabatid
sa tatanggap ng liham ang layunin ng
liham
 Maari itong ilagay sa itaas na linya
ng pamuhatan o bating panimula
▪ ATENSYON LAYN
 Ginagamit ito kung nais ng
lumiliham ng agarang pagtugon
 ▪ BINIGYANG – ISIP O COPY ❖ MGA URI NG LIHAM
FURNISHED
 Ito ang nagpapakita sa taong
sinulatan na may iba pang taong
nakatanggap ng liham
▪ POST SCRIPT O PAHABOL
 Dito nakatala ang mga mensaheng
nakalimutang banggitin sa katawan
ng liham

MGA ISTILO NG LIHAM AT KORESPONDESYAL

OPISYAL
HALIMBAWA

❖ GANAP NA BLAK (BLAK)

❖ MODIFAYD BLAL (MODIFIED

BLACK)

❖ MAY PASOK (ESTILONG INDENTED)