08/10/2022

KHOA HỌC
QUẢN LÝ
CHƯƠNG 2.
ĐẠI CƯƠNG NGUYÊN TẮC VÀ PHƯƠNG PHÁP QUẢN LÝ
TS Tạ Thị Bích Ngọc

1 2

01 KHÁI NIỆM “NGUYÊN TẮC QUẢN LÝ”

01
Định nghĩa, Đặc điểm, Vai trò, Phân loại

02 MỘT SỐ NGUYÊN TẮC QUẢN LÝ

Nội dung các nguyên tắc quản lý cơ bản
NỘI DUNG CHÍNH 03 KHÁI NIỆM “PHƯƠNG PHÁP QUẢN LÝ”
Định nghĩa, Đặc điểm, Vai trò, Phân loại
KHÁI NIỆM
04 MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP QUẢN LÝ “NGUYÊN TẮC QUẢN LÝ”
3
Một số phương pháp quản lý cơ bản

3 4

ĐẶC ĐIỂM CỦA NGUYÊN TẮC QUẢN LÝ

• Phản ánh đòi hỏi khách quan của thực tiễn quản lý
ĐỊNH NGHĨA “NGUYÊN TẮC QUẢN LÝ” • Khác nhau ở các tổ chức và cấp quản lý khác nhau
• Thường “lạc hậu” hơn so với sự biến đổi của thực tiễn
Nguyên tắc quản lý là các quy định có tính chuẩn mực, phản ánh quy luật
khách quan trong thực tiễn quản lý, chỉ đạo hành vi của chủ thể quản lý ở 5 • Gắn với việc sử dụng quyền lực
các cấp khác nhau trong quá trình thực hiện chức trách quản lý, đảm bảo
đạt được các mục tiêu một cách hiệu lực và hiệu quả.

5 6

1
 08/10/2022

VAI TRÒ CỦA NGUYÊN TẮC QUẢN LÝ PHÂN LOẠI NGUYÊN TẮC QUẢN LÝ

• Định hướng cho các hoạt động quản lý • Căn cứ vào phạm vi áp dụng: Chung/Riêng
• Điều chỉnh hành vi của chủ thể quản lý • Căn cứ vào lĩnh vực quản lý: Kinh tế/Xã hội…
• Duy trì sự ổn định của tổ chức • Căn cứ vào các khía cạnh cấu thành tổ chức: quy trình quản lý
• Góp phần định hình văn hoá quản lý • Căn cứ vào chủ thể quản lý: Nhà nước/Phi nhà nước
• Cụ thế…

7 8

TT NGUYÊN TẮC MỤC ĐÍCH BẢN CHẤT NHÀ QUẢN LÝ CẦN

1 Tập trung – dân chủ Thống nhất tư tưởng, ý chí và hành Kết hợp giữa chế độ thủ trưởng và - Nâng cao năng lực, bản lĩnh, dám
động tổ chức sự tham gia của cấp dưới chịu trách nhiệm
- Phát huy dân chủ

02
MỘT SỐ
2

3
Quyền hạn tương
xứng với trách nhiệm

Thống nhất trong

quản lý
Cân bằng giữa quyền lực và trách
nhiệm của NQL

Tạo sự thống nhất giữa các cấp chủ

thể quản lý
Căn cứ vào sự cân bằng giữa quyền
hạn và trách nhiệm để ra quyết
định

NQL trao đổi, thống nhất nhận

thức và hành động với các bên liên
quan; thống nhất với kế hoạch đã
Biết được mức độ độc lập trong
công việc và hậu quả để điều chỉnh
hành vi

Hạn chế hành vi tùy tiện, vô tổ

chức, không hướng đích của NQL;
tạo ra sự nhịp nhàng, thống nhất
có, hướng tới mục tiêu chung giữa các cấp quản lý, các bộ phận
NGUYÊN TẮC QUẢN LÝ 4 Tuân thủ quy trình Đạt kết quả với chi phí thấp nhất Thực hiện đúng quy trình để loại Bám sát và thực hiện đúng các quy
thông qua việc thực hiện quy trình trừ rủi ro, tùy tiện và hướng đến định, các bước công việc
đạt được kết quả chắc chắn

5 Kết hợp các nguồn Tối đa hóa sức mạnh của tổ chức Kết hợp tối ưu giữa các nguồn lực Quán triệt và thực hiện nguyên tắc
lực và lợi ích và động lực bên trong và bên ngoài kết hợp hài hòa các lợi ích

6 Tiết kiệm và hiệu quả Cân bằng giữa đầu vào và đầu ra, Giảm thiểu chi phí đầu vào và tối Cân đối giữa tiết kiệm và hiệu quả
giữa chi phí và lợi ích đa hóa kết quả đầu ra để có giải pháp phù hợp
9 10

TRAO ĐỔI

• Trong số các nguyên tắc trên, nguyên tắc nào quan trọng nhất? Vì sao?
Ví dụ?
03
KHÁI NIỆM
“PHƯƠNG PHÁP QUẢN LÝ”

11 12

2
 08/10/2022

ĐẶC TRƯNG CỦA PHƯƠNG PHÁP QUẢN LÝ

• Công cụ quản lý là thành tố quan trọng nhất

ĐỊNH NGHĨA “PHƯƠNG PHÁP QUẢN LÝ”
Phương pháp quản lý là tổng thể cách thức mà chủ thể quản lý sử
dụng các công cụ quản lý để thực hiện các mục tiêu hiệu quả nhất.
• Mỗi công cụ được sử dụng theo nhiều cách khác nhau
• Sử dụng các phương pháp quản lý tùy đối tượng và hoàn cảnh
• Sử dụng phương pháp quản lý thể hiện năng lực của chủ thể quản lý
13 • Phương pháp quản lý tác động trực tiếp lên con người

13 14

PHÂN LOẠI PHƯƠNG PHÁP QUẢN LÝ

• Dựa vào vai trò chủ thể quản lý: cấp cao, cấp trung, cấp thấp
• Dựa vào đặc trưng của chủ thể quản lý: nhà nước, xã hội, tư nhân…
• Dựa vào công cụ quản lý: quyền lực, kinh tế, hành chính, tâm lý – xã hội
04
MỘT SỐ
• Dựa vào tính chất của các công cụ quản lý: cưỡng chế, thuyết phục, hỗn hợp
• Dựa vào đối tượng/lĩnh vực quản lý PHƯƠNG PHÁP QUẢN LÝ
• Dựa vào hoàn cảnh sử dụng các phương pháp quản lý
• Dựa vào quy trình quản lý/thực hiện các chức năng quản lý
• …

15 16

MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP QUẢN LÝ PHƯƠNG PHÁP QUẢN LÝ BẰNG QUYỀN LỰC
PHƯƠNG
TT ĐẶC ĐIỂM ƯU ĐIỂM HẠN CHẾ ÁP DỤNG
PHÁP
1. Phương pháp quản lý bằng quyền lực 1 Chuyên - NQL ban hành quyết định và yêu cầu Quyết định quản lý được - Tạo áp lực cho ĐTQL - ĐTQL không tự giác
quyền ĐTQL thực hiện chính xác và triệt để; thực hiện nhanh và thống - Không phát huy được - Tình huống khẩn cấp
2. Phương pháp quản lý bằng kinh tế - NQL kiểm tra, giám sát chặt chẽ và ít nhất trong tổ chức, đảm bảo sự chủ động của ĐTQL - Công việc đòi hỏi có
sử dụng các kênh thông tin phản hồi; thu được các kết quả chắc - NQL dễ bị quá tải tính thống nhất cao
3. Phương pháp quản lý bằng hành chính - Tạo động lực bằng hình phạt chắn

2 Dân chủ - NQL khuyến khích sự tham gia của
4. Phương pháp quản lý bằng tâm lý ĐTQL vào quá trình ra quyết định
- Thông thoáng trong kiểm tra, giám
5. Phương pháp quản lý bằng giáo dục sát việc thực hiện quyết định
- Cân bằng trong thưởng phạt
- Tạo đồng thuận trong ban
hành, thực hiện quyết định
- Các quyết định được tham
vấn nên thường khả thi
- Bầu không khí tổ chức cởi
- Tốn thời gian cho bàn - ĐTQL có trách nhiệm và
bạc và thảo luận năng lực
- Khó khăn trong lựa - Có nhiều thời gian cho
chọn và ra quyết định thảo luận, bàn bạc

mở, phát huy năng lực ĐTQL

3 Tự do - NQL đóng vai trò cung cấp thông tin
và định hướng, ủy quyền tối đa cho
ĐTQL trong việc ra quyết định
- Kiểm tra mục tiêu chứ không phải
quá trình
- Tạo động lực bằng phần thưởng
17
- Phát huy tối đa năng lực, sự
tham gia của ĐTQL
- NQL có cơ hội tập trung vào
các nhiệm vụ trọng tâm
- ĐTQL có động lực để thực
hiện các nhiệm vụ
- ĐTQL gặp khó khăn khi - ĐTQL có trách nhiệm và
khác quan điểm với NQL năng lực cao
- NQL khó kiểm tra, giám - Công việc đòi hỏi tính
sát việc sử dụng quyền sáng tạo, độc lập
lực của ĐTQL
18

3
 08/10/2022

PHƯƠNG PHÁP QUẢN LÝ BẰNG … TRANH LUẬN

PHƯƠNG
ĐẶC TRƯNG CÔNG CỤ ƯU ĐIỂM HẠN CHẾ YÊU CẦU
PHÁP
Kinh tế Dùng đòn bẩy vật Lương, Tác động và điều chỉnh - Tạo ra tâm lý, tư tưởng thực - Kết hợp với giáo dục tính tự
chất để tác động thưởng, phúc nhanh chóng hành vi dụng giác NHÓM TỔ CHỨC/GIAI ĐOẠN/CÔNG VIỆC ƯU TIÊN PHƯƠNG PHÁP
nhằm điều chỉnh lợi của người lao động - Không phát huy được sự tự - Tăng cường giám sát thực
hành vi ĐTQL giác, tự nguyện cống hiến hiện
- Đa dạng hóa hình thức
1&2 Nhóm học tập ?
Hành Dùng quy định về Pháp luật, nội - Tạo sự thống nhất, - Sự cứng nhắc của các quy - Thường xuyên rà soát quy 3&4 Giao việc cho cấp dưới ?
chính quyền hạn, nghĩa vụ quy, quy chế nhanh chóng định so với sự đa dạng của định
để điều chỉnh hành - Phạm vi áp dụng rộng các tình huống trong quản lý - Tăng cường kiểm tra 5&6 Câu lạc bộ sinh viên ?
vi ĐTQL rãi và ổn định cao - Do đề cao tính nghĩa vụ nên - Đề cao nguyên tắc tập trung –
- Thuận lợi cho kiểm tra dẫn đến tâm lý đối phó dân chủ 7&8 Doanh nghiệp ?
Tâm lý Dùng đòn bẩy tâm Tình cảm, uy Bổ sung hoàn hảo cho - Phối hợp với phương pháp
lý để điều chỉnh tín các phương pháp quản kinh tế 9&10 Quản lý nhà nước trong dịch Covid19 ?
hành vi ĐTQL lý khác - NQL am hiểu về động cơ thúc
đẩy
Giáo dục Giáo dục làm thay Khóa bồi - Tạo ra thay đổi căn bản - Mất nhiều thời gian - Nên áp dụng với nhân viên
đổi nhận thức để dưỡng, tập trong nhận thức và hành - Kết quả nhận thức và hành mới gia nhập tổ chức và khi tổ
điều chỉnh hành vi huấn, hội vi vi đôi khi không thống nhất chức có sự thay đổi
ĐTQL nghị… - Hạn chế xung đột với nhau 19 20

TRAO ĐỔI

• Trong số các phương pháp kể trên, anh/chị yêu thích phương pháp nào
nhất, vì sao?

21