Vội vàng

“có phải điều còn lại với mỗi nhà thơ chính là giọng điệu cho riêng mình?” và XD
cũng thế, chắc có lẽ ai đã từng nghe qua ca khúc nhạc của “ông hoàng thơ tình”
- XD sẽ ko bao giờ quên được hồn thơ say đắm tràn đầy sức sống, sự tha thiết
giữa tình yêu và cuộc đời. Vội Vàng là một trong những tác phẩm tiêu biểu cho
phong cách ấy.

Vội vàng là bài thơ được lấy cảm hứng từ mùa xuân được sáng tác trước Cách
mạng. Một hồn thơ ‘mới nhất trong các nhà thơ mới’ – lúc nào cx ‘thiết tha,
rạo rực, băn khoăn’. Bằng cách kết hợp biện pháp nghệ thuật như điệp từ,
giọng thơ lúc trầm lúc bỗng, lúc nhanh lúc chậm đã gói trọn trọn hết thảy
những cung bậc cảm xúc ấy, có thể nói bài thơ Vội Vàng ‘rất xuân diệu”

nếu như ở 4 câu thơ đầu, XD đã bộc lộ được ước muốn táo bạo của mình là
“tắt nắng”, “buộc gió”thì ở bảy câu thơ tiếp theo, nhà thơ đã vẽ ra 1 bứctranh
cuộc sống tràn đầy hương sắc để lý giải cho khát vọng của mình
Của ong bướm này đây tuần tháng mật
Này đây hoa của đồng nội xanh rì
Này đây lá của cành tơ phơ phất
Của yến anh này đây khúc tình si
Và này đây ánh sáng chớp hàng mi
Mỗi buổi sớm, thần Vui hằng gõ cửa
Tháng giêng ngon như một cặp môi gần
Bằng những điệp từ ‘này đây’, nhịp thơ dồn dập, sôi nỗi, trần gian hiện ra với đầy
đủ vẻ đẹp, sắc hương của nó. “này đây” là ‘tuần tháng mật’ của ong bướm, là thời
gian chúng hút nhuỵ hoa để lấy mật, là thời gian chúng vui sống mãnh liệt nhất.
‘Này đây’ là ‘hoa’ của đồng nội ‘xanh rì’. Đó là cánh hoa tuơi thắm giữa một cánh
đồng xanh mơn mởn, tràn đầy sức sống. ‘Này đây’ là “lá” của một ‘cành tơ’ căng
nhựa tràn sức sống, phơ phất trong gió xuân. Còn những đôi chim yên anh
đang say đắm trong khúc tình si. ‘Và này đây’ nữa là ‘ánh sáng chớp hàng mi’.
Đó là một liên tưởng độc đáo của tác giả: ánh sáng trần gian tựa như hàng mi
của cô gái đẹp, mỗi khi cô gái ‘chớp mắt’ thì cả trần gian như si mê. Còn nữa,
mỗi buổi sáng, thần Vui lại đến gõ cửa trần gian, mang đến niềm vui cho nhân
loại. Bời vì thế mà ‘tháng giêng’ ‘ngon’ như ‘cặp môi gần’. Tháng giêng mơn mởn
non tơ, tháng giêng như một người tình rạo rực cháy bỏng. Trần gian hiện lên
trong cảm nhận của XD như sau: tươi đẹp, mơn mởn sức sống, chan chưá niềm
vui, niềm hạnh phúc, ngập tràn tình yêu. Trần gian này chính là 1 thiên đường
thực thụ, không phải tìm đâu xa. Thi sĩ đang ngất ngây, say đắm trong hương
sức của nó.

Nhưng đến với XD, mùa xuân đã trở thành giai nhân được thi sĩ ấp ủ, ấp ôm
trong tấm lòng rộng mở. Bên cạnh đôi mắt nhìn đời rất tinh tế, ông còn có
một tâm hồn cảm nhận rất thiết tha, nhạy cảm, thi sĩ đã lấy con người làm
khuôn mẫu để tạo ra những hình thái thiên nhiên mang một sức hút đến kì lạ.
Và nỗi ám ảnh của 1 người quá yêu đời, mạch thơ vui đang dào dạt bỗng vấp
phải một dấu chấm cắt giữa câu thơ

Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng một nữa

Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân

Làm thế nào mà ko ‘sung sướng’ được khi đang sống giữa một thiên đường.
Ngay lúc chàng thi sĩ đang ngất ngay mê đắm vô cùng nơi bữa tiệc trần gian và
reo lên ‘sung sướng’ thì cx chính là lúc thi nhân ngừng lặng vs cảm giác ‘vội vàng
một nữa’. Có lẽ như câu thơ bị ngắt ra làm hai bởi dấu chấm đó là niềm vui không
trọn vẹn vì tác giả nhận ra rằng sự sung sướng ngắn ngủi biết bao song đó là dự
cảm mơ hồ về sự mong manh,ngắn ngùi của kiếp người. XD ‘không chờ’ cho đến
‘nắng hạ’ mới tiếc nhớ mùa xuân,tác giả sẽ không để tuổi trẻ qua đi rồi mới nhớ
về khoảng thời gian ấy. nhưng tuy là như vậy mà phủ định sự không vĩnh hằng cuả
tuổi trẻ, khiến tác giả ‘vội vàng’ một nữa

Hai câu thơ cuối khép lại như bản lề vừa vồ vập say đắm vẻ đẹp của cuộc sống
tình yêu vừa là linh cảm bất an, bâng khuâng âu sầu của nhà thơ vì thời gian trôi
mau, tuổi trẻ qua đi không quay lại.
14 đến 30: quan niệm về thời gian, tình yêu và tuổi trẻ

Xuân đương tới, nghĩa là xuân đương qua,

…
Mau đi thôi! Mùa chưa ngả chiều hôm

Sau khi vẻ ra bức tranh tuyệt đẹp của khu vườn xuân thi nhân đã chuyển mạnh
cảm xúc để thể hiện tâm hồn băn khoăn, trăn trở, day dứt của mình về bước đi
của thời gian. Không chỉ có quan niệm thẩm mĩ mới, quan niệm về thời gian của
XD cx rất lạ so với quan niệm truyền thống. Nhà thơ đã viết lên một đoạn thơ
day dứt, khắc khoải

Nếu ở đoạn thơ trên biện pháp nghệ thuật được khai thác triệt để là liệt kee thì ở
đoạn thơ này tác giả lại khai thác giá trị nghệ thuật đối, XD đã đưa vào đoạn
thơ một loạt các cặp đối lập: tới-qua, non-già, rộng-chật, vẫn tuần hoàn-chẳng
hai lần thắm lại, còn-chẳng còn. Trong các cặp đối lập này dễ nhận thấy những
từ chỉ tính chất vô biên không giới hạn đều gắn với muà xuân đất trời. Còn
những từ chỉ tính chất hữu hạn, ngắn ngủi đều gắn vs tôi, tuổi trẻ. Chính sự đối
lập gay gắt ấy đã cho thấy rõ quan niệm về thời gian của XD. với thi nhân,thời gian
của đất trời, cuả tạo hoá qua đi còn có thể quay trở lại, còn thời gian của đời
ngừoi, đặc biệt là cuả tuổi trẻ, tình yêu một khi qua đi sẽ không bao giờ trở lại
nữa.

XD cho rằng thời gian là tuyến tính nghĩa là nó giống như một đường thẳng qua đi
sẽ không bao giờ quay trở lại. bởi thể, trc bước đi của thời gian, XD không thể
bình tĩnh mà thi nhân run rẩy,lo sợ, cuống quýt, cảm xúc này được thể hiện rõ
trong đoạn thơ.

Điệp ngữ ‘nghĩa là’ như nhấn mạnh, rồi day đi day lại cái quy luật phũ phàng: thời
gian trôi đi quá nhanh, cái đẹp rồi sẽ không còn nữa, tuổi trẻ sẽ đi qua. Tác giả
tiếc cho cái đẹp – cái hữu hạn của đời người nên giọng thơ trở nên hờn dỗi
Lòng tôi rộng, nhưng lượng trời cứ chật
Không cho dài thời trẻ của nhân gian
nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại
còn trời đất, nhưng chẳng còn tôi mãi
nên bâng khuâng tôi tiếc cả đất trời
Nỗi niềm luyến tiếc mùa xuân - tuổi trẻ, là tiếc sự sống. Đó là biểu hiện của lòng
yêu đời ham sống. tiếc mùa xuân ngay giữa mùa xuân, tiếc tuổi trẻ đang khi
còn trẻ tuổi là sự trỗi dậy của ý thức về cái đẹp vô giá của cuộc sống nên cần
phải tranh thủ thời gian, sống ntn cho có ý nghĩa, xứng đáng với đời người. Đó là
quan 1 niệm nhân sinh. Thời gian vô tri, lạnh lùng đã âm thầm tàn phá không
thương tiếc cái đẹp. khi cái đẹp tàn phai thì tự nhiên đối kháng vs con người: lòng
tôi rộng nhưng trời chật, còn trời đất nhưng chẳng còn tôi và thiên nhiên cx mất
đi cái vui tự nhiên của nó.

Mùi tháng năm đều rớm vị chia phôi

khắp sông núi vẫn than thầm tiễn biệt
con gió xinh thì thào trong lá biếc
phải chăng hờn vì nỗi phải bay đi
chim rộn ràng bỗng đứt tiếng reo thi
phải chăng sợ độ phai tàn săp sửa

gió đùa trong lá ko phải là những âm thanh tươi vui của thiên nhiên, của mùa
xuân, mà là lời thì thào về nỗi hờn giận, buồn thương. Gió phải chiatay vs cây
lá mà bay đi, chim chóc trên cây đang hát rộn ràng chào xuân bỗng ngừng bặt,
chẳng phải có sự đe doạ nguy hiểm nào, mà chỉ vì chúng buồn tiếc cho mùa
xuân sắp trôi qua. thế là chẳng riêng gì XD mà cả vạn vật trong thiên nhiên
cx thức nhận về cái quy luật nghiệt ngã, một đi ko bao giờ trở lại của thời gian
Vội vàng là điều tất yếu nhưng phải vội vàng theo cách nào? Không thụ động chấp nhận cái phai
tàn của sự sống mùa xuân, Xuân Diệu chọn một giải pháp độc đáo đón xuân, hưởng hạnh phúc
mùa xuân thật khẩn trương và ngay lập tức (Vội Vàng). Thật ra không phải thi sĩ không đắn đo
khi nghĩ tới một giải pháp cố níu giữ thời gian lại ( Tôi muốn tắt nắng đi – Cho màu đừng nhạt
mất – Tôi muốn buộc gió lại – Cho hương đừng bay đi ). Nhưng thi sĩ và cả mọi người đều biết
ngay là không thể được. Vậy chỉ còn một cách:
Ta muốn ôm
Cả sự sống mới bắt đầu mơn mởn;
Ta muốn riết mây đưa và gió lượn;
Ta muốn say cánh bướm với tình yêu
Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều
Và non nước, và cây, và cỏ rạng
Cho chuếnh choáng mùi thơm, cho đã đầy ánh sáng
Cho no nê thanh sắc của thời tươi
– Hỡi xuân hồng! Ta muốn cắn vào ngươi”.

“Ta” là tiếng nói của cái tôi đầy kiêu hãnh, tự chủ. Một câu thơ chỉ có ba chữ “Ta muốn ôm” với
giọng thơ rắn chắc thể hiện một ý chí dứt khoát. “Ôm” xem chừng còn lỏng lẻo quá. Tất cả vè
đẹp của đời rồi sẽ trôi đi, cho dù con người có dang tay mà ôm chặt lấy. Vì thế, “riết” cho thêm
chặt: “Ta muốn riết mây đưa và gió lượn”. “Riết” dù chặt đến mấy, vẫn chỉ là bên ngoài, nên
phải chuyển hóa vào bên trong, phải say trong tâm hồn: “Ta muốn say cánh bướm với tình yêu”.
“Say” đến thế nào đi chăng nữa thì đối tượng mà ta say vẫn chỉ là một khách thể, nên càng đòi
hỏi cao hơn, tức là phải thu hút, phải thâu tóm đối tượng về phía mình: “Ta muốn thâu trong một
cái hôn nhiều”. “Hôn nhiều” chẳng qua chỉ là một phương tiện, một cách nói về sự thu hút cho
đến tận cùng, cho hết mọi vẻ đẹp “mây đưa và gió lượn, cánh bướm với tình yêu”, non nước, trời
mây,… chẳng qua chỉ là những hình ảnh mang tính biểu trưng cho những vẻ đẹp của sự sống
mơn mởn giữa cuộc đời. Xuân Diệu thể hiện một thái độ tận hưởng đến mức cuồng nhiệt, đến
mức tối đa: “Cho chuếnh choáng mùi thơm, cho đã đầy ánh sáng – Cho no nê thanh sắc của thời
tươi;”. “Chuếnh choáng”, “no nê”, “đã đầy” là những tính từ chỉ mức độ hưởng thụ. Những vật
trừu tượng giờ đây cũng hóa thành vật chất cụ thể đến mức có thể “đã đầy”, “no nê”. Cần nhớ,
với Xuân Diệu, tất cả mọi vẻ đẹp đều chỉ gắn với “thời tươi”, tức là thời của tuổi xanh đương độ,
mơn mởn non tơ, tràn đầy sức sống. Thế mà vẫn chưa hả lòng hả dạ, thi sĩ còn một đòi hỏi quyết
liệt hơn: “Hỡi xuân hồng ta muốn cắn vào ngươi”. “Xuân hồng” là một hình ảnh đa nghĩa nói về
mùa xuân đương độ của đất trời với hoa lá non tơ, cũng là tuổi xuân đương độ của mỗi con
người, đồng thời có thể là một hình ảnh cụ thể, một dáng xuân tươi trẻ nào đó. “Cắn” tưởng như
thô thiển nhưng đầy chất thơ. “Cắn” chẳng qua là sự hưởng thụ cả vật chất lẫn tinh thần – sự
hưởng thụ trọn vẹn và sâu sắc. Với tuổi trẻ đừng chỉ soi ngắm mình trong gương mà phải biến tất
cả những vẻ đẹp trên đời thành vật chất để mà hưởng thụ. Ngoài ra, “cắn vào ngươi” đặt trong hệ
thống của mạch thơ toàn bài, của hành động liên tiếp, của nhân vật trữ tình (ôm, riết, say, thâu)
còn là biểu hiện của tâm trạng hoảng hốt trước vẻ đẹp đang trôi đi. Vì thế, phải “cắn” để mà giữ
lấy! Trong tình yêu lứa đôi, người ta thường đi tìm sự hòa đồng đến tuyệt đích, đến vô biên giữa
hai cá thể. Cho nên “cắn vào ngươi” là đòi hỏi được hóa thân trong tình yêu. Đây là một cách
dùng từ hết sức táo bạo và đầy sáng tạo của Xuân Diệu. Phải dùng từ như thế mới nói hết được
khát vọng sống mạnh mẽ đến ham hố, đến cuồng nhiệt của con người.
“Vội Vàng” là sự thể hiện cái nhìn về thời gian và sự sống của Xuân Diệu. Bài thơ có thể coi là
bức tranh nhân sinh mới, tiến bộ của Xuân Diệu. “Vội Vàng” vì thế cũng là một lời khuyên với
mỗi người đọc, nhất là tuổi trẻ, phải làm cho tuổi xuân của mình trở nên có ý nghĩa, đừng để cho
nó trôi đi trong sự hoài phí. Tuổi xanh rồi sẽ qua đi (Tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại) nhưng nếu
chỉ biết vội vàng tận hưởng mà chẳng biết làm gì để có sự tận hưởng đó, làm gì để góp cái có ích
cho đời thì lại là một thái độ sống tiêu cực., lối ống ích kỉ, cá nhân chủ nghĩa. Mà Xuân Diệu thì
“cả cuộc đời luôn luôn học tập, rèn luyện và lao động sáng tạo vừa là một quyết tâm khắc khổ,
một lẽ sống, một niềm say mê lớn”.

Về nghệ thuật: Bài “Vội Vàng” có được sự kết hợp nhuần nhị giữa mạch cảm xúc dồi dào ( thiên
đường mùa xuân trên mặt đất, lòng yêu đời ham sống của nhà thơ ) và mạch triết luận sâu sắc
( đẹp nhất không phải cõi tiên mà là cõi trần trong tuổi trẻ và mùa xuân; thời gian qua mau, tuổi
trẻ ngắn ngủi vì thế phải “vội vàng” tận hưởng – phải “cắn” vào “xuân hồng” … ).Thể hiện hai
chủ đề lòng yêu đời, yêu cuộc sống và một quan niệm sống mới mẻ, Xuân Diệu đã chọn được
những hình thức mới lạ cho thơ. Thể thơ tự do ( bốn chữ, tám chữ có khi một câu ba chữ ) thích
hợp với mạch cảm xúc và triết luận của bài. Giọng thơ nhiệt thành hào hứng càng nổi bật lòng
ham sống của thi nhân. Đặc biệt là những sáng tạo của hình ảnh ( câu 5 đến câu 10, câu 25 đến
câu 28 ) khiến cho lời thơ tràn đầy sự sống và cảm xúc. Có những ý thơ rất lạ lùng ( 4 câu đầu )
và những hình ảnh rất Xuân Diệu ( Và này đây ánh sáng chớp hàng mi/ Tháng giêng ngon như
một cặp môi gần/ Hỡi xuân hồng! Ta muốn cắn vào ngươi ) càng làm nổi bật cảm hứng chủ đạo
của bài thơ