1.

საფრანგეთის რესპუბლიკიდან იმპერიამდე ( 1800-1804 )

1. 1799 წ. 9 ნოემბერი - 18 ბრიუმერი - ნაპოლეონის გადატრიალება.
2. 1799 წ. დეკემბერი - ნაპოლეონის კონსტიტუცია "მოქალაქენო რევოლუცია დასრულდა". სამი კონსული -
მთავარი ნაპოლეონი.
3. 1802 წ. რეფერენდუმი - ნაპოლეონი მუდმივი I კონსული.
4. 1804 წ. რეფერენდუმი - ნაპოლეონი იმპერატორი.
5. 1800 წ. საფრანგეთის ბანკი, 1803 წ. ფრანკი (ფულის რეფორმა).
6. 1801 წ. - ვატიკანთან- კონკორდატი, კათოლიკობა კვლავ გახდა "უმრავლესობის რელიგია, გაქცეულ
თავადაზნაურებს მიეცათ დაბრუნების უფლება".
7. ნაპოლეონიდები - ნაპოლეონის საახლობლო წრე, რომელთაც ნიშნავდა მაღალ თანამდებობებზე.
8. 1805 წ. - ნეაპოლის სამეფოში მეფედ დაინიშნა ჯოზეფი, ნაპოლეონის ძმა. ბურბონები სიცილიაზე გაიქცნენ,
იცავდნენ ინგლისს.
9. 1804 წ. - "სამოქალაქო კოდექსი". კანონის წინაშე ყველა თანასწორია და კერძო საკუთრება ხელშეუხებელია.
2. ნაპოლეონის ომები და ვენის კონგრესი.
1. ნაპოლეონი ებრძოდა სხვადასხვა დროს 7 კოალიციას.
2. 1800 წ. მარენგოსთან დაამარცხდა ავსტრია.
3. 1805 წ. აუსტერლიცთან - ავსტრია-რუსეთი. ავსტრია მასზე დამოკოდებული გახდა.
4.1806 წ. იენასთან და აუერშტედტთან - პრუსია, შევიდა ბერლინში.
5. 1807 წ. ფრიდლანდთან - რუსეთი, დათანხმდა ზავის დადებას.
6. 1807 წ. 24 ივნისი - ტილზიტის ზავი, რუსეთი შეუერთდა "კონტინენტურ ბლოკადას"
7. 1805 წ. ტრაფალგარის საზღვაო ბრძოლაში ადმირალმა ნელსონმა გაანადგურა საფრანგეთ-ესპანეთის ფლოტი.
ინგლისი გადარჩა დაპყრობას.
8. 1806 წ. დაიწყო "კონტინენტური ბლოკადა" ინგლისის წინააღმდეგ.
9. 1807 წ. დაიკავა პორტუგალია.
10. 1808 წ. დაიკავა ესპანეთი.
11. 1810 წ. ჰოლანდიის და ჩრდ. გემანიის "ჰანზას" კავშირის ქალაქები.
12. 1808 წ. აჯანყდა ესპანეთი,აჰყვა ავსტრია.
13. 1809 წ. დაამარცხა ავსტრია ვაგრამთან... შედგა "ავსტრიული ქორწინება". ცოლად მოიყვანა ავსტრიის
იმპერატორის ქალიშვილი (მისგან ნაპოლეონ II ).
14. ალექსანდრე I-მა (1801-1825). უარი თქვა "კონტინენტურ ბლოკადაში" მონაწილეობაზე (ინგლისიდან
იღებდა ყველაფერს)
15. 1812 წ. ნაპოლეონის "დიდი არმია" შეიჭრა რუსეთში.
16. 1812 წ. 26 აგვისტო - ბოროდინოს ბრძოლა (პეტრე ბაგრატიონი) ვერცერთმა ვერ მოიგო, მაგრამ რუსებმა
დატოვეს მოსკოვი. ამ ბრძოლაში დაიჭრა და ჭრილობით გარდაიცვალა პეტრე ბაგრატიონი...
17. ცივი ზამთარი, პარტიზანები, უკან დახევა, პარიზში წასვლა, მდ. ბერეზინას გადალახვისას უამრავი ჯარისკაცი
დაკარგეს ფრანგებმა.
18. 1813 წ. ლაიფციგთან - ხალხთა ბრძოლა VI კოალიცია. რუსეთი, ინგლისი, პრუსია, ავსტრია, შვედეთი.
19. ნაპოლეონს უღალატეს. დამარცხდა. 1814 წ. მარტში აიძულეს ნაპოლეონი გადამდგარიყო და ხმელთაშუა ზღვის
კუნძულ ელბაზე გადაასახლეს.
20. 1814 წ. ტახტზე აღადგინეს ბურბონთა დინასტია - ლუი XVIII. ლუი XVI-ის ძმა.
21. 1815 წ. მარტ-ივლისი- "ნაპოლეონის ასი დღე" გამოიქცა ელბადან დაიბრუნა ხელისუფლება.
22. 1815 წ. ვატერლოოს ბრძოლა - VII კოალიცია, ინგლისი და პრუსია (სარდალი უელინგტონი). ბოლო ბრძოლა
ნაპოლეონი დამარცხდა.
23. გადაასახლეს ატლანტის ოკეანის კუნძულ წმ. ელენეზე. 1821 წ. მოკვდა.
24. აღდგა კონსტიტუციური მონარქია.
25. 1814-15 წლები - ვენის კონგრესი. (თავმჯდ. ავსტრიის კანცლერი გრაფი ფონ მეტერნიხი).
26. ორი ჯგუფი დაუპირისპირდა: I რუსეთი და დიდი ბრიტანეთს, მეორე მხრივ ავსტრია-პრუსიას. ამით ისარგებლა
საფრანგეთმა. აგრეთვე-რუსეთი ავსტრიას „პანსლავიზმის გამო...“

1
27. 1815 წ. 3 იანვარს ტალეირანმა საიდუმლო ხელშეკრულება ავსტრია-დიდ ბრიტანეთთან- 1792 წ. საზღვრებში
დატოვეს საფრანგეთი.
28. შეიქმნა გერმანული კონფედერაცია (1866 წ.-.მდე), რომელშიც შედიოდა 39 გერმანული სახელმწიფო.
29. ავსტრიამ დაიბრუნა დაკარგული ტერიტოროები, ხოლო ბელგიის სანაცვლოდ მიიღო იტალიური ლომბარდია და
ვენეცია.
30. დანიას წაართვეს ნორვეგია და მისცეს შვედეთს ფართო ავტონომიით.
31. პოლონეთი მეოთხედ გაყვეს, დიდი ნაწილი ვარშავითურთ რუსეთს. იქ პოლონეთის მეფედ დაჯდა ალექსანდრე I-
ის ძმა კონსტანტინე.
32. ესპანეთში და პორტუგალიაში დაბრუნდა ძველი დინასტიები.
33. შეიქმნა ნიდერლანდების სამეფო მასში შევიდა ბელგია და ლუქსემბურგი.
34. შეიქმნა ევროპის კონცერტის სისტემა - 5 სახელმწიფო მართავდა - პენტარქია - რუსეთი, დიდი ბრიტანეთი,
ავსტრია, პრუსია, საფრანგეთი.
35. რეგრესულია ვენის კონგრესი, დააბრუნა მონარქიები, ჩაკლა ეროვნულ-გამათავისუფლებელი მოძრაობები. ამან
რევოლუციები გაამძაფრა. შეაჩერა იტალიის და გერმანიის გაერთიანება
3. ინდუსტრიალიზაცია და სიციალური საკითხი.
1. 1760 წ. - ინგლისის მიერ ინდოეთის წართმევა საფრანგეთისთვის ითვლება ინდუსტრიული რევოლუციის და
ინდუსტრიალიზაციის დაწყების თარიღად.
2. 1871 წ.- დან გერმანია იქცა ინგლისის მთავარ კონკურენტად.
3. პაუპერიზაცია - გლეხთა გაღატაკება.
4. მუშათა დასახლებები: შენთი თაუნები - ინგლისში, ბიდონვილები - საფრანგეთში.
5. 1886 წ. მუშათა გაფიცვა ჩიკაგოში, მიაღწიეს 8 - საათიან სამუშაო დღეს.
6. XIX ს-ის 30-40-იანი წლები. შრომითი საკაკონმდებლო აქტები - "საფაბრიკო აქტები".
7. კარლ მარქსი (1818-83) და ფრიდრიხ ენგელსი (1820-95) ქმნიან გერმანიაში ახალ პოლიტიკურ იდეოლოგიას -
კომუნისტურს.
8. 1864 -76 წლები, სოციალისტური, მარქსისტული პარტიები გაერთიანდნენ I ინტერნაციონალში.
9. ინგლისში მუშათა მოძრაობას ერქვა - ტრედ-უნიონი.
4. მონარქიის რესტავრაცია საფრანგეთში.
1830 წ. რევოლუცია საფრანგეთში.
1. 1814 წ. ლუი XVIII-მ გამოსცა "კონსტიტუციური ქარტია", საფრანგეთში აღსდგა - კონსტიტუციური მონარქია.
2. 1824 წ. ლუი XVIII გარდაიცვალა. ტახტზე მისი ძმა შარლ X.
3. შარლ X (1824-1830) შეეცადა აბსოლუტიზმის დაბრუნებას.
4. 1830 წ. 26 ივლისი - შარლ X-მ გამოსცა 4 ბრძანებულება. ა) გაუქმდა პრესის თავისუფლება, ბ) დაშალა პარლამენტი,
გ) დანიშნა ახალი არჩევნები, დ) შეცვალა საარჩევნო კანონი (უფრო გამკაცრდა).
5. 1830 წ. 28 ივლისს ქუჩებში ბრძოლები, შარლ X შოტლანდიაში გაიქცა. მეფობა შესთავაზეს ბურბონს (შორეულ
ნათესავს) ორლეანის ჰერცოგს ლუი ფილიპეს.
6. 1830 წ. ივლისის მონარქიამ ტახტზე მოიყვანა "მეფე ბურჟუა" ლუი-ფილიპე ორლეანელი. შეცვალა საარჩევნო ცენზი
(100-დან 200 ათასამდე გაიზარდა ამომრჩეველთა რაოდენობა).
7.1831 და 1834 წლები. ლიონის ფეიქართა აჯანყებები ჩაახშო.
8. 1836 და 1840 წლები. ლუი - ნაპოლეონ ბონაპარტის გადატრიალების მცდელობები. ჩაახშვეს - დაიჭირეს, გაიპარა
ინგლისში.
9. 1840 - წმ. ელენეს კუნძულიდან გადმოასვენეს ნაპოლეონ I-ის ნეშთი. დაკრძალეს ინვალიდების ტაძარში.
5. 1848-49 წ.წ-ის რევოლუციები ევროპაში.
1. 1846 წ. მოუსავლიანობა საფრანგეთში. გამოიწვია ფასების ზრდა.
2. ლუი ბლანი - ფრანგი სოციალისტი ითხოვს მუშების დაცვას.
3. 1848 წ. 21 თებერვალი - მთავრობამ აკრძალა დემოსტრაციები. მეორე დღეს პარიზი აჯანყდა, გამართეს ბარიკადები.
4. 1848 წ. 24 თებერვალი - საფრანგეთი რესპუბლიკად ( II ) გამოცხადდა, ლუი ფილიპე მეფე ბურჟუა ინგლისში გაიქცა.
5. 1848-52 წ.წ. საფრანგეთის II რესპუბლიკა.
6. ახალი საარჩევნო წესი. ყველა სრულწლოვან მამაკაცს მიეცა არჩევნებში მონაწილეობის მიღების უფლება.

2
7. 1848 წ. 23 ივნისი - პარიზელი მუშების აჯანყება. ჩაახშეს. ეს არის ევროპაში მუშათა I რევოლუცია.
8. 1848 წ. დეკემბერი - აირჩიეს I პრეზიდენტი ლუი - ნაპოლეონი... დღემდე ყველაზე ახალგაზრდა პრეზიდენტია.
9. 1848 წ. რევოლუციები, ავსტრიაში, იტალიაში, პრუსიაში, უნგრეთში.
10. 1848 წ. მაისი - მაინის ფრანკფურტში კონსტიტუციური ნაციონალური კრება - "ფრანკფურტის პარლამენტი",
გერმანული სახელმწიფოების დელეგაციებმა შეიმუშავეს კონსტიტუცია, გამოაცხადეს გერმანიის გაერთიანება
("მცირეგერმანული პროექტი"- პრუსიის ირგვლივ).
11. იმპერატორად დასახელდა პრუსიის მეფე ვილჰელმ - ფრიდრიხ IV.
12. რა მიიღო გვირგვინი "ქვევიდან" ანუ ხალხისგან, მოითხოვა "ზევიდან" ანუ გერმანული სახ-ების ლიდერების
აღიარება. არ აღიარეს და სექტემბერში 1849 წ. დაშალა ფრანკფურტის პარლამენტი.
13. 1849 წ. - რევოლუციებს გაუსწორდნენ ბერლინში, ვენაში, ჩეხ და იტალიელ აჯანყებულებს.
14. 1849 წ. აგვისტოში უნგრეთის რევოლუციის ჩასახშობად ავსტრიამ დაიხმარა რუსული არმია. (დაიღუპა შანდორ
პეტეფი).
6. საქართველოს სამეფოების დაპყრობა რუსეთის მიერ
აჯანყებები.
1. 1800 წ. 18 დეკემბერი - პავლე I - ის მანიფესტი ქართლ-კახეთის სამეფოების გაუქმების შესახებ. (28 დეკემბერი
გიორგი XII მოკვდა).
2. 1801 წ. 12 მარტი - პავლე I მოკლეს - ალექსანდრე I იმპერატორი.
3. 1801 წ. 12 სექტემბერი - ალექსანდრე I-ის მანიფესტი (მეორე) ქართლ-კახეთის სამეფოს გაუქმების შესახებ.
4. დაიყო 5 მაზრად - სათავეში "კაპიტან ისპრავნიკები".
5. 1803-05 წ.წ.- ბაგრატიონები გადაასახლეს რუსეთში. ირანში გაიქცა ალექსანდრე ერეკლეს ძე. იქიდან აგრძელებს
ბრძოლას.
6. 1811 წ. - რუსეთმა გაგვიუქმა ეკლესიის ავტოკეფალია. (1917 წ-მდე რუსულ ეკლესიას-სინოდს ექვემდებარებოდა.
სათავეში - სინოდის დანიშნული ეგზარქოსები).
7. 1804 წ. - აჯანყება ქართლის მთიანეთში. (არაგვის ხეობა).
8. 1812წ. - კახეთის აჯანყება
9. 1819-20 - დას. საქ-ოს აჯანყება.
9. მთავარმართებელი - იგივე მთავარსარდალი - ემორჩილება რუსეთის შონაგან საქმეთა მინისტრს - ვერ წყვეტს
სამხედროს გარდა სხვა საკითხებს. - მთავარმართებლობის I პერიოდი. 1801-1844.
10. I მთავარმართებელი - კარლ -კნორინგი; II - პავლე ციციანოვი - ქართული წარმოშობის. უნდოდათ ციციანოვის
შემდეგ პეტრე ბაგრატიონი - ვერ გაბედეს (რატომ?)
11. 1804 წ. აპრილი "ელაზნაურის ტრაქტატი" სოფ ელაზნაურში პავლე ციციანოვმა და იმერეთის მეფე სოლომონ II-მ
ხელი მოაწერეს ტრაქტატს - იმერეთი შევიდა რუსეთის მფარველობაში.
12. 1810 წ. რუსებმა გააუქმეს იმერეთის სამეფო. უკანასკნელი ბაგრატიონი მეფე - იმერეთის მეფე სოლომონ II გაიქცა
ოსმალეთში. 1814 წ. გარდაიცვალა ტრაპიზონში. 1990 წ. გადმოვასვენეთ. დაკრძალულია გელათში.
13. 1804 წ. ოქტომბერი - რუსებმა დაიკვეს ყულევი (მდ. ხობისწყლის შესართავში) და იქ ააგეს პატარა ციხე - სიმაგრე
ყულევი - რედუტ-კალე. ის გახდა შავი ზღვის აღმ. სანაპიროზე რუსების დასაყრდენი პუნქტი.
7. რუსული მმართველობა საქართველოში. 1832 წ. შეთქმულება.
1. 1825 წ. - "დეკაბრისტთა" ამბოხი რუსეთში. (უნდოდათ მონარქიის დამხობა) წარუმატებლად. გადმოასახლეს, ბევრი
მათგანი საქ-ში.
2. 20-იან წ.წ-ში ქართულ ელიტაში სამი მიმდინარეობა:
I - რუსეთიდან მინიმუმ 100 წელი გამოყოფა ნაადრევია. (ი. აფხაზი, ა. ჭავჭავაძე).
II - რუსეთიდან ეხლავე გამოყოფა (გრ. ორბელიანი, სოლომონ დოდაშვილი).
III - რუსეთის დარწმუნება 1783 წ. ტრაქტატის პირობების აღდგენის აუცოლებლობაში. (ალ. ორბელიანი).
3. სოლომონ დოდაშვილი- დაამთავრა პეტერბურგის უნივერსიტეტი, დაწერა ფოლოსოფიური ნაშრომი "ლოგიკა", იყო
თბილისში გაზეთ "თბილისის უწყებანის" რედაქტორი, გამოსცა 5 ნომერი (დამატება) "სალიტერატურონი ნაწილნი
თბილისის უწყებათანი".
4. პეტერბურგში - ოქროპირ და დიმიტრი ბატონიშვილები. უნდათ საქ-ში კონსტიტუციური მონარქიის აღდგენა.
5. 1829-30 წ.წ. - ჯგუფები მოსკოვიდან და პეტერბურგიდან თბილისში გადმოდიან. იმედი აქვთ ჩრდ. კავკასიელებისაც.

3
5. 1832 წ. დეკემბერი - შეთქმულება გასცა იასე ფალავანდიშვილმა. 38 შეთქმული დააპატიმრეს და რუსეთის შორეულ
პროვინციებში გადაასახლეს.
6. 1817-19 წ.წ. 500 გერმანული ოჯახის ჩამოსახლება სამხრ. საქართველოში.
7. 1828-29 წ.წ. რუსეთ-თურქეთის მორიგი ომია შემდეგ სამცხე-ჯავახეთში 5000 სომეხი ოჯახის ჩასახლება.
8. 1837 წლიდან - რუსი სექტანტების - დუხობორებისა და მალაკნების ჩამოსახლება.
9. 1840 წ. ახალი ადმინისტრაციული დაყოფა - საქართველო - იმერეთის გუბერნია ეწოდა და მასში შევიდა სომხეთიც
და აზერბაიჯანის ნაწილი.
10. 1844 წ. შემოღებულ იქნა მეფისნაცვალის თანამდებობა კავკასიაში. ის უშუალოდ მეფეს ემორჩილებოდა და
თითქმის შეუზღუდავი უფლებებით სარგებლობდა.
11. მიხეილ ვორონცოვი - 1844-1854 I მეფისნაცვალი საქ-ში.
12. მის დროს საქ-ში გაიხსნა - ქართული თეატრი, საჯარო ბიბლიოთეკა, დაარსდა პირველი ქართული ჟურნალი და
გაზეთი და ა.შ.
13. დაიწყო ქართველ თავად-აზნაურთა შვილების გაგზავნა რუსეთის უნივერსიტეტებში განათლების მისაღებად.
14. თავადაზნაურობას აღუდგა ძველი წოდება და პრივილეგიები, დაახლოებით 30 ათას კაცს, რამაც გაზარდა მათი
ლოიალობა რუსებისადმი.
15. დაიწყეს თავადაზნაურების ჩართვა მმართველობაში.
8. აღმოსავლეთის საკითხი XIX ს-ში.
1. "აღმოსავლეთის საკითხი" ჰქვია ევროპულ სახელმწიფოებს შორის ქიშპს დასუსტებული ოსმალეთის
ტერიტორიების ხელში ჩასაგდებად.
2. 1768-74 წ.წ - რუსეთ-თურქეთის ომი - ქუჩუკ-კაინარჯის ზავი. რუსეთმა გაიმარჯვა, გავიდა შავ ზღვაზე, თავი
გამოაცხადა სლავი მართლმადიდებელი ხალხის დამცველად. (პანსლავიზმი)
3. 1787-91 წ.წ. - იასის ზავი. რუსეთს ეხმარებოდა ავსტრიაც. რუსეთმა შეიერთა ყირიმი. ევროპამ არ მისცა რუსეთს და
ავსტრიას ოსმალეთის გადანაწილების უფლება.
4. 1806-12- ბუქარესტის ზავი. კვლავ რუსეთმა მოიგო. მოახდინეს ბესარაბიის ანექსირება.
5. 1828-29 წ.წ. - ანდრიაპოლის ზავი. კვლავ რუსეთმა მოიგო.
6. 1853-56 - ყირიმის ომი - ოსმალეთის მხარეს დადგნენ ბრიტანეთი, საფრანგეთი, ავსტრია. რუსეთი დამარცხდა,
დაკარგა სევასტოპოლი, მაგრამ სამხრ. კავკასიაში დაიკავა ყარსი და სევასტოპოლი ყარსში გაუცვალა ოსმალებს -
პარიზის ზავით.
7. 1877-78 წ.წ. - სან-სტეფანოს ზავი, რომელიც მერე გადახედა ბერლინის კონგრესმა. ოსმალეთმა დაკარგა დიდი
ტერიტორიები, როგორც ევროპაში, ისე შავ ზღვაზე.
8. " აღმოსავლეთის საკითხი" გაგრძელდა 1923 წლამდე ანუ "თურქეთის რესპუბლიკის" შექმნამდე.
9. რუსეთ-სპარსეთის, რუსეთ-ოსმალეთის ომები და საქართველო.
1. 1804-1813 წ.წ. რუსეთ-სპარსეთის ომი - ამ ომის პერიოდში 1807 წ. ნაპოლეონი "ფინკენშტაინის ხელშეკრულებით"
დაპირდა ირანს საქ-ოს დაბრუნებას, მაგრამ მერე ტილზიტის ზავით რუსეთი მისი მოკავშირე გახდა და ისინი
"გადააგდო".
2. 1813 წ. გულისტანის ზავით ირანმა დათმო საქ-ო და სამხრ. კავკასიის ყველა რეგიონი გარდა ერევნისა და
ნახიჩევანისა.
3. 1826-28 წ.წ. - რუსეთ-ირანის ომი. თურქმენჩაის ზავი. კვლავ უარი თქვა აღმ. საქ-ზე და დათმო ერევანიც და
ნახიჩევანიც.
4. ყირიმის ომის დროს რუსეთი საქ-ოს ფრონტს მიიჩნევდა მეორეხარისხოვნად.
5. დას. საქართველოში შემოიჭრა თურქული ჯარი. ქართველებმა დიდი წინააღმდეგობა გაუწიეს (ეკატერინე ჭავჭავაძე,
მიხეილ შერვაშიძე) საბოლოოდ თურქულმა ჯარებმა დატოვეს დას. საქართველო.
6. ამ ომის შემდეგ რუსებმა გააუქმეს დას. საქ-ოს სამთავროები: 1828 წ. გურია - ეს მანამდე; 1857 წ. – სამეგრელო;
1858 - სვანეთი; 1864 - აფხაზეთი.
7. 1877-78 წ.წ. ომის შემდეგ რუსეთმა შემოიერთა აჭარა და ბათუმი. ( აჭარის მოსახლეობის მუსულმანთა ნაწილი
თურქეთში გადასახლდა - მეორე მუჰაჯირობა).

4
 10. ეროვნულ-გამათავისუფლებელი მოძრაობები XIX ს-ში.
თერგდალეულები.
1. 1804-15 წ.წ. - პირველი აჯანყება ოსმალების წინააღმდეგ. სერბეთის რევოლუცია. 1829 წ. სერბეთი სუვერენული
სამეფოა.
2. XIX ს-ის 20-იანი წ.წ. - საბერძნეთის გამათავისუფლებელი მოძრაობა ოსმალეთის წინააღმდეგ. მონაწილეობდა
ბერძნების მხარეს ინგლისელი პოეტი ჯორჯ გორდონ ბაირონი. 1829 წ. საბერძნეთი დამოუკიდებელი სახელმწიფო
გახდა.
3. XIX ს-ის პირველი მეოთხედი - სამხრეთ ამერიკის ხალხების ბრძოლა დამოუკიდებლობისათვის.
4. სიმონ ბოლივარი - 1783-1830 - წარმოშობით ვენესუელიდან. უნდოდა ერთიანი სამხრეთ ამერიკის შექმნა. შექმნა
"დიდი კოლუმბია" (იყო მისი პირველი პრეზიდენტი) - მასში შედიოდა - კოლუმბია, ვენესუელა, ეკვადორი, პანამა.
დაიშალა.
5. ჟურნალი ცისკარი - 1852 წ. გიორგი ერისთავი, მერე ივანე კერესელიძე.
6. თერგდალეულების - იგივე " სამოციანელების" ლიდერი ილია ჭავჭავაძე. "მამათა და შვილთა " ბრძოლა.
7. თერგდალეულთა პროგრამა ითვალისწინებდა, ჯერ ავტონომიის მიღწევას რუსეთის შემადგენლობაში და მერე
სრულ დამოუკიდებლობას.
8. 1863 წ. - საქართველოს მოამბე, 1877 წ. ივერია (ჟურნალი).
9. 1875 წ. თბილისი 1876 წ. ქუთაისის - სათავადაზნაურო ბანკები. გადაარჩინა ქართული მიწები, რომელიც
გადადიოდა უცხოტომელთა ხელში.
10. 1879 წ. - წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოება. I - თავჯმდომარე - დიმიტრი ყიფიანი, მისი სტავროპოლში
გადასახლების შემდეგ (1886) თავმჯდომარე - ილია ჭავჭავაძე.
11. 70-იან წლებში თერგდალეულები ორად გაიყვნენ:
I დასი - ეროვნული - ი. ჭავჭავაძე, აკ. წერეთელი, ვ. ფშაველა, ი. გოგებაშვილი.
II დასი - ითხოვდა სოციალურზე ყურადღების გამახვილებას - ნ. ნიკოლაძე, ს. მესხი, გ. წერეთელი.
12. 1882 წ. გარდაიცვალა სერგი მესხი, ნიკო ნიკოლაძე დაინიშნა ფოთის ქალაქის თავად და II დასი დაიშალა
11. იტალიის გაერთიანება.
1. მაკიაველი, გვიჩარდინი - აღირძინების ხანის იტალიელი პოლიტიკური აზრის გამომხატველი ისტორიკოსები.
2. ნაპოლეონმა დაიპყრო მთლიანად იტალია - ამან გააჩინა აზრი, რომ შეიძლებოდა იტალიის გაერთიანება
"რისორჯიმენტო" .
3. 1815 წ. ვენის კონგრესმა კვლავ დააქუცმაცა იტალია:
ა) ჩრდ.დას - ლომბარდია და ვენეცია - ავსტრიის ხელში.
ბ) ჩრდ. აღმოს. - პიემონტის იგივე სარდინიის სამეფო, დედაქალაქი ტურინი. სათავეში სავოიების დინასტია,
სავოიის პროვინციიდან.
გ) ცენტრ. იტალია - საჰერცოგოები (ლუკა, პარმა , მოდენა, ტოსკანა). ემორჩილებიან ჰაბსბურგებს, ხოლო რომის
ოლქი რომის პაპს.
დ) სამხრ. იტალიაში - ორი სიცილიის სამეფო - სათავეში ბურბონები. შედიოდა ნეაპოლის სამეფო და კუნძული
სიცილია.
4. 1848 წ. სარდინიის სამეფო გახდა კონსტიტუციური კონარქია და იწყება მის ირგვლივ იტალიის გაერთიანება.
5. რესპუბლიკის შექმნა უნდოდათ: ჯუზეპე მაძინის და ჯუზეპე გარიბალდის. (გარიბალდი ხელს უწყობს მეფეს).
6. 1852 წ. - დან სარდინიის სამეფოს პრემიერ - მინისტრი გახდა კამილო ბენსო დი კავური, რომელიც უმთავრესია
გაერთიანების საქმეში.
7. ნაპოლეონ III ითხოვს სავოიას და ნიცას, ავსტრიასთან ომის შემთხვევაში დახმარების და ლომბარდია-ვენეციის
სანაცვლოდ.
8. საფრანგეთ - სარდინიამ 1859 წ. ორჯერ მაჯენტასთან და სოლფერინოსთან დაამარცხეს ავსტრია. ავსტრიამ დათმო
ლომბარდია. საფრანგეთმა მიიღო სარდინიისგან სავოია და ნიცა. (უკმაყოფილება ვენეციის გამო).
9. 1860 წ. გარიბალდიმ დაიკავა ნეაპოლის სამეფო.
10. 1861 წ. მარტი - იტალია გამოცხადდა სამეფოდ, სათავეში ვიტორიო - ემანუელე II სავოი. (ვერ შეიერთა ვენეცია და
რომი).
11. 1866 წ. იტალია პრუსიის მოკავშირეა ავსტრიის წინააღმდეგ. ავსტრია დამარცხდა, იტალიამ მიიღო ვენეცია.

5
12. 1870 წ. საფრანგეთი (რომლის ჯარებიც იცავდნენ რომს) დამარცხდა პრუსიასთან ბრძოლაში. იტალიამ დაიკავა
რომი. გაუქმდა რომის პაპის თეოკრატიული სამეფო. (1929 წ. აღადგინა პაპის სამეფო - ლატერანის კონკორდატით
ბენიტო მუსოლინიმ).
13. 1871 წ. დედაქალაქი რომში გადმოდის.
12. გერმანიის გაერთიანება.
1. 1806 წ. - "საღვთო რომის იმპერია" გაუქმდა.
2. 1815 წ. - ვენის კონგრესზე შეიქმნა "გერმანული კონფედერაცია". 39 სახელმწიფო გერმანული. მთავარი ორი:
ავსტრია და პრუსია.
3. ორი პროექტი გაერთიანების - "დიდი გერმანული" ავსტრიის ირგვლივ , "მცირე გერმანული"- პრუსიის ირგვლივ
(ავსტრიას არ უნდოდა გაერთიანება).
4. 1848 წ. ფრანკფურტის პარლამენტი - მიიღეს კონსტიტუცია.
5. ოტო ფონ ბისმარკი - 1815-1898 - პრუსიის კანცლერი, გერმანიის I კანცლერი, გამაერთიანებელი.
6. 1864 წ.- პრუსიამ ავსტრიასთან ერთად დაამარცხა დანია, წაართვეს შლეზვიგი და ჰოლშტაინი. გაინაწილეს.
7. 1866 წ. - პრუსია - ავსტრიის ომი. (იტალია პრუსიის მოკავშირეა)
ა) კიონიგგრაცის იგივე სადოვას (ჩეხეთი) ბრძოლაში პრუსიამ დაამარცხა ავსტრია, გზა გაიხსა ვენისკენ.
ბ) არ შეუტია ვენას, რბილი ზავი ავსტრიასთან. ავსტრიამ დატოვა "გერმანული კონფედერაცია".
8. 1867 წ. - შეიქნმა ავსტრია - უნგრეთის კონფედერაციული სახ-ო.
9. 1867 წ. - ბისმარკმა შექმნა "ჩრდილო-გერმანული კავშირი". სამხრეთის გერმანული ქვეყნები არ შევიდნენ.
10. 1867 წ. - ნაპოლეონ III-ის კრახი მექსიკაში. მისი ტახტზე დასმული იმპერატორი მაქსიმილიანე დახვრიტეს.
11. 1870-71 წ.წ.- პრუსია-საფრანგეთის ომი.
ა) 1870 წ. 1-2 სექტემბერი პრუსიამ სასტიკად დაამარცხა საფრანგეთი და სედანთან ბრძოლაში. ნაპოლეონ III ტყვედ
ჩავარდა.
ბ) 4 სექტემბერი - საფრანგეთი რესპუბლიკად გამოცხადა.
გ) 1871 წ. 18 იანვარი ვერსალში გამოცხადდა გერმანიის იმპერიის შექმნა. I იმპერატორი - "კაიზერი" გახდა პრუსიის
მეფე ვილჰელმ I ჰოჰენცოლერნი. ავსტრიის გარდა ყველა გერმანული ქვეყანა გაერთიანდა. I კანცლერი ბისმარკი.
დ) 1871 წ. 10 მაისი ფრანკფურტში ზავი - საფრანგეთმა გადასცა გერმანიას ელზასი და ლოტარინგია (ლორენი)
დაეკისრა კონტრიბუცია 5 მლრდ. ფრანკი.
13. საფრანგეთის III რესპუბლიკა.
1. 1852 წ. - სახალხო რეფერენდუმმა ლუი-ნაპოლეონი აირჩია იმპერატორად - დამთავრდა II რესპუბლიკა, დაიწყო II
იმპერიის ეპოქა.
2. ნაპოლეონ III-ის ტიტული - "ღვთის კურთხევითა და ერის ნებით ფრანგების იმპერატორი". ( 1870 წლამდეა).
3. 1860 წ. - შემოიერთა სავოია და ნიცა პიემონტისაგან.
4. 1870 წ. - სედანთან დამარცხდა ტყვედ ჩავარდა . II იმპერია დამთავრდა.
5. 1870 წ. 4 სექტემბერი - იწყება III რესპუბლიკა.
6. ლეონ გამბეტა - რადიკალი რესპუბლიკელი.
7. 1871 წ. მარტი-მაისი - პარიზის კომუნა. სისხლში ჩაახშვეს.
8. ხელისუფლების უზენაესი ორგანო გახდა - ეროვნული კრება.
9. მთავრობის მეთაურად და მერე პრეზიდენტად ლუი ადოლფ ტიერი.
10. 1873 წ. ტიერი გადადგა და პრეზიდენტი გახდა მონარქიის აღდგენის მომხრე მაკმაჰონი. ვერ შეძლო აღდგენა.
11. 1875 წ. - III რესპუბლიკის კონსტიტუცია (სულ ერთხელ იყო ნახსენები- რესპუბლიკა).
12. III რესპუბლიკამ იარსება 1946 წლამდე.
13. 1946 წ. მიღებულმა კონსტიტუციამ IV რესპუბლიკის პერიოდი დაიწყო.
14. სამოქალაქო ომი აშშ-ში.
1. 1861-1865 წ.წ. - სამოქალაქო ომი - 620 ათასი ჯარისკაცი დაიღუპა.
2. მიზეზები - ეკონომიკური ხასიათის- ჩრდ. ინდუსტრიული, სამხრეთი - პლანტატორული - გავრცელებულია
მონობა.
3. 1862 წ. - "ჰოუმსტედების აქტის" მიღება - მიწის დიდი ნაკვეთები გადაეცა მოსახლეობას უფასოდ ან იაფად.
4. აბოლიციონისტები - მონობის გაუქმების მომხრეემა 1854 წ. ჩამოაყალიბეს რესპუბლიკური პარტია.

6
5. 1860 წ. რესპუბლიკელი აბრაამ ლინკოლნი აირჩიეს პრეზიდენტად ( 16-ე პრეზიდენტი).
6. სამხრეთის შტატებმა დაიწყეს სეცესია (გამოყოფა).
7. მარტში 1861 წ. 6-მა შტატმა შექმნა - ამერიკის კონფედერაციული შტატები და გამოეყო აშშ-ს. პრეზიდენტად აირჩიეს
ჯეფერსონ დეივისი, დედაქალაქი რიჩმონდი (ვირჯინია).
8. მათ დაემატა კიდევ 5 შტატი - სულ 11 შტატი (9 მლნ. ადამიანი ).
9. ჩრდ - ში 23 შტატი (უნიონი-კავშირი) (21 მლნ. ადამიანი).
10. 1861 წ. 12 აპრილი სამხრეთელმა კონფედერატებმა დაბომბეს სამხედრო ბაზა ფორტ სამტერი - ლინკოლმა ბრძანა
მოხალისეთა გაწვევა - დაიწყო სამოქალაქო ომი. (10 ათასამდე ბრძოლა).
11. პირველი ეტაპი 1863 წლამდე სამხრეთელთა უპირატესობა (რატომ?)
12. 1863 წ. 1 იანვარი - ლინკოლმა მონობა გააუქმა.
13. 1863 წ. 1-3 ივლისი გეთისბერგის ბრძოლა - ყველაზე სისხლიანი (ორივე მხრიდან 50-ათასი კაცი დაიღუპა).
სამხრეთელთა გენერალი ლი დამარცხდა ჩრდ-თა გენერალთან ჯორჯ გორდონ მიიდთან.
14. 1864 წ. ულისე გრანტი დაინიშნა ჩრდ-თა მთავარსარდლად.
15. 1864 სექტემბერი - ჩრდ-თა გენერალმა შერმანმა აიღო ატლანტა.
16. 1865 წ. 1 აპრილი - დაეცა რიჩმონდი, 9 აპრილს ლი დანებდა. ომი დამთავრდა.
17. 1865 წ. 14 აპრილს - თეატრში ბუტმა მოკლა ლინკოლნი.
18. მე-17 პრეზიდენტი გახდა ენდრიუ ჯონსონი.
19. 1865 წ. 6 დეკემბერი - ძალაში შევიდა კანონი მონობის გაუქმებაზე - 4 მილიონი მონა გათავისუფლდა.
20. დიქსი - სამხრეთელი თეთრკანიანის მეტსახელი, ვინც ვერ იტანდა ფერადკანიანებს.
15. ალექსანდრე II-ის რეფორმები რუსეთის იმპერიაში.
1. 1855 წ. - ალექსანდრე II გახდა იმპერატორი (ნიკოლოზ I-ის მერე).
2. 1856 წ - პარიზის კონგრესზე დამთავრდა ყირიმის ომი.
3. 1861 წ. 19 თებერვალი - ბატონყმობა გაუქმდა რუსეთში.
4. 1864 წ. აღმ. საქ-ში. მიწა გლეხებს უნდა გამოესყიდათ, მანამდე ითვლებოდნენ "დროებით ვალდებულ" გლეხებად.
(49 წ.).
5. 1864 წ. პროვინციებში და გუბერნიებში შეიქმნა საკრებულოები (ერობები), ეს იყო სასოფლო რეფორმა.
6. 1870 წ. - საქალაქო რეფორმა - აირჩიეს სათათბიროები (დუმა).
7. 1864 წ. - სასამართლო რეფორმა - ადვოკატურა და ნაფიცი მსაჯულები.
8. 1863 წ. - უნივერსიტეტებს მიენიჭათ ფართო ავტონომია. შემოღებულ იქნა საყოველთაო ოთხწლიანი განათლება.
9. 60-70-იანი წ.წ დიმიტრი მილიუტინი - სამხედრო მინისტრი, სამხედრო რეფორმა. ჯარი პრუსიულ ყაიდაზე,
საყოველთაო გაწვევა.
10. ნაროდნიკები - ხალხოსნები - უნდოდათ გლეხური რევოლუციით მეფის დამხობა. გლეხობა არ აჰყვა.
11. ორად გაიყვნენ - 1876 წ. - "ზემლია ი ვოლია" - მიწა და თავისუფლება, ისევ აჯანყებას ფიქრობდნენ და „ნაროდნაია
ვოლია“ - ტერორისტები („ნაროდოვოლცები“)
12. 1881 წ. "ნაროდოვოლცებმა" მოკლეს მეფე ალექსანდრე II.
13. ქართველი ხალხოსნების ლიდერი: ეგნატე იოსელიანი; მიხეილ ყიფიანი.
16. ახალი პოლიტიკური იდეები და იდეოლოგიური ბრძოლა საქ-ში.
1. XIX ს-ის 80 - იანი წლებიდან საქ-ში მუშათა მოძრაობაის დაწყება.
2. 90 - იანი წლები - შეიქმნა III დასი - ეგნატე ნინოშვილის ხელმძღვანელობით - სოციალ დემოკრატები.
3. ქართულ სოციალ - დემოკრატებში ორი მიმართულება:
ა) ევროპული - "არჩევნების გზითაც შეიძლება შეცვლა". ნოე ჟორდანია, ევგენი გეგეჭკორი, კარლო ჩხეიძე და სხვა.
ბ) რუსული - მხოლოდ აჯანყების გზით შეცვლა - სტალინი, მიხა ცხაკაია, ლადო კეცხოველი
4. 1903 წ. რსდმპ გაიყო ბოლშევიკებად - რუსული - ლენინური და მენშევიკებად - ევროპული - მარქსისტები.
5. 1904 წ. ჟენევის კონფერენცია - დაფუძნდა "ქართველ სოც - ფედერალისტთა სარევოლუციო პარტია"- ლიდერი
არჩილ ჯორჯაძე. უნდოდათ რუსეთის შემადგენლობაში ფართო ავტონომია.
6. სოც - დემოკრატები - ნოე ჟორდანია - არ უნდოდათ რუსეთიდან გამოყოფა, არ სცნობდნენ არაფერს ეროვნულს,
რსდმპ(ს) მემარჯვენე ფრთა, მენშევიკები.
7. 1912 წ. პრაღის კონფერენცია - საბოლოოდ გაიყვნენ ბოლშევიკები და მენშევიკები.

7
8. ეროვნულ - დემოკრატები - სპირიდონ კედია, ილიას პარტია. დგას ეროვნულ პლატფორმაზე.
9. I მსოფლიო ომის დროს ემიგრაციაში მყოფმა ეროვნულ დემოკრატებმა მხარი დაუჭირეს გერმანიას.
(მიხაკო წერეთელი, გიორგი მაჩაბელი).
17. იმპერიალიზმი და კოლონიური პოლიტიკა.
1. იმპერიალიზმი - XIX ს-ის 70- იანი წ-დან I მსოფლიო ომამდე.
2. იწყება ბრძოლა მსოფლიოს გადანაწილებისთვის.
3. მოტივები (კოლონიალიზმის ეკონომიური ):
ა) იაფი ნედლეულის და ძვირფასი ლითონის მოპოვება.
ბ) კაპიტალის მომგებიანად დაბანდება.
გ) გასაღების ბაზარი.
4. კოლონიალიზმის იდეოლოგიური მოტივები: გავრცელებული იყო "სოცილალური დარვინიზმი", ანუ თეთრების
ბატონობა სხვა რასებზე.
ა) შეჰქონდათ კულტურა და ცივილიზაცია.
ბ) შეჰქონდათ ქრისტიანობა
გ) რუსული იმპერიალიზმი ამართლებდა თავის დაპყრობებს "პანსლავიზმით" (სრულიად სლავების დამცველის
როლში იყო) და მართლმადიდებლობის დაცვის მოტივით.
5. ინგლისში რადიკალურ იმპერიალიზმს ჰქვია - "ჯინგოიზმი ".
6. პოლიტიკური მოტივები - გამოდიან ასპარეზზე "ნაგვიანები ერები"- გერმანია, იტალია , აშშ, იაპონია და ა.შ. ეძებენ
მზის ქვეშ ადგილს. იწყებენ ბრძოლას მსოფლიოს გადანაწილებისთვის. ებრძვიან ერთმანეთს ძველი და ახალი
ქვეყნები პოლიტიკური უპირატესობის მოსაპოვრბლად.
7. ხანდახან იწყებენ ომებს რათა ქვეყნის შიგნით არსებული სოციალური უკმაყოფილებიდან ყურადღება გადაიტანონ
გარე წარმატებებზე. ამას ეძახიან "სოციალურ იმპერიალიზმს".
8. ფრანგებს ჰქონდა პირდაპირი მმართველობის წესი კოლონიებში, ინგლისელებს - არაპირდაპირი (ადგილობრივი ან
დანიშნული).
9. იწყება აფრიკის საბოლოო დაპყრობა - "აფრიკისათვის ბრძოლა" :
ა) საფრანგეთი - ჩრდ. დას. აფრიკა
ბ) დიდი ბრიტანეთი - აფრიკის უკიდურესი სამხრეთიდან (კაპის პროვინცია) უკიდურეს ჩრდ-მდე ეგვიპტე.
გ) გერმანია აღმ. აფრიკა და სამხ. დასავლეთი.
დ) ბელგიის მეფე ლეოპოლდის საკუთრება - კონგოს აუზი.
10. 1868-81 წ.წ რუსეთმა დაიკავა კასპიის ზღვის აღმ. ტერიტორიები.
11. 1858 წ.- ჩინეთს წაართვა ჩრდ. ამურისპირეთი.
12. 1894-95 წ.წ ჩინეთს წაართვა მანჯურია და ჩრდ. ტერიტორიები.
13. 1904-1905 წ.წ რუსეთი დამარცხდა იაპონიასთან ომში.
18. პირველი მსოფლიო ომის წინამძღვრები.
1. ასპარეზზე გამოდიან "ნაგვიანები ერები" - ანუ ახალი სახ-ები: გერმანია, იტალია, აშშ, იაპონია და ა.შ. იწყება
ბრძოლა მსოფლიოს გადანაწილებისთვის (XIX ს-ის 70-იანი წ.წ).
2. 1879-82 წ.წ - იქმნება I სამხედრო ბლოკი - გერმანია, ავსტრია-უნგრეთი, იტალია (სამთა კავშირი ).
3. 1914 წ. ოქტომბერში მათ შეუერთდა ოსმალეთი - ეწოდა ცენტრალური სახ-ების კავშირი. 1915 წ. გამოვიდა იტალია
(შევიდა ანტანტაში) და დაემატა ბულგარეთი.
4. 1893 წ.- რუსეთი - საფრანგეთი - გერმანიის წინააღმდეგ.
1904 წ.- საფრანგეთი - დიდი ბრიტანეთი.
1907 წ.- რუსეთი - დიდი ბრიტანეთი ("ანტანტა " ანუ გულითადი კავშირი).
5. 1914 წ. 28 ივნისი - ბოსნიის დედაქალაქ სარაევოში სერბმა ნაციონალისტმა გავრილო პრინციპმა მოკლა ავსტრია-
უნგრეთის პრინცი ფრანც- ფერდინანდი და მისი მეუღლე(სარაევოს გასროლა). ეს გახდა საბაბი I მსოფლიო
ომის დაწყების. ("ბოსნიის კრიზისი").
6. 1914 წ. 28 ივლისი - ავსტრია-უნგრეთმა ომი გამოუცხადა სერბეთს.
7. რუსები და ფრანგები მხარს უჭერენ სერბებს, გერმანია ავსტრიას.
8. 1914 წ. 1 აგვისტო - დაიწყო I მსოფლიო ომი.

8
9. 1914 წ. 4 აგვისტო - გერმანია შეიჭრა ნეიტრალურ ბელგიაში, რათა ბელგიის გავლით ჩრდ-დან დასხმოდა თავს
საფრანგეთს.
10. ამას ჰქვია "შლიფენის (გერმანიის გენშტაბის უფროსი) გეგმა".
11. 4 აგვისტოს დიდმა ბრიტანეთმა ომი გამოუცხადა გერმანიას (ბელგიის გამო,რადგან იყო მისი ნეიტრალიტეტის
გარანტი).
19. ომის მსვლელობა.
1. ევროპაში II ფრონტი - დასავლეთით საფრანგეთთან - გერმანიას, აღმოსავლეთით - რუსეთთან.
2. 1914 წ. სექტემბერი - გერმანელები შეაჩერეს მდ. მარნასთან. პარიზი გადარჩა დაპყრობას (მარნას სასწაული).
3. 1914 წ. ოქტომბერი - ოსმალეთმა დაბომბა რუსეთის შავიზღვისპირა ქალაქები. ნოემბერში რუსეთმა ომი
გამოუცხადა ოსმალეთს, საქართველო ფრონტისპირა რეგიონად იქცა.
4. 1914 წ. დეკემბერი - კავკასიის ფრონტზე სარიყამიშის ბრძოლა რუსებმა გაანადგურეს თურქეთი.
5. 1915 წ. - გალიპოლის - იგივე დარდანელის ოპერაცია - ინგლისმა დესანტი გადასხა. დაიცვა გერმანელმა გენერალმა
ლიმან ფონ სანდერსმა. ჩაიშალა.
6. 1915 წ. - გერმანელებმა იპრის (ბელგია) ბრძოლაში პირველად გამოიყენეს ქიმიური იარაღი.
7. 1916 წ. - სომას ბრძოლა - ინგლისელებმა გამოიყენეს I ტანკი.
8. 1916 წ. - ვერდენის ბრძოლა - ყველაზე სისხლიანი (მილიონი ადამიანი დაიღუპა).
9. 1916 წ. - 1ივნისი - ინგლისელებმა სკაგერაკის იგივე იუტლანდიის საზღვაო ბრძოლაში გაანადგურეს გერმანელები.
10. 1915 წ. - გერმანელებმა ჩაძირეს სამგზავრო გემი "ლუზიტანია" ატლანტის ოკეანეში.
11. 1917 წ. - გერმანიის საგარეო საქმეთა მინისტრმა ციმერმანმა დეპეშა გაუგზავნა მექსიკას. შესთავაზა აშშ-ს
წინააღმდეგ ომში ჩაბმა, "ციმერმანის დეპეშა".
12. 1917 აპრილი - "ციმერმანის დეპეშის" გამო აშშ ჩაება ომში.
13. 1917 წ. თებერვალ-მარტი , 1917 წ. 25 ოქტომბერი - რევოლუციები რუსეთში. ხელისუფლებაში მოდიან
ბოლშევიკები (ლენინი).
14. 1918 წ. 3 მარტი - ბრესტ-ლიტოვსკის ზავი. რუსეთი გადის I მსოფლიო ომიდან. გერმანიას გამოუთავისუფლდა
აღმ. ფრონტი.
15. 1918 წ. მარტ-ივლისი - "ცენტრალური სახ-ების" ე.წ. უკანასკნელი "საგაზაფხულო იერიში" ანტანტამ გაუძლო.
16. 1918 წ. სექტემბრიდან - ანტანტა გადავიდა შეტევაზე.
17. 1918 წ. 28 სექტემბერი - ბულგარეთი დანებდა. 1918 წ. 30 ოქტომბერი - ოსმალეთი (მუდროსის ზავი).
1918 წ. 3 ნოემბერი - ავსტრია- უნგრეთის კაპიტულაცია.
1918 წ. 11 ნოემბერი - გერმანიის კაპიტულაცია. ომი დამთავრდა.
18. 1918 წ. 11 ნოემბერს - საფრანგეთში (პარიზის ახლოს) კამპიენის ტყეში, მთავარსარდალ ფოშის ვაგონში
გერმანელთა სარდალმა ერიხ ლუდენდორფმა ხელი მოაწერა გერმანიის უსიტყვო კაპიტულაციას.
20. რევოლუციები რუსეთში. ბრესტის ზავი და საქართველო.
1. 1917 წ. 23 თებერვალს პეტერბურგში დაიწყო გამოსვლები.
2. 1917 წ. 2 მარტს ნიკოლოზ II გადადგა თავისი ძმის მიხეილის სასარგებლოდ, მაგრამ 3 მარტს მანაც უარი თქვა
ტახტზე, რუსეთში დამთავრდა მონარქია.
3. ხელისუფლებაში დროებითი მთავრობა - ძალა არ აქვს. დე იურე ხელისუფლება.
4. პეტროგრადის დეპუტატების საბჭოების (თავმჯდ. კ. ჩხეიძე) ხელშია ფაქტობრივი ძალაუფლება (დე ფაქტო).
შეიქმნა ორხელისუფლებიანობა.
5. 1917 წ. 25 ოქტომბერი - ბოლშევიკების გადატრიალება პეტროგრადში. დროებითი მთავრობის ბოლო თავმჯდ.
კერენსკი გაიპარა, სათავეში ბოლშევიკები - ლენინი.
6. 1917 წ. ნოემბერი - რუსეთში ჩატარდა დამფუძნებელი კრების არჩევნები - ბოლშევიკებმა წააგეს. გაიმარჯვეს
ესერებმა - სოციალისტ-რევოლუციონერები.
7. 1918 წ. 6 იანვარს ბოლშევიკებმა გაყარეს დამფუძნებელი კრება - დაიწყო ბოლშევიკური დიქტატურა.
8. 1918 წ. 3 მარტი - ბრესტ-ლიტოვსკში ბოლშევიკებმა ხელი მოაწერეს საზავო ხელშეკრულებას გერმანიასთან და მის
მოკავშირეებთან.
9. რუსეთი გადიოდა I მსოფლიო ომიდან, გარდა ამისა მან გერმანიას დაუთმო უკრაინა და ბელორუსია, ხოლო
გერმანიის მოკავშირე თურქეთს ყარსისა და ბათუმის ოლქები (ჩვენი მიწები). ეს გაკეთდა შენიღბული ფორმით. ამ

9
 რეგიონებში უნდა ჩატარებულიყო რეფერენდუმი. (გასაგებია ძალადობრივი იქნებოდა).
10. ჩვენ გავაპროტესტეთ, მაგრამ ამ დროს კავკასიაში არ არსებობდა დამოუკიდებელი სახ-ები ამიტომ ეს პროტესტი
არ იქნა გათვალისწინებული.
21. საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა.
1. 1917 წ. 25 ოქტომბერი - რუსეთში მოვიდნენ ბოლშევიკები.
2. 1917 წ. 15 ნოემბერი - ამიერკავკასიის კომისარიატი შეიქმნა, ამიერკავკასიიის ძალები გაემიჯნენ ბოლშევიკებს.
3. 1917 წ. 19-24 ნოემბერი - საქართველოს ეროვნული ყრილობა.
4. 1917 წ. 22 ნოემბერი - ყრილობამ აირჩია "ეროვნული საბჭო"- უმრავლესობა შევიდნენ მენშევიკები (ნ. ჟორდანიას
ხალხი). მენშევიკები არ გეგმავდნენ რუსეთისგან გამოყოფას.
5. 1918 წ. 6 იანვარი - ბოლშევიკებმა გაყარეს რუსეთის დამფუძნებელი კრება.
6. 1918 წ. 10 თებერვალი - შევქმენით ამიერკავკასიის "სეიმი".
7. 1918 წ. 3 მარტი - ბრესტ-ლიტოვსკის ზავი, რუსეთმა ჩვენი მიწები გადასცა თურქეთს. არ დავეთანხმეთ - ომი,
თურქები მოვიდნენ ოზურგეთამდე.
8. 1918 წ. 22 აპრილი - "ამიერკავკასიის ფედერაციული რესპუბლიკის" შექმნა - საქართველო, აზერბაიჯანი, სომხეთი.
თვეზე მეტხანს იარსება.
9. 1918 წ. 26 მაისი - გერმანელთა წინადადებით (ოტო ფონ ლოსოვი) თბილისში, მოსწავლეთა სასახლეში
გამოვაცხადეთ დამოუკიდებლობა.
10. 28 მაისი - სომხეთმა და აზერბაიჯანმაც თბილისში გამოაცხადეს დამოუკიდებლობა.
11. მენშევიკებმა გამოაცხადეს ნაციონალიზაცია - (მანგანეცი ჭიათურის).
12. 1919 წ. იანვარი - მიწის რეფორმა - თავადაზნაურობას ჩამიერთვა და გლეხებზე გადანაწილდა, მაგრამ ყველას არ
შეხვდა.
13. 1918 წ. 26 იანვარი - თბილისის უნივერსიტეტი, 3 სექტ. სახ-ო უნივერსიტეტად გადაკეთდა
14. ფული გამოუშვეს - ჰქვია ბონი; დაიწყო ინფლაცია.
15. 1919 წ. თებერვალში - დამფუძნებელი კრების არჩევნები, მოიგეს სოციალ - დემოკრატებმა. შეადგინეს
ერთპარტიული მთავრობა (ნ. ჟორდანია).
16. სენატი - უმაღლესი სასამართლო.
17. 1918-20 წ.წ. - ომი სომხეთთან მოვიგეთ, აფხაზეთის გამოსვლა და ხელშეკრულებები, ოსების სეპარატიზმი,
მესხეთში სერვერ - ბეგ ჯაყელის სეპარატული გამოსვლა. - აღვკვეთეთ.
18. 1921 წ. 21 თებერვალი - დამფუძნებელმა კრებამ მიიღო საქ-ოს რესპუბლიკის I კონსტიტუცია.
22. დიდი სახ-ების პოლიტიკა კავკასიაში. ბრძოლა აღიარებისთვის.
1. 1918 წ. 26 მაისი - გერმანიის რჩევით გამოვაცხადეთ დამოუკიდებლობა. გერმანიასთან ხელშეკრულება,
დავთანხმდით მის პროტექტორატზე. 10 ივნისს შემოვიდა გერმანიის ჯარი თბილისში
2. ხელშეკრულება ოსმალეთთან - უარი ვთქვით ახალქალაქისა და ახალციხის მაზრებზე. ოსმალეთს მიეცა საქ-ოს
რკინიგზის გამოყენების უფლება. ოსმალეთმა აღიარა საქ-ოს დამოუკიდებლობა.
3. 1918 წ. ნოემბერში გერმანია დამარცხდა, უპატრონოდ დავრჩით.
4. რუსეთში სამოქალაქო ომი დაიწყო, ჩვენთვის ჯერ არ სცალია.
5. ანტანტის ქვეყნები ვერ შეთანხმდნენ კავკასიის საკითხში.
6. 1920 წ. 12 იანვარს გვცნეს დე-ფაქტოდ (დე იურედ არ გვაღიარეს).
7. 1920 წ. 28 აპრილი - შევიდა აზერბაიჯანში წითელი რუსული არმია. (მანამდე დაამარცხა დენიკინი
თეთრგვარდიელი გენერალი).
8. ლორდი კერზონი - ბრიტანეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი.
9. 1919 წ. თბილისში ბრიტანეთის მთავარ კომისრად გამოიგზავნა ჯონ ოლივერ უორდროპი. (ვეფხისტყაოსნის
მთარგმნელი მარჯორი უორდროპის ძმა).
11. უინსტონ ჩერჩილი - ბრიტანეთის სამხედრო მინისტრი, არ უჭერს მხარს სამხრ. კავკასიის დამოუკიდებლობას. (არ
ჭირდებათ ბაქოს ნავთობი, უფრო იაფად გააქვთ სპარსეთიდან ).
12. ვუდრო ვილსონი ცდილობდა მიეღო მანდატი სომხეთის მართვაზე, მაგრამ სენატმა ამაზე უარი თქვა.
13. 1920 წ. 9 ივნისს - ინგლისის ჯარებმა დატოვეს საქართველო, ბათუმი ჩვენს შემადგენლობაში დარჩა.
14. 1920 წ. 7 მაისი - ხელშეკრულება საბჭოთა რუსეთსა და დემოკრატიულ საქ-ოს შორის. რუსეთმა სცნო საქ-ოს

10
 დამოუკიდებლობა.
15. მიზეზი: რუსეთს ამ დროს ომი არ აქვს პოლონეთთან და არ სურს კავკასიაში გამწვავება ვითარების. (გაგრის
რაიონი ჩვენია).
16. სეპარატული მუხლით - საქართველომ მოახდინა კომუნისტური პარტიის ლეგალიზაცია. - დაიწყეს აგიტაცია -
პროპაგანდა.
17. რუსეთის ხელშეკრულების შემდეგ 1921 წ. 25 თებერვამდე გვცნო დე იურედ მსოფლიოს ქვეყნებმა (საზღვრები
ვთქვათ).
18. 1920 წ. სექტემბერი - საქართველოს ეწვია ევროპელ სოციალისტთა დელეგაცია (კარლ კაუცკი, რამზი
მაკდონალდსი და სხვ.). დაგვპირდნენ დახმარებას.
19. 1920 წ. 16 დეკემბერი - არ მიგვიღეს ერთა ლიგაში, 24 ხმიდან უნდა მიგვეღო 16 - მივიღეთ 10. ამან მწვანე შუქი
აუნთო რუსეთს, რომელმაც 1920 წ. 2 დეკემბერს სომხეთიც დაიკავა.
23. ბრესტის ზავიდან მოსკოვისა და ყარსის ხელშეკრულებამდე.
1. 1918 წ. 3 მარტი - ბრესტი ზავი, რუსეთმა თურქეთის სასარგებლოდ უარი თქვა ბათუმის, ყარსის და არტაანის
ოლქებზე. (ჩვენი და სომხების ისტ. მიწები).
2. 1918 წ. 30 ოქტომბერი - თურქეთი დამარცხდა I მსოფლიო ომში და დაცალა ყველა დაკავებული ტერიტორია, მათ
შორის ქართული მიწები.
3. 1918 წ. ნოემბერში - შემოვიდნენ ინგლისური ჯარები.
4. 1918 წ. დეკემბერში სომხეთმა ძალის გამოყენებით სცადა ლორეს დაკავება.
5. ქართულმა ჯარმა დაამარცხა, მაგრამ ინგლისელთა მოთხოვნით ლორეს ოლქი გამოცხადდა ნეიტრალურ ზონად.
6. 1921 წ. - როცა რუსებმა გაასაბჭოვეს მთელი კავკასია ლორე გადასცეს სომხებს.
7. 1920 წ. შემოდგომაზე - ქემალისტურმა თურქეთმა დაამარცხა სომხეთი და 2 დეკემბერს ალექსანდროპოლში (დღ.
გიუმრი) მოაწერინეს ხელი კაბალურ ხელშეკრულებაზე, თუმცა იმავე დღეს სომხეთი გაასაბჭოვა რუსეთმა და
სომხეთის ახალმა საბჭოთა მთავრობამ ალექსანდროპოლის ზავი ბათილად გამოაცხადა.
8. 1921 წ. 16 მარტი - უკვე საქ-ოს გასაბჭოვების შემდეგ, მოსკოვში - ქემალისტურ თურქეთსა და საბჭოთა რუსეთს
შორის დაიდო "მეგობრობისა და ძმობის შესახებ"- მოსკოვის ხელშეკრულება.
9. მოსკოვის ხელშეკრულების მიხედვით - საბჭოთა რუსეთმა სცნო თურქეთის საკუთრებად ყარსის ოლქი - არტაანთან
ერთად და ბათუმის ოლქის სამხრ. ნაწილი, კერძოდ ართვინის ოკრუგი. ქ. ბათუმი და ბათუმის ოლქის ჩრდ.
ნაწილი დარჩა საბჭ. საქ-ოს (როგორც პორტი სჭირდებოდათ) სომხეთს დაუბრუნდა გიუმრი, აზერბაიჯანს
გადაეცა ნახიჭევანი.
10. ჩვენ და სომხები უკმაყოფილონი ვიყავით, არ დაგვასწრეს.
11. 1921 წ. 13 ოქტომბერს ყარსში შეიკრიბნენ საბჭ. საქ-ოს, სომხეთის და აზერბაიჯანის, აგრეთვე ქემალისტური
თურქეთის და რუსეთის წარმომადგენლები. მოსკოვის ხელშეკრულებით მიღებული მუხლები დაფიქსირდა და
ხელი მოგვაწერინეს.
12. ყარსის ხელშეკრულება დღემდე მოქმედებს.
24. საქართველოს ანექსია ბოლშევიკური რუსეთის მიერ.
1. 1920 წ. გაზაფხული - რუსეთში დამთავრდა სამოქალაქო ომი. გააქტიურდა.
2. 1920 წ. 7 მაისი - ხელშეკრულება საბჭოთა რუსეთსა და საქართველოს დემოკრატიულ რესპუბლიკას შორის. ხელი
მოაწერეს საქართველოს მხრიდან - გრიგოლ ურატაძემ, რუსეთის - ლევ კარახანმა (მოსკოვში).
3. 1920 წ. 28 აპრილი - რუსეთმა დაიპყრო აზერბაიჯანი.
4. სერგეი კიროვი - საბჭოთა რუსეთის ელჩი საქართველოში.
5. 1920 წ. 2 დეკემბერი - საბჭოთა რუსეთმა დაიპყრო სომხეთი.
6. 1921 წ. 11-12 თებერვლის ღამე - ლორეს ნეიტრალურ ოლქში დაიწყო "ვითომ აჯანყება" საქ-ოს მთავრობის
წინააღმდეგ.
7. 15 თებერვალი - სომხეთის და აზერბაიჯანის მხრიდან შემოვიდა მე-11 წითელი არმია - სერგო ორჯონიკიძის
ხელმძღვანელობით.
8. 16 თებერვალი - დაბა შილავერში შეიქმნა საქ-ოს "რევოლუციური კომიტეტი" (რევკომი), სათავეში ფილიპე
მახარაძე, რომელმაც დახმარება სთხოვა საბჭოთა რუსეთს.
9. 1921 წ. 20-21 თებერვალს კოჯორ-ტაბახმელასთან და თბილისთან დავამარცხეთ რუსები, მაგრამ ვერ გამოვიყენეთ

11
 (რუსებმა დამატებითი ძალები შემოიყვანეს სოჭის მხრიდან აფხაზეთში და მამისონის უღელტეხილიდან, აგრეთვე
თურქეთმა წაგვიყენა ულტიმატუმი.
10. 24 თებერვალს მენშევიკურმა მთავროვბამ დატოვა თბილისი. 17 მარტს - ბათუმიდან საფრანგეთში წავიდა თუმცა
უფლებამოსილება არ მოუხსნია.
11. 25 თებერვალს წითელი არმია შევიდა თბილისში.
12. დამყარდა საბჭოთა ხელისუფლება - რევკომი სათავეში. რევკომში - ფ. მახარაძე, მამია ორახელაშვილი, შალვა
ელიავა , მიხეილ ოკუჯავა და სხვ.
13. ევროპამ ვერ გაიგო რა მოხდა. ეგონათ რსდმპ-ს მემარჯვენე ფრთა შეცვალა მემარცხენემ.
14. 1921 წ. მარტში რევკომმა დაშალა საქ-ოს დამფუძნებელი კრება, მერე გააუქმა საქ-ოს ყველა მონაპოვარი.
15. რკპ(ბ) კავბიუროს (სერგო ორჯონიკიძე)გადაწყვეტილებით ქართული მიწები გადაეცათ:
ა) აზერბაიჯანს - ზაქათალას ოკრუგი; (საინგილო)
ბ) სომხეთს - ლორეს ოლქი.
25. I მსოფლიო ომის დასასრული. პარიზის კონფერენცია. ახალი რუკა.
1. 1919 წ. 18 იანვარი - პარიზში (ვერსალში) საზავო კონფერენციაზე შეიკრიბა გამარჯვებული ანტანტის ქვეყნები
(27 ქვეყანა).
2. სამი ქვეყანა იღებდა გადაწყვეტილებას - აშშ, ბრიტანეთი, საფრანგეთი.
3. ვუდრო ვილსონმა - აშშ-ს პრეზიდენტმა წარმოადგინა "14 პუნქტი", რომელიც გულისხმობს მსოფლიოს ახლებურად
მოწყობას და გერმანიისთვის რბილ ზავს. არ მიიღეს.
4. მხოლოდ ერთი პუნქტი გაითვალისწინეს - "ერთა ლიგა". I მსოფლიო ორგანიზაცია შეიქმნა 1919 წ. 24 აპრილს.
5. აშშ არ შევიდა ერთა ლიგაში - სენატმა არ მისცა უფლება იზოლაციონიზმის პოლიტიკის გამო.
6. 1919 წ. 28 ივნისი - გერმანიასთან ზავი. დაეკისრა დიდი კონტრიბუცია (130 მილიარდი მარკა), წაართვეს კოლონიები
და მიწები ევროპაში. (ამან ბიძგი მისცა "რევანშიზმს").
7. 1919-20 წ.წ-ში საქართველომ გაგზავნა დელეგაცია ევროპაში. ვმუშაობდით პარიზის კონფერენციასთან.
8. ევროპამ არ გაგვიწია დახმარება.
9. I მსოფლიო ომის შემდეგ დაიშალა 4 იმპერია:
I - ავსტრია-უნგრეთი: მის ადგილზე წარმოიშვა - ა) ავსტრია; ბ) უნგრეთი; გ) ჩეხოსლოვაკია.
II - რუსეთი: მის ადგილზე წარმოიშვა: ა) რსფსრ; ბ) უკრაინა; გ) ბელორუსია; დ) ფინეთი; ე) ლიტვა; ვ) ლატვია;
ზ) ესტონეთი; თ) პოლონეთი; ი) საქართველო; კ) აზერბაიჯანი; ლ) სომხეთი.
III - ოსმალეთი: მის ადგილას - ა) თურქეთის რესპუბლიკა; ბ) ეგვიპტე; გ) საუდის არაბეთი; დ) სირია; ე) ლიბანი;
ვ) ერაყი; ზ) ტრანსიორდანია.
IV - გერმანიის - მის ადგილას შეიქმნა "ვაიმარის" რესპუბლიკა.
10. გარდა ამისა დიდ ბრიტანეთს გამოეყო ირლანდია - ეირე.
11. სამხრეთ სლავები გაერთიანდნენ და ეწოდათ იუგოსლავია (1929 წ.)
26. საბჭოთა ტოტალიტარიზმი - სტალინიზმი.
1. 1917 წ. 25 ოქტ. (7ნოემბ) - ბოლშევიკები. სათავეში ლენინი. (ოქტ. რევოლუცია).
2. "ჩეკა"- "საგანგებო კომისია"- სათავეში ფელიქს ძერჟინსკი - 1917 წ. ბოლოს შეიქმნა ლენინის მითითებით. ხვრეტდა
ყველას ვინც არ ეთანხმებოდა ბოლშევიკებს.
3. 1918 წ. სექტემბერიდან - "წითელი ტერორი".
4. ლევ ტროცკი - შექმნა "წითელი არმია". (ბრონშტეინი გვარად).
5. 1922 წ. 30 დეკემბერი - შეიქმნა საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი - სსრკ, შევიდნენ - რსფსრ, უსსრ,
ბსსრ და ა/კსფსრ.
6. ა/კ.სფსრ - შევიდა საქართველო, სომხეთი; აზერბაიჯანი.
7. სახალხო დეპუტატების საბჭოები - წესით მართავდნენ ქვეყანას.
8. რეალურად კომუნისტური პარტია მართავს.
9. 1924 წ. იანვარი - ლენინი გარდაიცვალა, სათავეში სტალინი.
10. 1930 - იანი წლებიდან სტალინი ხდება "ვოჟდი" - "ბელადი, ყალიბდება "პიროვნების კულტი".
11. 1928 წ. ნაციონალიზაცია მოხდა, იწყება ინდუსტრიალიზაცია, იწყება მძიმე მრეწველობის და ენერგეტიკის
განვითარება.

12
12. 1929 წ. - კოლექტივიზაცია - სოფელში კოლექტიურ გლეხთა მეურნეობების შექმნა - შეძლებული გლეხები -
"კულაკები" ან დახოცეს ან გადაასახლეს.
13. 1932-33 წ.წ. "გოლოდომორი" უკრაინაში (შიმშილით დახოცვა). დაიხოცა 3-4 მლნ. ადამიანი.
14. 2006 წ. უკრაინის რადამ უწოდა უკრაინელი ხალხის გენოციდი.
15. 1934 წ. მოკლეს სერგეი კიროვი, დაიწყო რეპრესიები.
16. 1937-38 წ.წ. - სტალინური რეპრესიების პიკი.
17. გულაგი - შრომითი ბანაკები - სულ 430 სამმართველო.
18. ხუთწლედები - იგეგმება რა უნდა გაკეთდეს 5 წელიწადში.
19. 1933 წ. - თეთრი ზღვიდან ონეგის ტბამდე "პირველი ხუთწლედის" მიღწევა - "თეთრი ზღვა - ბალტიის არხი" ანუ
"ბელომორკანალი".
20. 1953 წ. 5 მარტი - სტალინი გარდაიცვალა. (მავზოლეუმში დაასვენეს).
21. 1956 წ. პარტიის XX ყრილობაზე ხრუშოვმა დაგმო სტალინის პიროვნების კულტი.
27. მსოფლიო ეკონომიკური კრიზისი და მისი დაძლევის ამერიკული გზა.
1. 1929 წ. 25 ოქტომბერს - ნიუ იორკში - უოლტ სტრიტის ბირჟაზე კატასტროფულად დაეცა აქციათა კურსი.
ეწოდა "შავი ხუთშაბათი".
2. 29 ოქტომბერს - უფრო მეტად დაეცა კურსი, ეწოდა "საშინელი სამშაბათი".
3. დაიწყო მსოფლიო ეკონომიკური კრიზისი. - "დიდი დეპრესია".
4. ფრანკლინ დელანო რუზველტი ( 4-ჯერ პრეზიდენტი) 1933-1945 მან გამოიყვანა ქვეყანა "დიდი დეპრესიიდან".
5. რუზველტმა შეიმუშავა "ახალი კურსი", ეს იყო ახალი ეკომომიკური პოლიტიკა, რომელიც ეყრდნობოდა
ინგლისელი - ეკონომისტის ჯონ მეინარდ კეინსის მოძღვრებას.
6. კეინსის მოძღვრებას საფუძვლად უდევს სახ-ო ჩარევის (ინტერვენციის) აუცილებლობა და პროცესების
რეგულირება, როცა ბაზარი კარგავს თვითრეგულირების უნარს.
7. რა გატარდა: ა) სახ-ო სუბსიდიები ფერმერებს; ბ) ხალხის მასობრივად დასასაქმებლად საზოგადოებრივი
სამუშაოს ორგანიზება; გ) ხელფასის მინიმუმის დარეგულირება; დ) საბანკო სისტემის გაჯანსაღება სახ-ოს
ჩარევის გზით და სხვ.
8. "ახალ კურსს" უწოდებენ - "მესამე ამერიკულ რევოლუციას".
9. 1935 წ. - მიიღეს "სოციალური დაცვის აქტი“, რომელმაც უზრუნველყო უმუშევრები, ინვალიდები და მოხუცები
ფულადი დახმარებით. ურთიერთობები მეწარმესა და მუშებს შორის დაარეგულირა კანონმა.
28. ჰიტლერის მმართველობა გერმანიაში.
1. ნაციონალ - სოციალისტები ხელისუფლებაში მოვიდნენ 1933 წ. იანვარში.
2. იოზეფ გებელსი - ნაცისტების პროპაგანდის მინისტრი.
3. ფიურერი - ბელადი - ჰიტლერი ხდება 1934 წ. დან.
4. 1933 წ. - ნაცისტებმა აკრძალეს კომუნისტური პარტია და ნაციონალ- სოციალისტებს მიანიჭეს განუსაზღვრელი
უფლებები.
5. 1933 წ. ოქტომბერი - ჰიტლერის პარტია გახდა ერთადერთი პარტია, დაიწყო ერთპარტიული დიქტატურა -
"პარტია და სახ-ო ერთიანია", "ხალხი და პარტია განუყოფელია". (ბოლშევიკები).
6. "ჰიტლერიუგენდი"- ახალგაზრდა ჰიტლერული - ორგანიზაცია.
7. "გერმანელ გოგონათა კავშირი"- გოგონები წევრიანდებოდნენ.
8. 1933 წ. 10 მაისი - ნაცისტებმა "აუტოდაფე" მოაწყვეს, დაწვეს "არაგერმანული სულით" გაჟღენთილი წიგნები.
9. ჰოლოკოსტი - "ცოცხლად დაწვა"- ეს არის გერმანელთა მიერ ებრაელების გენოციდის სახელი. 9600000 ებრაელიდან
6 მლნ. გაანადგურეს.
10. ნიურბერგის კანონები "გერმანული სისხლისა და ღირსების დაცვის შესახებ"- გამოდევნეს ებრაელები
ცხოვრებიდან, აეკრძალათ ყველაფერი, შეყარეს "გეტოებში". 6 წ.-ზე მეტი ასაკისას მკერდზე უნდა კეთებოდათ
დავითის ვარსკვლავი.
11. ებრაელებს დაეკისრათ 1 მლრდ. რაიხმარკის გადახდა.
12. 1938 წ. პარიზში მოკლეს გერმანელი დიპლომატი (ებრაელმა). ნაცისტებმა მოაწყვეს 9-10 ნოემბერს "ბროლის ღამე",
დაარბიეს ებრაელები.
13. "გესტაპო"- საიდუმლო პოლიტიკა გერმანიაში.

13
14. "ეს-ეს"- ი - საიდუმლო ელიტური ორგანიზაცია.
15. შეიქმნა "შრომითი ფრონტები"- ყველა ემსახურებოდა ნაციზმს.
29. იტალიური ფაშიზმი.
1. იტალია პირველი ქვეყანაა I მსოფლიო ომის შემდეგ სადაც დიქტატურა დამყარდა.
2. იტალიაში ნაციონალიზმი გააღვივა პარიზის კონფერენციის გადაწყვეტილებამ - ქ. ფიუმე იტალიის ნაცვლად
გადასცეს მომავალ იუგოსლავიას, რათა ჰქონოდა ადრიატიკის ზღვაზე პორტი.
3. 1919 წ. 23 მარტს მილანში - ბენიტო მუსოლინიმ დააარსა "ფაში დი კომბატიმენტო" - ანუ "ბრძოლის კავშირი" –
ფაშისტური პარტია.
4. შავპერანგიანები - მოხალისეები, ყოფილი მეომრები. ამ რაზმებს ერქვათ - "სკუადრე". (ეცვათ შავი სვიტერები).
5. 1922 წ. ოქტომბერი - "მარში რომზე" - მუსოლინიმ დაძრა თავისი მომხრეები რომისკენ, ვიტორიო ემანუელე III-მ
მისცა მას პრემიერ - მინისტრობა. 1924 წ. გაყალბებული არჩევნებით უმრავლესობა პარლამენტში.
6. დუჩე - ბელადი - წინამძღოლი - მუსოლინი 1925 წ-დან.
7. გახდა იმპერიის I მარშალი 1936 წ.
8. ფაშისტური შაბათობები - სპორტული და შრომითი შეჯიბრებები.
9. "მგლის ლეკვები"- 6 წ.-დან 8-მდე, ბალილაში - 8 დან-11-მდე, ბალილა მუშკეტერები - 11-დან ზევით.
10. 1929 წ. - ლატერანის ხელშეკრულება- კონკორდატი რომის პაპთან - შეიქმნა ვატიკანის ქალაქ-სახელმწიფო.
11. კორპორაციები - მუშების და მეწარმეების გაერთიანებები, რომელსაც სახელმწიფო აკონტროლებდა სახ-ოს
საფუძველი გახდა.
12. 1935 წ. იტალია შიეჭრა ეთიოპიაში. 1936 წ. დაიპყრო, გამოიყენა ქიმიური იარაღი, გარიცხეს ერთა ლიგიდან.
13. იტალიის მეფე გახდა - ეთიოპიის იმპერატორი.
14. 1936 წ. კავშირი ნაცისტურ გერმანიასთან და იაპონიასთან.
15. 1939 წ - ალბანეთის ოკუპაცია.
16. 1940 წ.- შეიჭრა საბერძნეთში, გაიჭედა, დაეხმარა გერმანია.
17. 1943 წ.- მოკავშირეები შეიჭრნენ იტალიაში და მარშალ ბადოლიოს მოთხოვნით მეფემ მუსოლინი დააპატიმრა.
18. ჰიტლერმა გაათავისუფლა და შეუქმნა მარიონეტული სახ-ო "იტლიის სოციალური რესპუბლიკა"- ჩრდ. იტალიაში.
19. 1945 წ. აპრილში მოკავშირეები შევიდნენ. მუსოლინი პარტიზანებმა შეიპყრეს და დახვრიტეს.
20. 1946 წ. რეფერენდუმით იტალიაში მონარქია გაუქმდა და დამყარდა რესპუბლიკური წყობა.
30. ფრანკოს რეჟიმი.
1. ფრანკო ფრანცისკო - 1939-1975 - ესპანეთის დიქტატორი.
2. პრიმო დე რივერა - 1923- 1930 - ესპენეთის დიქტატორი. მეფის მოთხოვნით დატოვა ქვეყანა.
3. ალფონსო XIII - უკანასკნელი ესპანეთის მეფე ბურბონი II მსოფ. ომამდე - 1931 წ. ტახტზე უარი ათქმევინეს
მონარქია დამთავრდა.
4. 1936 წ. არჩევნებში გაიმარჯვეს მემარცხენეებმა - "სახალხო ფრონტი" - რომელშიც შედიოდნენ კომუნისტებიც.
5. 1936 წ ივლისი - დაიწყო გენერლების აჯანყება რესპუბლიკელების ("სახალხო ფრონტი") წინააღმდეგ.
ნაციონალისტებს ხელ-და ფრანცისკო ფრანკო- მხარს უჭერენ - გერმანია, იტალია და პორტუგალია. –
რესპუბლიკელებს მხარს უჭერს სსრკ და მსოფლიო კომუნისტური ორგანიზაცია ინტერნაციონალი.
6. შეეწირა ამ სამოქალაქო ომს 500 ათასზე მეტი ადამიანის სიცოცხლე.
7. 1939 წ. ფრანკომ გაიმარჯვა. მისი იდეოლოგია ეყრდნობა - ანტიკომუნიზმს, კათოლიციზმს და ნაციონალიზმს.
8. 1936 წ. მიიღო გენერალ სიმუსის წოდება.
9. 1939 წ. ხდება კაუდილიო - ბელადი წინამძღოლი.
10. ფალანგა ესპანიოლა - ფრანკოს პარტია.
11. II მსოფლიო ომში იცავდა ნეიტრალიტეტს, თუმცა მოხალისეები იბრძოდნენ საბჭოთა კავშირის წინააღმდეგ.
12. 1947 წ. - ესპანეთი გამოაცხადა სამეფოდ, თუმცა მეფე არ დაასახელა.
13. 1950 - იანი წლებიდან აშშ მხარს უჭერს.
14. 1953 წ. მადრიდის პაქტი - დამთავრდა ესპანეთის იზოლაცია.
15. 1959-73 - ესპანური სასწაული - "ტექნოკრატებმა" განახორციელეს ეკონომიკური რეფორმები.
16. ფრანკო ებრძოდა შიდა ნაციონალისტურ მოძრაობებს, ბასკების, კატალონიელების, გალიციელებს. აკრძალა მათი
ენების ხმარება.

14
17. "ეტა"- ბასკების ტერორისტული ორგანიზაცია.
18. 1975 წ. - ფრანკო გარდაიცვალა. ტახტი დაიკავა მეფემ ხუან კარლოს I ბურბონმა. (1969 წ. დაასახელა მემკვიდრედ ).
31. იაპონია II მსოფლიო ომის წინ.
1. 1869 წ. - მეიძის რესტავრაცია - იაპონია გამოდის თვითიზოლაციიდან.
2. 1904-05 წ.წ.- დაამარცხა რუსეთი.
3. 1914 წ. ანტანტის მხარეს ჩაება.
4. 1915 წ. იაპონიამ "21 მოთხოვნა" - ჩინეთს. მოკავშირეებმა ჩაუშალეს.
5. 1931 წ. - "მუკდენის ინციდენტი"- მანჯურიაში შევიდა - ჩამოაყალიბა მარიონეტული სახელმწიფო - "მანჯოუ გო"-
სათავეში უკანასკნელი ჩინეთის იპმერატორი პუ -ი.
6. 1936 წ. შეუერთდა ანტიკომინტერნულ პაქტს (იტალია-გერმანია).
7. 1937 წ. ჩინეთთან იწყებს ომს . ჩინეთის დედაქალაქ ნანკინში მოაწყვეს სასტიკი ხოცვა-ჟლეტა.
8. 1938 და 1939 წ.წ.-ში სსრკ- მონღოლეთში და ციმბირში ორჯერ ამარცხებს იაპონელებს.
9. 1940 წ. - ღერძის ბლოკის ქვეყნები. ბერლინი, რომი , ტოკიო.
10. 1941 წ. 13 აპრილი - თავდაუსხმელობის ხელშეკრულება სსრკ-თან.
32. საერთაშორისო ვითარება II მსოფლიო ომის წინ.
1. 1933 წ. ოქტომბერი - რეფერენდუმის გზით ჰიტლერმა გამოიყვანა გერმანია ერთა ლიგიდან.
2. "შემსრულებლური პოლიტიკა"- ანუ როცა გერმანია მორჩილად იხდიდა ვერსალის ზავით დაკისრებულ ვალს -
დამთავრდა.
3. 1935 წ. იანვ.- რეფერენდუმი - ზაარის ოლქი დაუბრუნდა გერმანიას.
4. 1936 წ. მარტი - ჯარი შეიყვანა რაინის დემილიტარიზებულ ზონაში.
5. 1936 წ. ნოემბერი - ანტიკომინტერნული პაქტი იაპონიასთან.
6. 1937 წ. "ღერძის ქვეყნები"- ბერლინი-რომი-ტოკიო.
7. 1937 წ. ესპანეთის სამოქალაქო ომის დროს გერმანელებმა დაბომბეს ესპანური გერნიკა (ქალაქი), პიკასომ "გერნიკა"
(მტრედი).
8. "დაყვავების პოლიტიკა"- ინგლისის პრემიერ-მინისტრის ჩემბერლენის შემოთავაზებული, გერმანიის აგრესია უნდა
აეცილებინათ დათმობებით.
9. 1935 წ. - ინგლის-გერმანიის ხელშეკრულება საზღვაო ფლოტის შესახებ.
10. 1936 წ. - ბერლინის ოლიმპიადა - არავინ გააპროტესტა.
11. 1938 წ. - ავსტრიის "ანშლუსი" ანუ მიერთება.
12. 1938 წ. სექტემბერი - "მიუნხენის გარიგება"- შეიკრიბნენ ჰიტლერი, მუსოლინი, დალადიე, ჩემბერლენი. გერმანიას
გადასცეს ჩეხოსლოვაკიის სუდეტის ოლქი.
13. 1939 წ. ჰიტლერმა ჩეხოსლოვაკიის პრეზიდენტს ბენეშის მოაწერინა ხელი ჩეხოსლოვაკიის გერმანიასთან
მიერთებაზე. ორად გაიყო ბოჰემია და მორავია პირდაპირ შეიერთა (ჩეხეთი), ხოლო სლოვაკეთი პროტექტორად
იქცა.
14. გერმანიას გაუჩნდა პრეტენზია პოლონეთთან - "დანციგის კორიდორზე".
15. 1939 წ. 23 აგვისტო - მოლოტოვ-რიბენტროპის აქტი, გერმანიამ და სსრკ-მ ხელი მოაწერეს
ურთიერთთავდაუსხმელობის ხეკშეკრულებას, თანაც საიდუმლო მუხლებით გაიყვეს აღმოსავლე ევროპა.
33. მეორე მსოფლიო ომის დასაწყისი. ქართველები ომში.
1. ვერმახტი - გერმანიის შეიარაღებული ძალენის ერთობლიობა.
2. ლუფტვაფე - გერმანიის საჰაერო ძალები.
3. ბერლინი - რომი - ტოკიო - "ღერძის ბლოკის" ქვეყნები. "სამთა პაქტი"- გერმანია, იტალია, იაპონია.
4. 1939 წ. 23 აგვისტო - მოლოტოვ-რიბენტროპის პაქტი. მოსკოვში სსრკ - გერმანიის ხელშეკრულება.
5. 1939 წ. 1 სექტემბერი - გერმანია თავს დაესხა პოლონეთს. II მსოფლიო ომი დაიწყო. 17 სექტემბერს სსრკ შევიდა აღმ.
პოლონეთში.
6. 1939 ნოემბერი - 1940 წ. მარტი - სსრკ - ფინეთის ომი. წაართვა კარელიის ყელი და პეჩენგის ნახევარკუნძული,
მაგრამ მთლიანად ვერ დაიპყრო...
7. 1940 წ. ივნისი - ბალტიის სამი რესპუბლიკა - ლიტვა, ლატვია, ესტონეთი - სსრკ-მ საბჭოთა რესპუბლიკები
გახადა.(ანუ დაიპყრო)

15
8. 1940 წ. ივნისი - სსრკ-მ რუმინეთს წაართვა ბესარაბია - აქ ჩამოაყალიბა მოლდავეთის სსრ და ჩრდ. ბუკოვინა,
შეუერთა უკრაინას.
9. 1939 წ. სექტ. 1940. მაისი - ომის I ეტაპი ჰქვია "უცნაური ომი". გერმანიას ომი გამოუცხადეს, მაგრამ არ ებრძვიან.
10. 1940 წ. აპრილი - ოპერაცია ვეზერიუბუნგი. გერმანიამ დაიკავა დანია და სკანდინავიის ქვეყნები - ნორვეგია,
შვედეთი, ფინეთი. კიდევ ერთი ბლიცკრიგი (სწრაფი ომი).
11. 1940 წ. 10 მაისი ჩემბერლენი შეცვალა ჩერჩილმა (ინგლისში).
12. 1940 წ. 10 მაისი - გერმანია შეიჭრა ბენილუქსის ქვეყნებში - ბელგია, ნიდერლანდები, ლუქსემბურგი - კიდევ ერთი
ბლიცკრიგი.
13. 1940 წ. 23-25 მაისი - "დიუნკერკის სასწაული" . გერმანიამ ქ. დიუნკერკთან მომწყვდეული ბრიტანული ჯარები
გაუშვა.
14. 14 ივნისი 1940 წ. გერმანელები შევიდნენ პარიზში.
15. 22 ივნისი 1940 წ. მარშალი პეტენი ხელს აწერს საფრანგეთის კაპიტულაციას კამპიენის ტყეში, ვაგონში.
16. გერმანიამ საზღვაო მხარე საფრანგეთის პორდაპირ შეიერთა, ხოლო სამხრეთში შექმნა მარიონეტული სახ-ო
დედაქალაქით ვიში - "ვიშის რეჟიმი". სათავეში კოლაბორაციონისტული (მტერთან თანამშრომლობა) პეტენის
მთავრობა.
17. 1941 წ. 22 ივნისი - გერმანია თავს დაესხა სსრკ-ს.
18. სსრკ-თან ომის გეგმას ჰქვია "ბარბაროსა".
19. სსრკ-მ დაკარგა ამ ომში 20 მლნ ადამიანი.
20. 1941 წ. 7 დეკემბერი იაპონიამ ჰავაიზე დაბომბა აშშ-ს სამხედრო ბაზა - "პერლ - ჰარბორი", აშშ ჩაება II მსოფლიო
ომში.
21. ლენდ-ლიზი - აშშ ამ პროგრამით ეხმარება მოკავშირეებს (სსრკ, დიდი ბრიტანეთი, საფრანგეთი) იარაღით,
პროდუქტებით.
22. 700 ათასზე მეტი ქართველი მონაწილეობს, აქედან თითქმის ნახევარი დაიღუპა.
23. 224-ე ქართული დივიზია - ჩაწვა ქერჩის ბრძოლებისას.
24. ემიგრაციაში მყოფი ქართველებიდან: სოციალ-დემოკრატები არ უჭერენ მხარს გერმანიას, ეროვნულ-დემოკრატები
უჭერენ. გენერალი შალვა მაღლაკელიძე გერმანელთა მხარეს იბრძვის
34. II მსოფლიო ომის მსვლელობა და შედეგები.
1. 1940-41 წ.წ.- ოპერაცია ზეელოევე - (ზღვის ლომი) - ომი დიდი ბრიტანეთის წინააღმდეგ. დაბომბვები. ვერ გატეხეს
ბრიტანელთა წინააღმდეგობა, ხელი აიღეს.
2. სსრკ-თან ომში „ბარბაროსას“ გეგმა ჩავარდა. ვერ შეძლეს დაზამთრებამდე სსრკ-ს დაპყრობა. სამმა ფაქტორმა
უშველა: ა) ცივი ზამთარი; ბ) დიდი ტერიტორია; გ) სტალინი.
3. 1941 წ. ოქტომბერში გერმანელები მიადგნენ მოსკოვს, - ვერ აიღეს, დეკემბრიდან იწყებენ უკან დახევას.
4. 1942 წ. ოქტომბერ-ნოემბერი ელ-ალამეინთან (ალექსანდრიის მახლობლად ეგვიპტეში) ბრიტანელმა სარდალმა
ბერნარდ მონტგომერიმ გაანადგურა გერმანელი გენერალი ერვინ რომელი.
5. 1942 წ. აგვისტოდან - 1943 წ. 2 თებერვლამდე სტალინგრადის ბრძოლა - ორივე მხრიდან დაიღუპა 2 მლნ. ადამიანი.
6. 1943 წ. - ბრიტანულ - ამერიკულმა ძალებმა სიცილიიდან გადასხეს ჯარები იტალიაში, სცადეს II ფრონტის გახსნა,
იტალიის მეფემ დააპატიმრა ბენიტო მუსოლინი, ჰიტლერმა გამოიხსნა და იტალიაში შეუქმნა სალოს
სოციალური რესპუბლიკა". ამან გააჩერა იტალიიდან მეორე ფრონტის გახსნა.
7. 1944 წ. 6 ივნისი - ოპერაცია " ოვერლორდი". II ფრონტის გახსნა.
8. ჩრდ. საფრანგეთში ნორმანდიაში გადასხდნენ - აშშ - კანადა - დიდი ბრიტანეთის ჯარები. (ეხმარება საფრანგეთის
განმათავისუფლებელი არმია - გენერალი - დე გოლი.
9. "დიდი სამეულის" სამი შეხვედრა - კონფერენცია:
ა) თეირანი (ირანი) - 1943 წ. სტალინი, ჩერჩილი, რუზველტი.
ბ) იალტა (სსრკ) - 1945 წ. თებ. სტალინი, ჩერჩილი, რუზველტი.
გ) პოტსდამი (გერმანია) 1945 წ. ივლ. აგვ. - სტალინი, ჩერჩილი - მერე ეტლი, ტრუმენი.
10. მარშალი ჟუკოვი - I ბელორუსიული ფრონტის მარშალი ჟუკოვი ბერლინის აღების ოპერაციას ხელმძღვანელობს.
აპრილ-მაისი.
11. 30 აპრილი - ჰიტლერმა თავი მოიკლა.

16
12. 2 მაისი - ქანთარიამ და ეგოროვმა რაიხსტაგზე დროშა აიტანეს.
13. 8 მაისი - ფელდმარშალმა კაიტელმა ხელი მოაწერა გერმანიის კაპიტულაციას - (ჟუკოვი, ეიზენჰაუერი და
მონტგომერი - მოკავშირეთა მხრიდან).
14. 2 სექტემბერი - ამერიკულს სამხედრო გეგმაზე "მისურიზე" - იაპონიამ ხელი მოაწერა კაპიტულაციას. II მსოფლიო
ომი დამთავრდა.
15. 6-9 აგვისტო - ამერიკელებმა ატომური ბომბები ჩამოყარეს იაპონიის ორ ქალაქში ჰიროსიმაში და ნაგასაკში.
16. გერმანია დაიყო 4 ზონად - სსრკ-აშშ-დიდი ბრიტანეთი-საფრანგეთი. ბერლინი მთლიანად სსრკ-ს ზონაში მოხვდა.
17. 1945 წ. 20. XI და 1946 წ. 1. X. ნიურნბერგის პროცესი. გაასამართლეს გერმანელი დამნაშავეები.
35. საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის საფუძვლები.
1. საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართალი შეიარაღებული კონფლიქტების სამართალია, საერთაშორისო
სამართალზე ადრე.
2. 1864 წ. - ანრი დიუნანის (დააარსა წითელი ჯვარი) ინიციატივით შვეიცარიის მთავრობამ მოიწვია დიპლომატიური
კონფერენცია ჟენევაში და მიიღო ჟენევის კონვენცია - "ბრძოლის ველზე მოქმედი სამხედრო ნაწილების დაჭრილ
მებრძოლთა პირობების გაუმჯობესების შესახებ".
3. 1949 წ. - ჟენევის 4 კონვენცია; 1977 წ. დაემატა 2 ხოლო 2005 წელს კიდევ ერთი.
4. ეს ყველაფერი ერთად ქმნის საერთაშორისო ჰუმანიტარულ სამართლს.
5. ჟენევის კონვენციას დღეს მიერთებულია 194 ქვეყანა.
6. საქართველო მიუერთდა 1993 წ. და აიღო თავის თავზე ვალდებულება დაიცვას ეს ნორმები.
36. ცივი ომის დასაწყისი.
1. ორი ზესახელმწიფო - აშშ და სსრკ.
2. ცივი ომი - 1945 - 1991 სსრკ-ს დაშლამდე.
3. 1941 წ. ატლანტიკის ქარტია - აშშ - დიდი ბრიტ. მერე სსრკ.
4. ცივი ომის დაწყების ორი მთავარი მიზეზი:
I - აშშ-მ მოითხოვა ღია მსოფლიო ბაზარი.
II - სსრკ-მ დაიწყო აღმ. ევროპის დაპყრობა-გაწითლება.
5. "რკინის ფარდა" - ეს ტერმინი გამოიყენა ჩერჩილმა ფულტონში 1946 წ. მარტში.
6. "შეკავების პოლიტიკა"- ჯორჯ ქენანის (ელჩი მოსკოვში 1946 წ.). "გრძელი ტელეგრამა" - მოუწოდა აშშ-ს სსრკ-ს
შეჩერებისაკენ.
7. "ტრუმენის დოქტრინა" – 1947 წ. მარტი. კონგრესს სთხოვდა 400 მლნ. საბერძნეთის და თურქეთის დასახმარენლად.
სსრკ გააჩერეს.
8. "მარშალის გეგმა"- ჯორჯ მარშალმა (აშშ-ს სახელმწიფო მდივანი). 1947 წ. შესთავაზა დანგრეული ევროპის აღდგენის
გეგმა.
9. "ევროპის ეკონომიკური თანამშრომლობის ორგანიზაცია" - 1948 წ. ("ერთი კაკლის ორი ლებანი"- ტრუმენი).
10. 1948-52 წ.წ -14 მლრდ. მიიღო ევროპამ მარშალის გეგმით.
11. "ეკონომიკური ურთიერთდახმარების საბჭო"- შექმნა სსრკ-მ 1950 წ. შევიდნენ სოციალისტური ქვეყნები.
12. 1948 წ.- ჩეხოსლოვაკიაში ბენეში შეცვალეს გოტვალდით.
13. 1948-49 - ბერლინის ბლოკადა.
14. 1949 წ. 4 აპრილი - 12 ქვეყანამ შექმნა ნატო.
15. 1955 წ. 14 მაისი - 8 ქვეყანამ "ვარშავის პაქტი".
16. 1949 წ. აგვისტო - სსრკ-მ გამოსცადა ატომური იარაღი.
17. 1949 წ. 1 ოქტ. - ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკა სათავეში მაო ძე დუნი (გარიცხეს გაეროდან).
18. 1945 წ. კორეა გაიყო ორად 38-ე პარალელზე. ჩრდ. კომუნისტური - სამხრ. კაპიტალისტური.
19. 1950-53 წ.წ. კორეის ომი. ცისფერჩაფხუტიანები პირველად.
20. სეატო - 1954-77. სამხრ. აღმ. აზიის კავშირი.
21. ბაღდადის პაქტი - მერე ცენტო - 1955-1978.
37. საერთ. ურთ. 50-60-იან . წ.წ.-ში. კარიბის კრიზისი.- ვიეტნამი.
1. 1957 წ. - სსრკ-მ გაუშვა I ხელოვნური თანამგზავრი კოსმოსში.
2. 1961 წ.- იური გაგარინი კოსმოსში (პირველი კოსმონავტი).

17
3. 1956 წ.- უნგრეთის აჯანყება - სსრკ-მ ჩაახშო.
4. მშვიდობიანი თანაარსებობა - ხრუშოვმა შემოიღო.
5. 1959 წ. - ფიდელ კასტროს რევოლუცია კუბაზე.
6. 1962 წ. - მაისი - სსრკ-მ ატომური იარაღი კუბაზე.
7. 1962 წ. - ოქტ. - ნოემბ. - კარიბის კრიზისი მშვიდობით დასრულდა.
8. 1954 წ. - ვიეტნამი ორად გაიყო 17-ე პარალელზე.
9. ჩრდ-ში კომუნისტური - ხოშიმინი - სამხრ. კაპიტალისტური.
10. 1964 წ. - ტონკინის კონფლიქტი - აშშ - ვიეტნამის ომი დაიწყო. პრეზიდენტი ლინდონ ჯონსონი
11. 1973 წ. იანვარი - პარიზის სამშვიდობო კონფერენციამ მოსთხოვა აშშ-ს ჯარების გამოყვანა. აშშ დამარცხდა.
პრეზიდენტი რიჩარდ ნიქსონი..
38. XX ს-ის 70-იანი წ.წ.-ი.
1. იწყება შეიარაღების შეზღუდვა.
2. "ევროპაში უშიშროების და თანამშრომლობის კონფერენცია". 1973-75 წ.წ-ში - ჟენევაში (ჟენევის კონფერენცია).
3. 1975 წ. 1 აგვისტო - მიიღეს "ჰელსინკის აქტი". 10 ძირითადი პრინციპი - სსრკ შეუერთდა.
4. 1992 წ. ჰელსინკის აქტს შეუერთდა საქართველო.
5. 1995 წ.- "ევროპაში უშიშროების და თანამშრომლობის ორგანიზაცია".
6. 1971 წ. ჩინეთი აღადგინეს გაეროში.
7. 1979 წ. დეკემბერი სსრკ-მ ჯარები შეიყვანა ავღანეთში, გაერომ გამოაცხდა ოკუპანტად და ემბარგო დაუწესა.
8. 1989 წ. სსრკ-მ ჯარები გამოიყვანა ავღანეთიდან - დამარცხდა.
39. 80-იანი წლები განიარაღება.
1. 1980 წ. მოსკოვის ოლიმპიადას მსოფლიო ბოიკოტი.
2. "კარტერის დოქტრინა"- 1980 წ. საბჭოთა ექსპანსიის აღკვეთა ძალით. ნატოს სამხედრო ბიუჯეტის გაზრდა.
3. 1981 წ. - რეიგანი პრეზიდენტი - სსრკ-ს უწოდა "ბოროტების იმპერია".
4. 1985 წ.- სსრკ-ს მეთაური ხდება მიხეილ გორბაჩოვი. იწყება სსრკ-აშშ-ს შეხვედრები უმაღლეს დონეზე.
5. 1985 - ჟენევის შეხვედრა.
1986 - რეიკიავიკის შეხვედრა.
1988 - მოსკოვის.
1990 - პარიზი.
1991 - მოსკოვი.
6. 1990 წ. ნოემბ. - პარიზის შეხვედრაზე "ეუთოს" 34-მა ქვეყანამ ხელი მოაწერა ჩვეულებრივი შეიარაღების
შემცირებას. - ოფიციალურად ითვლება ცივი ომის დასრულების თარიღად.
7. 1991 წ. ივლისი - გორბაჩოვ-ბუშის (უფროსი) შეხვედრა მოსკოვში (ბოლო) იარაღი უნდა შემცირებულიყო 30-40 %
40. გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია - გაერო.
1. შეიქმნა "ღერძის ქვეყნების" წინააღმდეგ.
2. 1943 წ. შემოდგ. - მოსკოვი, სსრკ - დიდი ბრიტანეთის და აშშ-ს საგარეო საქმეთა მინისტრების შეხვედრა.
შეთანხმდნენ ერთა ლიგის ახალი ფორმით აღორძინებაზე.
3. 1944 წ. შემოდგომა - ვაშიბგტონში - დუმბარტონ ოქსის ვილაში კონფერენცია - შემუშავდა გაეროს წესდების
პროექტი.
4. 1945 წ. 26 ივნისს - სან-ფრანცისკოში 50-მა ქვეყანამ ხელი მოაწერა გაეროს დაფუძნებას. მიზანი: "მომავალი
თაობების დაცვა ომისგან".
5. 1945 წ. 24 ოქტომბერი - მოხდა რატიფიკაცია და ძალაში შევიდა ამიტომ ეს დღე ითვლება - გაეროს დაფუძნების
დღედ.
6. 1992 წ. - საქართველო გახდა 179-ე წევრი გაეროსი.
7. მთავარი ფუნქცია - მშვიდობის დაცვა. ცისფერჩაფხუტიანები ანუ მშვიდობისმყოფელები - გაეროს ჯარები.
8. მთავარი ორგანოები: ა) გენერალური ასამბლეა - იკრიბება წელიწადში ერთხელ; ( სათავეში გენერალური მდივანი -
5 წ-ით ირჩევენ - ორჯერ შეუძლიათ არჩევა); ბ) უშიშროების საბჭო- იღებს საბოლოო გადაწყვეტილებებს. შედგება 5
მუდმივი (აშშ,რუსეთი,დიდი ბრიტანეთი,საფრანგეთი,ჩინეთი) და 10 დროებითი წევრისაგან (2 წლით ირჩევენ).
9. უშიშროების 5 - ივე მუდმივ წევრს აქვს ვეტოს უფლება.

18
10. საერთაშორისო სასამართლო - ჰააგის სასამართლო- განიხილავს სახელმწიფოთა შირის დავებს. 15 მოსამართლე -
სხვადასხვა ქვეყნებიდან.
11. იუნესკო - გაეროსთან არსებული ორგანიზაცია - განათლებას, კულტურას და მეცნიერებას კურირებს.
12. იუნისეფი - ეხმარება განვითარებად ქვეყნებს ბავშვების მდგომარეობის გაუმჯობესებაში.
13. ეკონომიკის განვითარებისთვის არსებობს:
ა) "რეკონსტრუქციისა და განვითარების საერთაშორისო ბანკი".
ბ) "მსოფლიო ბანკი".
გ) "მსოფლიო სავალუტო ფონდი".
14. WTO - მსოფლიოს სავაჭრო ორგანიზაცია.
41. ევროპის ინტეგრაცია.
1. 1950 წ.ნ- საფრანგეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა რობერტ შუმანმა შესთავაზა გერმანიას ქვანახშირის და
ფოლადის მრეწველობის ერთობლივი მართვა.
2. მიზანი: ომი აღარ იქნებიდა მათ შორის.
3. 1952 წ. - "სამთამადნო კავშირი" შეიქმნა: შევიდნენ - საფრანგეთი, გერმანია, იტალია და ბენილუქსის ქვეყნები -
ბელგია, ჰოლანდია, ლუქსემბურგი...
4. 1957 წ. - ამ ექვსმა ქვეყანამ შექმნა "ევროპის ეკონომიკური თანამეგობრობა" რომში. აგრეთვე ატომურ დარგში
თანამეგობრობა "ევრატომი".
5. 1967 წ. - ეს სამი ორგანიზაცია გაერთიანდა და ეწოდა "ევროპის თანამეგობრობა". 1973 წ. დიდი ბრიტანეთი
დაემატა.
6. 1993 წ. "მაასტრიჰტის ხელშეკრულება" - "ევროპის კავშირი".
7. 2004 წ. ყველაზე მეტი წევრი დაემატა. დღეს 28 წევრია.
8. აღმასრულებელი ორგანო - კომისია, კომისრებს ნიშნავენ წევრი ქვეყნების მთავრობები
9. რეზიდენცია - ბრიუსელში, აგრეთვე ლუქსემბურგში.
10. საკანონმდებლო ორგანო - მინისტრთა საბჭო, რომლებიც წევრი ქვეყნების მთავრობის წარმომადგენლებისგან
შედგება.
11. ევროპარლამენტი - მნიშვნელოვანი ორგანო, შეუძლია აიძულოს კომისია - გადადგეს.
12. ევროპის სასამართლო - აკონტროლებს ხელშეკრულებების და მოთხოვნების შესრულებას.
13. ვალუტა - ევრო.
14. ლისაბონის ხელშეკრულება - 2007 წ. უწოდებენ ევროკავშირის კონსტიტუციის შემცვლელს.
42. მსოფლიოს კოლონიური სისტემის დაშლა- დეკოლონიზაცია.
1. XIX - XX ს.ს-ის მიჯნაზე ჩამოყალიბდა კოლონიური სისტემა.
2. I მსოფლიო ომის შემდეგ სამანდატო კომისიამ (ერთა ლიგა) დამარცხებული ქვეყნების კოლონიები გადასცა
სამართავად გამარჯვებულ ქვეყნებს რამდენიმე წლით.
3. II მს. ომის დროს იწყება აზიურ ქვეყნებში გამათავისუფლებელი მოძრაობა.
4. II მს. ომის შემდეგ დეკოლონიზაციას მხარს უჭერდა სსრკ.
5. 1957 წ. იწყება "შავი აფრიკის" დეკოლონიზაცია.
6. 1960 წ. აფრიკის დეკოლონიზაცია მასობრივი გახდა. 17 ბრიტანული, ფრანგული და ბელგიური კოლონია
გათავისუფლდა.
7. 1962 წ. გაერომ შექმნა დეკოლონიზაციის სპეციალური კომიტეტი.
8. 55 აფრიკული სახელმწიფო გაჩნდა.
9. დღესაც რჩება "ზღვისგადაღმა დეპარტამენტები"- მაგ: საფრანგეთს - გვადალუპა და მარტინიკა - კარიბის ზღვაში და
სხვ.
43. მესამე სამყარო.
1. ტერმინი "მესამე სამყარო"- ფრანგი დემოგრაფი ალფრედ სოვი 1952 წ.
2. "მიუმხრობლობის მოძრაობა" - მესამე სამყაროს ქვეყნებმა შექმნეს ინდოეთის პრემიერ-მინისტრის ნერუს
ხელმძღვანელობით. (არ ემხრობოდა არც სსრკ-ს და არც აშშ-ს).
3. 1961 წ. ოფიციალურად გაფორმდა ბელგრადში, როგორც საერთაშორისო ორგანიზაცია.
4. 70 - იანი წლებიდან ამერიკამ მესამე სამყაროს დაუწყო ფულით დახმარება და ეს ორგანიზაცია დაიშალა.

19
5. მესამე სამყაროს დღეს მიეკუთვნება აფრიკის, ახლო აღმოსავლეთის, სამხრეთ და სამხრ.-აღმოსავლეთი აზიის
ქვეყნები და ყოფილი სსრკ-ს ქვეყნების დიდი ნაწილი.
44. საქართველო XX ს-ის 20-იან წლებში.
1. 1921 წ. 16 დეკემბერი რკპ(ცკ)-ს რეკომენდაციით სოხუმსა და თბილისს შორის დაიდო სამოკავშირეო
ხელშეკრულება, აფხაზეთი შევიდა საქართველოს შემადგენლობაში- "სახელშეკრულებო რესპუბლიკა".
2. ეს არის ფართო ავტონომია - 1931 წ. ეწოდა აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკა
3. 1921 წ. ივნისი - აჭარას მიეკუთვნა ავტ. რესპ. სტატუსი (თურქეთი და რუსეთი ავტონომიის გარანტები).
4. 1922 წ. აპრ.- შეიქმნა სამხრ. ოსეთის ავტ. ოლქი. (ქართული რეგიონები). 1988 წ. 5. გაიხსნა როკის გვირაბ (ოსებს
ხელ-ფეხი გაეხსნათ).
6. 1922 წ. სექტ. - სტალინის გეგმა "ავტონომიზაციის შესახებ".
7. ქართველმა კომუნისტებმა - ბუდუ მდივანის მეთაურობით უარყვეს.
8. 1922 წ. დეკ. ლენინის გეგმით სსრკ (რუს. უკრ. ბელ. ა/მ.სფსრ).
9. 4 რესპუბლიკა სსრკ-სი.
10. 1922 წ. დეკ. - სსრკ-მდე შეიქმნა ამიერკავკასიის საბჭ. ფედ. სოციალისტური რესპ. - ამასაც დაუპირისპირდნენ
ქართველი ბოლშევიკები.
11. ქართველ ბოლშევიკებს ეწოდათ - "ნაციონალ უკლონისტები". ეროვნულ გადამხრელები პარტიაში. (1937-38 წ.წ.-ში
სტალინმა ყველა დახვრიტა).
12. ნეპი - ახალი ეკონომიკური პოლიტიკა (ლენინი).
13. 1924 წ. - დიდმა ბრიტ. და საფრანგეთმა სცნეს საბჭოთა რუსეთი.
14. 1922 წ. აპრილი, შეიქმნა "საქართველოს დამოუკიდებლობის კომიტეტი" - იგივე დამკომი. "პარიტეტული
კომიტეტი".
15. 1922 წ. აჯანყება ფშავ-ხევსურეთში - ქაქუცა ჩოლოყაშვილი დამარცხდა - "სამხედრო ცენტრი" (შეიქმნა 1922 წ.
მარტში) ჩავარდა და მოგვიანებით დახვრიტეს.
16. 1924 წ. აგვისტო - აჯანყება საქ-ში (ერთი დღით ადრე დაიწყო ჭიათურაში) ჩავარდა და დამარცხდნენ.
17. მასობრივი დახვრეტები.
45. რეპრესიების ხანა საქ-ში.
1. 1936 წ. 5 დეკემბერი - სტალინური კონსტიტუცია, საქართველოს სსრ ცალკე შევიდა სსრკ-ში.
2. 1937-38 წ.წ. განსაკუთრებით დიდი რეპრესიები.
3. შეეწირნენ - მიხეილ ჯავახიშვილი (მწერალი), სანდრო ახმეტელი- რუსთ. თეატრის დამაარსებელი რეჟისორი,
ევგენი მიქელაძე - დირიჟორი, ვახტანგ კოტეტიშვილი - ეთნოლოგი და სხვ. ინტილიგენციის წარმომადგენლები.
46. საქ-ოს მდგომარეობა საბჭოთა პერიოდში.
1. 1931 წ.- საქ. კომპატიის ცკ-ს I მდივანი გახდა ლავრენტი ბერია.
2. 1937-38 წ.წ.- ის რეპრესიები საქ-ში ბერიამ მოახდინა.
3. 1938 წ.- ბერია მოსკოვში შინსახკომის კომისრად.
4. 1938-52 - კანდიდ ჩარკვიანი საქ-ში I მდივანი.
5. 1953-72 - ვასილ მჟავანაძე საქ-ში I მდივანი (ჩრდილოვანი ეკონომიკა).
6. 1972-85 - ედუარდ შევარდნაძე (ებრძვის ჩრდილოვან ეკონომიკას).
7. 1985-89 - ჯუმბერ პატიაშვილი (9 აპრილი).
8. 1989-90 - გივი გუმბარიძე.
9. 1985 წ. ედუარდ შევარდნაძე გახდა სსრკ-ს საგარეო საქმეთა მინისტრი.
10. 1990 წ. 28 ოქტომბერი - მრავალპარტიული არჩევნები საქ-ში.
11. გაიმარჯვა ზვიად გამსახურდიას ბლოკმა - "მრგვალი მაგიდა- თავისუფალი საქართველო". (თუმცა ბოლომდე-
დაშლამდე სსრკ-ში ვართ).
12. 1991 წ. 21 დეკემბერი ალმაათის სამიტი - სსრკ გამოცხადდა დაშლილად.
13. 1927 წ. - კოლხეთის ჭაობების ამოშრობა
14. ომის წლებში ქ. ტაგანროგიდან თბილისში გადმოაქვთ საავიაციო ქარხანა.
15. 1944-48- რუსთავის მეტალურგიული ქარხანა.
16 საქართველოში იწარმოებოდა ჩაის 97%, აგრეთვე ციტრუსები.

20
17. 1989 წ. საქ-ში 4 მლნ. ქართველი.
47. საქართველოს საზოგადოება და კულტურა XX ს-ის I ნახ.
1. XX ს-ის დასაწყისში დავით სარაჯიშვილის სპირტიანი და უალკოჰოლო სასმელების კომპანია 60-მდე ალკოჰოლურ
სასმელს ამზადებდა.
2. დავით სარაჯიშვილმა რუსეთის იმპერიაში საფუძველი ჩაუყარა კონიაკის წარმოებას.
3. ბორჯომი გადიოდა ექსპორტზე.
4. მიტროფანე ლაღიძის მეთოდით დამზადებული უალკოჰოლო სასმელები.
5. დავით კარიჭაშვილი - შეადგინა "წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების" წიგნთსაცავის სრული
აღწერილობა, დაარსა ბიბლიოთეკა და მუზეუმი.
6. 1918 წ. 26 იანვარი (8 თებერვალი) - გაიხსნა საქ-ოს სახელმწიფო უნივერსიტეტი.
7. I რექტორი - პეტრე მელიქიშვილი, მერე ივ. ჯავახიშვილი.
8. 1922 წ. სამხატვრო აკადემია.
9. 1917 წ. კონსერვატორია..
48. ეროვნული კულტურა.
1. 1953 წ. 5 მარტი - სტალინი გარდაიცვალა.
2. 1956 წ. პარტიის XX ყრილობა - ხრუშჩოვმა დაგმო სტალინის კულტი.
3. 1956 წ. 9 მარტი - თბილისში დახოცეს მომიტინგე ახალგაზრდები.
4. ამას მოჰყვა გაღიზიანება- არალეგალური ორგანიზაციები:
ა) „გორგასლიანი“ - ზვიად გამსახურდიამ და მერაბ კოსტავამ.
ბ) "სიღნაღის ახალგაზრა გვარდია".
გ) "სამშობლოს თავისუფლებისა და დამოუკიდებლობისათვის მებრძოლთა კავშირი".
5. 1961 წ. XXII ყრილობა - ხრუშჩოვმა წამოაყენა ლოზუნგი, რომ საბჭოთა ხალხები ერთმანეთს უნდა შერწყმოდნენ და
შექმნილიყო "ახალი საბჭოთა ერი".
6. 1960-80-იან წ.წ.-ში დაიწერა და გამოქვეყნდა და გადაიღეს:
ა) დათა თუთაშხია - ჭაბუა ამირეჯიბი
ბ) თუმანიშვილის და სტურუას სპექტაკლები
გ) კინოსტუდია ქართული ფილმი იღებდა ოთარ იოსელიანის, თენგიზ აბულაძის, ელდარ შენგელაიას
შედევრებს.
7. 1976 წ. - "ადამიანის უფლებათა დაცვის საინიციატივო ჯგუფი"- იგივე "ჰელსინკის ჯგუფი"- ზვიად გამსახურდია,
მერაბ კოსტავა.
8. 1977 წ. დეკემბერი - ილია II (შიოლაშვილი) აღსაყდრება.
9. 1978 წ. 14 აპრილი - ენის დასაცავად თბილისში გამოსვლა / ენის დღე.
10. ახალმა 1977 წლის კონსტიტუციამ ქართულ ენას წაართვა სახ-ო ენის სტატუსი ამიტომ გამოსვლა 1978 წლის 14
აპრილს. დავიცავით ენის სტატუსი..
11. 1988 წ. - თბილისში გამოსვლები - სსრკ-დან გასვლის კანონის გაუქმების გამო.
12. 1989 წ. 4 აპრილი - თბილისში გამოსვლები და შიმშილობა. (აფხაზეთის გამო).
13. 1989 წ. 9 აპრილი - დაარბიეს, დახოცეს.
49. პერესტროიკა. საბჭოთა კავშირის დაშლა.
1. 1982-85 წ.წ - ბრეჟნევის სიკვდილის შემდეგ, იური ანდროპოვი, კონსტანტინ ჩერნენკო, მიხეილ გორბაჩოვი.
2. 1985 წ. მოვიდა 54 წლის მიხეილ გორბაჩოვი.
3. 1989 წ. - გორბაჩოვი აირჩიეს სსრკ-ს პირველ და ბოლო პრეზიდენტად.
4. წამოიწყო - ა) პერესტროიკა - გარდაქმნა , ბ) გლასტნოსტი - საჯაროობა.
5. 1991 წ. 26 დეკემბერს მისი გადადგომით სსრკ - დაიშალა.
6.1979-89 - სსრკ-ს წაგებული ომი ავღანეთში.
7. 1986 წ-დან - მშრალი კანონი, შეიზღუდა ალკოჰოლური სასმელები.
8. 1988 წ.- ნება მიეცათ კოოპერატივების დაარსების, დაიწყო კერძო წარმოება, ანუ დაბრუნდა კაპიტალიზმში.
9. 1986 წ. აპრილი - ჩერნობილის ატომური ელექტროსადგურის აფეთქება.
10. 1990 წ.- ბორის ელცინი აირჩიეს რუსეთის ფედერაციის უმაღლესი საბჭოს თავმჯდომარედ, 12 ივნისს რუსეთის

21
 პრეზიდენტად.
11. 1990 წ. 12 ივნისს - რუსეთის სახალხო დეპუტატების ყრილობამ მიიღო დეკლარაცია - "რსფსრ-ს სახ-ო
სუვერენიტეტის შესახებ", რამაც დაუდო საფუძველი სსრკ-ს დაშლას.
12. 1988 წ. - დაიწყო ყარაბაღის კონფლიქტი სომხებსა და აზერბაიჯანელებს შორის.
13. 1990 წ.- გორბაჩოვის გადაყენების მცდელობა, ანუ "პუტჩი", უშედეგოდ.
14. 1991 წ. 21 დეკემბერს - ალმაათის სამიტზე სსრკ დაიშალა 15 დამოუკიდებელ რესპუბლიკად.
50. სოციალისტური ბანაკის დაშლა.
1. 1961 წ. აგვისტო - ხრუშჩოვმა ააგებინა ბერლინის კედელი.
2. სსრკ-ს ჰქონდა - შიდა იმპერია - მოკავშირე რესპუბლიკები და გარე იმპერია - სოციალისტური ბანაკის ქვეყნები.
3. 1955 წ. 14 მაისი (1 მაისი ძვ.) - ვარშავის პაქტი.
4. 1956 წ. - უნგრეთის ამბოხება (იმრე ნადი) ჩაახშვეს.
5. 1968 წ. - "პრაღის გაზაფხული" - ჩეხოსლოვაკიამ სცადა გათავისუფლება ჩაახშვეს, აქ ერთად ერთხელ გამოიყენეს
"ვარშავის პაქტის" ჯარები (21 აგვისტო).
6. ნიკოლაუ ჩაუშესკუ - რუმინეთში იყო დიქტატორი.
7. 1968 წ. - ალბანეთი გავიდა "ვარშავის პაქტიდან".
8. 1979 წ. - პოლონეთს ოფიციალური ვიზიტით ესტუმრა რომის პაპი იოანე-პავლე II - ( კარლ ვოიტოლა) წარმოშობით
პოლონელი.
9. 1980 წ. - პოლონეთში შეიქმნა მოძრაობა "სოლიდარნოსტი", - ლეხ ვალენსა.
10. 1989 წ. 27 ივნისი - ავსტრიამ და უნგრეთმა მოშალეს საზღვრები, ეს გახდა სოც. ბანაკის დაშლის კატალიზატორი
(დასაწყისის დაჩქარება).
11. 1989 წ. ბერლინის კედლის დანგრევა.
12. 1990 წ. - გერმანიის გაერთიანება.
13. 1991 წ. - "ვარშავის პაქტის" დაშლა (ოფიციალურად).
14. 1990 წ. - გორბაჩოვს ნობელის პრემია "მშვიდობის დარგში".
51. საქართველოს დამოუკიდებლობის გამოცხადება
სამოქალაქო ომი.
1. 1990 წ. 28 ოქტომბერი - " უზენაესი საბჭო" (პარლანენტი) არჩევნები. გაიმარჯვავა "მრგვალი მაგიდა - თავისუფალი
საქ-ო".
2. 1991 წ. 31 მარტი - რეფერენდუმი. 87%- მა მხარი დაუჭირა სსრკ-დან გასცვლას და დამოუკიდებლობის
გამოცხადებას.
3. 1991 წ. 9 აპრილი - უზენაესმა საბჭომ გამოაცხადა საქ-ოს დამოუკიდებლობა.
4. 1991 წ. 26 მაისი - აირჩიეს I პრეზიდენტი ზ. გამსახურდია.
5. 1991 წ. 18-20 აგვისტო - პუტჩი გარბაჩოვის წინააღმდეგ. მოსკოვში. უშედეგოდ. ეწოდა - "აგვისტოს პუტჩი".
6. 1991 წ. 21 დეკემბერი - ალმა-ატის სამიტზე მოკავშირე რესპუბლიკებმა გამოაცხადეს სსრკ-ს დაშლა.
7. 1991 წ. 21 დეკემბრს საქ-ში დაიწყო სამოქალაქო ომი.
8. ზვიად გამსახურდიას აუჯანყდნენ გვარდიის მეთაური თენგიზ კიტოვანი და "მხედრიონის" მეთაური ჯაბა
იოსელიანი.
9. 1992 წ. 6 იანვარი - გამსახურდია ჯერ სომხეთში მერე ჩეჩნეთში მიდის.
10. 1992 წ. იანვარში შეიქმნა "სამხედრო საბჭო" თენგიზ კიტოვანი, ჯაბა იოსელიანი, თენგიზ სიგუა.
11. 1992 წ. მარტი - "სამხედრო საბჭომ" ქვეყნის სამართავად ჩამოიყვანა ედუარდ შევარდნაძე მოსკოვიდან.
12. 1992 წ. ოქტ. - სამი წლით აირჩიეს ახალი პარლამენტი (ყველაზე ჭრელი. შედიოდა 26 პარტის წარმომადგენელი).
13. 1990 წ. შემოდგომა - სამხრ. ოსეთის ავტ. ოლქმა ცალკე რესპ. გამოაცხადა თავი, ჩვენ გავაუქმეთ, დაიწყო ომი.
14. 1992 წ. ზაფხული - დაგომისის შეთანხმება. კონფლიქტი დაკონსერვდა.
15. 1992 წ. ზაფხული - იწყება ომი აფხაზეთში.
16. 1993 წ. ივლისი - სოჭის შეთანხმება ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ, ქართულმა მოსახლეობამ დატოვა აფხაზეთი,
დაკონსერვდა.

22
 52. საქ-ო დამოუკიდებლობის წლებში, ვარდების რევოლუცია.
1. 1995 და 2000 წ.წ-ში - პრეზიდენტად აირჩიეს ე. შევარდნაძე.
2. 1992 წ. 31 ივლისი - საქ-ო გაეროში (179-ე წევრი).
3. 1994 წ. ნატოს პროგრამის "პარტნიორობა მშვიდობისთვის" წევრი.
4. 1999 წ. - ევროსაბჭოს წევრი.
5. სუამი - საქ. უკრაინა, აზერბაიჯანი, მოლდოვა - ორგანიზაცია.
6. საქართველო წევრია: WTO- მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის. ეუთო, შავი ზღვის ეკონომიკური თანამშრომლობის
ორგანიზაციის და სხვ.
7. 2003 წ. 23 ნოემბერი - ვარდების რევოლუცია. შევარდნაძე შეცვალა სააკაშვილმა. პრემიერი- ჟვანია 2004 წ. მოკლეს.
8. 2008 წ. 5 იანვარი - რეფერენდუმი. მოსახლეობამ მხარი დაუჭირა პროდასავლურ კურსს.
9. 2008 წ. აგვისტო - რუსეთ - საქართველოს ომი.
10. 2008 წ. 26 აგვისტო - რუსეთმა სცნო აფხაზეთი და ოსეთი.
53. აზერბაიჯანი , სომხეთი.
1. ალბანეთი - IV ს-ში ქრისტიანობა..
2. XI ს-დან გაქრა, გამუსულმანდა.
3. 1918 წ. 28 მაისს თბილისში გამოცხადდა აზერბაიჯანის დემოკრატიული რესპუბლიკა, დედაქალაქი ბაქო.
4. 1920 წ. 28 აპრილს რუსეთმა გაასაბჭოვა.
5. 1991 წ. მოიპოვა დამოუკიდებლობა.
6. პირველი პრეზიდენტი ჰეიდარ ალიევი, მერე მისი ვაჟი ილჰამ ალიევი. 2003 წლიდან შიიტი მუსულმანები.
7. სომხები - მონოფიზიტი ქრისტანები. (გრიგორიანელები).
8. I მს. ომში - თურქეთში მოხდა სომხების გენოციდი.
9. 1918 წ. 28 მაისს - თბილოსში გამოაცხადეს დამოიკიდებლობა, დედაქალაქი ერევანი. 98% სომეხი ცხოვრობს დღეს.
10. 1923 წ. ყარაბაღის ავტონომიური ოლქი შეიქმნა და შევიდა აზერბაიჯანის შემადგენლობაში.
11. 1988 წ.- ყარაბაღის სომეხმე მოსახლეობამ მოითხოვა სომხეთში შესვლა, დაიწყო დაპირისპირება სომხეთ-
აზერბაიჯანის.
12. 1994 წ. დროებითი ზავი, დღესაც ღიაა ეს საკითხი.
13. საპრეზიდენტო რესპუბლიკაა. ეხმარება სომხური დიასპორა საზღვარგარეთიდან
14. 2044 წ.-მდე რუსეთს გაუგრძელა "გიუმრის" სამხედრო ბაზაზე ჯარების ყოლის უფლება.
54. თანამედროვე თურქეთი.
1. 1923 წლამდე იარსება ოსმალეთმა, უკანასკნელი სულთანი მეჰმედ მეექვსე
2. 1923 წ. 23 ოქტომბერი შეიქმნა თურქეთის რესპუბლიკა, დედაქალაქი ანკარა, I პრეზიდენტი მუსტაფ ქემალი.
3. 1936 წ. მონტრეს კონფერენციამ დაარეგულირა ბოსფორ - დარდანელის სრუტეების სტატუსი - ღიაა ყველა ქვეყნის
სავაჭრო გემებისთვის.
4. 1935 წ. მუსტაფა ქემალი გახდა ათა თურქი (თურქთა მამა).
5. გააფართოვა ქალთა უფლებები, დაამკვიდრა სეკულარიზმი (ეკლესია გამოიყო სახ-გან)- ამის გარანტია თურქეთის
არმია. ეკონომიკაში - ეტატიზმი (ანუ სახ-ო ერევა ეკონომიკაში).
6.1945 წ. 23 თებერვალს ომი გამოუცხადა დამარცხებულ გერმანიას, რის გამოც მიიღეს გაეროში.
7. 1947 წ. ტრუმენის დოქტრინით აშშ დაეხმარა თურქეთს.
8. 1952 წ. მიიღეს ნატოში. "მარშალის გეგმით" სერიოზული დახმარება.
9. 1950 წ. I მრავალპარტიული არჩევნები. გაიმარჯვა დემოკრატიულმა პარტიამ.
10. თურქეთის გენერალიტეტმა, რომელიც იცავს ათა-თურქის პრინციპებს 1971, 1980 და 1997 წ.წ-ში სამჯერ აიძულა
მთავრობა გადამდგარიყო, აღადგინა წესრიგი და დემოკრატია და დაბრუნდა ყაზარმებში.
11. 1987 წ-დან განაცხადი აქვს შეტანილი ევროკავშირის წევრობაზე, მაგრამ არ იღებენ.
12. შიდა პროდუქტის მოცულობით მე-16 ადგილზეა მსოფლიოში.
13. რელიგია - სუნიტური ისლამი. 78 მლნ. ადამიანი ცხოვრობს.
14. ფართობი 783,6 ათასი კვ.კმ.

23
 55. ირანის ისლამური რესპუბლიკა.
1. 1905-11 წ.წ. " კონსტიტუციური რევოლუცია"- ირანში დამყარდა კონსტიტუციური მონარქია.
2. 1925 წ. დამავრდა ყაჯართა დინასტია. სათავეში მოვიდა ფეჰლევიანთა დინასტია. I შაჰი-რეზა- 1925-41.
3. 1941 წ. II მს. ომის დროს სსრკ-მ და დიდმა ბრიტანეთმა მოახდინეს ირანის ოკუპაცია, აიძულეს რეზა შაჰი
გადამდგარიყო თავის შვილის- მოჰამედ რეზა ფეჰლევის (1941-1979) სასარგებლოდ.
4. 1960-იან წლებში მოჰამედ რეზა ფეჰლევიმ წამოიწყო ანტირელიგიური, ევროპული რეფორმები ე.წ. "თეთრი
რევოლუცია".
5. შეეწინააღმდეგა აიათოლა (შიიტური რელიგიით უმაღლესი სასულიერო პირი) ჰომეინი, რომელიც შაჰმა ჯერ
დააპატიმრა და მერე ქვეყნიდან გააძევა. (ჯერ ერაყში, მერე პარიზში ცხოვრობდა).
6. 1979 წ. დაიწყო მასობრივი მიტინგები შაჰის წინააღმდეგ.
7. 1979 წ. იანვარში შაჰმა დატოვა ირანი. მონარქია დამთავრდა.
8. 1979 წ. აპრილი აითოლა ჰომეინიმ ჩაატარა რეფერენდუმი - შეიქმნა ირანის ისლამური რესპუბლიკა.
9. ქვეყნის უზენაესი წინამძღოლია - რაჰბარი-სასულიერო პირი.
10. პარლამენტი - მეჯლისი, პრეზიდენტს 4 წლით ირჩევენ.
11. მეჯლისს აკონტროლებს - ისლამური ზედამხედველობის საბჭო.
12. 1979 წ. ბოლოს ირანელებმა მძევლად აიყვანეს აშშ-ს საელჩოს თანამშრომლები და 444 დღე ჰყავდათ ტყვეობაში.
13. ირანსა და აშშ-ს შორის დიპლომატიური კავშირები გაწყდა.
14. 1981-1989- ირან-ერაყის ომი - ნავთობის გამო (უშედეგოდ).
15. 1989 წ. გარდაიცვალა აითოლა ჰომეინი.
16. მისი მემკვიდრეა - ალი ხამენეი. (აითოლა).
17. ირანი აშშ-სგან და დასავლეთისგან დღესაც ბლოკადაშია.
56. დასავლური საზოგადოება და კულტურა.
1. XIX ს - "აღმოჩენების საუკუნე".
2. XX ს - "მასობრივი კულტურა"- ყალიბდება - ახალი ხელოვნება - კინო.
3. ჰოლივუდი - "ოცნებათა ფაბრიკა".
4. XX ს-ის მეორე ნახევრიდან ტელევიზია.
5. XXI ს. ინტერნეტი და კომპიუტერიზაცია.
57. საზოგადოებრიბი მოძრაობები დას-ის ქვეყნებში XX ს-ის II ნახ.
1. XX ს-ის 60-იანი წ.წ.- აშშ-ში იწყება ბრძოლა ზანგების უფლებებისათვის- ლიდერი ბაპტისტი მოძღვარი მარტინ-
ლუთერ-კინგი.
2. 1963 წ. - I დაპირისპირება ალაბამას შტატში.
3. 1963 წ. 28 აგვისტოს კენედის მიერ წარდგენილი კონგრესისადმი "სამოქალაქო უფლებათა ბილის" კანონპროექტის
მხარდასაჭერად მოეწყო გრანდიოზული დემონსტრაცია, "თავისუფლების მარში" ვაშინგტონზე. 200 ათასი ადამიანი.
4. კინგის ცნობილი სიტყვა - "მე ვოცნებობ".
5. 1964 წ. ივნისში - კენედის სიკვდილის შემდეგ მიიღო კონგრესმა.
6. 60-იანი წლების ახალგაზრდებს აშშ-ში ეძახდნენ "ბეიბი ბუმის"- ანუ ომის შემდეგ დაბადებულებს.
7. "დროფაუტები"- " ამოვარდნილები" - დაუპირისპირდნენ არსებულ ცხოვრების წესს და შექმნეს "კონტრკულტურა".
8. თავის თავს უწოდებდნენ "ჰიპებს" ან "ყვავილების ბავშვებს", წვერი მოუშვეს, არ იბანდნენ, ნარკოტიკები,
თავისუფალი სექსი........
9. მათი მთავარი მუსიკა იყო როკი "ბითლზი", "როლინგ- სტოუნზი". ესენი არ იყვნენ რადიკალები და არც არავის
არაფერს უშავებდნენ.
10. იყვნენ რადიკალებიც - "ახალი მემარცხენეები", წვავდნენ და ანგრევდნენ.
11. 1963 წ. ბეტი ფრიდმანის წიგნი "ქალის საიდუმლო", დაიწყო ფემინისტური (ქალთა უფლებისათვის მებრძოლი)
მოძრაობა.
12. 1968 წ. პარიზის გარეუბანში ნანტერში დაიწყო სტუდენტების გამოსვლა - ამას ეწოდა "გოშიზმი" (მემარცხენეთა
მოძრაობა). მალე 9 მლნ. ადამიანი გაიფიცა. დე გოლი გადადგა. მთავრობამ მათი მოთხოვნები დააკმაყოფილა.

24