ĐỀ CƯƠNGVĂN HÓA DOANH NGHIỆP

I. Đặt vấn đề:

Gần đây, người ta bắt đầu nói nhiều đến vai trò của văn hóa doanh nghiệp và
trên thực tế, ở VN đã có nhiều doanh nghiệp ý thức xây dựng VHDN và đạt
được những thành công nhất định. Xuất phát từ bối cảnh:
1) Hội nhập kinh tế quốc tế và toàn cầu hoá: Đem lại những thời cơ (tiếp thu
trình độ quản lý, tổ chức, trình độ KHCN, kỹ năng giao tiếp, cơ hội hỗ trợ nhau
để cùng phát triển…) cũng như là mặt thách thức (dễ bị đồng hóa, thôn tính…),
tác động lớn đối với sự phát triển chung của mỗi một quốc gia dân tộc và của
từng doanh nghiệp nói riêng.
2) Tình hình các doanh nghiệp trong nước đang phải giải bài toán khó về oâ
nhieãm moâi tröôøng, teä naïn xaõ hoäi, caùc caên beänh theá kyû, phaåm giaù
con ngöôøi bò coi nheï… Khoâng nhöõng theá, coù nhieàu doanh nghieäp saûn
xuaát keùm hieäu quaû, chaát löôïng saûn phaåm thaáp, trình ñoä kyõ thuaät
haïn cheá, quaûn lyù quan lieâu, caïnh tranh khoâng laønh maïnh, coâng nhaân
ñình coâng coù xu höôùng taêng leân…
3) Việt Nam xây dựng nền kinh tế thị trường, định hướng XHCN đã bộc lộ
những mặt ưu việt nhưng đồng thời cũng bộc lộ những mặt khiếm khuyết. Đó là
vì lợi nhuận mà doanh nghiệp có thể từ bỏ những mối quan hệ tốt đẹp trong xã
hội. Hay nói cách khác, một số doanh nghiệp vì lợi nhuận riêng mà không quan
tâm đến vấn đề đạo đức, trách nhiệm xã hội.
4) Doanh nghiệp được xây dựng từ xuất phát điểm từ nền sản xuất nông
nghiệp nghèo nàn và lạc hậu, ảnh hưởng của tàn dư phong kiến cũng như nền
kinh tế quan liêu bao cấp.
Do vậy,ngàynay cácdoanh nghiệpmuốn phát triển bền vững đềucần quan
tâm đếnVĂN HOÁDOANH NGHIỆP.Có thể ko phải ngày một ngày hai xây
dựng đã thành công mà có thể trải qua nhiều khó khăn. Điều quan trọng là

1
doanh nghiệp cần thấy được vai trò của VHDN đối với sự phát triển của DN
một cách thực sự (là động lực phát triển) chứ không phải là hình thức phong
trào để đánh bóng tên tuổi. Ngày nay, DN xây dựng VHDN không còn đơn độc
nữa mà đã được xã hội quan tâm, bằng chứng là phương tiện TTĐC nói rất
nhiều, cáchộithảođượctổchức,cáccâu lạcbộđượcmởra, cáctrung tâm được thành
lập để chia sẽ nhau kinh nghiệm...
II. Một số khái niệm: văn hóa, doanh nghiệp, văn hóa doanh nghiệp
1. Doanh nghiệp
Theo Töø ñieån Tieáng Vieät, nghóa thöù nhaát, “doanh nghieäp laø laøm
coâng vieäc kinh doanh, chaúng haïn nhö giôùi doanh nghieäp, caùc nhaø
doanh nghieäp laøm kinh doanh”. Nghóa thöù hai laø nhaèm “chæ caùc ñôn vò
kinh doanh nhö xí nghieäp, coâng ty”… 2 1)
Theo nghóa roäng: Doanh nghieäp laø ñôn vò kinh teá cô sôû coù chöùc
naêng saûn xuaát – kinh doanh haøng hoaù, dòch vuï moät caùch hôïp phaùp
theo nhu caàu cuûa thò tröôøng nhaèm ñaït lôïi nhuaän hoaëc hieäu quaû kinh
teá – xaõ hoäi toái ña. Nhö vaäy, Doanh nghieäp bao goàm taát caû caùc cô sôû
saûn xuaát – kinh doanh, töø caùc toång coâng ty, caùc taäp ñoaøn xuyeân
quoác gia ñeán caùc hoä gia ñình kinh doanh caù theå hoaëc thaäm chí caû
nhöõng cô sôû kinh teá cuûa caù nhaân ñaêng kyù kinh doanh rieâng leû.
Theo nghóa heïp, doanh nghieäp chæ bao goàm caùc cô sôû thuoäc khu
vöïc chính thöùc (coù ñaêng kyù tö caùch theo caùc luaät veà doanh nghieäp
vaø kinh doanh hieän haønh). Khoaûn 1 Ñieàu 3 Luaät Doanh nghieäp ñaõ ñöa
ra khaùi nieäm nhö sau: “doanh nghieäp laø toå chöùc kinh teá coù teân
rieâng, coù taøi saûn, coù truï sôû giao dòch oån ñònh, ñöôïc ñaêng kyù kinh
doanh theo qui ñònh cuûa phaùp luaät nhaèm muïc ñích thöïc hieän caùc hoaït
ñoäng kinh doanh” 32)
Nhìn chung, caùc tieâu chí ñeå nhaän bieát doanh nghieäp, ñoù
laø:

(1) Vieän Ngoân ngöõ hoïc, Trung taâm Töø ñieån hoïc (2000), Töø ñieån Tieáng Vieät, Nxb Ñaø Naüng.
(2) Coâng baùo soá 29 (1999), Luaät doanh nghieäp,

2
 - Ñôn vò kinh teá cô sôû, giuùp phaân bieät vôùi cô quan quaûn lyù Nhaø
nöôùc, caùc toå chöùc haønh chính söï nghieäp;
- Coù tính hôïp phaùp, töùc laø caùc doanh nghieäp ñöôïc pheùp hoaït
ñoäng vaø tieán haønh caùc hoaït ñoäng theo cheá ñoä vaø thuû tuïc phaùp lyù
cuûa moät quoác gia cuï theå;
- Tính muïc ñích cuûa doanh nghieäp laø thu lôïi nhuaän toái ña hoaëc
ñaït hieäu quaû kinh teá – xaõ hoäi cao theo muïc tieâu ñeà ra;
Veà chöùc naêng, DN trong quaù trình hình thaønh vaø hoaït ñoäng, duø
muïc tieâu, quy moâ cuõng nhö caùc lónh vöïc hoaït ñoäng coù theå raát khaùc
nhau nhöng ñeàu phaûi thöïc hieän 4 chöùc naêng cô baûn sau ñaây:
- Chöùc naêng saûn xuaát, kinh doanh: Ñaây laø chöùc naêng ñeå laøm ra
caùc saûn phaåm haøng hoaù, dòch vuï, phuïc vuï cho saûn xuaát vaø tieâu
duøng;
- Chöùc naêng taøi chính: Thöïc hieän nhöõng muïc ñích taøi chính ñeå
ñem laïi hieäu quaû kinh teá cao nhaát;
- Chöùc naêng thöông maïi: Doanh nghieäp coøn phaûi quan heä vôùi
caùc khaùch haøng, ñaàu vaøo ñeå mua baùn vaät tö, nguyeân lieäu vaø ñaàu ra
laø thaønh phaåm sao cho phuø hôïp vôùi thò hieáu ngöôøi tieâu duøng, vöøa
ñaït hieäu quaû cao, vöøa giöõ ñöôïc uy tín vôùi khaùch haøng;
- Chöùc naêng kyõ thuaät - coâng ngheä: Doanh nghieäp coøn laø nôi söû
duïng nhöõng kyõ thuaät, coâng ngheä, phöông phaùp quaûn lyù khaùc nhau
trong ñieàu kieän caïnh tranh khoác lieät cuûa thò tröôøng;
Ngoaøi ra, caùc doanh nghieäp thöïc hieän caû caùc chöùc naêng xaõ hoäi
nhö xaây döïng con ngöôøi, coâng taùc xaõ hoäi. Nhöõng coâng taùc naøy
khoâng heà maâu thuaãn vôùi caùc chöùc naêng treân, ngöôïc laïi coøn coù
ñöôïc nhöõng taùc duïng tích cöïc trong hoaït ñoäng saûn xuaát .

3
 Coù theå noùi, caùc doanh nghieäp trong neàn kinh teá quoác daân
raát ña daïng veà hình thöùc, quy moâ, ngaønh ngheà, hoaït ñoäng. Coù
nhieàu caùch phaân loaïi doanh nghieäp nhöng phoå bieán hôn laø caùch
chia sau ñaây:
- Phaân theo ngaønh ngheà hoaït ñoäng saûn xuaát, kinh doanh chuû
yeáu: noâng nghieäp, coâng nghieäp, dòch vuï;
- Phaân loaïi theo traùch nhieäm phaùp lyù cuûa chuû doanh
nghieäp: Coâng ty ñoái nhaân; coâng ty ñoái voán;
- Phaân loaïi theo tính chaát sôû höõu cuûa doanh nghieäp: Doanh
nghieäp ñôn sôû höõu, doanh nghieäp ña sôû höõu;
- Caùc loaïi hình doanh nghieäp theo Luaät ñònh hieän nay coù
caùc loaïi hình doanh nghieäp sau: doanh nghieäp Nhaø nöôùc; hôïp taùc
xaõ; doanh nghieäp tö nhaân; coâng ty TNHH; coâng ty hôïp doanh; coâng
ty coå phaàn; doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi 43)
2. Văn hóa

2.1. Quan niệm về Văn hóa:

Văn hoá được hiểu theo rất nhiều cách khác nhau. Có thể phân biệt hai
cách hiểu: văn hoá theo nghĩa hẹp và văn hoá theo nghĩa rộng.
Xét về phạm vi, theo nghĩa hẹpvăn hóa thường được đồng nhất với các
loại hình nghệ thuật, văn chương, học vấn, lối sống, ứng xử...
Trong khoa học nghiên cứu về văn hoá, văn hoá được hiểu theo nghĩa rộng.
Theo nghĩa này, định nghĩa văn hoá cũng có rất nhiều.Cựu Tổng Giám đốc
UNESCO - ông Federico Mayor định nghĩa: “Văn hóa là tổng thể sống động các
hoạt động sáng tạo trong quá khứ và hiện tại. Qua các thế kỉ, hoạt động sáng tạo
ấy đã hình thành nên một hệ thống các giá trị, các truyền thống và các thị hiếu –
những yếu tố xác định đặc tính riêng của từng dân tộc” (Thông tin UNESCO, số
tháng 1-1988).
2.2. Nhưng đặc trưng của văn hóa:

-Tính giá trị của văn hóa: Văn hóa chỉ chứa cái hữu ích,cái tốt,cái đẹp.
Nó là thước đo mức độ nhân bản của con người.Tính giá trị là đặc trưng quan
trọng nhất giúp đi sâu vào bản chấ tcủa khái niệm văn hóa. Nó cho phép phân biệt
văn hóa với cái phi văn hóa,vô văn hoá.
Nhờ tính giá trị,ta có được cái nhìn biện chứng và khách quan trong việc
đánh giá tính giá trị của sự vật,hiện tượng; tránh được những xu hướng cực đoan
– phủ nhận sạch trơn hoặc tán dương hết lời.

-Tính nhân sinh của văn hóa

Văn hóa là sản phẩm của con người.Văn hóa và con người là hai khái niệm
không tách rời nhau. Con người là chủ thể sáng tạo ra văn hóa, đồng thời chính
bản thân con người cũng là một sản phẩm đặc biệt của văn hóa.
Tính nhân sinh tạo ra những khả năng không có sẵn trong bản thân sự vật
(hiện tượng) mà được con người gán cho để đáp ứng các nhu cầu của con người,
đó là giá trị biểu trưng. Tính nhân sinh kéo theo tính biểu trưng của văn hoá.
Tính nhân sinh cho phép phân biệtvăn hoá với tự nhiên. Văn hóa là sản phẩm
trực tiếp của con người và gián tiếp của tự nhiên. Văn hóa là cái tự nhiên được
biến đổi bởi con người, là một “tự nhiên thứ hai”.
- Tính lịch sử của văn hóa
Tự nhiên được biến thành văn hóa là nhờ có hoạt động xã hội- sáng tạo của
con người. Nhờ có hoạt động này mà các giá trị được tích lũy và tạo thành văn
hoá. Tính lịch sử tạo ra tính ổn định của văn hoá và tạo nên được sự liền mạch
của cộng đồng. Và qua thời gian, đã tạo nên những bản sắc, cái mà có thể phân
biệt cộng đồng này với cộng đồng khác.
2.3. Cấu trúc của văn hóa:
Có nhiều cách phân chia cấu trúc của văn hóa. Cách phân chia hiện nay
được chấp nhận nhiều nhất là: Văn hóa bao gồm
- VH vật thể: Hiểu một cách ngắn gọn nhất là những giá trị văn hóa được
tồn tại dưới dạng vật chất như các di tích lịch sử, những công trình kiến trúc, cổ
vật, báu vật, tượng, công trình mỹ thuật…

5
 - VH phi vật thể: Những giá trị được tồn tại ở dạng vô hình, trong ký ức,
trong tình cảm, löu giöõ baèng trí nhôù, chöõ vieát, ñöôïc löu truyeàn baèng
mieäng, truyeàn ngheà, trình dieãn vaø caùc hình thöùc löu giöõ, löu truyeàn
khaùc; bao goàm tieáng noùi, chöõ vieát, taùc phaåm vaên hoïc, ngheä thuaät,
khoa hoïc, vaên truyeàn mieäng, dieãn xöôùng daân gian, loái soáng, neáp
soáng, leã hoäi, bí quyeát veà ngheà thuû coâng truyeàn thoáng, tri thöùc veà y,
döôïc hoïc coå truyeàn, veà vaên hoaù aåm thöïc, veà trang phuïc truyeàn
thoáng daân toäc vaø nhöõng tri thöùc daân gian khaùc…
III. Văn hoá doanh nghiệp
1. Quan niệm VHDN:
Giống như sự đa dạng và phong phú trong định nghĩa về văn hoá, quan
niệm về văn hoá doanh nghiệp cũng được tiếp cận theo rất nhiều cách khác
nhau. Một số học giả như Trice và Beyer (1984), Morgan (1986), Meyerson và
Martin (1994) đã đưa ra “cách tiếp cận mang tính hành vi” đối với văn hoá
doanh nghiệp. Theo cách tiếp cận này văn hoá được hiểu dưới khía cạnh hình
thức, tập trung vào các biểu hiện của văn hoá như tín điều và các nghi thức.
Khác với cách tiếp cận mang tính hành vi, “cách tiếp cận mang tính
nhận thức” của Schein (1985) và Hofstede (1986), đã tập trung vào khía cạnh
nội dung của văn hoá và định nghĩa văn hoá là một tập hợp những chuẩn mực
như là những hoạt động hơn là sự hướng dẫn cho hành vi. Xem xét văn hoá
dưới góc độ này thì rõ ràng văn hoá là cái mà doanh nghiệp có, cụ thể như các
hiện vật, những giá trị đã được công nhận và những nghi lễ, quy tắc của doanh
nghiệp (Schein, 1985). Không thể chối bỏ rằng là một phạm trù mang tính xã
hội, khái niệm văn hóa doanh nghiệp bản thân nó rất khó có thể định nghĩa một
cách tường tận.
Từ “cách tiếp cận mang tính nhận thức”, văn hoá doanh nghiệp chính là:
“Một tập hợp những vật thể, những giá trị, các nghi lễ và quy chuẩn được hình
thành trong quá trình tương tác giữa các thành viên trong doanh nghiệp”
(Keyton, 2005) 64)
(*) Hiện nay có rất nhiều cách tiếp cận về văn hoá doanh nghiệp

6
 Như vậy, từ những cách tiếp cận trên, có thể hiểu một cách cụ thể “Văn
hoá doanh nghiệp là hệ thống các giá trị, chuẩn mực, biểu thị do doanh nghiệp
sáng tạo và tích luỹ trong quá trình hoạt động của mình, thông qua các mối quan
hệ với cộng đồng xã hội, khách hàng, đối tác, với môi trường tự nhiên và chính
bản thân doanh nghiệp đó. Từ đó, văn hóa doanh nghiệp tạo nên bản sắc riêng
cuûa doanh nghieäp, ñoàng thôøi trôû thaønh nguoàn löïc thuùc ñaåy hoaït
ñoäng cuûa doanh nghieäp ñaït hieäu quaû kinh teá – xaõ hoäi cao”.

2. Đặc trưng:
Tính giá trị: khu biệt một doanh nghiệp có văn hoá với mộtdoanh nghiệp phi
văn hoá. Văn hóa doanh nghiệp đều hướng các doanh nghiệp đạt đến những giá
trị văn hóa Chân - Thiện – Mỹ. Doanh nghiệp càng tôn trọng và theo đuổi những
giá trịchung ấy cho cộng đồng càng rộng lớn bao nhiêu thì vai trò của nó càng
lớn bấy nhiêu.
Tính nhân sinh: đây là đặc trưng cơ bản về chủ thể văn hóa, cho phép phân
biệt văn hoá doanh nghiệp với các tiểu văn hoá khác.Chủ thể văn hoá ở đây
không phải con người nói chung, mà là doanh nghiệp (tòan thể mọi người trong
doanh nghiệp, từ chủ doanh nghiệp và cả những người lao động) như một loại
chủ thể văn hoá đặc biệt(bên cạnh văn hoá làng xã, văn hoá đô thị, văn hoá cơ
quan...). Đặc biệt là vì có doanh nghiệp gia đình; doanh nghiệp vùng;doanh
nghiệp dân tộc, quốc gia; lại có cả doanh nghiệp đa/xuyên quốc gia.
Tính lịch sử (thờigian văn hoá): Được hình thành trong cả quá trình hoạt
động kinh doanh, quá trình đó lại tích lũy qua các thế hệ, tạo nên những giá trị
văn hóa ổn định, từ đó tạo nên bản sắc của doanh nghiệp đó.
Không gian văn hoá: Văn hóa được hình thành trong các mối quan hệ với
khách hàng;với cộng động xã hội; với bạnhàng/ đối tác;với tự nhiên và chính
trong doanh nghiệp.

(4) Vai trò của truyền thông trong phát triển Văn hóa doanh nghiệp, 27/6/2008, vhdn.vn

7
 3. Cấu trúc của Văn hoá doanh nghiệp

Định nghĩa văn hoá nêu trên cho phép nhận diện văn hoá doanh nghiệp,
phân biệt văn hoá doanh nghiệp với những khái niệm có liên quan, nhưng chưa
cho ta thấy được các bộ phận cấu thành của nó.Có thể có nhiều cách phân chia
cấu trúc văn hóa doanh nghiệp, chúng tôi chọn cách phân chia văn hóa doanh
nghiệp theo hình thức tồn tại:
Văn hóa doanh nghiệp: - Những giá trị văn hóa vật thể
-Những giá trị văn hóa phi vật thể
-Con người là một sản phẩm văn hóa đặc biệt
3.1. Những giá trị Văn hóa vật thể:
Chẳng hạn như:
- Văn phòng, trụ sở, không gian làm việc (sắp xếp dựa vào triết lý âm
dương, phong thủy, tâm lý dân tộc… )
- Tượng thờ
- Phòng truyền thống
- Thư viện
- Những kỷ vật gắn liền với sự phát triển của doanh nghiệp…
3.2. Những giá trị văn hóa phi vật thể

a.TRIẾT LÝ KINH DOANH

Trieát lyù kinh doanh laø tö töôûng, quan ñieåm cuûa doanh nghieäp thể
hiện lyù töôûng, toân chæ, muïc ñích, phöông chaâm haønh ñoäng cũ ng như
chiến lượ c phát triển và sứ mệnh củ a doanh nghiệp … giuùp cho doanh
nghieäp ñaït hieäu quaû cao trong saûn xuaát, kinh doanh. Trieát lyù kinh doanh
coù khi ñöôïc coâ ñoïng khái quát trong moät caâu khaåu hieäu ngaén goïn hay
thể hiện chuaån möïc ñaïo ñöùc.

Như vậy, xây dựng triết lý hoạt động của doanh nghiệp là một hoạt động
sáng tạo của doanh nghiệp hướng tới những giá trị (cái hữu ích, tốt đẹp, tiến bộ
và nhân văn…). Nói cách khác, triết lý kinh doanh cũng chính là 1 sự lựa chọn

8
của doanh nghiệp. Sự lựa chọn ấy sẽ tác động đến cách thức, phương thức hành
động của doanh nghiệp. Nên, việc xây dựng triết lý kinh doanh là điều doanh
nghiệp cần làm trước hết trong quá trình xây dựng văn hóa doanh nghiệp.

Trieát lyù kinh doanh coù tính oån ñònh beàn vöõng, baát chaáp söï thay
ñoåi thöôøng xuyeân cuûa ngoaïi caûnh, gioáng nhö moät löïc höôùng taâm
chung ñoái vôùi toaøn theå nhaân vieân, ñieàu chænh caùc haønh vi vaø thuùc
ñaåy moïi ngöôøi hôïp taùc vôùi nhau laøm vieäc toát ñeå phaán ñaáu vöôn tôùi
söï thaønh coâng. Điều quan trọng là khi doanh nghiệp sáng tạo triết lý kinh
doanh không phải là hình thức mà cần kiên trì, nỗ lực để hiện thực hóa những tư
tưởng, quan điểm, mục đích tôn chỉ mà doanh nghiệp đã lựa chọn.

b. HỆ THỐNG CHUẨN MỰC

+ Trước hết là những qui tắc qui định của cộng đồng: Luật và các văn bản
dưới luật hay là hệ thống những tiêu chuẩn qui định các hoạt động của doanh
nghiệp (Luật doanh nghiệp, luật kinh tế, luật thương mại…)
Như vậy, xây dựng văn hóa doanh nghiệp có nghĩa là phải nâng cao ý
thức pháp luật, thực hiện một cách đầy đủ những qui định của cộng đồng xã
hội. Những qui định của pháp luật sẽ góp phần điều chỉnh, điều tiết những hoạt
động của doanh nghiệp có hiệu quả hơn.
+ Bên cạnh đó, trong quá trình hoạt động, mỗi doanh nghiệp cũng tạo cho
mình hệ thống những qui tắc, nội qui trong doanh nghiệp. Những qui tắc, chuẩn
mực mà doanh nghiệp sáng tạo sẽ định hướng, điều chỉnh những mối quan hệ
tốt đẹp hơn và hoạt động tốt hơn (3 không, 4 cần, 4 luôn)
+ Hệ thống chuẩn mực đạo đức xã hội, thể hiện qua hành vi ứng xử hằng
ngày (không thành văn), những tập quán, nề nếp, thói quen, thái độ, trong làm
việc và sinh hoạt của mỗi thành viên. Chẳng hạn như thăm hỏi nhau ngày lễ, tết,
ma chay, cưới hỏi…
Lưu ý: Có những mặt trái trong lối sống, ứng xử, phong cách làm việc
của người Việt: Chẳng hạn như tâm lý cục bộ địa phương, thiên về tình cảm
trong xử lý vấn đề…
c. HỆ THỐNG CÔNG NGHỆ

9
 Theo nghóa heïp, coâng ngheä laø caùc coâng cuï vaät chaát vaø kyõ
thuaät ñöôïc söû duïng trong toaøn boä hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp.
Coøn hieåu ôû goùc ñoä roäng hôn, coâng ngheä laø taäp hôïp caùc
phöông phaùp, qui trình, kyõ naêng, bí quyeát, coâng cuï, phöông tieän ñeå
bieán ñoåi caùc nguoàn löïc thaønh caùc giá trị văn hóa. Và đó chính là tiền đề,
điều kiện thúc đẩ y hoạ t độ ng củ a doanh nghiệp có hiệu quả . Hệ thố ng công
nghệ bao goàm nhöõng yeáu toá:

*/ Cách thức, nghệ thuật ứng xử -> hướng tới xây dựng những mối
quan hệ tốt đẹp giữa:
- Người lao động với người lao động: san sẻ, giúp đỡ, chân thành… với
nhau sẽ tạo nên một động lực tinh thần, giúp người lao động làm việc có hiệu
quả hơn.
- Người lao động với DN: Trong mối quan hệ này, chủ doanh nghiệp
những người quản lý cần tôn trọng, thông cảm, cảm thông, quan tâm cả vật chất
lẫn tinh thần, tin tưởng, tạo điều kiện, chẳng hạn như “ hộp thư góp ý” của
Madza, Toyota, Kymdan …Ngược lại, người lao động cần phải chia sẻ, nỗ lực
cống hiến, hướng tới mục tiêu của doanh nghiệp đặt ra.
- Giữa DN với đối tác, chữ “tín” là quan trọng, là tiền đề của sự tin tưởng,
chia sẻ đồng hành để vượt qua những khó khăn.
- Với DN - tự nhiên: tôn trọng, hài hòa với tự nhiên, được thể hiện cụ thể
qua sản phẩm, chất liệu, hệ thống xử lý chất thải, các dịch vụ, vận chuyển…
- Với DN - cộng đồng xã hội: Tôn trọng và giữ chữ “tín” đối với người
tiêu dùng. Tránh những vấn đề như quảng cáo, marketing lại quá xa đối với chất
lượng thực của các sản phẩm. Hay vì lợi nhuận mà các doanh nghiệp có thể đi
ngược lại với những chuẩn mực đạo đức, ảnh hưởng đến cuộc sống người tiêu
dùng, thậm chí là sinh mạng của họ… Bên cạnh đó, doanh nghiệp nỗ lực, thành
tâm tham gia các vấn đề chung của đất nước, chẳng hạn như quỹ từ thiện, học
bổng, vì người nghèo. Từ đó, doanh nghiệp sẽ thiết lập được mối quan hệ tốt
đẹp với cộng đồng, xã hội  Quan hệ chính là giá trị vô hình, là động lực cho
doanh nghiệp.

10
 Để xây dựng những mối quan hệ trên ngoài những qui định của pháp luật,
qui định của công ty thì những mối quan hệ đó còn phải dựa trên những giá trị
nhân văn, lễ, tín, nghĩa…dựa trên sự tôn trọng, chia sẻ, cảm thông, trân trọng,
tin tưởng lẫn nhau… Và đấy chính là văn hóa, chính những mối quan hệ tốt đẹp
sẽ tạo nên môi trường văn hóa giúp cho con người có thể phát huy được “năng
lượng” của mình cho doanh nghiệp.
* Kỹ năng trong làm việc: Giao tiếp, thuyết trình, viết/lập kế hoạch…
* Khoa học công nghệ: Công nghệ 4.0
d. HỆ THỐNG BIỂU HIỆN
Ngöôøi ta coù theå ví heä thoáng bieåu hieän trong vaên hoaù doanh
nghieäp cuûa doanh nghieäp gioáng nhö “khuoân maët” cuûa chính doanh
nghieäp.
Logoâ;

Biểu tượng (màu sắc, tên gọi, âm thanh, hình ảnh, hình thể…);

Trang phục;

Leã hoäi, giỗ tổ nghề;

Caùc giai thoaïi;

Bài hát truyền thống;…

e/ CON NGƯỜI - CHỦ THỂ VÀ SẢN PHẨM VĂN HÓA DOANH NGHIỆP
Có thể nói rằng, đây là một thành phần đặc biệt trong cấu trúc văn hóa doanh
nghiệp.
- Chủ doanh nghiệp
- Những người làm quản lý
- Những người lao động
Con ngöôøi luoân laø nguoàn löïc quan troïng nhaát trong doanh nghieäp
vaø cuõng laø moät thaønh toá quan troïng trong VHDN. Yeáu toá ñaïo ñöùc,
nhaân caùch, taøi naêng cuûa moãi thaønh vieân laø nguoàn löïc beàn vöõng
vaø oån ñònh nhaát trong doanh nghieäp. Do ñoù, ñeå phaùt huy heát ñöôïc
tieàm naêng ôû moãi ngöôøi caàn phaûi

11
coù nhöõng ñònh höôùng phaùt trieån cuï theå. Moät trong nhöõng ñònh
höôùng quan troïng laø reøn luyeän nhaân caùch, ñaïo ñöùc cuûa caùc thaønh
vieân trong coâng ty.
- Xaây döïng moâi tröôøng nhaân vaên, bôûi khi caùc thaønh vieân soáng
haøi hoøa, hoøa thuaän, giuùp ñôõ nhau chaéc chaén hieäu quaû lao ñoäng seõ
ñöôïc taêng leân. Ngöôïc laïi, khi noäi boä doanh nghieäp luïc ñuïc, maát ñoaøn
keát thì ñieàu hieån nhieân, hieäu quaû lao ñoäng seõ giaûm xuoáng raát
nhieàu.
- Baûn thaân moãi thaønh vieân trong coâng ty phaût töï mình reøn luyeän
mình caû ñöùc laãn taøi. Ñeå doanh nghieäp ngaøy caøng phaùt trieån thì moãi
ngöôøi phaûi coù tinh thaàn coáng hieán, laøm vieäc heát khaû naêng, vì muïc
ñích chung. Ngoaøi ra, söï yû laïi, thuï ñoäng troâng chôø cuûa moãi nhaân
vieân laø nguyeân nhaân taïo neân söùc yø trong söï phaùt trieån cuûa doanh
nghieäp. Do ñoù, moãi moät ngöôøi phaûi phaùt huy heát khaû naêng saùng
taïo, naêng ñoäng cuûa mình.
- Baûn thaân doanh nghieäp cuõng phaûi taïo nhöõng cô hoäi cho caùc
thaønh vieân naâng cao tri thöùc qua caùc khoùa hoïc hay khuyeán khích, boäc
loä taøi naêng cuûa hoï baèng caùch toå chöùc caùc cuoäc thi tay ngheà, cuoäc
thi saùng taïo, thieát keá maãu saûn phaåm, ñöa ra yù töôûng cho saûn phaåm
môùi… Ngoaøi ra, doanh nghieäp cuõng toå chöùc cho nhaân vieân tham gia
vaøo caùc hoaït ñoäng xaõ hoäi nhö baûo veä moâi tröôøng, ñeàn ôn ñaùp
nghóa, veà nguoàn, ñöa moïi ngöôøi soáng gaàn guõi vaø giuùp ñôõ nhau ñeå
vöôït qua moïi khoù khaên trong cuoäc soáng…
- Ñaëc bieät, nhaân caùch cuûa ngöôøi ñöùng ñaàu doanh nghieäp laø
raát quan troïng, hoï laø haït nhaân trong vieäc xaây döïng vaên hoùa doanh
nghieäp. Giôùi quaûn lyù Myõ ñaõ ñöa ra 6 tieâu chuaån ñoái vôùi ngöôøi
laõnh ñaïo doanh nghieäp: laøm vieäc coù hieäu quaû cao, chuû ñoäng tieán
thuû; coù naêng löïc tö duy, loâgic, naêng löïc khaùi nieäm hoùa, naêng löïc
phaùn ñoaùn; quan taâm, giuùp ñôõ moïi ngöôøi baèng haønh ñoäng tích cöïc,
kheùo gaây aûnh

12
höôûng tôùi moïi ngöôøi; laõnh ñaïo taäp theå, söû duïng ñuùng quyeàn löïc;
caù tính, taâm lyù chín muoài, bieát töï kieàm cheá, khaùch quan, coá gaéng,
töï chuû; coù tri thöùc phong phuù.
Veà phía Nhaät Baûn, hoï khaùi quaùt thaønh 4 tieâu chuaån ñoái vôùi
moät Doanh nhaân: Ñoä löôïng, khoan dung; hieåu roõ ngheà nghieäp, quyeát
ñoan; daùm chòu traùch nhieäm; coâng baèng.
….
III. Các chức năng của văn hoá và Văn hoá doanh nghiệp
Bốn đặc trưng trên là cần và đủ không chỉ cho việc làm căn cứ để định nghĩa
văn hoá mà còn để xác định các chức năng của văn hoá và văn hoá doanh nghiệp.

1. Vaên hoaù doanh nghieäp ñònh höôùng cho söï phaùt trieån cuûa
DN
Tröôùc heát, khi noùi vaên hoùa doanh nghieäp ñònh höôùng cho söï
phaùt trieån cuûa doanh nghieäp, töùc laø muoán noùi ñeán söï phaùt trieån
beàn vöõng, oån ñònh cuûa doanh nghieäp theo chieàu höôùng tích cöïc. Hoaøn
caûnh, ñieàu kieän, nhaân söï coù theå thay ñoåi nhöng ngay töø ñaàu, neáu
doanh nghieäp xaùc ñònh cho mình moät trieát lyù kinh doanh ñuùng ñaén thì
duø coù nhöõng taùc ñoäng cuûa ngoaïi caûnh thì doanh nghieäp ñoù vaãn
khoâng thay ñoåi muïc ñích, toân chæ haønh ñoäng cuûa mình. Bôûi ñoù laø
kim chæ nam, laø muïc ñích, ñoäng löïc höôùng tôùi töông lai cuûa doanh
nghieäp. Cho neân daãu coù tìm kieám lôïi nhuaän, caùc doanh nghieäp aáy
vaãn khoâng haønh ñoäng ngoaøi muïc ñích toát ñeïp maø mình ñaõ ñeà ra.
2. Vaên hoaù doanh nghieäp laø nguoàn nội löïc cuûa moãi doanh
nghieäp
Ngaøy nay, caùc nhaø nghieân cöùu vaø moät soá doanh nghieäp ñaõ cho
raèng vaên hoùa doanh nghieäp laø moät nguoàn noäi löïc raát quan troïng ñoái
vôùi söï phaùt trieån cuûa doanh nghieäp. Ngoaøi nguoàn löïc voán, taøi
nguyeân thì nguoàn löïc vaên hoùa laø raát quan

13
troïng. Theo nhö nhaän ñònh cuûa caùc nhaø nghieân cöùu kinh teá thì yeáu toá
noäi löïc seõ taïo neân ñöôïc söï phaùt trieån oån ñònh cho moãi quoác gia noùi
chung vaø cho töøng doanh nghieäp noùi rieâng. Vì theá, khai thaùc yeáu toá
noäi löïc ñeå phaùt huy vai troø cuûa cuûa noù laø ñieàu raát caàn thieát.
3. Vaên hoaù doanh nghieäp goùp phaàn hoaøn thieän nhaân caùch
cuûa caùc thaønh vieân trong doanh nghieäp
Töø laâu, chuùng ta ñaõ bieát raèng moâi tröôøng goùp phaàn taïo neân
tính caùch con ngöôøi vaø khi soáng trong moâi tröôøng xaõ hoäi toát ñeïp
laønh maïnh seõ giuùp con ngöôøi reøn luyeän ñöôïc chính mình, trôû thaønh
nhöõng ngöôøi toát, coù ích cho xaõ hoäi. Vaên hoùa doanh nghieäp chính laø
moâi tröôøng lyù töôûng thích hôïp ñeå con ngöôøi laøm vieäc toát vaø reøn
luyeän nhaân caùch cuûa mình...
Chaúng haïn nhö ñöôïc soáng vaø laøm vieäc trong moâi tröôøng lyù töôûng
vôùi nhieàu cô hoäi, vôùi söï quan taâm ñaày ñuû cuûa laõnh ñaïo coâng ty thì
leõ dó nhieân ngöôøi lao ñoäng seõ phaùt huy heát khaû naêng saùng taïo vaø
naâng cao hieåu bieát cuûa mình. Söï ñoaøn keát, töông trôï, giuùp ñôõ laãn
nhau giöõa caùc thaønh vieân, söï quan taâm cuûa doanh nghieäp ñoái vôùi
ñôøi soáng coâng nhaân vieân chöùc cuõng laø ñoäng löïc cho hoï gaén boù,
coáng hieán nhieàu hôn cho coâng ty. Moät moâi tröôøng laøm vieäc hieän ñaïi
ñoøi hoûi ngöôøi lao ñoäng phaûi töï boû thoùi quen leà meà, voâ kyû luaät ñeå
laøm quen vôùi taùc phong coâng nghieäp, ñoøi hoûi söï nhanh nheïn, naêng
ñoäng, thaùo vaùt, thao taùc chính xaùc....
Ngöôïc laïi, trong moät moâi tröôøng khoâng coù nhaân vaên, maâu
thuaãn noäi boä laø cô hoäi ñeå cho thaønh vieân trong coâng ty tö lôïi, löôøi
bieáng, yû laïi vaø ñoù laø khôûi nguoàn cho söï thaát baïi cuûa doanh nghieäp.
Vì vaäy, chính taát caû moïi thaønh vieân trong doanh nghieäp taïo neân vaên
hoùa doanh nghieäp nhöng ñoàng thôøi chính vaên hoùa doanh nghieäp quay
laïi taùc ñoäng vaøo caùc haønh

14
vi cuûa caùc thaønh vieân cuûa doanh nghieäp, giuùp caùc thaønh vieân ngaøy
caøng trôû thaønh nhöõng ngöôøi lao ñoäng kieåu maãu trong xaõ hoäi ngaøy
nay.
4. Vaên hoaù doanh nghieäp giuùp caùc DN naâng cao vò theá trong
xaõ hoäi
Theo thaùp nhu caàu cuûa nhaø taâm lyù hoïc Maslow thì nhu caàu ñaùp
öùng baûn naêng laø neàn taûng, coøn nhu caàu ñöôïc khaúng ñònh mình, ñöôïc
xaõ hoäi thöøa nhaän laø cao nhaát ôû con ngöôøi. Vaø ñeå ñaùp öùng ñöôïc
nhu caàu ñoù thì vaên hoùa doanh nghieäp laø moät yeáu toá raát quan troïng.
Trieát lyù kinh doanh höôùng tôùi muïc ñích, toân chæ cao ñeïp, nhöõng coâng
ngheä trong quaûn lyù, toå chöùc vaø saûn xuaát giuùp cho doanh nghieäp ñaït
nhöõng tieâu chuaån cao veà chaát löôïng. Baèng uy tín veà chaát löôïng, maãu
maõ, kieåu daùng, baèng thaùi ñoä toân troïng ñoái vôùi ngöôøi tieâu duøng,
daàn daàn saûn phaåm cuûa coâng ty taïo cho ngöôøi tieâu duøng söï tin
töôûng. Vaø nhöõng bieåu töôïng cuûa coâng ty ñoù ñöôïc quaûng baù roäng
raõi nhôø ôû söï tin töôûng cuûa ngöôøi tieâu duøng. Hôn nöõa, söï ñoùng goùp
ñaùng keå cuûa caùc thöông hieäu ngaøy caøng nhieàu vaøo caùc hoaït ñoäng
baûo veä moâi tröôøng, caùc hoaït ñoäng xaõ hoäi nhö ñeàn ôn ñaùp nghóa, veà
nguoàn… ñaõ giuùp cho hình aûnh cuûa doanh nghieäp ngaøy caøng ñöôïc
naâng leân trong xaõ hoäi. Chính söï xuaát hieän ñoù ngaøy caøng taïo ñöôïc vò
trí quan troïng trong loøng ngöôøi tieâu duøng vaø taïo ñöôïc vò theá trong xaõ
hoäi. Haøng naêm, ngöôøi tieâu duøng baàu choïn haøng Vieät Nam chaát
löôïng cao, baàu ra Doanh nghieäp vì söï nghieäp phaùt trieån coäng ñoàng,
doanh nghieäp Sao ñoû vaø tham gia caùc leã hoäi ñaàu xuaân nhö haøng Vieät
Nam chaát löôïng cao, ngöôøi Vieät Nam duøng haøng Vieät Nam… laø theå
hieän söï toân vinh cuûa xaõ hoäi ñoái vôùi caùc doanh nghieäp, ñoàng thôøi
theå hieän vò theá cuûa doanh nghieäp trong xaõ hoäi.

15
 IV. Nhöõng giaûi phaùp chung nhằm naâng cao hieäu quaû xaây
döïng VHDN
-Caàn phaûi naâng cao nhaän thöùc cuûa coäng ñoàng veà VHDN
-Vaên hoaù doanh nghieäp phaûi laø söï keá thöøa vaên hoaù truyeàn
thoáng vaø tieáp thu nhöõng giaù trò vaên hoaù cuûa nhaân loaïi
-Xaây döïng VHDN caàn phả i phố i hợ p từ cộ ng đồ ng xã hộ i (các hiệp
hộ i, trung tâm nghiên cứ u, các tổ chứ c, các cơ quan nhà nướ c…
-Xaây döïng vaø phaùt trieån vaên hoùa doanh nghieäp caàn phaûi phaùt
huy vai troø chuû ñoäng cuûa chuû theå doanh nghieäp
-Vaên hoaù doanh nghieäp ñöôïc taïo döïng khi ngöôøi laõnh ñaïo doanh
nghieäp hoäi ñuû yeáu toá ñöùc vaø taøi
-Caàn phaûi phaùt huy vai troø cuûa moïi thaønh vieân trong quaù trình
xaây döïng vaên hoaù doanh nghieäp.
-Xaây döïng vaø phaùt trieån vaên hoùa doanh nghieäp là cả một quá
trình: tích lũy tri thức văn hóa và VHDN, sau đó là suy ngẫm– sángtạo– trưng
cầu – đúc kết – phổ biến.
….

16