SIÊU ÂM

KHỚP CỔ CHÂN

Ts. Hoàng Đức Hạ

Bộ môn CĐHA – Trường Đại học Y dược Hải Phòng
Khoa CĐHA – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Hải Phòng
 Đại cương

v 2 nhóm:
v Chấn thương

v Không chấn thương

v Nắm chắc giải phẫu

v Kết hợp với phim x-quang

v Kĩ thuật: sử dụng đầu dò tần số cao 8 - 14 MHz

v Luôn khảo sát một cách hệ thống, so sánh đối bên, cần
phối hợp giữa hình ảnh cắt ngang, cắt dọc.
X QUANG KHỚP CỔ CHÂN
 MẶT
TRƯỚC
SIÊU ÂM

MẶT CẮT QUA NGÁCH CHÀY – SÊN TRƯỚC

SIÊU ÂM

MẶT CẮT DỌC GÂN CHÀY TRƯỚC

 MẶT NGOÀI
• GÂN CƠ MÁC NGẮN
• GÂN CƠ MÁC DÀI
• Trên-trước: gân cơ duỗi các ngón chân dài
 MẶT BÊN
• Gân cơ gấp ngón cái dài
• Gân cơ gấp các ngón chân dài
• Gân cơ chày sau
MẶT CẮT NGANG MẶT TRONG CỔ CHÂN

MM: Mắt cá
trong

PTT: Gân chày

sau

FDL: Gân gấp các

ngón chân dài

TN: T.K chày sau

PTV: TM chày
sau

PTA: ĐM chày
sau
SIÊU ÂM

MẶT CẮT NGANG CÁC GÂN MÁC

PB: Gân mác ngắn
PL: Gân mác dài
R: Mạc giữ gân mác
LM: Mắt cá ngoài
MẶT CẮT DỌC DC SÊN MÁC TRƯỚC

ATF: DC SÊN MÁC TRƯỚC

LM: MẮT CÁ NGOÀI
TA: XƯƠNG SÊN
MẮT CẮT DỌC DC MÁC GÓT
PB: GÂN MÁC NGẮN
PL: GÂN MÁC DÀI
CF: DC MÁC GÓT
C: XƯƠNG GÓT
R: MẠC GIỮ GÂN MÁC
MẶT CẮT DỌC DC DELTA
PTT: GÂN CHÀY SAU
TC: DC CHÀY GÓT
TT: DC CHÀY SÊN
TA: XƯƠNG SÊN
C: XƯƠNG GÓT
MM: MẮT CÁ TRONG
MẶT CẮT DỌC GÂN GÓT
AT: GÂN ACHILLES
C: XƯƠNG GÓT
RCB: TÚI HOẠT DỊCH SAU XƯƠNG GÓT
SM: CƠ DÉP
FHL: CƠ GẤP NGÓN CÁI DÀI
K: ĐỆM MỠ KAGER
MẶT CẮT DỌC GÂN GÓT
AT: GÂN ACHILLES
C: XƯƠNG GÓT
RCB: TÚI HOẠT DỊCH SAU XƯƠNG GÓT
SM: CƠ DÉP
FHL: CƠ GẤP NGÓN CÁI DÀI
K: ĐỆM MỠ KAGER
MẶT CẮT DỌC MẠC GAN CHÂN

PF: MẠC GAN CHÂN

C: XƯƠNG GÓT
FDB: CƠ GẤP CÁC NGÓN CHÂN
 Các bệnh lý thường gặp
v Bệnh lý viêm: viêm khớp (nhiễm trùng, trong bệnh cảnh
thoái hóa, dạng thấp, do bệnh chuyển hóa), viêm gân-
bao gân, viêm túi hoạt dịch
v Bệnh lý cân gan chân: viêm, xơ hóa, u xơ cân gân chân

v Chấn thương: rách bao khớp, tụ dịch khớp , đứt dây

chằng, gân cơ
v Các bệnh lý khác: kén hoạt dịch, u thần kinh (Morton’s
neuroma)
 Viêm khớp nhiễm khuẩn

Viêm khớp cổ chân, tràn dịch mủ khớp cổ chân

 Thoái hóa khớp

Effusion, synovial thickening and slight bony irregularity

 Viêm khớp dạng thấp
v Thường gặp ở nữ, là bệnh tự miễn, kháng thể tấn công vào bao
hoạt dịch và mô mềm quanh khớp, vì bao hoạt dịch bị tổn
thương, giảm tiết chất nhờn nên gây ra triệu chứng lâm sàng là
cứng khớp

v Kháng thể tấn công vào hoạt mạc, gây phì đại hoạt mạc, ăn lan
vào khớp và phần mềm quanh khớp (sụn khớp, dây chằng, gân
cơ), do có phản ứng viêm, có sự thâm nhập của tế bào viêm, thực
bào hình thành cấu trúc dày lên liên tục quanh khớp, gọi là
pannus gây tổn thương dây chằng, ăn mòn xương
 Viêm khớp dạng thấp

Rheumatoid arthritis with synovial thickening (*1) and erosion of the

tibia (*2)
 Viêm khớp dạng thấp

Arthritis of the ankle with a small effusion and thickened synovium with
increased vascularity
 Viêm khớp dạng thấp

Reumatoid arthritis with tenosynovitis of the extensor digitorum and peroneal tendons
 Bệnh Gout
v Bệnh khớp do rối loạn chuyển hóa urate, lắng đọng tinh
thể urate trong khớp và mô mềm quanh khớp, hay gặp ở
người tăng acid uric máu, béo phì, uống rượu
v Bệnh khởi phát nhanh, sưng nóng đỏ đau nhiều, thường
xảy ra ở khớp bàn ngón 1 bàn chân
v Hình ảnh siêu âm:
v Dấu viềnđôi (double countor), đặc hiệu 92%, đường tăng âm
không đều trên bề mặt nông sụn khớp
v Vùng tăng âm như đám mây; hạt tophi tăng âm, hỗn hợp âm
có thể có vôi hóa; dấu hiệu ăn mòn xương gần hạt tophi…
Bệnh Gout
 Bệnh Gout

Khớp bị Gout
- Bờ xương không đều, bị ăn
mòn, ổ khuyết xương
- Vôi hoá phần mềm lân cận

Khớp bình thường

 Bệnh Gout

Hạt Tophi

Các ,nh thể Urat

 Bệnh Gout

Gout with thickened synovium and calcifications of the ankle joint

 Viêm gân- viêm bao gân
v Là bệnh lí thường gặp, xảy ra do hoạt động quá mức hoặc
lặp đi lặp lại. Có thể xảy ra ở tất cả các vị trí nhưng
thường gặp ở ngón cái, vai, khuỷu, cổ tay, gót
v Viêm bao gân là tình trạng viêm của màng hoạt dịch bao
quanh gân, có thể có hoặc không có viêm gân kèm theo
v Thường quan sát thấy ở các bệnh nhân có các bệnh lí như
VKDT, gout, ĐTĐ…
v SA: gân giảm âm, tăng kích thước, dày bao gân, dịch
quanh bao gân, tăng tưới máu gân và bao gân, phù nề
phần mềm xung quanh
 Viêm gân- bao gân: mặt trước cổ chân

Tenosynovitis of the extensor digitorum tendons with a synovial effusion

 Viêm gân- bao gân: mặt trước cổ chân

Tenosynovitis with tendon swelling and effusion and a tendon split of the
anterior tibial tendon
 Viêm gân - bao gân: mặt trong cổ chân

Tenosynovitis of the posterior tibial tendon with a thickened tendon synovial

thickening effusion and hyperemia
 Viêm gân- bao gân: mặt ngoài cổ chân

Tenosynovitis and intratendinous ruptures in the peroneus longus and brevis

tendon
 Viêm gân Achilles

The Achilles tendon has an average AP diameter of 6 mm 1. Thickening of the tendon is

when it exceeds 8 mm in AP diameter
 Viêm gân Achilles

Retrocalcaneal bursitis with a fluid filled bursa and tendinosis of the distal
achilles tendon
Bursitis of the superficial bursa with thickened bursa
 Bệnh lý Viêm cân gan chân
v Là nguyên nhân thường gặp gây đau vùng gan chân
v Bệnh nhân thường đau phần dưới gan gót chân, nhất là
buổi sáng, giảm sau 1 lúc hoạt động đi lại
v Nguyên nhân: cơ học (hoạt động lặp đi lặp lại), thoái hóa,
bệnh hệ thống (VCSDK, vảy nến)
v Siêu âm: thường được lựa chọn để chẩn đoán, có thể
chẩn đoán khi bề dày cân gan chân > 4.5mm và giảm âm
v Điều trị: NSAIDS, tiêm corticoid dưới hướng dẫn SA, đi
miếng đệm lót cao su ở gót, nghỉ ngơi, giảm cân, các bài
luyện tập chuyên biệt….
Bệnh lý cân gan chân: viêm cân gan chân
 Bệnh lý u xơ cân gan chân
v U xơ cân gân chân là bệnh tăng sinh xơ lành tính
ở cân gan chân

v Siêu âm: thường thấy nốt giảm âm hoặc hỗn hợp

âm riêng rẽ, hình thoi nằm phía trong cân gan
chân
Bệnh lý u xơ cân gan chân
 Hội chứng đường hầm ống cổ chân
v Là tình trạng thần kinh chày sau bị chèn ép trong đường
hầm Tarsal (giới hạn bởi mạc giữ gân gấp và một số
xương mặt trong cẳng chân), cơ chế tổn thương tương tự
như trong hội chứng ống cổ tay
v Nguyên nhân: tự phát (50%), kén hoạt dịch chèn ép, sau
chấn thương vỡ xương gót, viêm bao gân gây chèn ép….
v Triệu chứng: đau và dị cảm ở ngón cái, gan chân, gót..

v Siêu âm giúp phát hiện một số nguyên nhân nêu trên

Hội chứng đường hầm Tarsal
Hội chứng đường hầm ống cổ chân
Hội chứng đường hầm ống cổ chân
 Chấn thương cổ chân
v Rất hay gặp trong thể thao, trong sinh hoạt hàng ngày,
thường gặp nhất là tình trạng cổ chân lật sang bên, khi
đi khám thường được chẩn đoán là bong gân cổ chân

v “Bong gân” là tình trạng khớp bị vặn xoắn mạnh và đột

ngột khiến dây chằng khớp bị căng quá mức bình
thường hay thậm chí bị rách 1 phần hay toàn phần.

v Các dấu hiệu bong gân là đau, viêm, khớp sưng phù,
đốm xuất huyết dưới da
 Chấn thương cổ chân
v Bong gân nhẹ: đau vừa, sưng tại chỗ, vẫn đi lại được,
thời gian khỏi hoàn toàn từ 4- 6 tuần

v Bong gân trung bình: có thể nghe thấy rách nhỏ khi bị
chấn thương, cổ chân sưng to và đau nhiều, đi lại khó
khăn

v Bong gân nặng: dây chằng đứt hoàn toàn, cổ chân sưng
và rất đau, lỏng lẻo, đi lại rất đau và khó khăn.
Chấn thương cổ chân
Chấn thương cổ chân
Chấn thương cổ chân
 KẾT LUẬN
v Khớp cổ chân có nhiều thành phần nên cần dựa vào
lâm sàng để khảo sát vùng, vị trí ưu tiên.

v Bệnh nhân chấn thương è Ưu tiên: Các dây chằng

tương ứng với điểm đau và cơ chế chấn thương

v BN không chấn thương è Ưu tiên: ổ khớp, gân, bao

hoạt dịch…
 Thank you for your attention

Hoàng Đức Hạ - Radiology Department Drhoangducha.hp@gmail.com 5