Professional Documents
Culture Documents
1
Pagbasa at Pagsusuri ng mga Kritikal na Pag-aaral sa Disiplinang Filipino
Course Module
kahulugan at kabuluhan ng mga bagay-bagay sa paligid o maging sa paglinang ng mapanuri
at malikhaing kaisipan.
Sa aklat na Teaching Reading (2004) ni Erlinda G. Tejero, ang pagbasa ay pagbibigay
ng kahulugan sa halip na pagkuha ng kahulugan sa nasusulat na teksto. Ito ay proseso na ang
mga impormasyon mula sa teksto at ang kaalamang taglay ng mambabasa ay nagtatagpo
upang makabuo ng kahulugan. Mula sa mga nabanggit na mga bahagi ng pagpapakahulugan
ng iba’t ibang palaaral at awtor, narito ang mabubuong sintesis.
Ang pagbasa ay aktibong proseso ng pagbibigay-kahulugan sa mga nasusulat na
simbolo/titik o teksto sa tulong ng kabatirang taglay ng mambabasa.
Posible ang mga imposible sa pagbabasa. Tanging sa pagbabasa ang tao ay
nakakukuha ng milyong kalaamang magagamit niya sa kanyang pamumuhay. Ang aklat kasi
ay maituturing na bangko na nagpapalabas ng milyong halaga ng impormasyon. Hindi nagsi-
zero balance.
Sa kasanayang ito, libre rin siyang (ang tao) nakapaglalakbay sa iba’t ibang bahagi ng
mundo nang hindi umaalis sa kinalalagyan. Nakikilala rin niya ang sinumang (pumanaw na
o sikat na personalidad) sa buong buhay ay hindi pa nakakaharap. Sa pagbabasa rin naililipat
sa iba’t ibang kaisipan ang mga klasikal at walang kamatayang akdang pampanitikan.
May iba’t ibang paniniwala o teorya sa proseso ng pagbasa na inilahad sa aklat na
Teaching Reading (2004).
Sa teorya ni Gough na bottom-up, mahalagang elemento ang tekstong binabasa.
Binibigyang diin sa prosesong ito ang yugto-yugtong pag-unawa sa titik patungong salita,
salita patungong pangungusap at hanggang sa matunton ng mambabasa ang ganap na pag-
unawa sa kahulugan ng buong teksto. Kaya tinawag na bottom-up mula sa tekstong
nakalahad ang pag-unawa.
Nagsisimula naman sa nauna/nakaimbak na kaalaman ng mambabasa ang teoryang
top-down ni Goodman. Nangangahulugan ito na may dating kabatiran na ang mambabasa
bago pormal na lumusong sa pagbasa ng hindi payugto-yugto kundi sa kabuuan ng mga
nasusulat na pahayag. Ang ganap na kaalaman sa teksto ay makakamit matapos buoin at
iugnay sa pansariling iskema ang mensaheng nais na ihatid ng manunulat.
Ang teorya ni Rumelhart na interactive/transactive ay kombinasyon ng unang
dalawang nabanggit na modelo. May bahagi ng babasahing hindi pamilyar sa mambabasa
kaya’t nagaganap ang modelong bottom-up. May bahagi rin na pamilyar sa kanya kaya’t
nabibigyang daan ang top-down. Nagkakaroon ng ugnayan ang dalawa.
Sa bawat yugto ng paglaki at pag-unlad ng indibidwal ay may inaasahang kaugnay
ring yugto ng pagbasa.
Ang yugto ng kahandaan sa pagbasa ay makikita sa isang batang nakatakdang
ipasok sa pre-school. Ang yugto ng panimulang pagbabasa ay inaasahan sa mga mag-aaral
na nasa una at ikalawang baitang sa elementary. Sa bahaging ito, ang mga bata ay nakakikila
na ng mga simbolo, salita, parirala at pangungusap. Sa mga nasa ikatlo hanggang ikaanim na
baitang ay nakatakda naman ang yugto ng mabilis na paglaki na ang pagbabasa ay
sinasangkapan na ng pinaunlad na talasalitaan at pagkilala sa kontekstwal na kahulugan. Ang
yugto ng malawak na pagbasa ay sa mga mag-aaral sa sekondarya at tersyarya. Inaasahan
na ang mga mag-aaral sa bahaging ito ay bihasa na sa pagpapakahulugan at kritikal na
pagbasa (Tejero, 2004)
Kritikal na Pagbasa, Pagsulat at Pagsasalita
3
Pagbasa at Pagsusuri ng mga Kritikal na Pag-aaral sa Disiplinang Filipino
Course Module
Sa aklat na Principles of Teaching I nina Corpuz at Salandanan (2007), binigyan ng
pagpapaliwanag ang metacognitive bilang estratehiya sa pagtuturo at pagkatuto. Ang
unalaping meta- na ikinabit sa salitang ugat ay nangangahulugang higit. Kung gayon, ang
metacognitive na estratehiya ay higit pa sa kasanayang pampag-iisip. Ito ay nagbibigay-
daan sa bawat indibidwal na alamin, tingnan at pag-aaralan ang sariling proseso ng pag-iisip.
Halimbawa, matapos na ipabasa ng guro ang isang teksto, hinihikayat niya ang mga
mag-aaral na ihayag ang kanilang damdamin at iniisip habang binabasa iyon. Sila ba ay
nagkakaroon ng pagdududa, pagtatanong at kapanabikan habang isinasagawa iyon? Isa pang
popular na tanong ng guro ay ganito: Ano ang masasabi ninyo sa inyong binasa? Ano-ano ang
mga naglalaro sa inyong isipan habang nagbabasa? Susundan pa ng ganito: Paano at bakit
mo nasabi ang ganoon?
Mabisang estratehiya ang pagtatanong sa o ng mambabasa sakanyang sarili upang
masubok ang metacognition at ganap niyang maisagawa ang kritikal na pagbabasa.
Ang kritikal na pagbasa ay kinabibilangan ng mas matataas na antas ng pag-iisip
(Higher Order Thinking-pagsusuri, pagmamarka/pagbibigay puna at pagbuo).
Pinagbababatayan dito ang binanggit ni Anderson na mga antas sapangkaisipang
domeyn. Ayon sa pagkaksunod, ito ay kinapapalooban ng pag-aalala, pag-unawa, paglalapat,
pagsusuri, pagmamarka/pagbibigay –puna at pagbuo).
Ang unang nabanggit na tatlo ay nasa mababang antas ng pag-iisip. Karaniwan, ang
mga ito ay pagtugon sa mga tanong na sino, ano, kailan at saan. Gayundin ang mga gawaing
pagbibigay-kahulugan ng mga salita, paglalarawan, pagbubuod at pagsasabuhay/aplikasyon
ng mga nilalaman.
Kasanayang Pagbasa gamit ang SQ3R. Iminungkahi ni Robinson (1970), ang SQ3R
dahil sa kagamit-gamit ito sa pagkuha ng mga impormasyon sa loob ng teksto. Nakatutulong
Kritikal na Pagbasa, Pagsulat at Pagsasalita
7
Pagbasa at Pagsusuri ng mga Kritikal na Pag-aaral sa Disiplinang Filipino
Q-Question. Tanungin ang sarili kung patungkol saan ang mga tekstong babasahin.
Ano-anong katanungan ang sinasagot nito na magiging kapakinabangan na isinasagawang
pananaliksik. Maaaring iiskan muli ang dokumento upang makatiyak sa mga katanungang
ninanais na masagot. Maituturing rin na tunguhin ng pag-aaral ang mga katanungang
ibinigay at ang pag-unawa sa mga katugunan nito ay makatutulong nang malaki sa pagbuo
ng balangkas ng mga kaisipan.
R-Read. Matapos ang pagtatanong ay basahin na ang teksto. Basahin ang mga
bahaging magiging kagamit-gamit sa pananaliksik at maging maingat sa pag-unawa sa bawat
mahahalagang puntos ng teksto.
R-Recall. Matapos ang matimtimang pagbasa, pag-isipan nang makailang ulit ang
bawat seksyong binasa. Magmuni-muni at tipunin ang mga impormasyong kakailanganin sa
paglalakip ng mga kaisipang binubuo ng teksto.
Kasanayan ng Pagpapakahulugan
Kinakailangang maging tiyak sa pagpapakahulugan ng mga salita. Dapat tandaan na sa
sulating pananaliksik ay kinakailangan ang pagiging wasto ng mga katagang ilalagay
sapagkat dapat na ito ay maging siyentipiko. Karaniwang ginagamit sa ganito ang
pagpapakahulugang denotatibo. Ito ang paraan ng pagpapakahulugan kapag tumutukoy sa
literal na konsepto ng bagay, tao, lugar o pangyayari. Karaniwang makikita sa diksyonaryo
ang ganitong uri ng kahulugan. Halimbawa nito ang salitang Kompyuter na
nangangahulugang isang makina na ginagamit sa paggawa ng mga kalkulasyon o mga
operasyon na maaaring gawin sa pamamagitan ng terminong numerikal o lohikal
Course Module
(Wikipedia). Samantala, Konotatibo naman ang paraan ng pagpapakahulugan kapag ito ay
nagtataglay ng mga emosyonal o pansaloobing pahiwatig. Subhektibo ang ganitong paraan
ng pagpapakahulugan. Halimbawa, ang salitang babae, ito ay salitang pangkasariang
ginagamit para sa tao at mga hayop. Ngunit kapag ito ay ginamit ng isang ginang sa
pangungusap na: “May babae ka kasi kaya hindi ka makapagbigay ng pera sa amin ng
pamilya mo.” Ang salitang babae ngayon ay nangangahulugan nang kalaguyo at si mister ay
hindi nagtataksil sa kanyang asawa.
Course Module
isang pananaliksik nang hindi nakalahad sa mga suliranin ng pag-aaral at sa inaasahang
magiging kahihinatnan nito na nakalagay naman sa hipotesis.
Ikaapat, matapos masuri ang pamamaraang ginamit at maiskim ang mga natuklasan,
dadako na sa pinakamabigat na bahagi ng pananaliksik, ito ang paglalahad, pagsusuri at
interpretasyon ng mga datos (Kabanata 4). Naglalaman ito ng mga impormasyon na
maaaring nasa iba’t ibang anyo, tulad ng talahanayan, grapikong representasyon, at iba pang
pantulong biswal upangg mailahad nang maayos ng mananaliksik ang mga impormasyon.
Kinakailangan ang imahinasyon at talim ng pag-iisip sa bawat detalyeng makikita sa mga
datos na inilahad sa bahaging ito. May mahalagang may basikong kaalaman sa pagkompyut
lalo na sa istatistika sapagkat ito’y nagiging batayan ng mga isinasagawang pagsusuri at
paglikha ng interpretasyon ng mga datos na nailhad sa pananaliksik.
Panghuli, siyasating maigi ang Pagsusuri at Interpretasyon ng mga datos. Ang bahaging ito
ang pinakamahalagang bahagi sapagkat sinusuri ito sa pamamagitan ng pagbablik-tanaw sa
mga teoryang may kaugnayan sa sinasagawang pag-aaral o kaya’y iniuugnay ito sa mga
makabuluhang prinsipyong umiiral sa daigdig ng sinasaliksik o sa mga nauna nang
pananaliksik na may kaugnayan rito. Ang diskusyon o pagsusuring ito ang naging batayan
tungo sa pagsasagawa ng interpretasyon ng mananaliksik hinggil sa mga impormasyong
nakalap at nasuri. Kinakailangan sa pagbasa ng bahaging ito ang maging mapagsuri sapagkat
anumang kahinatnan ng pagsusuri’t interpretasyon ay siyang nagiging batayan ng
konklusyon at rekomendasyon ng isang tisis at pananaliksik.
Kung magkakaroon lamang ng wastong pagbasa ng sulating pananaliksik ay makakukuha ng
malalimang impormasyon at makatutulong ito nang malaki sa mambabasa upang hindi
magkaroon ng pagkabagot o pagkainip sa pagbasa ng ganitong uri ng sulatin.
Kasanayan sa Pagsasalin
Dahil sa karamihan ng mga dokumento at siyentipikong pag-aaral ay nanggaling sa mga
maunlad na bansa, isa sa mga nagiging kahingian ay ang pagsasalin ng mga ito sa Filipino
nang sa gayon ay maging bahagi ito ng pagpapalawak ng saliksik sa bansang Pilipinas.
Makatutulong nang malaki kung ang mga tuklas sa iba’t ibang bahagi ng daigdig ay
maipababatid sa mga mamamayan ng Pilipinas, isa sa mga instrumentong maaaring magamit
ay ang pagsasalin nito sa wikang alam ng mga Pilipino.
Nilagom ni Karen San Diego (2014), sa kanyang isinagawang pag-aaral hinggil sa pagsasaling
wika ay naglagom hinggil sa labing walong (18) paraan ng pagsasalin ni Peter Newmark
(1988) mula sa aklat na A Textbook of Translation. Ito ang mga sumusunod:
(1) Adapsyon (Transference) na ang ibig sabihin ay ang paglilipat o panghihiram ng
mga cultural na salita mula sa Pinagmulang Wika (PW) patungo sa Target na Wika
Kritikal na Pagbasa, Pagsulat at Pagsasalita
11
Pagbasa at Pagsusuri ng mga Kritikal na Pag-aaral sa Disiplinang Filipino
(TW) nang walang pagbabago sa ispeling o baybay; (2) Isahang Pagtutumbas (One-
to-One Translation) o literal na pagsasalin sa isa-sa-isang pagtutumbasan ng salita sa
salita, parirala sa parirala, sugnay sa sugnay, o pangungusap sa pangungusap;
(3) Saling Hiram (Through Translation) Katumbas nito ang ginagamit sa pagsasalin
ng mga karaniwang kolokasyon;
(8) Kultural na Katumbas (Cultural Equivalent), ito ang malapit o halos walang salin
(approximate translation), na ang isang kultural na salita sa TW ay isinasalin sa
katumbas ding kultural na salita sa TW;
Course Module
(12) Pagdaragdag/ Pagpapalawak (Additional/ Expansion), pagdaragdag ng salita sa
istrukturang gramatikal upang maging malinaw ang kahulugan;
Halimbawa
Orihinal na bersiyon:
Kritikal na Pagbasa, Pagsulat at Pagsasalita
13
Pagbasa at Pagsusuri ng mga Kritikal na Pag-aaral sa Disiplinang Filipino
Parapreys:
Ang guro at ang mga mag-aaral ay dalawang nilalang na mahalaga sa proseso ng
pagkatuto. Gayonpaman, sa maraming pagkakataon ang tagumpay ng proseso ng
pagkatuto ay ipinapasan lamang sa guro dahil sila ang tagapagpadaloy upang
mapaunlad ang holistikong mag-aaral. Ngunit, kinakailangan din nating tanggapin na
ang performans ng guro at kalidad ng kaniyang pagtuturo ay hindi batayan ng
performans ng mag-aaral sapagkat may mga salik na nakaaapekto sa proseso ng
kaniyang pagkatuto – na ang madalas na natuturong dahilan ay ang estilo sa
pagkatuto ng mag-aaral maging ang kaniyang mga preperensiya sa pagkatuto.
Lqgom:
Ang guro at mag-aaral ay parehong mahalaga sa proseso ng pagkatuto. Ang gampanin
ng guro ay mapaunlad ang holistikong mag-aaral sa loob ng paaralan. Gayonpaman,
ito ay hindi palagiang nagaganap sapagkat may mga salik na nakaaapekto sa
performans ng mag-aaral. Ito ay maaaring ang kaniyang mga preperensiya at estilo
ng pagkatuto.
Course Module
Sanggunian:
Books and Journals
• Mortera, Melvin O. , 2017. Tulay sa Pagbasa at Pagsusuri ng Iba’t Ibang Teksto Tungo sa
Pananaliksik. Mandaluyong City: Books Atbp Publishing Corp.
• Aguilar, Jennifor L. et. al. (2018). Filipino sa Iba’t Ibang Disiplina. Rizal: Jenher Publishing
House.