BÀI 3: QUAN HỆ PHÁP LUẬT

1. KHÁI NIỆM VÀ ĐẶC ĐIỂM CỦA QUAN HỆ PHÁP LUẬT

Đặc điểm của QHPL

Thuộc loại quan hệ tư Được cấu thành bởi các

Là quan hệ XH có ý chí
tưởng quyền và nghĩa vụ pháp lý

2. THÀNH PHẦN CỦA QUAN HỆ PHÁP LUẬT

TP của QHPL

Nội dung của Chủ thể của Khách thể của

QHPL QHPL QHPL
2.1. Chủ thể của đơn vị pháp luật
- Chủ thể pháp luật được nhà nước trao cho năng lực chủ thể.

Năng lực chủ thể

Năng lực PL Năng lực hành vi

khả năng của chủ thể thực

khả năng của chủ thể có
hiện được hành vi, nhận
những quyền và nghĩa vụ
thức được hậu quả từ hành
pháp lý mà Nhà nước quy
vi đó và chịu trách nhiệm về
định
hậu quả

- Thời điểm phát sinh năng lực PL: từ khi 1 người sinh ra/ từ khi tổ
chức đó được thành lập hợp pháp
- Thời điểm chấm dứt: khi cá nhân chết hoặc bị tuyên bố chết/ khi tổ
chức không còn tư cách pháp lý (phá sản, giải thể,..)
 CÁ NHÂN TỔ CHỨC

Khả năng của cá nhân bằng
hành vi của mình thực hiện
quyển và nghĩa vụ pháp lý
do luật định
Điều kiện: độ tuổi,điều kiện
nhận thức
Được thành lập hợp pháp
có cơ cấu tổ chức chặt chẽ
có tài sản riêng và tự chiụ
trách nhiệm bằng tài sản đó
Nhân danh mình tham gia
vào các QHPL một cách độc
lập

Hình 1: Năng lực hành vi của các loại chủ thể

Notes:
- Người dưới 6 tuổi được coi như người không có năng lực hành vi dân sự
- Đủ 18 tuổi, có năng lực hành vi dân sự đầy đủ
- Từ đủ 6- 18 có năng lực hành vi dân sự đầy đủ có 2 nhóm: từ 6 dưới 15
và từ 15 dưới 18
- Người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự ( do say,..) sẽ bị tăng nặng trách
nhiệm hình sự ( so với người tỉnh thì người say khi giết người sẽ phạt nặng
hơn
- Pháp nhân (chỉ liên quan đến tổ chức) là 1 tổ chức khi được thành lập hợp
pháp, có tài sản riêng (ko chung với tài sản của thành viên trong tổ chức
hoặc gia đình của họ, tách bạch với tài sản của các tổ chức khác), sở hữu
nhà nước hoặc tập thể (doanh nghiệp tư nhân KHÔNG phải là pháp nhân)
 2.2. Nội dung của QHPL

ND CỦA QHPL

Quyền của chủ thể Nghĩa vụ pháp lý của chủ thể

- khả năng pháp lý của chủ thể

được lựa chọn cách xử sự trong cách xử sự bắt buộc của một
giới hạn pháp luật cho phép bên chủ thể nhằm đáp ứng việc
thực hiện quyền của chủ thể
- nhằm đạt được mục đích đề ra bên kia
phù hợp vs quy định PL

Các ví dụ minh họa:

VD1: Quyền của chủ thể bên này là nghĩa vụ của chủ thể bên kia và ngược lại:
- Trong quan hệ mua bán, nghĩa vụ của người bán là quyền lợi của
người mua và ngược lại. (Quyền của người mua là được sở hữu,
nghĩa vụ của người mua là thanh toán. Quyền lợi của người bán là
nhận tiền, nghĩa vụ người bán là cung cấp hàng theo đúng thỏa
thuận)
- Trong quan hệ vận chuyển: khi đi xe buýt, nghĩa vụ của người mua
là thanh toán, nghĩa vụ của người bán là vận chuyển
- Trong quan hệ vợ chồng, nghĩa vụ của người vợ là quyền lợi của
chồng và ngược lại
- Trong quan hệ dịch vụ gửi giữ tài sản (vd gửi giữ xe), nghĩa vụ của
người gửi là trả phí và lấy xe đúng giờ còn người trông xe có nghĩa
vụ bảo quản xe, không được sử dụng xe cho mục đích cá nhân.
 - Quan hệ vay tài sản (VD khi khách gửi tiền vào ngân hàng, khách
là người cung cấp dịch vụ còn ngân hàng dùng tiền của khách để
đầu tư
VD2: Quyền của chủ thể bên này không nhất thiết là nghĩa vụ của chủ thể bên kia
VD3: Quyền của chủ thể này là nghĩa vụ bắt buộc của chủ thể kia
2.3. Khách thể của quan hệ pháp luật
- Là lợi ích các bên hướng đền khi tham gia QHPL
3. SỰ KIỆN PHÁP LÝ
3.1. Khái niệm:
- Là những sự kiện xảy ra trên thực tế mà sự xuất hiện hay mất đi
của nó được PL gắn với việc hình thành, thay đổi hay chấm dứt
QHPL.
VD1: 25.10.2010, chị Lan sinh con đầu lòng tại trạm xã H Xác lập
quan hệ PL mẹ con (do luật Hôn nhân và Gia Đình quy định)
VD2: H và T đến UBND phường Láng Hạ xin đki kết hôn và được
đồng ý, ghi vào sổ hộ tịch  xác lập quan hệ PL vợ chồng
VD3: H và T đến TAND quận Đống Đa xin giải quyết ly hôn và được
chấp thuận  chấm dứt QHPL vợ chồng
VD4: Ông T chết do tai nạn giao thông có để lại tài sản là một căn nhà
 phát sinh quan hệ thừa kế
3.2. Phân loại
Theo yếu tố ý chí:
- Sự biến (VD 1,4 là theo sự biến)
- Hành vi ( như VD 2,3 là theo yếu tố hành vi)