निम्िमाध्यनमक तहको अध्यापि अिुमनत पत्र (License) को

निनित परीक्षाको पाठ्यक्रम सम्बन्धी अनिमुिीकरण काययक्रम

प्रस्तोता:
अम्वादत्त पन्त
उपप्राध्यक (स्वास््य निक्षा)
नत्र. नव., डडेल्धुरा बहुमुिी क्याम्पस, डडेल्धुरा
सम्पर्क : 9848727259/ ambadatt24@gmail.com
नमनत: २०८० श्रावण, १८ गते
 विषयिस्तु: ३.११ विद्यार्थी मूल्याङ्कन
१. मल्ू याङ्कनको अिधारणा, उद्दे श्य र महत्ि
२. शिक्षणमा ननमााणात्मक र ननणायात्मक मल् ू याङ्कनको उपयोग
३. शिक्षक ननशमात र स्तरीकृत परीक्षा
४. विशिष्टकरण ताशिका ननमााण र उपयोग
५. विद्यािय शिक्षामा अक्षराङ्क पद्धनत, अिधारणा, अभ्यास, र
प्रभािकाररताका उपायहरु
६. परीक्षा र मूल्याङ्कनका साधन तथा तररकाहरु
७. शिक्षणमा ननरन्तर मल्ू याङ्कन र यसको उपयोग
८. विद्यािय तहमा शिइने पररक्षाको ककशसम, सञ्चािन, ब्यबस्थापन र
प्रमाणणकरण
९. विद्याथी मल्ू याङ्कनका अभ्यासहरु
 मल्
ू याङ्कनको अवधारणा, उद्दे श्य र महत्व
पररक्षा (test), मापन (measurement), Assessment (आकिन), र मूल्याङ्कन
(Evaluation)
➢परीक्षा:
ननश्श्चत समय शभत्र शसकाइमा के कनत उपिश्ब्ध भयो त्यसको नाप गने
साधन, मापनको साधन, विशभन्न प्रश्नहरुको समूह, विषयबस्तुको उपिश्ब्ध
जााँच्ने प्रनतननधध नमन
ु ा, व्यश्ततवििेष सकाइ उपिब्धी मापन गने साधन
➢मापन:
कुनै ब्यश्तत, घटना, िा िश्ततका गण ु िाई संख्यात्मक रुपमा ब्यतत गनुा ,
स्तर ननधाारण गने मूल्याङ्कनको साधन, मुल्य ननधाारण गने साधन,
ननयमको आधारमा गण ु िाई अंक प्रदान गने
 मल्
ू याङ्कनको अवधारणा, उद्दे श्य र महत्व रमश:
➢मल्
ू याङ्कन = पररमाणात्मक पररमाण + गण ु ात्मक पररमाण + मल् ू य ननधाारण (Evaluation =
Quantitative Description + Qualitative Description + Value Judgement)

➢ िैक्षक्षक उद्दे श्यहरुको उपिश्ब्ध ककटान गने प्रकिया- टे िर

➢ िैक्षक्षक प्रकियाको मल् ू य ननधाारण गने प्रकृया- गड ु को शिक्षा िब्दकोि
➢ ननणाय गना सच ू ना प्रदान गने विज्ञान- स्टे फिविन
मल्
ू याङ्कनको उद्दे श्य
❖ शिक्षण प्रकृयामा सध ु ार गनु,ा
❖ िैक्षक्षक स्तर थाहा पाउन,
❖ िैक्षक्षक कशमकमजोरी केिाउन,
❖ पष्ृ ठपोषण ददन,
❖ पाठ्यिम, पाठ्यपस् ु तक, िैक्षक्षक सामाग्री र विधधमा सध ु ार ल्याउन तथा शसकारुको क्षमता
र कमजोरी पत्ता िगाउन,
❖ शिक्षकको कशमकमजोरी पत्ता िगाइ आिश्यक सध ु ार गनु,ा
❖ शसकाई कदठनाईको ननराकरण गनुा
 मल्
ू याङ्कनको अवधारणा, उद्दे श्य र महत्व
रमश:
मल्
ू याङ्कनको महत्ि:
✓पाठ्यिमिे राखेकको उद्दे श्य परू ा भए नभएको एककन गने
✓ विद्याथीहरुमा अपेक्षक्षत पररितान भए नभएको पत्ता िगाउने
✓ विद्याथीहरुको व्यिहार पररितानको परीक्षण गने
✓ प्रिासननक अशभिेख राख्नु
✓ कक्षा उन्नती गने आधार तय गने
✓ विद्याथीको तह छुट्याउने र थप आिश्यक पष्ृ ठपोषण ददने
✓ समग्र िैक्षक्षक प्रकियाको प्रभािकारीता यककन गने
 शिक्षणमा ननमााणात्मक र ननणायात्मक मल्
ू याङ्कनको उपयोग

मल्
ू याङ्कनका प्रकार
❖ Placement/ Initial Evaluation (स्तर ननधाारण / प्रारश्भभक मूल्याङ्कन)
❖ Formative / Constructive or Proactive Evaluation
(ननमााणात्मक/सधु ारात्मक तथा रचनात्मक मल् ू याङ्कन)
❖ Summative Evaluation (ननणाात्मक मल् ू याङ्कन)
❖ Diagnostic Evaluation (उपचारात्मक मल् ू याङ्कन)
Difference between formative summative and
diagnostic evaluation
शिक्षक ननशमात र स्तरीकृत परीक्षा
स्तरीकृत परीक्षण (Standardized Test)
 विशिष्टकरण ताशिका ननमााण र उपयोग
शिक्षाका राश्ष्िय उद्दे श्य पररपनू ता गने महत्िपण
ू ा साधन पाठ्यव्रmम हो
पाठ्यव्रmमको प्रभािकारी कायाान्ियन हुन सकेमा मात्र शिक्षाको गण
ु स्तर अशभिद्
ृ धध
हुन सतदछ पाठ्यव्रmमको सही रूपमा कायाान्ियन गनाका िाधग प्रभािकारी
सहजीकरण प्रवव्रmयाका साथै मल् ू याङ्कन प्रणािीको वििेष भूशमका रहे को हुन्छ
तसथा पाठ्यव्रmमको पणू ा कायाान्ियनमा मल् ू याङ्कन प्रणािी प्रभािकारी हुनु जरुरी
हुन्छ पाठ्यव्रmमका ननददा ष्ट सक्षमता पूनता भए भएनन ् भन्ने कुराको िेखाजोखा
गने प्रवव्रmया मूल्याङ्कन हो भने मूल्याङ्कन प्रवव्रmयािाई योजनाबद्ध तथा
प्रभािकारी बनाउने महत्िपूणा साधन मध्ये विशिष्टीकरण ताशिका पनन एक हो
 ljlzi6Ls/0f tflnsfsf] k|of]u

-s_ z}Ifl0fs of]hgf lgdf{0f ug{, -v_ pko'St k|Zgkqsf] lgdf{0f ug, -u_ ljBfyL{x¿sf]
l;sfOdf clejl4 ug{ .
TOS/Table of Specification
A Table of Specifications helps to ensure that there is a match between what
is taught and what is tested.
ljlzi6Ls/0f tflnsfsf] नमन
ु ा
Mathematics Primary Level

(Osebhohiemen, 2019)
ववशशष्टीकरण ताशिकाको नमन
ू ा
विद्यािय शिक्षामा अक्षराङ्क पद्धनत, अिधारणा, अभ्यास, र
प्रभािकाररताका उपायहरु
 ववद्यार्थी मल्
ू याङ्कनका अभ्यासहरु
➢ परीक्षा (शिखित परीक्षा, प्रयोगात्मक परीक्षा ➢ घटनावत
ृ अशििेि
र मौखित परीक्षा) ➢ श्रेणी मापन

➢ अविोकन ➢ रुजस
ु च
ू ी
➢ ननरन्तर मल्
ू याङ्कन ➢ संचचत अशििेि

➢ अक्षराङ्क मल्
ू याङ्कन पद्धनत ➢ काययसञ्चचका (पोटय फोशियो)

➢ कक्षा कायय

➢ गह
ृ कायय
 References
Anthony, A. (ed.) (1986). Measurement and Evaluation. Institute of Education University of Nigeria, Nsukka. Associateship certificate in
Education series (pp. 30-31)
Bloom, B.S. (ed.) (1956). Taxonomy of educational objectives, Handbook 1: The cognitive domain. New York:
McKay. Denga, D.I. (2003). Educational measurement continuous assessment and psychological testing. (3rd ed.). Calabar: Rapid Educational
Publishers Ltd.
Gronlund, N. E. (2006). Assessment of students’ achievement (8th ed.). Boston, MA: Pearson.
Gullickson, A.R. & Elwin, M.C (1985). Post hoc analysis of teacher-made test: the goodness-of-fit between prescription and practice. Educational
Measurement: Issues and Practices; (3) 15-18.
Gullickson, A.R. (1986). Teacher education and teacher perceived needs in educational measurement. Journal of Educational Measurement, 247-
354.
Hopkins, K.D. (1990). Educational and psychological measurement (7th ed.). Englewood cliffs, NJ: Prentice Hall.
Joshua, M. T. (2005). Fundamental test and measurement in education. Calabar: The University of Calabar Press. Lahey, B.B. (2004). Psychology
an introduction. New York: Mc Graw- Hill Publisher.
Maliki, A.E, Ngban, A.N. & Ibu, J.E.67 (2009). Analysis of students’ performance in junior secondary school mathematics examination in Bayelsa
State of Nigeria. Students Communications Science, 3 (2), 131-134.
Marso, R.N. & Pigge, F.L. (1987 April). The states of classroom teachers test construction proficiencies: assessment by teachers, principals and
supervisors validated by analysis of actual teachers made test. Paper presented at The Annual Meeting of the National Council on Measurement
in Education: San Francisco.
National Mathematics Advisory Panel (2008): the final report of the National Mathematics. Retrieved from
http://www.ed.gov/about/bdscomm/list/mathpanel/report. pdf.
Nenty, H.J. & Umoinyang, I.E. (2004). Principles of test construction .Calabar: Helimo Associate. Onunkwo, G.I.N. (2002). Fundamental of
educational measurement. Owerri: Capes Publishers.