დივერტიკულური დაავადება (დივერტიკულიტი, დივერტიკულოზი) არის ქრონიკული

წარმოშობის დაავადება, რომლის დროსაც ნაწლავის კედელში წარმოიქმნება ტომრის

მსგავსი გამონაყარი კუნთების დაშლილი შრის - დივერტიკულის მეშვეობით,
რომელიც შეიძლება იყოს თანდაყოლილი ან შეძენილი, იყოს ერთჯერადი ან
მრავალჯერადი და განლაგებულია ნაწლავის სხვადასხვა ნაწილები.
ახალგაზრდა ასაკში დაავადება საკმაოდ იშვიათია - ყველა დიაგნოსტირებული
შემთხვევის დაახლოებით 5%, 50-65 წლის ასაკობრივ ჯგუფში - მოსახლეობის თითქმის
30%-ში, 75 წელზე უფროსი ასაკის ადამიანებში დაზიანება 65-ზე მეტია. % ქალებში ეს
პათოლოგია ვლინდება ერთნახევარჯერ უფრო ხშირად, ვიდრე მამაკაცებში. ბოლო
წლებში შეიმჩნევა დაავადების გახშირების ტენდენცია განვითარებულ ქვეყნებში, რაც
განპირობებულია კვების ჩვევების ცვლილებით და დიეტაში უხეში ბოჭკოვანი და
დიეტური ბოჭკოების დეფიციტით.

დაავადების ყველაზე გავრცელებული ფორმა ასიმპტომურია, გამოხატულ კლინიკურ

ფორმებს შეიძლება თან ახლდეს გაურკვეველი ხასიათის მუცლის ტკივილი,
დისპეფსიური დარღვევები და სისხლდენა. პათოლოგიური გამონაყარი ზოგიერთ
შემთხვევაში გართულებულია ანთებით, პერფორაციით და სისხლდენით.დაავადების
ეტიოლოგია

დივერტიკულოზი შეიძლება იყოს თანდაყოლილი ან შეძენილი. სხვადასხვა

პროვოცირების ფაქტორებმა შეიძლება გამოიწვიოს დაავადების განვითარება, მაგრამ
ისინი პირდაპირ ეფუძნება შემაერთებელი ქსოვილის სისუსტეს.

დივერტიკულის წარმოქმნას ხელს უწყობს:

გენეტიკური მიდრეკილება;
ჰიპოდინამიური ცხოვრების წესი;
დიეტური შეცდომები (რაიონში ნახევარფაბრიკატების უპირატესობა, მენიუდან ბოჭკოს
გამორიცხვა, არარეგულარული კვება და ა.შ.);
ნაწლავის მოძრაობის დარღვევა;
სიმსუქნე;
ჰიპოვიტამინოზი და ვიტამინის დეფიციტი;
ხშირი ყაბზობა, მეტეორიზმი;
ნაწლავის კედლის სისხლით მომარაგების დარღვევა, ათეროსკლეროზის
განვითარება სხვადასხვა იშემიური ცვლილებებით;
ნაწლავური ინფექცია;
ასაკთან დაკავშირებული ცვლილებები ნაწლავის კედელში, რომელსაც თან ახლავს
ატროფიული პროცესები და კუნთების ტონის დაქვეითება;
ხანგრძლივი მკურნალობა კორტიკოსტეროიდებით, არასტეროიდული ანთების
საწინააღმდეგო საშუალებებით, ოპიატების გამოყენება.
წარსულში ითვლებოდა, რომ დივერტიკულიტი გამოწვეული იყო თხილის, თესლის და
პოპკორნის ცუდად ჭამით, რაც იწვევდა დივერტიკულის ოკლუზიას და შემდგომ
ანთებას, მაგრამ თანამედროვე კვლევებმა აჩვენა, რომ ასეთი საკვები არ არის
დაავადების განვითარების გამომწვევი.ნაწლავის დივერტიკულური დაავადების
სიმპტომები
პაციენტთა უმრავლესობაში (დაახლოებით 80%) დაავადება უსიმპტომოდ
მიმდინარეობს და დიაგნოზირებულია რუტინული გამოკვლევის დროს. სხვა
შემთხვევებში, გაურთულებელი დივერტიკულოზის ძირითადი სიმპტომებია:

ტკივილის სინდრომი - ხასიათდება მრავალფეროვანი ხასიათით, ტკივილი შეიძლება

მერყეობდეს მსუბუქი ჩხვლეტიდან ძლიერ კოლიკის მსგავს გამოვლინებამდე.
შემთხვევათა აბსოლუტურ უმრავლესობაში ლოკალიზებულია სიგმოიდური მსხვილი
ნაწლავის ლოკაციაზე (იგივე მიდამოში მარცხნივ ან პუბის ზემოთ). უსიამოვნო
შეგრძნებების ხანგრძლივობა რამდენიმე საათიდან 2-3 დღემდე მერყეობს. ზოგიერთ
პაციენტში ტკივილი დაკავშირებულია ჭამასთან;
დისპეფსიური სინდრომი - ახასიათებს ყაბზობა, ხოლო განავლის ხანგრძლივი
არარსებობა ზრდის ტკივილის სინდრომს. ზოგიერთ შემთხვევაში შეიძლება მოხდეს
წყვეტილი დიარეა. ზოგჯერ პაციენტები უჩივიან გულისრევას, ღებინებას, მეტეორიზმი,
ნაწლავის გაზების გადაჭარბებულ გამონადენს;
ინტოქსიკაციის სინდრომი - გამოხატული ანთებითი კერებით, ვითარდება
ჰიპერთერმია, შემცივნება, ტაქიკარდია და მატულობს ზოგადი სისუსტე.
სიმპტომების არსებობა და სიმძიმე დამოკიდებულია დაზიანების ხარისხზე და ასევე
შეიძლება მიუთითებდეს გარკვეულ გართულებებზე.პათოგენეზი

დივერტიკულოზის განვითარება ხდება მსხვილ ნაწლავში გაზრდილი

ინტრალუმინალური წნევის ფონზე. არანორმალურად მაღალი წნევა იწვევს მსხვილი
ნაწლავის სეგმენტაციას, რაც თავის მხრივ ააქტიურებს პროცესს, რომლის დროსაც
მსხვილი ნაწლავი იწყებს ფუნქციონირებას არა როგორც ერთი მილი, არამედ
როგორც იზოლირებული სეგმენტების განსხვავებული ჯგუფი. ასეთ ერთ მონაკვეთში
შექმნილი მაღალი წნევა პირდაპირ გავლენას ახდენს ნაწლავის კედელზე და არა
ფიზიოლოგიურ მიმართულებაზე, რომელიც აუცილებელია ნაწლავის შიგთავსის
ადეკვატური მოძრაობისთვის.

გარდა ამისა, წნევა იწვევს ლორწოვანი გარსის პათოლოგიურ პროტრუზიას დაშლილი

კუნთების შრის მეშვეობით, რაც ყველაზე ხშირად ხდება იმ ადგილებში, სადაც გემები
გამოდიან გარსის სუბმუკოზური და ლორწოვანი ფენების ტროფიკისთვის. ამ გემების
უმეტესობა ლოკალიზებულია მეზენტერულ და ანტიმეზენტერულ სტრუქტურებს შორის,
სადაც, შესაბამისად, განისაზღვრება დივერტიკულა. როდესაც მემბრანა ამოდის, ის არ
მოიცავს კუნთების შრეებს, დივერტიკულის წარმოქმნის პროცესი ხდება მხოლოდ
ლორწოვანი შრისგან. მაღალი წნევის ზონა უმეტეს შემთხვევაში ემთხვევა სიგმოიდურ
მსხვილ ნაწლავს, სადაც ძირითადად დიაგნოზირებულია პათოლოგიური პროცესი,
უფრო იშვიათად აღინიშნება მთლიანი მსხვილი ნაწლავის დაზიანება.

შემაერთებელი ქსოვილის სისუსტის განვითარების მიზეზად ითვლება მცენარეული

საკვები ნივთიერებების ნაკლებობა (მათ შორის უხეში ბოჭკო) და მენიუში
რაფინირებული ცხოველური პროდუქტების უპირატესობა. მეცნიერულად
დადასტურებულია, რომ ამ დიეტის დროს საგრძნობლად იზრდება ჯვარედინი
კავშირების რაოდენობა პირდაპირ კოლაგენის ბოჭკოებში და იზრდება ელასტინის
კონცენტრაცია, რაც რამდენჯერმე ამცირებს შემაერთებელი ქსოვილის გაფართოებას
და ვისკოელასტიურობას, რის შედეგადაც ის ხდება უფრო მკვრივი და მკვრივი. უფრო
მყიფე. ასევე, მცენარეული ბოჭკოების დეფიციტი იწვევს განავლის მოცულობის
შემცირებას და მისი სიმკვრივის მატებას, რაც იწვევს მსხვილი ნაწლავის დისფუნქციურ
აქტივობას. ნაწლავის შიგთავსის დაგვიანებული ევაკუაცია იწვევს სტაგნაციას, რის
შედეგადაც ხდება დივერტიკულის ობსტრუქცია განავლით, იწყება ინფექციის აქტიური
პროცესი და ვითარდება დივერტიკულური დაავადების კლინიკური სურათი.შესაძლო
გართულებები

დივერტიკულებში განავლის გახანგრძლივებული სტაგნაციის დროს ხდება

შეუქცევადი სტრუქტურული ცვლილებები კედელში, ნაწლავის ფლორა აქტიურად
მრავლდება და ვითარდება ანთება. ქრონიკული ანთებითი პროცესი დიდხანს
გრძელდება, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს ისეთი გართულებები, როგორიცაა:

პერფორაცია - პროვოცირების ფაქტორების გავლენით ნადგურდება დივერტიკულის

კედელი და ნაწლავის შიგთავსი მუცლის ღრუში აღწევს, რაც იწვევს ლოკალურ ან
დიფუზურ პერიტონიტს. როდესაც დივერტიკულუმის კედელი იშლება შიგთავსის
რეტროპერიტონეალურ ქსოვილში ან მეზენტერიის შრეებს შორის მიდამოში,
ინფილტრატების ან აბსცესების დიაგნოზირებულია;
ნაწლავის ფისტულები - ხდება მაშინ, როდესაც დივერტიკული პერფორირებულია და
ჩირქოვანი ფოკუსი იშლება ახლომდებარე ორგანოში - "შიდა ფისტულებში".
ქალებისთვის დამახასიათებელია საშოსთან დაკავშირებული ფისტულები,
მამაკაცებში კი შარდის ბუშტთან. ნაწლავურ-ვესკალური ფისტულის დროს შეიძლება
გამოჩნდეს განავალი შარდში;
სისხლდენა - გამოვლენილია პაციენტების დაახლოებით 20-25%-ში, ჩვეულებრივ
გამოწვეული დივერტიკულის კედლის წყლულით. სისხლდენის ინტენსივობა
ცვალებადია და შეიძლება გამოვლინდეს განავალში სისხლის მცირე შერევიდან
მასიურ დიფუზურ სისხლდენამდე, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს კოლაფსი და
სიკვდილი;
ნაწლავის გაუვალობა - მისი მიზეზი შეიძლება იყოს ან ქსოვილის ანთება პროტრუზიის
ირგვლივ, ან წებოვანი პროცესი, რაც იწვევს ნაწლავის მძიმე დეფორმაციას და მასში
განავლის მოძრაობის მნიშვნელოვან დარღვევას. ზოგჯერ შეიძლება მოხდეს
ნაწლავის ნაწილის ინვაგინაცია ან გლუვი კუნთების სპაზმი;
დივერტიკულის გადაგვარება ავთვისებიან ნეოპლაზმებად - ხდება შემთხვევების 5%-ში
და ჩვეულებრივ ხდება მოწინავე კლინიკურ სიტუაციებში.
მრავლობითმა დივერტიკულამ შეიძლება გამოიწვიოს მალაბსორბციის სინდრომი,
როდესაც ირღვევა სასიცოცხლო მნიშვნელობის მიკროელემენტებისა და ვიტამინების
შეწოვის პროცესები, რაც იწვევს ყველა ორგანოსა და სისტემის ფუნქციონირების
დარღვევას.ინსტრუმენტული დიაგნოსტიკური ღონისძიებები

დივერტიკულიტი მოითხოვს მსხვილი ნაწლავის ყოვლისმომცველ გამოკვლევას,

ვინაიდან არცერთი მეთოდი არ იძლევა სრული ინფორმაციის მოპოვების
შესაძლებლობას დიაგნოსტიკური პრობლემების გადასაჭრელად. მითითებულია
შემდეგი დიაგნოსტიკური ზომები:

მუცლის ღრუს ულტრაბგერა;

ირიგოსკოპია - Rg-კვლევა, რომლის დროსაც ნაწლავის სანათური ივსება
კონტრასტული სუსპენზიით, რათა შეფასდეს მისი მდგომარეობა შევსების დროს და
დაცლის შემდეგ;
კოლონოსკოპია - შესაძლებელს ხდის დივერტიკულების და მათი ანთების ნიშნების
იდენტიფიცირებას, აგრეთვე გართულებების დიაგნოსტირებას.
დიფერენციალური დიაგნოზისთვის შეიძლება დაინიშნოს მუცლის ღრუს MSCT,
კოლონოგრაფია, ცისტოსკოპია, ცისტოგრაფია და სხვა კვლევები.
კოლონოსკოპია
მუცლის ღრუს ულტრაბგერა
ლაბორატორიული კვლევა

დივერტიკულიტისთვის არ არსებობს სპეციფიკური ლაბორატორიული დიაგნოზი;

კლინიკური მინიმუმი მოიცავს:

კლინიკური სისხლის ტესტი;

სისხლი ბიოქიმიისთვის;
კოპროგრამა;
განავალი ფარული სისხლისთვის;
ბაქტერიული კულტურები ინფექციური ფაქტორის დასადგენად (საჭიროების
შემთხვევაში);
შარდის ზოგადი ანალიზი.
ფუნქციური ნაწლავის პათოლოგიებთან დიფერენციალური დიაგნოზისთვის ინიშნება
ფეკალური კალპროტექტინის ტესტი.

მკურნალობა

დივერტიკულიტის მკურნალობის მთავარი მიზნებია კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის

ფუნქციების ნორმალიზება, პათოლოგიის პროგრესირებისა და გართულებების
განვითარების თავიდან აცილება, აგრეთვე გამწვავებების დროული შემსუბუქება.

გაურთულებელი ფორმების მქონე პაციენტების მკურნალობა ტარდება

გასტროენტეროლოგიურ განყოფილებაში, მძიმე გართულებების განვითარების
შემთხვევაში ნაჩვენებია ჰოსპიტალიზაცია ქირურგიულ საავადმყოფოში.

წამლის თერაპია

უსიმპტომო ფორმის მქონე პაციენტებს არ ესაჭიროებათ წამლის თერაპია, ტაქტიკა

შემოიფარგლება სპეციალური დიეტით. კურსის სხვა ვარიანტებში მკურნალობა
ინიშნება ზოგადი მდგომარეობის, კლინიკური სურათის სპეციფიკისა და
გართულებების არსებობის გათვალისწინებით. ამის საფუძველზე შეიძლება
დაინიშნოს წამლების შემდეგი ჯგუფები:

ანტიბიოტიკები - აუცილებელია პათოგენური ფლორის ზრდისა და გავრცელების

ჩასახშობად, ანთებითი პროცესის აღმოსაფხვრელად;
ანტისპაზმური საშუალებები - კუნთების მოდუნება, სპაზმების მოხსნა, რის შედეგადაც
მცირდება ტკივილი;
ფერმენტული პრეპარატები - თერაპიული ეფექტი მიზნად ისახავს საჭმლის
მომნელებელი პროცესების სტაბილიზაციას;
ანთების საწინააღმდეგო პრეპარატები;
ოსმოსური საფაღარათო საშუალებები - ხელს უწყობს განავლის ფიზიოლოგიური
მოძრაობის აღდგენას, ყაბზობის აღმოფხვრას;
პრებიოტიკები - მათი მიღება უზრუნველყოფს ნორმალური მიკროფლორის აღდგენას;
ანტიჰისტამინები - ვინაიდან ისინი ამცირებენ უჯრედების მგრძნობელობას ჰისტამინის
მიმართ, მათი მიღება ხელს უწყობს ნაწლავის კედლების შეშუპებას;
კარმინატივები - მითითებულია მეტეორიზმის დროს.
სპეციფიკური მკურნალობის რეჟიმს, წამლის დოზას და მიღების სიხშირეს
განსაზღვრავს მხოლოდ გასტროენტეროლოგი ყველა კლინიკურ მონაცემზე
დაყრდნობით.დიეტა თერაპია

მკურნალობის მენიუს შეიმუშავებს ექიმი, კვლევის შედეგების მიხედვით:

როდესაც ნაწლავის კედელი თხელდება, რეკომენდებულია რაციონში მცენარეული

ბოჭკოებით გამდიდრებული საკვების შეტანა;
დისბაქტერიოზის დროს სასურველია მენიუში ფერმენტირებული რძის პროდუქტების
დამატება;
დივერტიკულიტის გართულებების შემთხვევაში ინიშნება ნაზი დიეტა ბოჭკოს მცირე
რაოდენობით.
ასევე ღირს დივერტიკულიტის კვების ზოგადი წესების დაცვა:

საკვების ხშირად ჭამა, მაგრამ მცირე ულუფებით;

მომზადების პრიორიტეტული ფორმაა დაფქული, დაქუცმაცებული საკვები;
ნაჩვენებია პიურე სუპები, ფაფები, მთელი მარცვლეულისგან, ბრინჯი, ქერი;
სასარგებლოა ყოველდღე ხილის (ქერქით) და ბოსტნეულის ჭამა.
ასევე აუცილებელია საკმარისი რაოდენობის სითხის დალევა (ვარდის თეძოს ნახარში,
კომპოტები), მენიუში შეგიძლიათ შეიყვანოთ ლეღვი და ქლიავი, ქატო პური, ზეითუნის
ზეთი.

აკრძალული საკვების სიაში შედის ყველა შებოლილი საკვები, მარინადები, ცხიმოვანი

საკვები, დაკონსერვებული საკვები, თეთრი პური, პარკოსნები, სოკო, მარწყვი, ველური
მარწყვი, ჟოლო, მაკარონი, შოკოლადი, სანელებლები, ჩაი, ყავა და ალკოჰოლის
შემცველი სასმელები.

ქირურგიული მეთოდები

ქირურგიული მკურნალობა ტარდება მხოლოდ იმ სიტუაციებში, რომლებიც საფრთხეს

უქმნის პაციენტის ჯანმრთელობას და სიცოცხლეს. ასეთი მკურნალობის ჩვენებაა
შემდეგი შემთხვევები:

მასიური სისხლდენა;
ფისტულების გამოჩენა;
დივერტიკულებში ინფილტრატის და ჩირქის წარმოქმნა;
პერიტონიტი ნეოპლაზმის გასკდომის გამო მისი შიგთავსის თავისუფალ ღრუში
გათავისუფლებით;
ნაწლავის გაუვალობა;
ავთვისებიანი სიმსივნის ალბათობა.
არსებობს ქირურგიული მკურნალობის 2 ტიპი: გადაუდებელი (შესრულებულია მძიმე
სისხლდენის დიაგნოზის დროს ან სიმსივნის გასკდომის რისკის ქვეშ) და დაგეგმილი
(ტარდება წამლის მკურნალობის შემდეგ და მიმართულია რეციდივის თავიდან
ასაცილებლად).

მეთოდის არჩევანი დამოკიდებულია დევირტიკულიტის სპეციფიკაზე. უმეტეს

შემთხვევაში ტარდება მსხვილი ნაწლავის ნაწილის რეზექცია, რასაც მოჰყვება
ანასტომოზი. მძიმე კლინიკურ სიტუაციებში შეიძლება ჩატარდეს კოლოსტომია
განავლის გადინების გასაადვილებლად, მდგომარეობის სტაბილიზაციის შემდეგ კი
რეკონსტრუქციული ოპერაცია.პროფილაქტიკური ზომები და პროგნოზი

პროგნოზი ჩვეულებრივ ხელსაყრელია, მაგრამ ზოგიერთ შემთხვევაში

დივერტიკულიტი გართულებულია სიცოცხლისათვის საშიში პირობებით, რომლებიც
საჭიროებენ სასწრაფო ჰოსპიტალიზაციას და სასწრაფო მკურნალობას. თერაპიის
ეფექტურობა სადებიუტო და პირველი რეციდივის დროს აღწევს 70%-ს, განმეორებითი
ეპიზოდების შემთხვევაში ეფექტურობა მცირდება 20%-მდე.

თანდაყოლილი დივერტიკულის განვითარების თავიდან აცილება შეუძლებელია.

შეძენილი დივერტიკულიტის პროფილაქტიკური ზომები მოიცავს დიეტის
ნორმალიზებას ბოჭკოსა და სითხის საკმარისი მიღებით, ადეკვატური ფიზიკური
აქტივობა, რომელიც მიზნად ისახავს ნაწლავის კედლების გაძლიერებას (რბოლა
სიარული, ველოსიპედით ასვლა, კიბეებზე ასვლა, ცურვა, რიტმული ტანვარჯიში).

ასევე ძალზე მნიშვნელოვანია ნაწლავის მოძრაობის ხარისხისა და სიხშირის

მონიტორინგი, რეგულარულად ეწვიოთ გასტროენტეროლოგს და გაიაროთ
ნაწლავების ენდოსკოპიური გამოკვლევა, რადგან ეს შესაძლებელს გახდის
პათოლოგიის ადრეულ სტადიაზე იდენტიფიცირებას და დაავადების სწრაფ
მკურნალობას, თავიდან აიცილებს განვითარებას. საშიში გართულებები.