განსახილველი საკითხები

● ცელიაკიის განმარტება

● ეპიდემიოლოგია

● ეტიოლოგია და პათოგენეზი

● კლინიკური სურათი

● ინსტრუმენტულ-ლაბორატორიული კვლევის მეთოდები

● დიფერენციული დიაგნოზი

● მკურნალობა
ცელიაკია(გლუტენისადმი მომატებული მგრძნობელობით გამოწვეული ენტეროპათია),ხასიათდება
მალაბსორბციით,რაც განპირობებულია წვრილი ნაწლავის ლორწოვანი გარსის დაზიანებით.მის გამშვებ
მექანიზმად გვევლინება ხორბლის გლუტენის ან ჭვავისა და შვრიის გლუტენის მონათესავე ცილის მიღება
იმ პაციენტების მიერ,რომელთაც ამ დაავადების მიმართ მემკვიდრული წინასწარგანწყობა აღენიშნებათ.

The Merck Manual of Diagnosis & Therapy, 19th Edition page-218

ეპიდემიოლოგია

❖ დაავადება ვითარდება ნებისიერ ასაკში

❖ მისი გავრცელებაა 1:100-300-ში

❖ ცელიაკია ვითარდება პირველი ხარისხის ნათესავთა 10%_ში და ერთი კვერცხუჯრედიდან შობილი ტყუპების
70%-ში.

The Merck Manual of Diagnosis & Therapy, 19th Edition page-218

ეტიოლოგია და პათოგენეზი

➔ დამტკიცებულია ცელიაკიის მიმართ გენეტიკური მიდრეკილების არსებობა -ცელიაკიით

დაავადებულთა 97%-ზე მეტს აღენიშნება HLA-DQ2 და HLA-DQ9 ანტიგენის არსებობა.
➔ დაავადების სიმპტომების განვითარება დამოკიდებულია საკვებთან ერთად გლუტენის მიღებაზე.
საკვებიდან გლუტენის გამორიცხვა იწვევს კლინიკურ გაუმჯობესებას,დიეტის დარღვევა-ცელიაკიის
რეციდივის ყველა კლინიკური და მორფოლოგიური ნიშნების გამოვლინებით.

beyondceliac.org/SiteData/docs/WhatisCeli/7df546428970c440/What%20is%20Celiac%20Disease.pdf
➔ CD-4 T ლიმფოციტები ამოიცნობენ დეზამინირებულ ეპიტოპებს,რაც იწვევს იმუნური ციტოკინების
ჭარბ პროდუქციას.ციტოკინები აზიანებს წვრილი ნაწლავის ლორწოვან გარსს შედეგად ვითარდება
მისი ატროფია.
➔ კრიპტებში დაჩქარებულია უჯრედთა ნეოგენეზი.შედეგად ხაოების ზედაპირზე ჩნდებიან
მოუმწიფებელი ენტეროციტები,რომელთაც არ შესწევთ ძალა განახორციელონ თავისი სპეციფიკური
ფუნქციები(შეწოვა და მემბრანული მონელება).

https://www.jacionline.org/article/S0091-6749(15)00230-4/pdf
კლინიკური სურათი

➔ ცელიაკიის დროს ენტეროპათიის კლინიკურიც სურათი იგივეა რაც მალაბსორბციისა.

➔ დაავადების კლინიკურ სურათს ახასიათებს მუცლის შებერვა,დიარეა,სხეულის წონის შემცირება და
განვითარების შეფერხება.
➔ მკურნალობის გარეშე ცელიაკით დაავადებულ ბავშვებს შეიძლება განუვითარდეს რკინა და/ან ფოლიუმ
დეფიციტური ანემია,ასევე რაქიტი.

https://www.jacionline.org/article/S0091-6749(15)00230-4/pdf
კლინიკური სურათი
➔ დაავადების სხვა გამოვლინებებია:ოსტეოპოროზი,კოაგულოპათია,აფტოზური სტომატიტი,უშვილობა
და სპონტანური აბორტი,ჰიპერტრანსამინაზემია,ღვიძლის სტეატოზი,ჰიპოსპლენიზმი,კუჭქვეშა
ჯირკვლის გარე სეკრეციული უკმარისობა,ფსიქიკური და ნევროლოგიური დარღვევები.
➔ ჰერპესისმაგვარი დერმატიტი კანში IGA-ს წრფივი დეპოზიტების არსებობით შემთხვევათა 100%-ში
ასოცირდება ცელიაკიასთან.

https://www.niddk.nih.gov/health-information/digestive-diseases/celiac-disease
➔ ცელიაკიით დაავადებულებში 10-ჯერ უფრო ხშირად ვითარდება სხვა აუტოიმუნური დაავადებები.
მათ შორის I-ტიპის შაქრიანი დიაბეტი,აუტოიმუნური თირეოიდიტი,ადისონის დაავადება,შოგრენის
სინდრომი,სისტემური წითელი მგლურა,რევმატოიდული ართრიტი,აუტოიმუნური ჰეპატიტი და ა.
შ.
➔ ლიმფომების და კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის ადენოკარცინომის განვითარების რისკი 100-200-ჯერ
უფრო მაღალია საერთო პოპულაციასთან შედარებით.

https://www.celiac.ca/pdfs/glutenconnection-eng.pdf
დიაგნოსტიკა

➔ თორმეტგოჯა ნაწლავის დისტალური ნაწილების ენდოსკოპიური კვლევა.(ჰისტოლოგიურ კვლევასთან

ერთად)
სეროლოგიური ტესტები,რომლიტაც განისაზღვრება შემდეგი ანტისეულები :
➔ ანტიგლიადინური ანტისხეულები
➔ ანტირეტიკულინური ანტისხეულები
➔ ანტიენდომიზიური ანტისხეულები
➔ ანტიტრანსგლუტამინაზური ანტისხეულები

The Merck Manual of Diagnosis & Therapy, 19th Edition page-219

 დიფერენციული დიგნოსტიკა

➔ ტარდება მალაბსორბციის გამომწვევ სხვა დაავადებებთან ასევე წვრილი ნაწლავის ლორწოვანი გარსის
ხაოების კეროვანი ატროფიის გამომწვევ მიზეზებთან (ინფექციური ენტერიტი,ლამბლიოზი,ტროპიკული
სპრუ,ბაქტერიების ჭარბი ზრდის სინდრომი,სოიოს და რძის ცილებისადმი ალერგია,უიპლის დაავადება
(ნაწლავური ლიპოდისტროფი),ლიმფომა.

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3254208/
მკურნალობა
➔ მკაცრი უგლუტენო დიეტა მთელი სიცოცხლის განმავლობაში.(გამორიცხა ხორბლის,ჭვავის და
ქერის)
➔ მეტაბოლური დარღვევების კორექცია,ღონისძიებები რომლებიც მიმართულია ცილების და
ელექტროლიტების,წყალ-მარილოვანი ბალანსის აღსადგენად.
➔ რეკომენდებულია სიმინდის ფქვილი,ბრინჯი.

https://acgcdn.gi.org/wp-content/uploads/2018/04/ACG-Celiac-Guideline-Summary.pdf
 გამოყენებული ლიტერატურა:
beyondceliac.org/SiteData/docs/WhatisCeli/7df546428970c440/What%20is%20Celiac%20Disease.p
df

https://acgcdn.gi.org/wp-content/uploads/2018/04/ACG-Celiac-Guideline-Summary.pdf

https://www.celiac.ca/pdfs/glutenconnection-eng.pdf

https://www.niddk.nih.gov/health-information/digestive-diseases/celiac-disease

The Merck Manual of Diagnosis & Therapy, 19th Edition page-219

https://www.jacionline.org/article/S0091-6749(15)00230-4/pdf
მადლობა ყურადღებისთვის!