ANG WIKANG FILIPINO: EBOLUSYON, ANTAS, VARAYTI,
● Ayon kay Basil Bernstein, ang wika bilang
AT
VARYASYON NG WIKANG PAMBANSA
KAHULUGAN NG WIKA AYON SA MGA LINGGWISTA
Ang wika ay isang bahagi ng pakikipagtalastasan
na ginagamit araw-araw. Kalipunan ito ng mga simbolo,
tunog, at mga kaugnay na bantas upang maipahayag
ang nais sabihin ng kaisipan. Tinatayang nasa pagitan ng
6,000 hanggang 7,000 ang mga wika sa daigdig,
depende sa kung gaano katiyak ang pangahulugan sa
"wika", o kung paano ipinag-iiba ang mga wika at mga
dayalekto. Sa mga linggwista, mapapansing binibigyan
nila ng pansin and depinisyon ng wika ayon sa
estruktura nito. Dahil siyentipiko ang pag-aaral ng wika
ayon sa kanila, hindi nalalayo ang pagtingin sa wika
bilang isang masistemang balangkas na may sinusunod
na hakbang o pamamaraan upang ito'y matutuhan at
mapag-aralan.
● Ayon kay Henry Gleason, ang wika ay isang
sistematik na balangkas ng mga binibigkas na
tunog na pinipili at isinasaayos sa paraang
arbitrary upang magamit ng mga taong may
iisang kultura.
● Sang-ayon sa tinuran ni Archibald Hill, ang wika
ang pangunahin at pinakamabusising anyo ng
gawaing pansagisag ng tao.
● Pinatunayan naman ni Thomas Carlyle na ang
wika ay itinuturing na saplot ng kaisipan;
gayunpaman, mas angkop marahil sabihing ang
wika ay ang saplot-kalamnan, ang mismong
katawan ng kaisipan.
● Susog sa sinabi nina Vilma Resuma at Teresita
Semorlan, ang wika ay kaugnay ng buhay at
instrumento ng tao upang matalino at
efisyenteng makilahok sa lipunang
kinabibilangan.
● Dagdag pa nina Pamela Constantino at Galileo
Zafra na ang wika ay isang kalipunan ng mga
salita at ang pamamaraan ng pagsasama-sama
ng mga ito para magkaunawaan o
makapagkomyunikeyt ang isang grupo ng mga
tao.
● Ayon kay Caroll (1973), wika ay masistemang
estruktura ng sinasalitang tunog at pagsasaayos
nito sa paraang arbitraryo upang makamit sa
interpersonal na pakikipagkomunikasyon at ang
makabuluhang pagsasama-sama ng mga bagay,
pangyayari at mga karanasan ng sangkatauhan.
sistema ng mga tuntunin, ay nagrerepresenta
ng mga code
● Isa rin si Benjamin Lee Whorf na nagbigay ng
kahulugan sa wika. Aniya, ang wika ay binubuo
ng mga payak na salitang nalilikha dahil sa
pagtugon ng tao sa kaniyang kapaligiran.
● Sang-ayon naman kay Edward Sapir, ang wika
ay pantao at likas ang paggamit ng tao sa wika.
Ginagamit niya ang wika bilang kasangkapan sa
sosyalisasyon na kung walang wika, walang iiral
na relasyong sosyal.
● Sa mga transpormasyonal na pananaw,
nanguna si Chomsky sa paniniwalang ang wika
bilang isang sitema ay may kaugnayan sa
kahulugan at kabuluhan.
KATANGIAN NG WIKA
● May sistematik na balangkas
● Binibigkas na tunog
● Pinipili at isinasaayos
● Arbitrari
● Kapantay ng kultura
● Patuloy na ginagamit
● Daynamik
ANG WIKANG FILIPINO: KASAYSAYAN AT PAG-UNLAD
NG WIKANG PAMBANSA
PANAHON NG KATUTUBO 800 B.C. – 800 A.D.
Baybayin o Alibata ang tawag sa katutubong paraan ng
pagsulat. Binubuo ito ng lapimpitong (17) titik: tatlong
(3)
PAGDIRIWANG NG LINGGO NG WIKANG PAMBANSA
Marso 29- Abril 4
Agosto 13-19
Agosto 1-31
SWP- Surian ng Wikang Pambansa
LWP- Linangan ng mga Wika sa Pilipinas
KWP- Komisyon sa Wikang Filipino
WIKA SA PILIPINAS
17- Alibata/ Baybayin
29- El Abecedario/ Alpabetong Romano
20- Abakadang tagalog Kolokyal – mga salitang ginagamit sa pang-araw-araw
26- Alpabetong Ingles na hinalaw sa pormal na mga salita:
29- Alpabetong Filipino
● lika – halika
WIKA ● naron – naroon
Tagalog- Artikulo 8 ng Saligang Batas Biak na Bato 1897
Pilipino- Proklamasyon Bilang 3 Kautusang ● meron – mayroon
pangkagawaran bilang 7
● nasan – nasaan
Filipino- Artikulo 14 ng Saligang batas 1987 Seksyon 6-7

Lalawiganin/Panlalawigan – karaniwang salitain o

dayalekto ng mga katutubo sa lalawigan gaya ng mga
cebuano, batangeño, bicolano at iba pa na may tatak
ANTAS NG WIKA lalawiganin sa kanilang pagsasalita
Ang wika ay nahahati sa iba’t ibang kategorya 2. Kaibigan – Tagalog
sa antas na ginagamit ng tao batay sa kanyang ● Gayyem – Ilokano
pagkatao, sa lipunang kanyang
● Higala – Cebuano
1 Pormal – mga salitang pamantayan dahil ito ay
● Amiga – Bikolano
kinikilala, tinatanggap at ginagamit ng karamihang
nakapag-aral sa wika.
1. aklat VARAYTI AT VARYASYON NG WIKA

● ina ● Ang Filipino bilang isang buhay na wika

● ama
● masaya
2 Pampanitikan – itinuturing na pinakamayamang uri
dahil karaniwang ginagamit ang mga ito sa pagsulat ng
masisining na akdang pampanitikan.
● mabulaklak na dila
● di-maliparang utak
● balat-sibuyas
● taingang-kawali
● nagbukas ng dibdib
3. Pabalbal/Balbal – may katumbas itong “slang” sa
Ingles at itinuturing na pinakamababang antas ng wika.
Mga salitang pangkalye o panglansangan. Tinatawag din
itong singaw ng panahon sapagkat bawat panahon ay
may mabubuong mga salita. Ito ay karaniwang nabubuo
ng isang grupo tulad ng mga bakla na
● parak – pulis
● eskapo – takas sa bilangguan
● istokwa – naglayas
ay nagtatataglay ng iba’t ibang varayti. Batay
nga sa kasabihang Ingles, “Variety is the spice of
life.” Ibig sabihin, ang pagkakaroon ng
pagkakaiba-iba
“Ang kultura ay hango sa mga tao at ang wika ay
nagpapahayag ng espiritu/kaluluwa ng mga tao na
bumubuo sa lipunan o komunidad.”
Varayti – ang pagkakaroon nito ay bunga ng paniniwala
ng mga linggwista na ang wika ay heterogeneous o
nagkakaiba-iba
Varyasyon – sa pagdaan ng panahon, nagiging
espesyalisado ang gawain at tungkulin at ito ay
nagreresulta ng pagkakaiba-iba ng kultura at wika na
siyang nagiging panukat sa progreso ng tao.
Mahahalagang Konsepto ukol sa Varayti at Varvasyon
ng Wika
1. Dayalek o Dayalekto – varayting nakabatay sa
lugar, panahon at katayuan sa buhay. Nakikita ito
kaugnay sa pinanggalingang lugar ng tapagsalita o
grupo ng tagapagsalita.
2. Idyolek o Idyolekto – varayti na kaugnay sa
personal na kakanyahan ng tao sa paggamit
ngwika ng partikular na indibidwal, Gayundin, ang
paggamit ng partikular na bokabularyo nang
madalas ay itinuturing ding idyolekto ng
gumagamit.
3. Sosyolek – ang varayting sinasalita ng mga tao sa
isang lipunan, Gayundin, nagtatakda ito ng
 klasifikasyon ng mga mamamayan batay sa antas
ng kanilang pamumuhay, interes, hilig at kasarian.
4. Rejister – varayting kaugnay sa panlipunang papel
na ginagampanan ng tagapagsalita sa oras ng
pagpapahayag. Ito ay tumutukoy sa
espesyalisadong paggamit sa wika upang makilala
ang espesipikong domeyn o gawain.
5. Estilo – varayti na kaugnay ng relasyon ng
nagsasalita sa kausap. Maaaring ito ay formal,
kolokyal at personal.
6. Mode - varayting kaugnay sa midyum na ginagamit
sa pagpapahayag tulad ng pasalita o pasulat.
A. GAMIT NG WIKA AYON KAY MICHAEL ALEXANDER
K.
1. Interaksyonal - nakapagpapanatili o umuso sa mga tao. Ang henerasyon ngayon ang may
nakapagpapatatag ng relasyon sa kapwa
2. Instrumental - tumutugon sa mga pangangailangan
ng bawat indibidwal.
3. Regulatori - kumokontrol o gumagabay sa kilos at
asal ng iba
4. Personal - nakapagpapahayag ng sariling damdamin o
opinyon
5. Imahinatibo - nakapagpapahayag ng sariling
imahinasyon sa malikhaing paraan
6. Heuristiko - naghahanap o nagsasaliksik ng
impormasyon o datos na magpapayaman ng kaalaman.
Halimbawa:
7. Representasyonal - nagbibigay ng impormasyon. ng
klase
B. Gamit ng wika ayon kay ROMAN JAKOBSON
Ayon kay Jakobson may anim (6) na gamit o tungkulin
ang wika.
1. Paggamit bilang Sanggunian (Referential)
2. Panghihikayat o Paghikayat (Conative)
3. Pagpapahayag ng Damdamin (Emotive
4. Pagsisimula ng Pakikipag-ugnayan (Phatic)
5. Paggamit ng Kuro-Kuro (Metalingual)
6. Patalinhaga (Poetic
C. GAMIT NG WIKA AYON KAY WILLIAM PETER
ROBINSON
1. Estetiko
2. Ludic
3. Pag-alalay sa pakikisalamuha at pakikipagkapwa-tao
4. Pag-alalay sa iba
5. Pag-alalay sa sarili
6. Pagpapahayag ng Sarili
Kasabay ng paglipas ng panahon, maraming mga
pagbabago ang naganap hindi lamang sa ating
kapaligiran kundi maging sa ating wika. Malaki ang
naging pag-unlad ng wika, simula noong panahon ng
mga katutubo, na kung saan tayo ay may alibata o
baybayin hanggang sa kasalukuyan na kung saan
nagkaroon ng bagong alpabeto. Itinuturing na malaki
ang naging ambag ng mga katutubo sa pag-unlad na
tinatamasa ngayon ng wika. Gamit ang mga
makabagong teknolohiya, nagagawa ng wika na mas
mapaglagom pa lalo ang saklaw nito. Ang “internet”,
ang nagbigay-daan sa global na komunikasyon. Kahit na
malayo ang isang tao, nagagamit pa rin ang wika sa
kanilang pakikipagtalastasan. Dulot ng interaksyon na
ito sa modernong kaparaanan, ay maraming salita ang
nadagdag, naimbento, at nabago. Marami ding salita
ang
malaking ginagampanan sa pagyaman at pagbabagong
ito ng wika. Ang kanilang mga malilikhaing isip ang
nakagawa at nakaimbento ng mga ito. At sa
pamamagitan ng biyayang ito ng globalisasyon,
pinanatili nitong buhay ang kaluluwa ng ating wikang
Filipino sa puso’t isip ng bawat isa. Hindi naging hadlang
ang wikang banyaga sa panahon ngayon bagkus ay
nakatulong pa lalo upang maipakita ang pag-unlad nito.
May papel ba ang wikang Filipino sa harap ng laganap
na globalisasyon na naglalayong pag-isahin ang iba’t
ibang aspekto ng buhay sa buong mundo tungo sa isang
bilihan, sa isang pamantayan, sa isang wika? May
malakas na sigaw tayong naririnig na kinakailangang
paunlarin ang ating kaalaman sa wikang Ingles dahil ito
ang wika ng komersyo, wika ng siyensya, wika ng
makabagong teknolohiya; samakatwid, ang wika ng
globalisasyon. Ang ganitong pananaw ay naniniwala na
ang kaalaman sa wikang Ingles ng ating mga
manggagawa ay isa sa mga pangunahing batayan ng
ating pagiging kompetitibo. Ang kaalaman sa wikang
Ingles ang dahilan ng ating komparatibong kalamangan
sa kalakalang internasyonal. Sa kabilang banda, ito ay
wari’y naghahamon sa pagtatanghal at pagpapaunlad
ng wikang Filipino bilang wika sa globalisasyon para sa
mga nakararaming Pilipino. Kahit na ang proseso ng
globalisasyon ay nagsasanib, ang kakayahan nitong
maghati ay nagbabantang mahiwalay ang maraming
Pilipino sa mga biyaya ng globalisasyon. Upang
mangibabaw ang epekto ng pagsasanib kaysa epekto ng
paghahati, higit na efisyente na maging susi ang wikang
Filipino bilang wika sa globalisasyon. Ang layunin ay
maisama ang dumaraming mamamayang Pilipino na
mas nakauunawa sa wikang Filipino sa mga biyaya ng
globalisasyon.
Ang globalisasyon din ay nagpapabago sa lahat ng antay
ng buhay at lipunan. Narito ang ilan sa mga positibo at
negatibong dulot ng globalisasyon. Halimbawa ng
positibong dulot, nagbabago ang pamumuhay ng
mamamayan at pagtangkilik sa produktong tatak
kanluranin, kulturang asyano. Samantala sa negatibong
dulot, humihina at nabubura ang pambansang
pagkakakilanlan, nagiging pamantayan ang wikang
Ingles, at nalulugi ang lokal na namumuhunan.
Nagkaroon din ng epekto ang globalisasyon sa
pamumuhay. Ito ay ang paniniwalang ang malaya at
bukas na kalakalan ay makalilikha ng trabaho at
pagkakataong makalakal ang mga produktong galing sa
iba't ibang bansa. Isa rin sa naging epekto ang
sinasabing makabubuti sa mamimili kung makabibili sila
ng maraming produkto
MAXWELL MCCOMBS AT DONALD SHAW ang tatanungin, ang
pangmadlang media ang nagtatakda kung ano ang pag-uusapan ng
publiko.
GEORGE GERBNER naman, ang midya, lalo na ang telebisyon ang
tagapagsalaysay ng lipunan na lumilinlang sa kaisipan ng mga
manonood na ang mundo’y magulo at nakatatakot.
MARSHALL MCLUHAN, binabago ng midya ang simbolikong
kapaligiran ng mga tao at naiimpluwensyahan nito ang kanilang
pananaw, karanasan, ugali, at kilos kung kaya’y masasabing “ang
midyum ay ang mensahe”.
STUART HALL, ang midya ang nagpapanatili sa ideolohiya ng mga
may hawak ng kapangyarihan sa lipunan.
karanasan at pananaw, kaibhan sa estereotipikong tradisyonal na
pampolitikang kasaysayan, at tumutuon sa gawa at aksyon ng mga
dakilang tao.
Pantayong Pananaw – isang metodo ng pagkilala sa kasaysayan at
kalinangang Pilipino na nakabatay sa panloob na pagkakaugnay-
ugnay ng mga katangian, pagpapahalaga (values), kaalaman,
karunungan, hangarin, kaugalian, pag-aasal at karanasan ng iisang
kabuoang pangkalinangan – kabuoang nababalot sa/at ipinapahayag
sa pamamagitan ng iisang wika
Mga Hakbang sa Pagpili ng Batis ng Impormasyon
Yugto 1 Panimulang Paghahanap: paghahanap ng kard katalog,
sangguniang aklat, bibliografi, indeks, at hanguang elektroniko.
Yugto 2 Pagsusuri: pagsusuri na kinasasangkutan ng browsing, ng
skimming at scanning ng mga aklat at artikulo, at ng pagpili ng
citation mula sa mga babasahin.
Yugto 3 Pagbabasa at Pagtatala: pagbabasa at pagtatala ng mga
impormasyon o datos mula sa mga napiling sanggunian. Mahalaga
rito sa ikatlong yugto ang pagsasagawa at paghahanda ng mga tala
ng impormasyon o datos.
b. Pagbasa at Pananaliksik ng Impormasyon
Ito ay pagkilala at pagkuha ng mga ideya at kaisipan sa
mga nakalimbag na simbolo. Ito ay proseso ng pag-unawa sa mga
mensaheng nais ibahagi ng may-akda sa mambabasa.
c. Pagbubuod at Pag-uugnay-ugnay ng mga Impormasyon
Ang pagbubuod ay ang pagsulat ng isang maikling salaysay
kung saan nakasaad na lahat ang mga importanteng detalye sa isang
pangyayari.
Ang pag-uugnay-ugnay ng mga impormasyon ay tumutukoy sa
pagsasama-sama ng mga mahahalagang impormasyong nakalap
d. Pagbuo ng Sariling Pagsusuri Batay sa Impormasyon
Pagbubuod ang tawag sa pagbuo ng sariling pagsusuri
batay sa impormasyong nabasa, narinig, o nakita. Pinaiikli nito ang
tekstong nabasa, at gagawin ito nang naayon sa pagkakaintindi ng
mambabasa o nababatay lamang sa mga tiyak na pangyayari sa
teksto.

A.Pagpili ng Batis (Sources) ng Impormasyon

Ang batis ng impormasyon ay sources ng mga
impormasyon na nakukuha ng mga nagbabasa at nakikinig.

Primaryang Batis – naglalaman ng mga impormasyong galing mismo

sa bagay o taong pinag-uusapan sa kasaysayan.
Sekondaryang Batis – batayang ang impormasyon ay mula sa
pangunahing batis ng kasaysayan..
Pasalitang kasaysayan – kasaysayan na sinasambit ng bibig.
Kasaysayang Lokal – kasaysayan na nagmumula sa ating lugar.

Nationalist Perspective – pagtingin o perspektiba na naaayon o mas

pabor sa isang bansa.
History from Below – naglalayong kumuha ng kaalaman batay sa
mga ordinaryong tao, binibigyang-pansin nito ang kanilang mga