Professional Documents
Culture Documents
Araling Panlipunan
Ikalawang Markahan – Modyul 2:
Mga Paraan ng Pagsasailalim ng Katutubong
Populasyon sa Kapangyarihan ng Espanya
(Puwersang Militar/Divide and Rule Policy)
1
Araling Panlipunan – Ikalimang Baitang
Alternative Delivery Mode
Ikalawang Markahan – Modyul 2: Mga Paraan ng Pagsasailalim ng Katutubong
Populasyon sa Kapangyarihan ng Espanya (Puwersang Militar/ Divide and Rule Policy)
Unang Edisyon, 2020
Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anumang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayunpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito
ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay
ang pagtakda ng kaukulang bayad.
Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand
name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito
ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito
upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga
tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa
modyul na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.
Walang anumang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa
anumang paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.
i
5
Araling
Panlipunan
Ikalawang Markahan – Modyul 2:
Mga Paraan ng Pagsasailalim ng
Katutubong Populasyon sa
Kapangyarihan ng Espanya
(Puwersang Militar/Divide and
Rule Policy)
ii
Paunang Salita
Para sa tagapagdaloy:
Malugod na pagtanggap sa asignaturang Araling Panlipunan 5 ng Alternative Delivery Mode
(ADM) Modyul para sa araling “Mga Paraan ng Pagsasailalim ng Katutubong Populasyon sa
Kapangyarihan ng Espanya (Puwersang Militar/Divide and Rule Policy).”
Ang modyul na ito ay pinagtulungang dinisenyo, nilinang at sinuri ng mga edukador mula sa
pampubliko at pampribadong institusyon upang gabayan ka, ang gurong tagapagdaloy upang
matulungang makamit ng mag-aaral ang pamantayang itinakda ng Kurikulum ng K to12
habang kanilang pinanagumpayan ang pansarili, panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa
pag-aaral.
Bilang karagdagan sa materyal ng pangunahing teksto, makikita ninyo ang kahong ito sa
pinakakatawan ng modyul:
ii
iii
Para sa mag-aaral:
Malugod na pagtanggap sa Araling Panlipunan 5 ng Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul
ukol sa “Mga Perspektibo sa Pagtatatag ng Kolonyang Espanyol sa Pilipinas (Puwersang
Militar/ Divide and Rule Policy).”
Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin nitong
matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan. Hangad din nitong
madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa pagkatuto.
Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.
iii
iv
iv
v
Sa katapusan ng modyul na ito, makikita mo rin ang:
1. Gamitin ang modyul nang may pag-iingat. Huwag lalagyan ng anumang marka o sulat
ang anumang bahagi ng modyul. Gumamit ng hiwalay na kwaderno sa pagsagot sa
mga pagsasanay.
2. Huwag kalimutang sagutin ang Subukin bago lumipat sa iba pang gawaing
napapaloob sa modyul.
3. Basahing mabuti ang mga panuto bago gawin ang bawat pagsasanay.
6. Pakibalik ang modyul na ito sa iyong guro o tagapagdaloy kung tapos nang sagutin
lahat ng pagsasanay.
Kung sakaling ikaw ay mahirapang sagutin ang mga gawain sa modyul na ito, huwag
mag-aalinlangang konsultahin ang iyong guro o tagapagdaloy. Maaari ka ring humingi ng
tulong kay nanay o tatay, o sa nakatatanda mong kapatid o sino man sa iyong mga kasama
sa bahay na mas nakatatanda sa iyo. Laging itanim sa iyong isipang hindi ka nag-iisa.
vi
v
Alamin
Panimula
Ang modyul na ito ay ginawa upang matututunan ang mga paksang dapat mong pag-
aaralan habang wala ka sa paaralan.
LAYUNIN
1
Paano mo ito ipinakita o
Subukin ipinadama? Bakit mo
naramdaman ito?
Gamit ang crossword puzzle sa ibaba, hanapin sa loob nito ang iyong sagot.
Isulat ang iyong sagot sa kwaderno.
K O L O N Y A L I S M O R U M R
P E Q W I A E I M U O U T I B E
A R Y R K D R U P J U Y F T N D
M T U Y O I M P E R I U M Y U U
P Y G E J E Y J R M L J Y G Y C
A U U T K D U H Y K I K T H T C
L I J U G U I G A H K M R J U I
A R H F K Y A G L K R S E G H O
S E G V F U S F I L E S P A I N
A T C O L O N U S G Q T E R T G
N T Y T E Q I O M X V B N M V E
H N M E R T U H O M O N H O N G
K R I S T I Y A N I S A S Y O N
D I V I D E A N D R U L E X C B
2
Balikan
Punan ang mga patlang ng tamang sagot. Pumili lamang sa loob ng kahon. Isulat ang
sagot sa iyong kwaderno.
1. Bansang Europeo na sumakop sa Pilipinas noong 1565.
a. S_ _ I _
2. Pangalang ibinigay ni Villalobos sa kapuluan ng pPilipinas upang parangalan
ang susunid na hari ng Spain.
a. F _ _ I _ _ N A
3. Pulo ng Pilipinas na pinaniniwalaang lugar kung saan ginanap ang unang misa.
a. _ E _ U
4. Unang pamayanang Espanyol na itinatag sa bansa.
a. LA V_L L A D_L SAN_ISI_ _ NO_ BRE _E JES_S
5. Tawag sa lugar o bansang direktang kinontrol , pinamahalaan , at nilinang ng
isang makapangyarihang bansa.
a. ___ O_ON__ A LISMO
6. Pinuno ng mga katutubo sa Mactan na nakipaglaban at nagtagumpay laban sa
mga Espanyol.
a. LA_ U- LA_ _
7. Pinuno ng mga Espanyol na nagtungo sa Pilipinas at nagwagi sa labanan sa
Cebu at Maynila.
a. M_ _EL LOPEZ __E LE_ _ ZPI
8. Katutubong pinuno sa Cebu na tumanggap kay Magellan at nagpabinyag sa
Kristiyanismo noong 1521.
a. RA__ __ H HUMA__ __ N
9. Tanyag na manlalayag na unang nagpatunay na bilog ang daigdig at siyang
nakarating sa Pilipinas noong 1521.
a. FER__ __ NAND MA__ __LLAN
10. Inihandog ni Magellan kay Humabon bilang tanda ng pagiging Kristiyano dito.
a. IMAHE NG __ __ ÑO JES__ S
KOLONYALISMO CEBU
3
Tuklasin
May kaalaman ka ba kung paano mas pinalawak ang pananakop ng mga
Espanyol sa Pilipinas? Ano-ano ang mga perspektibong nailahad sa
pagkakatatag ng Kolonyang Espanyol?
BASAHIN AT UNAWAIN
SAGUTIN NATIN
Ano ang iyong naiintindihan sa tekstong binasa?
4
Suriin
Sa loob ng mahabang panahon, nagpatuloy ang maunlad na pamumuhay ng
mga sinaunang Pilipino sa maraming bahagi ng kapuluan. Malaya ang mga
pamayanang baranggay sa pamumuno ng kani-kanilang pinuno. Nagbago lamang
ang kalagayan ng mga ito sa pagdating ng mga Espanyol sa kapuluan. Hindi,
nagtagal, tuwirang sinakop ng mga dayuhang kanluranin ang kapuluan at isinailalim
ito sa kanilang kapangyarihan. Ito ang simula ng kolonyalismo sa Pilipinas.
Ang Kolonyalismo ay nagmula sa salitang Latin na colonus na ang ibig sabihin
ay magsasaka. Ito ay isang patakaran ng isang bansa na mamahala ng mga sinakop
upang magamit ang likas na yaman ng mga sinakop para sa sariling interes.
Kadalasan ang una nilang ginagawa para maisakatuparan ang kanilang pagnanais ay
pakikipagkaibigan at pakikipagkalakalan. Kapag nakuha na ang loob ng mga
nasasakupan ay saka nila isasakatuparan ang kanilang hangarin na
gamitin,pagsamantalahan , at pakinabangan ng husto ang likas na yaman ng kolonya.
Ito ay sa pamamagitan ng pagtatag ng pamahalaang kolonyal, pagpapataw at
pagtatakda ng paniningil ng buwis, at pagsasagawa ng mga batas na makabubuti sa
mga mananakop.
Samantala, ang Imperyalismo ay nagmula sa salitang Latin na imperium na
ibig sabihin ay command. Nangangahulugang dominasyon ng isang
makapangyarihang nasyon-estado sa aspektong pampolitika, pangkabuhayan, at
kultural na pamumuhay ng mahina at maliit na nasyon-estado upang maging
pandaigdigang makapangyarihan ng mga nasasakupan upang makapagtatatag ng
imperyo.
Ang sumusunod ay ilan lamang sa iba-ibang perspektibo ukol sa pagkatatag
ng kolonyang Espanyol sa Pilipinas. Una, Ang pakikipagkalakalan at pagpapalaganap
ng panibagong paniniwala at pilosopiya ay ilan lamang sa naging mga pangunahing
dahilan ng pananakop ng mga bansa. Pagpapalawig at pagpapalawak ng
nasasakupan, pakinabang sa likas na yaman at sentralisadong pamamahala sa
pamumuno ng mga Espanyol.
5
Mga mahalagang puna sa pagkakatatag ng kolonyalismo sa Pilipinas.
6
Pagyamanin
Gawain A
Panuto: Gamit ang Concept Map sa ibaba. Punan ng sagot ang mga bilog na
nag-uugnay sa mga perspektibong paraan sa pagkakatatag ng Kolonyalismo sa
Pilipinas. Isulat ito sa iyong kwaderno.
PERSPEKTIBONG
PARAAN SA
PAGKAKATATAG NG
KOLONYALISMO SA
PILIPINAS
7
Gawain B
Panuto: kumpletuhin ang sanaysay sa ibaba. Haanpin sa loob ng kahon ang iyong
tamang sagot. Isulat ang sagot sa iyong kwaderno.
8
Isaisip
TANDAAN
Ang Kolonyalismo ay nagmula sa salitang Latin na colonus na ang ibig sabihin
ay magsasaka. Ito ay isang patakaran ng isang bansa na mamahala ng mga sinakop
upang magamit ang likas na yaman ng mga sinakop para sa sariling interes.
Kadalasan ang una nilang ginagawa para maisakatuparan ang kanilang pagnanais ay
pakikipagkaibigan at pakikipagkalakalan. Kapag nakuha na ang loob ng mga
nasasakupan ay saka nila isasakatuparan ang kanilang hangarin na
gamitin,pagsamantalahan , at pakinabangan ng husto ang likas na yaman ng kolonya.
Ito ay sa pamamagitan ng pagtatag ng pamahalaang kolonyal, pagpapataw at
pagtatakda ng paniningil ng buwis, at pagsasagawa ng mga batas na makabubuti sa
mga mananakop.
9
Isagawa
POSTER
Bumuo ng isang poster, o kaya tula o awit na naglalarawan ng pagpapahalaga sa mga
paghihirap na ginawa ng mga Pilipino sa kolonyang Espanyol.
Gawing gabay ang pamantayan na nasa ibaba.
Nangangailangan
pa ng Dagdag na
Pamantayan Mahusay Katamtamang Pagsasanay sa
(3) Husay Paggawa ng
(2) Poster
(1)
Wastong wasto Wasto ang May mali sa Mali ang mensahe
ang detalye ng detalye ng mga detalye ng ng nagawang
mensaha ng mensaha ng mensahe ng poster.
nagawang gawain. nagawang nagawang
gawain. gawain .
Kompletong Kompleto ang May ilang kulang Maraming kulang
kompleto ang detalye ng sa detalye ng sa detalye ng
detalye ng mensahe ng nagawang nagawang gawain.
mensaha ng nagawang gawain.
nagawang gawain. gawain.
Kasiningan ng Masining na Ordinaryo ang Magulo at hindi
Pagkakagawa masining ang pagkakagawa. masining ang
pagkakagawa pagkakagawa
ng poster.
Kalinisan ng Malinis na Medyo malinis Marumi ang
pagkakagawa malinis ang ang pagkakagawa ng
pagkakagawa pagkakagawa gawain .
ng gawain. ng gawain.
Kabuuang Puntos
10
Tayahin
Tama o Mali: Isulat ang T kung Tama at M kung Mali ang mga sumusunod na
pahayag. Isulat ang iyong sagot sa kwaderno.
4. Ang Divide at Rule Policy ay isang paraan ng pananakop kung saan pinag-
aaway-away ng mananakop ang mga lokal na pinuno o mga naninirahan sa
isang lugar.
11
Karagdagang Gawain
Susi sa Pagwawasto
Subukin
K O L O N Y A L I S M O R
P M E
A P D
M I M P E R I U M U
P R C
A Y C
L A I
A L O
S I S P A I N
A C O L O N U S
M
H O M O N H O N
K R I S T I Y A N I S A S Y O N
D I V I D E A N D R U L E
Balikan
1. SPAIN
2. FELIPINA
3. CEBU
4. LA VILLA DEL SANTISIMO
NOMBRE DE JESUS
5. KOLONYALISMO
6. LAPU-LAPU
7. MIGUEL LOPEZ DE LEGAZPI
8. HUMABON
9. FERDINAND MAGELLAN
10. IMAHE NI NIÑO JESUS
12
GAWAIN A
GAWAIN B
Tayahin
1. M
2. M
3. M
4. T
5. T
6. T
7. M
8. T
9. T
10. T
13
Sanggunian
Mga Aklat
Araling Panlipunan 5 Pilipinas Bilang Isang Bansa Batayang Aklat
mga pahina 120-127.
Denofra, Ruby & Mercado, Michael M. Araling Panlipunan 5 Pilipinas Bilang Isang
Bansa Batayang Aklat mga pahina 120-127. 2016
14
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa: