1

- Mô tả và giải thích được các nội dung lý

thuyết sản xuất
- Mô tả và giải thích được các nội dung lý
thuyết về chi phí sản xuất
- Trình bày được sự lựa chọn đầu vào tối ưu của
DN

2
} Phần A: Lý thuyết về sản xuất của DN t
◦ 4.1 Một số khái niệm
◦ 4.2 Nguyên tắc sản xuất tối ưu của DN

• Phần B: Lý thuyết về chi phí trong ngắn hạn

– 4.3 Chi phí kế toán – chi phi cơ hội – chi phí kinh tế

– 4.4 Chi phí cô định – chi phí biến đổi – chi phí biên

3
4
 Mối quan hệ hàm số

Doanh nghiệp
Đầu vào - Sản xuất Đầu ra
(inputs) - Kinh doanh (outputs)
- Tài chính

5
- Là những phương pháp, bí quyết để SX ra sản
phẩm, dịch vụ.
- Thay đổi công nghệ cần thời gian dài
- Đổi mới công nghệ giúp các hãng có thể tạo
ra SP chất lượng cao hơn hoặc nhiều sản phẩm
hơn với cùng một lượng đầu vào như trước.

6
I. Một số khái niệm
1. Yeáu toá saûn xuaát
Yếu tố sản xuất : là các yếu tố tham gia vào quá
trình tạo ra sản phẩm.
Bao gồm 3 yếu tố :
- Máy móc thiết bị; nhà xưởng
- Lao động : lao động trực tiếp; lao động quản lý
- Nguyên vật liệu – nhiên liệu

7
I. Một số khái niệm cơ bản
1. Yếu tố sản xuất (Inputs)
- Yếu tố sản xuất cố định (Fixed Factors): Là những yếu tố
sản xuất mà mức sử dụng không thể thay đổi(Đất đai, nhà
xưởng, máy móc thiết bị,…)
- Yếu tố sản xuất biến đổi (Variable Factors): Là những yếu
tố sản xuất mà mức sử dụng có thể dễ dàng thay
đổi(Nguyên vật liệu, lao động,…)

8
 Ngaén haïn vaø daøi haïn
u Ngắn hạn (short run): là thời gian mà DN không đủ đề thay đổi toàn
bộ các yếu tố sản xuất đầu vào, nghĩa là có ít nhất 1 yếu tố đầu vào
không đủ thời gian để thay đổi trong ngắn hạn.
u Trong ngắn hạn các YTSX chia làm 2 loại :
- YTSX cố định : Máy móc thiết bị- nhà xưởng
- YTSX biến đổi : nguyên vật liệu - nhiên liệu ; lao động

Dài hạn (long run) : là thời gian mà DN đủ để thay đổi toàn bộ các
yếu tố sản xuất đầu vào, nghĩa là tất cả các yếu tố đầu vào đều có
thể thay đổi trong dài hạn.
Trong dài hạn, tất cả YTSX đều là biến đổi

9
xuất I. Một số khái niệm
Phần A: Lý thuyết về sản 2.Haøm saûn xuaát
laø haøm soá moâ taû moái quan heä kyõ thuaät giữa
sản lượng đầu ra và các yếu tố đầu vào của 1
DN. Cụ thể, nó bieåu thò luôïng haøng hoaù toái ña
coù theå thu ñuôïc töø caùc keát hôïp khaùc nhau cuûa
caùc yeáu toá ñaàu vaøo (lao ñoäng, voán…) với moät
trình độ kỹ thuật nhất định.

Q = f(X1,X2...Xn )
Trong đó : - Q là sản lượng đầu ra
- X1, X2 , Xn : các yếu tố đầu vào 10
} Haøm saûn xuaát Q = f(X1, X2…Xn)
} Ñeå ñôn giaûn, ta nhoùm caùc yeáu toá ñaàu vaøo
thaønh 2 loaïi: lao ñoäng (L) vaø voán (K) thì
haøm SX coù daïng : Q = f(K,L)
} uHaøm SX coù theå ñöôïc bieåu dieãn baèng 1
phöông trình hay 1 baûng soá lieäu.

}VD : Qx = 2K(L – 1)
K = 4 ; L = 2 -> Q = 8
K = 3 ; L = 3 -> Q = 12

11
xuất
Phần A: Lý thuyết về sản HAØM SAÛN XUAÁT

Vốn Lao động Sản lượng đầu ra

4 4 100
2 6 100
2 7 106
4 12 200

Sự tiến bộ công nghệ làm

thay đổi hàm sản xuất.

12
A small firm sets up a plant making teddy bears.
The firm has: a production unit, 2 teddy bear making machines, 2 operators.
There is 1 manager who carry out all non-production activities.
There are also an unlimited amount of the materials.

Questions:
1. What are the fixed factors?
2. What is the variable factors?
Demand increases. The firm decides to satisfy this demand with existing
factors.
3. What will the firm do?
The increase in demand persists. The firm now decides to expand the
production unit, bring in two extra machines and employ two more workers.
4. What are the fixed factors now?
xuất
Phần A: Lý thuyết về sản Hàm sản xuất ngắn hạn và hàm sản xuất dài hạn

Trong ngắn hạn:

-K được coi là yếu tố sản xuất cố định.
-L được coi là yếu tố sản xuất biến đổi, sao cho DN có thể
SX nhiều đầu ra Q hơn bằng cách tăng số đầu vào L. Do
đó, hàm sản xuất chỉ phụ thuộc vào nhân tố L, hay nói cách

khác, nó là hàm 1 biến :

Q = f( L)
Trong dài hạn :
K và L đều thay đổi
Q = f(K,L) 14
3. Năng suất trung bình (Average Product – AP)

K L Q APL MPL Các giai

đoạn sx
10 0 0 # # GĐ I
10 1 10 10 10 I
10 2 30 15 20 I
10 3 60 20 30 I
10 4 80 20 20 GĐ II
10 5 95 19 15 II
10 6 105 17.5 10 II
10 7 110 15.7 5 II
10 8 110 13.75 0 GĐIII
10 9 107 11.88 -3 III
10 10 100 10 -7 III
15
xuất
Phần A: Lý thuyết về sản
3. Năng suất trung bình (Average Product – AP)

Naêng suaát trung bình

cuûa lao ñoäng laø soá saûn
phaåm saûn xuaát tính
trung bình treân moät ñôn
vò ñaàu vaøo lao ñoäng.

Sản lượng sản phẩm đầu ra Q

APL = =

Số lao động đầu vào L

16
xuất
Phần A: Lý thuyết về sản
4. Năng suất biên (Marginal Product – MP)

Laø sự thay đổi trong sản

lượng đầu ra khi söû duïng
theâm 1 ñôn vò yeáu toá ñaàu vaøo
vôùi ñieàu kieän giöõ nguyeân yeáu
toá ñaàu vaøo khaùc.

Sản lượng sản phẩm đầu ra thay đổi ∆Q dQ

MPL = = =
Số lao động đầu vào thay đổi ∆L dL

17
xuất
Phần A: Lý thuyết về sản Moái quan heä giöõa MP vaø Q

Q
Q
max

L L
* Moái quan heä giöõa MP vaø Q - -
- Khi MP > 0 thì Q taêng daàn
- Khi MP < 0 thì Q giaûm daàn
- Khi MP = 0 thì Q cöïc ñaïi 18
xuất
Phần A: Lý thuyết về sản Sản xuất trong ngắn hạn

MPL -
APL

MP = AP
MP1
MP1
APL

MPL

L1 L
L2

19
xuất
Phần A: Lý thuyết về sản Sản xuất trong ngắn hạn
Quy luaät naêng suaát bieân giaûm daàn
Saûn löôïng
Quy luật năng suất
cận biên giảm dần Qmax
cho rằng : khi moät
Q2
ñaàu vaøo ñuôïc söû
duïng ngaøy caøng Q1
nhieàu hôn ( caùc ñaàu
vaøo khaùc ñöôïc giöõ L1 L2 L*
nguyeân) thì seõ ñeán Soá löôïng L
moät ñieåm maø keå töø MPL -
APL
ñoù, naêng suaát bieân
cuûa yeáu toá saûn xuaát APL
bieán ñoåi naøy seõ Soá löôïng L
MP
giảm dần. L

20
} - Coù ít nhaát 1 ñaàu vaøo coá ñònh
} - Taát caû caùc ñaàu vaøo ñeàu coù chaát löôïng nhö nhau
} - Thuôøng aùp duïng trong ngaén haïn

21
Bằng phương pháp hình học

22
 2. Q = a -> Tcmin

DN
Chi phí Sản lượng

23
xuất
Phần A: Lý thuyết về sản
b.1 Đường đẳng lượng và đường đẳng phí
b.1.1 Đường đẳng lượng

K, L 1 2 3 4 5
1 20 40 55 65 75
2 40 60 75 85 90
3 55 75 90 100 105
4 65 85 100 110 115
5 70 90 105 115 120

24
Saûn xuaát vôùi hai ñaàu vaøo khaû bieán (L,K)

Voán/naêm
G Bieåu ñoà caùc ñöôøng ñaúng löôïng
5

4 Caùc ñöôøng ñoàng löôïngñöôïc tính

töø haøm saûn xuaát cho caùc saûn
löôïng laø 55, 75, vaø 90.
3
A F

2 B
Q3 = 90
C
1 Q2 = 75
Q1 = 55
1 2 3 4 5 Lao ñoäng/naêm

25
 4.3.1 Phối hợp các yếu tố sản xuất với sản lượn g tối đa
b.1.1 Ñuôøng ñaúng löôïng

KN : Đường đẳng lượng là

tập hợp các phối hợp khác
nhau giữa các yếu tố sản 5
xuất để cùng tạo ra một
4
mức sản lượng
3

2
•Ñöôøng ñẳng löôïng doác xuoáng veà beân phaûi
1
và lồi về phía gốc tọa ñoä xuất phát từ quy
1 2 3 4 5
luật năng suất biên giảm dần.
• Caùc ñöôøng ñaúng löôïng khoâng bao giôø caét
nhau.
•Ñuôøng ñaúng luôïng cho thaáy söï linh hoaït
maø caùc DN coù ñöôïc khi ra quyeát ñònh SX 26
 Đường đẳng lượng & tỷ lệ thay thế kỹ
thuật biên
MRTS

Tỷ lệ thay thế kỹ thuật biên là tyû

DK/ DL
Độ dốc
MRTSLK =
leä maø moät ñaàu vaøo coù theå thay
theá cho ñaàu vaøo kia ñeå giöõ
nguyeân möùc saûn löôïng nhö cuõ.
Cuï theå, tỷ lệ thay thế kỹ thuật
biên cuûa L cho K laø số lượng MRTS chính
vốn có thể giảm xuống khi sử ΔK/ ΔL dốc của đườ
đẳng lượng
dụng tăng thêm một đơn vị lao
động nhằm đảm bảo mức sản
lượng vẫn không thay đổi.”

27
 MỐi quan hệ giữa năng suất biên & tỷ lệ
thay thế kỹ thuật biên

DK MPL
MRTSL/K =
=-
DL MPK
Tỷ lệ thay thế kỹ thuật
biên chính là tỷ số năng
suất biên của vốn và
lao động
28
Tyû leä thay theá kyõ thuaät bieân của ñường
ñẳng lượng
Voán/naêm C
5
Caùc ñöôøng ñoàng löôïng doác xuoáng vaø
2 loõm gioáng nhö caùc ñöôøng baøng quan.
4

1 A
3
1
1
2 B
2/3 1
Q3 =90
1/3 Q2 =75
1 1
Q1 =55
Lao ñoäng/naêm
1 2 3 4 5

29
xuất
Phần A: Lý thuyết về sản
4.3.1 Phối hợp các yếu tố sản xuất với sản lượng tối đa
b.1.2 Ñöôøng ñaúng phí

Đường đẳng phí là tập hợp PT ñöôøng ñaúng phí coù daïng:
taát caû các phối hợp khác KPK + LPL = TC
nhau giữa các yếu tố sản
TC PL
xuất mà xí nghiệp có khả K= - L
năng thực hiện với cùng một PK PK
chi phí sản xuất và giá các
yếu tố sản xuất đã cho.
Trong đó : - TC : tổng chi phí
- K : số lượng vốn mà DN mua được
- PK : giá 1 đơn vị vốn
- L : số lượng lao động mà DN mua được
- PL : giá 1 đơn vị lao động

30
xuất
Phần A: Lý thuyết về sản
Độ dốc đường đẳng phí

TC /PK

PL
Tga = -
PK

TC /PL
31
xuất
Phần A: Lý thuyết về sản
SỰ DỊCH CHUYỂN ÑÖÔØNG ÑAÚNG PHÍ

K K

TC/PK TC /PK

L L
TC /PL TC /PL
32
xuất b.2 Nguyên tắc phối hợp các yếu tố sản xuất để đạt sản
Phần A: Lý thuyết về sản lượng tối đa

K
Điểm phối hợp tối
ưu là tiếp tuyến
TC/PK
giữa đường đẳng
phí và đường
đẳng lượng cao F
E
nhất có thể. Tại G
đây, độ dốc
đường đẳng
lượng = độ dốc
đường đẳng phí : TC/PL

MPL PL
MPK =
PK 33
xuất
Phần A: Lý thuyết về sản
b.3 Phối hợp các yếu tố sản xuất với sản lượng tối đa

Ñieàu kieän để DN SX 1 mức

sản lượng tối đa với chi phí
cho trước là :
MPk MPL
=
Pk PL

PK K +PL L = TC
34
xuất
Phần A: Lý thuyết về sản
4.3 Hàm sản xuất trong dài hạn
b.4 Phối hợp các yếu tố sản xuất với chi phí tối thiểu

Ñieàu kieän để DN SX 1 mức

sản lượng cho trước với chi
phí tối thiểu là :
K

MPk MPL
=
B

Pk PL A

C Q=a
Q = f(L, K) = a
D

TC L
35
xuất
Phần A: Lý thuyết về sản
4.3 Hàm sản xuất trong dài hạn
b.4 Phối hợp các yếu tố sản xuất với chi phí tối thiểu

DN chỉ có thể tối thiểu hóa chi phí khi

mỗi đồng chi phí đầu vào bổ sung thêm
cho quá trình SX sẽ đem lại 1 mức sản
lượng bằng nhau.
MPk MPL
=
Pk PL

Q = f(L, K) = khối lượng SP cần SX

36
xuất
Phần A: Lý thuyết về sản BÀI TẬP

Một nhà sản xuất cần 2 yếu tố K và L để

sản xuất sản phẩm X, và nhà sản xuất cần
một khoản tiền là TC = 15.000$ để mua
2 yếu tố trên với giá Pk = 600$ và PL =
300$. Hàm sản xuất: Q= 2K(L-2).

37
xuất
Phần A: Lý thuyết về sản
Yêu cầu:

1. Xác định hàm năng suất biên của các yếu tố K và L.

Xác định MRTSLK. Tính MRTS tại điểm sản xuất tối
ưu

2. Tìm phương án sản xuất tối ưu và sản lượng tối đa đạt

được.

3. Nếu giá của L tăng lên thành 600 thì kết hợp tối ưu sẽ
thay đổi như thế nào?

4. Nếu xí nghiệp muốn sản xuất 900 đơn vị sản phẩm,

tìm phương án sản xuất tối ưu với chi phí tối thiểu.
38
xuất
Phần A: Lý thuyết về sản
Cho hình vẽ với điểm lựa chọn tối ưu các đầu vào là B
K

1. 8A •

4 •B
Q

TC
•C L
3 6 39
xuất
Phần A: Lý thuyết về sản
Biết rằng chi phí của hãng này là TC = 480 dùng để
chi tiêu cho 2 đầu vào K và L
a. Xác định giá của các đầu vào K và L
b. Xác định tỷ lệ thay thế kỹ thuật biên tại điểm
phối hợp tối ưu
c. Nếu lựa chọn tại điểm A, hãng này có đạt sản
lượng tối đa không?

40
 B. Lý thuyết về chi phí
Phần B: Lý thuyết về chi phí 4.4 Các loại chi phí
Chi phí của 1 thứ là cái mà bạn phải bỏ ra để có
được thứ đó. Trong DN, chi phí SX là những phí
tổn mà DN bỏ ra để SX và tiêu thụ hàng hóa.
Bao gồm :
a. Chi phí kế toán -b. Chi phí cô hoäi - Chi
(Accounting cost - Explicit phí aån (Opportunity
cost) : bao gồm các khoản chi cost - Implicit cost)
phí phát sinh thực sự như tiền :là phần giá trị lớn
nhất của thu nhập hay
lương, nguyên nhiên vật liệu, lợi nhuận bị mất đi
tiền thuê mặt bằng…. bởi thực hiện phương
c. Chi phí kinh tế (Economic án này mà bỏ lỡ cơ
cost): bao gồm những khoản hội thực hiện phương
chi phí phát sinh thực sự (như án khác có mức rủi ro
chi phí kế toán) cả những chi tương tự.
phí vô hình (như chi phí cơ
hội). 41
Phần B: Lý thuyết về chi phí
4.4 Các loại chi phí

Chi phí kinh teá = chi

phí keá toaùn + chi phí Lôïi nhuaän
cô hoäi
kinh teá =
Lôïi nhuaän
Lôïi nhuaän keá toaùn
= Doanh thu - chi
keá toaùn -
phí keá toaùn chi phí cô
hoäi
Lôïi nhuaän kinh teá =
Doanh thu - chi phí
kinh teá
42
Ví dụ 1:
A firm has been operating for 1 year. During the year, they:
- paid $40 000 in wages and salaries
- paid $100 000 for raw materials
- used their own factory which could have been rented out for $90 000
- used $40 000 for electricity and services
- received $360 000 in total revenue
- used its owned machinery, which has reduced in value by $20 000 and now
has a second hand value of $70 000
- The owner of the firm has given up a job with another firm, where he would
have been paid $70 000 per year
- The owner has invested $60 000 of his own money into business (the rate of
interest during the year has been 5%)
Questions:
1. Identify the costs of the firm as explicit or implicit.
2. Calculate and explain the profits/losses made by the firm from the point of
view of:
a) an accountant
b) an economist
43
Phần B: Lý thuyết về chi phí
4.4 Các loại chi phí

Tình huống 2:
Một sinh viên nhạc viện Hoàng gia Anh dạy đàn với
giá 20USD/giờ. Bây giờ anh không dạy đàn mà mỗi
ngày anh dành 10 tiếng để trồng lúa mì. Để mua hạt
giống, anh ta phải tốn một khoản tiền trị giá
100USD. Tính chi phí cơ hội của anh? Nếu hạt giống
nảy mầm và anh thu được số nông sản trị giá
200USD, thì theo cách tính lợi nhuận kế toán, anh sẽ
thu được lợi nhuận bao nhiêu? Anh có lợi nhuận
kinh tế không?

44
 Tình huống 3:
Một người dùng số vốn 5 tỷ VNĐ để mở cửa
hàng kinh doanh đồ chơi thể thao và dùng
căn nhà 3 tầng của mình để làm cửa hàng.
Anh ta tự quản lý cửa hàng này. Chi phí cơ
hội về công việc này bao gồm những khoản
nào?

45
Phần B: Lý thuyết về chi phí 4.5 Các loại chi phí sản xuất trong ngắn hạn
4.5.1 Các loại chi phí tổng
a. Tổng chi phí cố định
TFC khoâng ñoåi theo saûn
(Total Fix Cost , FC, SFC): löôïng
là chi phí xí nghiệp phải chi TFC
C
trong 1 thời gian nhất định,
không thay đổi theo sản
TFC TFC
=k
lượng đầu ra: tiền thuê đất,
nhà xưởng, mua bảo hiểm,
Q
chi bảo dưỡng nhà
máy,khấu hao máy móc
thiết bị. Khi Q = 0, TFC = 46
Phần B: Lý thuyết về chi phí
4.5 Các hàm chi phí sản xuất trong ngắn hạn
4.5.1 Các loại chi phí tổng

b.Tổng chi phí biến đổi

(Total Variable Cost , VC,
SVC) là toàn bộ chi phí xí
TVC
nghiệp phải chi ra trong TVC

mỗi đơn vị thời gian cho

các yếu tố sản xuất biến
đổi như : chi phí mua
nguyên nhiên vật liệu, tiền
lương…
Khi Q = 0 : TVC = 0 Q 47
Phần B: Lý thuyết về chi phí
4.5 Các hàm chi phí sản xuất trong ngắn hạn
4.5.1 Các loại chi phí tổng

TC cuøng daïng vôùi ñöôøng TVC

TC
c. Tổng chi phí sản Chi phí TC
xuất (TC, STC) là TC
chi phí chi ra cho
TVC
tất cả các yếu tố TVC
sản xuất cố định
lẫn biến đổi trong
mỗi đơn vị thời
gian.
TFC
TC = TVC + TFC
= C(Q) + k
Saûn
löôïng
48
Phần B: Lý thuyết về chi phí
4.5 Các hàm chi phí sản xuất trong ngắn hạn
4.5.2 Các loại chi phí bình quân

Chi phí

AFC

Saûn löôïng

FC
-Ñònh phí trung bình (AFC) =
Q
49
Phần B: Lý thuyết về chi phí
4.5 Các hàm chi phí sản xuất trong ngắn hạn
4.5.2 Các loại chi phí bình quân
TVC
Biến phí trung bình (AVC) =
Q
Chi phí
AC

AVC

•
•
Saûn löôïng

TC
Chi phí trung bình (AC) = Q
= AFC + AVC 50
Phần B: Lý thuyết về chi phí
4.5 Các hàm chi phí sản xuất trong ngắn hạn
4.5.3 Chi phí biên (Marginal Cost – MC)

Laø phần tăng lên trong toång phí hay

toång chi phí bieán đổi khi thay ñoåi 1
ñôn vò saûn phẩm

MC= DTC/ DQ = DTVC/ DQ

hoaëc
dTC dVC
MC = =
dq dq 51
Phần B: Lý thuyết về chi phí
4.5 Các hàm chi phí sản xuất trong ngắn hạn
4.5.4 Mối quan hệ giữa các loại chi phí

AC ( AVC) giaûm daàn

khi MC < AC (AVC)
MC AC
Chi
phí
AVC
AC (AVC) taêng daàn khi •
MC > AC (AVC)
•
Saûn
AC (AVC) cöïc tieåu khi löôïng

MC = AC (AVC)
52
Moät haõng muoán coù AC (hoaëc AVC) thaáp nhaát
phaûi xaùc ñònh möùc saûn löôïng maø taïi ñoù coù
MC = AC ( hoaëc AVC)

53
 Chi phí ngaén haïn cuûa doanh nghieäp ($)

Saûn Chi phí Chi phí Toång Chi phí Chi phí Chi phí Toång
löôïng coá ñònh bieán ñoåi chi phí bieân coá ñònh bieán ñoåi chi phí
(FC) (VC) (TC) (MC) trung bình trung bình trung bình
(AFC) (AVC) (AC)

0 50 0 50 --- --- --- ---

1 50 50 100 50 50 50 100
2 50 78 128 28 25 39 64
3 50 98 148 20 16.7 32.7 49.3
4 50 112 162 14 12.5 28 40.5
5 50 130 180 18 10 26 36
6 50 150 200 20 8.3 25 33.3
7 50 175 225 25 7.1 25 32.1
8 50 204 254 29 6.3 25.5 31.8
9 50 242 292 38 5.6 26.9 32.4
10 50 300 350 58 5 30 35
11 50 385 435 85 4.5 35 39.5
Slide 54
Phần B: Lý thuyết về chi phí
4.5 Caùc loaïi chi phí sản xuất trong ngắn
hạn
4.5.5 Mức sản lượng tối ưu

Sản lượng tối ưu laø

mức saûn löôïng maø taïi
ñoù chi phí trung bình
(AC ) laø thấp nhất vì
hiệu quả sử dụng caùc
yếu tố sản xuất laø cao
nhất : Q tối ưu tại
ACmin
55
Phần B: Lý thuyết về chi phí
Bài tập 1 : giả sử 1 DN biết được haøm cầu về
SP của mình laø : P = 100 – 0,01Q, trong đoù :
Q laø sản lượng; P laø giaù, tính bằng $.
haøm tổng chi phí TC = 50Q

Viết PT biểu diễn tổng doanh thu, doanh thu

bieân vaø chi phí bieân.

56
GV – Ths Huyønh Thò Caåm Tuù– Khoa
Kinh tế

57