ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA



BÀI TẬP LỚN MÔN

TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

ĐỀ TÀI 4: TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ VĂN HÓA. LIÊN HỆ ĐẾN VIỆC

PHÁT HUY VAI TRÒ CỦA SINH VIÊN TRONG XÂY DỰNG NỀN VĂN HÓA
MỚI TIÊN TIẾN, ĐẬM ĐÀ BẢN SẮC DÂN TỘC Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

NHÓM 25. LỚP L13 --- HK222

GVHD: ThS. Phan Thị Thanh Hương

Sinh viên thực hiện Mã số sinh viên Điểm số

Nguyễn Kim Tiến 2014721
Nguyễn Trọng Tín 2014752
Trần Trung Tính 2014760
Trần Phạm Nữ Huyền Trân 2014823
Trần Thị Cẩm Trang 2014806

TP. HỒ CHÍ MINH, Tháng 2/2023

 BÁO CÁO KẾT QUẢ THẢO LUẬN NHÓM BÀI TẬP LỚN

STT MSSV Họ Tên Nhiệm vụ được phân công Kết quả Ký tên

1 2014721 Nguyễn Kim Tiến Phần 1.2 + Kết luận 100%

2 2014752 Nguyễn Trọng Tín Phần 2.2 100%
3 2014760 Trần Trung Tính Phần 1.3 + Tóm tắt phần 1 100%
4 2014823 Trần Phạm Nữ Huyền Trân Phần 1.1 + Mở đầu 100%
5 2014806 Trần Thị Cẩm Trang Phần 2.1 + Tóm tắt phần 2 100%

NHẬN XÉT,
ĐÁNH GIÁ
CỦA GIẢNG
VIÊN

Họ và tên nhóm trưởng: Trần Phạm Nữ Huyền Trân, Số ĐT: 0963364944

Email: tran.tran18052002@hcmut.edu.vn

NHÓM TRƯỞNG
GIẢNG VIÊN
(Ký và ghi rõ họ, tên)
(Ký và ghi rõ họ, tên)

Trần Phạm Nữ Huyền Trân

 MỤC LỤC

MỞ ĐẦU.........................................................................................................................................1

NỘI DUNG.....................................................................................................................................2

1. Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa.......................................................................................2

1.1. Một số nhận thức chung về văn hóa và quan hệ giữa văn hóa với các lĩnh vực khác. 2

1.1.1. Quan niệm của Hồ Chí Minh về văn hóa...................................................................2

1.1.2. Quan niệm của Hồ Chí Minh về quan hệ giữa văn hóa với các lĩnh vực khác..........3

1.2. Quan niệm của Hồ Chí Minh về vai trò của văn hóa...................................................10

1.2.1. Văn hóa là mục tiêu, động lực của sự nghiệp cách mạng........................................10

1.2.2. Văn hóa là một mặt trận...........................................................................................13

1.2.3. Văn hóa phục vụ quần chúng nhân dân...................................................................15

1.3. Quan điểm của Hồ Chí Minh về xây dựng nền văn hóa mới.......................................16

1.3.1. Giai đoạn trước cách mạng Tháng Tám năm 1945.................................................16

1.3.2. Trong kháng chiến chống thực dân Pháp................................................................17

1.3.3. Trong thời kỳ xây dựng chủ nghĩa xã hội.................................................................18

2. Liên hệ đến việc phát huy vai trò của sinh viên trong xây dựng nền văn hóa mới tiên
tiến, đậm đà bản sắc dân tộc ở Việt Nam hiện nay...............................................................19

2.1. Thực trạng của việc phát huy vai trò của sinh viên trong xây dựng nền văn hóa mới
tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc ở Việt Nam hiện nay.......................................................19

2.1.1. Ưu điểm của việc phát huy vai trò của sinh viên trong xây dựng nền văn hóa mới
tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc ở Việt Nam hiện nay.....................................................19

2.1.2. Khuyết điểm của việc phát huy vai trò của sinh viên trong xây dựng nền văn hóa
mới tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc ở Việt Nam hiện nay..............................................23

2.2. Giải pháp để phát huy vai trò của sinh viên trong xây dựng nền văn hóa mới tiên
tiến, đậm đà bản sắc dân tộc ở Việt Nam hiện nay..............................................................24
 2.2.1. Giải pháp để phát huy vai trò của sinh viên trong xây dựng nền văn hóa mới tiên
tiến, đậm đà bản sắc dân tộc ở Việt Nam hiện nay............................................................25

2.2.2. Giải pháp để khắc phục những khuyết điểm của sinh viên trong xây dựng nền văn
hóa mới tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc ở Việt Nam hiện nay.......................................29

KẾT LUẬN...................................................................................................................................32

TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................................................................33

 MỞ ĐẦU

"Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa" chỉnh dấu “” là một chủ đề quan trọng trong
lịch sử và văn hóa Việt Nam, đồng thời cũng là một trong những lĩnh vực có sự đóng góp
quan trọng của Hồ Chí Minh. Với vai trò là một nhà lãnh đạo vĩ đại của đất nước, Hồ Chí
Minh đã có những tư tưởng đặc biệt về văn hóa, giúp cho người dân Việt Nam hiểu được
vai trò của văn hóa trong cuộc sống và đóng góp của nó vào sự phát triển của đất nước.
Đồng thời, tư tưởng về văn hóa của Hồ Chí Minh cũng có ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát
triển của Việt Nam sau này, đặc biệt là trong việc giữ gìn và phát huy những giá trị văn
hóa truyền thống của đất nước. Tư tưởng của Người cũng mang tính nhân văn, xã hội,
giúp cho người dân có thể hiểu được ý nghĩa của văn hóa trong cuộc sống, giúp cho
những người tri thức có thể phát huy tối đa khả năng của mình và đóng góp vào sự phát
triển của đất nước.

Trong thời đại hiện nay, văn hóa đóng vai trò rất quan trọng trong cuộc sống con
người và sự phát triển của đất nước. Văn hóa là nền tảng để xây dựng một xã hội tốt đẹp,
là động lực thúc đẩy sự tiến bộ và phát triển của con người. Việc hiểu thêm về tư tưởng
Hồ Chí Minh về văn hóa giúp cho chúng ta có thể học hỏi những bài học về cách xây
dựng và phát triển văn hóa một cách bền vững, góp phần đẩy mạnh sự phát triển của đất
nước.

Ngoài ra, tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa còn là một hệ thống giá trị và quan
niệm vô cùng quan trọng, đóng góp vào sự phát triển của con người và xã hội. Hệ thống
giá trị và quan niệm này không chỉ giúp cho người dân hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của
văn hóa trong cuộc sống mà còn giúp cho họ có thể học hỏi được những bài học về cách
sống với đạo đức, trách nhiệm và sự tử tế trong xã hội. Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn
hóa còn có ý nghĩa đặc biệt trong việc giữ gìn và phát huy những giá trị văn hóa truyền
thống của Việt Nam, giúp cho người dân nhận thức rõ hơn về giá trị của những nét đẹp
văn hóa.

1
 NỘI DUNG

1. Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa

1.1. Một số nhận thức chung về văn hóa và quan hệ giữa văn hóa với các lĩnh vực
khác

1.1.1. Quan niệm của Hồ Chí Minh về văn hóa

Hồ Chí Minh có bốn cách tiếp cận chủ yếu về văn hóa: 1) Tiếp cận theo nghĩa
rộng, tổng hợp mọi phương thức sinh hoạt của con người; 2) Tiếp cận theo nghĩa hẹp là
đời sống tinh thần của xã hội, thuộc kiến trúc thượng tầng; 3) Tiếp cận theo nghĩa hẹp
hơn là bàn đến các trường học, số người đi học, xóa nạn mù chữ, biết đọc, biết viết
(thường xuất hiện trong các bài nói với đồng bào miền núi); 4) Tiếp cận theo “phương
thức sử dụng công cụ sinh hoạt”.

Tháng 8/1943, khi còn ở trong nhà tù của Tưởng Giới Thạch, Hồ Chí Minh đã đưa
ra quan niệm nhấn mạnh ý nghĩa của văn hóa. Người viết: “Vì lẽ sinh tồn cũng như mục
đích của cuộc sống, loài người mới sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức,
pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học, nghệ thuật, những công cụ cho sinh hoạt hằng
ngày về mặc, ăn, ở và các phương thức sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó
tức là văn hóa. Văn hóa là sự tổng hợp của mọi phương thức sinh hoạt cùng với biểu hiện
của nó mà loài người đã sản sinh ra nhằm thích ứng những nhu cầu đời sống và đòi hỏi
của sự sinh tồn1”. Có thể nói, đây là một cách tiếp cận văn hóa từ ý nghĩa khái quát, đặc
trưng nhất của nó, một định nghĩa cô đọng và chính xác về văn hóa.

Quan niệm của Hồ Chí Minh về văn hóa là xuất phát từ cách tiếp cận Marxist và
rất gần gũi với nhận thức hiện đại, coi văn hóa không chỉ đơn thuần là đời sống tinh thần
của con người - xã hội (theo cách phân khúc rời rạc), mà từ trong bản chất của mình, nó
1
Hồ Chí Minh (2002), Hồ Chí Minh Toàn tập, Tập 3, Nxb. Chính trị quốc gia, tr.431 (tài liệu giấy) áp dụng cách
viết này cho toàn bài

2
chính là linh hồn, hệ thần kinh của một xã hội, là sức mạnh trường tồn của cả dân tộc, là
sức sống vươn lên của thời đại. Văn hóa không phải là toàn bộ đời sống con người xã hội,
mà là phần cốt tử, là tinh hoa được chưng cất, kết tụ nên cái bản chất, bản sắc, tính cách
của dân tộc, của thời đại. Nó được thăng hoa từ hơi thở cuộc sống, từ năng lực, trình độ
và phương thức sống của mỗi cá nhân, mỗi cộng đồng. Đến lượt mình, văn hóa hiện diện
trong mọi hoạt động từ suy tư đến hành động thực tế, từ hoạt động cá nhân đến những
vận động xã hội, từ hoạt động vật chất đến những sáng tạo tinh thần phát minh, sáng chế,
tạo ra những giá trị mới của sản xuất vật chất, khoa học - kỹ thuật - công nghệ, văn học -
nghệ thuật.

Theo quan niệm của Hồ Chí Minh, văn hóa không chỉ là cái tạo nên tính đặc thù
của dân tộc, mà còn là những giá trị "nhằm thích ứng với những nhu cầu đời sống và đòi
hỏi của sự sinh tồn”. “Nhu cầu đời sống” của con người luôn phát triển cũng như “đòi hỏi
của sự sinh tồn” của xã hội loài người luôn luôn nâng cao, hoàn thiện. Cũng có nghĩa, nói
đến văn hóa là nói đến giá trị, nhưng là những giá trị kết tinh lao động sáng tạo của con
người trên các bình diện hoạt động nhằm cải tạo tự nhiên, cải tạo xã hội và cải tạo chính
bản thân mình, hướng tới chân, thiện, mỹ, tức là hướng tới sự tốt đẹp, nhân văn và không
ngừng hoàn thiện của nhân loại. Nói đến văn hóa không chỉ là nói đến những giá trị tĩnh,
kết tinh ngưng đọng, mà còn là sự vận động, phát triển và hoàn thiện những giá trị ấy
trong thời gian và không gian.

Quan niệm văn hóa nêu trên của Hồ Chí Minh xuất hiện trong một bối cảnh thời
gian và không gian đặc biệt, khi UNESCO chưa thành lập, cả nước đang tập trung cho
nhiệm vụ giải phóng dân tộc. Đây là quan niệm văn hóa duy nhất theo nghĩa rộng. Từ sau
Cách mạng Tháng Tám văn hóa được Hồ Chí Minh xác định là đời sống tinh thần của xã
hội, là kiến trúc thượng tầng.

1.1.2. Quan niệm của Hồ Chí Minh về quan hệ giữa văn hóa với các lĩnh vực khác

Quan hệ giữa văn hóa với chính trị:

3
 Hồ Chí Minh cho rằng, trong đời sống có bốn vấn đề phải được coi là quan trọng
ngang nhau và có sự tác động qua lại lẫn nhau, đó là chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội.
Tuy nhiên, ở nước Việt Nam thuộc địa, trước hết phải tiến hành cách mạng giải phóng
dân tộc, giành độc lập dân tộc, xóa ách nô lệ, thiết lập nhà nước của dân, do dân, vì dân.
Hồ Chí Minh đã vạch ra đường lối “Phải tiến hành cách mạng chính trị trước, cụ thể là
cách mạng giải phóng dân tộc để giành chính quyền, từ đó giải phóng văn hóa, mở đường
cho văn hóa phát triển”. Chính trị xã hội được giải phóng thì văn hóa mới được giải
phóng. Chính trị giải phóng mở đường cho văn hóa phát triển. Người còn nhấn mạnh “Xã
hội thế nào thì văn hóa thế ấy”. Có thể hiểu trong nhiều trường hợp, trong tư tưởng Hồ
Chí Minh, theo sự phân định có ý nghĩa tương đối, văn hóa là lĩnh vực hoạt động tinh
thần và chủ thể của những hoạt động ấy (nhà văn hóa, văn nghệ sĩ …) phải luôn gắn bó
mật thiết với chính trị. Theo Người, khi dân tộc bị áp bức, thì văn nghệ cũng mất tự do,
văn nghệ muốn tự do thì phải tham gia cách mạng. Văn hóa, nghệ thuật cũng như mọi
hoạt động khác, không thể đứng ngoài mà phải ở trong chính trị, tức là văn hóa phải phục
vụ nhiệm vụ chính trị; đồng thời mọi hoạt động của tổ chức và nhà chính trị phải có hàm
lượng văn hóa.

Mối quan hệ chặt chẽ giữa chính trị - văn hóa và ngược lại văn hóa - chính trị còn
được thể hiện, quán xuyến trong hành xử chính trị, trong quan niệm và ứng xử chính trị,
đối xử với những con người - dù là cá nhân hay một giai cấp, tầng lớp, dù là đồng chí,
đồng bào hay phía đối phương… nó thể hiện tập trung trong tính nhân văn - nhân bản của
những quyết sách chính trị ở Người. Đó là mối quan hệ biện chứng theo cả hai chiều.
Nếu chính trị định hướng và tạo môi trường cho sự phát triển của văn hóa, thì văn hóa
cũng phải đi cùng, tham gia tích cực vào chính trị và phổ nét văn hóa vào tư tưởng, tổ
chức, cấu trúc và hành xử chính trị, thậm chí điều chỉnh tư tưởng và hành xử chính trị,
góp phần tối ưu hóa các quyết sách chính trị, tạo nên "văn hóa chính trị".

Chỉ ở tầng bậc cao mới có thể nhìn thấy sự tương đồng trong sự khác biệt của hai
dòng văn hóa - chính trị này, mới có thể dung hợp chúng một cách nhuần nhuyễn, uyển
chuyển, góp phần quan trọng để Nguyễn Ái Quốc vượt qua những giới hạn của những

4
người yêu nước tiên phong đương thời ở Việt Nam, tiếp nhận chủ nghĩa Lênin, kết hợp
con đường cứu nước với cách mạng vô sản, đưa cuộc giải phóng dân tộc ở Việt Nam hòa
cùng những dòng chảy lớn của thời đại. Chính khả năng dung hợp biện chứng này mới
góp phần tạo nên nét đặc sắc của "văn hóa chính trị Hồ Chí Minh" với giá trị to lớn, sâu
sắc và sức lay động mạnh mẽ của nó, tạo nên và duy trì cuộc cách mạng đầy tính nhân
văn ở Việt Nam, cả trong cuộc giải phóng cũng như trong xây dựng, kiến tạo.

Quan hệ giữa văn hóa với kinh tế:

Trong tương quan giữa văn hóa và chính trị, kinh tế phải đi trước: Muốn tiến lên
CNXH thì phải phát triển kinh tế, văn hóa… tục ngữ ta có câu: “có thực mới vực được
đạo”, vì thế kinh tế phải đi trước. Trong mối quan hệ với kinh tế, Hồ Chí Minh giải thích
rằng, văn hóa thuộc kiến trúc thượng tầng. Văn hóa có mối quan hệ mật thiết với kinh tế,
chính trị, xã hội, nghĩa là văn hóa không tách rời kinh tế và chính trị, một mặt, nó chịu sự
chi phối của kinh tế và chính trị nhưng mặt khác, văn hóa có tác động trở lại to lớn đến
kinh tế và chính trị, tạo thành những vấn đề chủ yếu của đời sống xã hội và được nhận
thức: Văn hóa quan trọng ngang kinh tế, chính trị, xã hội; Xây dựng kinh tế để tạo điều
kiện cho việc xây dựng và phát triển văn hóa; Văn hóa là một kiến trúc thượng tầng
nhưng không thể đứng ngoài, mà phải ở trong kinh tế và chính trị, nghĩa là văn hóa không
hoàn toàn phụ thuộc vào kinh tế, mà có vai trò tác động tích cực trở lại kinh tế. Tư tưởng
này của Người thể hiện rõ quan điểm duy vật biện chứng, phát triển toàn diện đất nước
trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội. Vì vậy, những cơ sở hạ tầng của xã hội có
kiến thiết rồi, văn hóa mới kiến thiết được và có đủ điều kiện phát triển được. Văn hóa
phải phục vụ nhiệm vụ chính trị, thúc đẩy xây dựng và phát triển kinh tế. Sự phát triển
của chính trị, kinh tế, xã hội, sẽ thúc đẩy văn hóa phát triển; ngược lại, mỗi bước phát
triển của kinh tế, chính trị, xã hội đều có sự khai sáng của văn hóa.

Cho đến cuối cuộc đời, tình cảm xót xa, thương cảm, những điều nhắn gửi chân
thành Người vẫn dành cho nhân dân, cho đủ mọi kiếp người. Với nhân dân lao động ở
miền xuôi cũng như miền núi, đã bao đời chịu đựng gian khổ, bị chế độ phong kiến và
thực dân bóc lột, lại kinh qua nhiều năm chiến tranh, Người yêu cầu: Đảng cần phải có kế

5
hoạch thật tốt để phát triển kinh tế và văn hóa, nhằm không ngừng nâng cao đời sống của
nhân dân (Di chúc). Trong hòa bình, chính sách kinh tế phải đi liền với chính sách văn
hóa - xã hội, phát triển kinh tế phải gắn bó với tiến bộ và công bằng xã hội vì “không sợ
thiếu, chỉ sợ không công bằng, không sợ nghèo, chỉ sợ lòng dân không yên”. Phải bảo
đảm cho tất cả các tầng lớp nhân dân, đồng bào các dân tộc, những người, tầng lớp có
hoàn cảnh khó khăn; chiến tranh, thiên tai, miền xuôi, miền ngược.. đều có điều kiện và
cơ hội tiến bộ về kinh tế - xã hội, đều được hưởng những thành quả kinh tế - văn hóa.

Quan hệ giữa văn hóa với xã hội:

Theo Hồ Chí Minh, xã hội có được giải phóng thì văn hoá mới được giải phóng.
Văn học nghệ thuật của dân tộc Việt Nam rất phong phú, nhưng chế độ nô lệ của kẻ áp
bức, thì văn nghệ cũng bị nô lệ, bị tồi tàn không thể phát triển được. Quan điểm văn hóa -
nghệ thuật của Hồ Chí Minh luôn hướng tới một nền văn hóa - văn nghệ mới tiên tiến,
phong phú, đa dạng và đậm đà bản sắc dân tộc. Đó là một nền văn hóa - nghệ thuật lành
mạnh, tốt đẹp chứa chan tinh thần dân tộc, dân chủ và chủ nghĩa xã hội của đất nước Việt
Nam cường thịnh. Quan điểm văn nghệ của Hồ Chí Minh hoàn toàn thống nhất với sáng
tác của Người. Trong hầu hết các bài viết bàn về văn hóa - nghệ thuật bao giờ Người
cũng nhấn mạnh mối quan hệ giữa văn nghệ với cuộc sống, với sự nghiệp cách mạng của
dân tộc. Quan điểm này đã trở thành kim chỉ nam trong phương châm sáng tác văn nghệ
của Hồ Chí Minh trong suốt thời gian Người hoạt động cách mạng ở nước ngoài. Sau
này, khi trở thành lãnh tụ của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, mặc dù không có nhiều
thời gian sáng tác, Người vẫn thường xuyên quan tâm đến sự nghiệp phát triển văn
hóanghệ thuật của đất nước. Người luôn coi trọng văn hóa - nghệ thuật bởi hơn ai hết
Người rất hiểu: “xã hội thế nào, văn nghệ thế ấy” và “dân tộc bị áp bức, thì văn nghệ
cũng mất tự do”. Đối với Người, văn nghệ không phải chỉ phản ánh cuộc sống một cách
thuần túy mà phải trở thành vũ khí tư tưởng sắc bén trong công cuộc đấu tranh giải phóng
dân tộc và trong sự nghiệp xây dựng đất nước. Do vậy, Người luôn đề cao tính chiến đấu
của văn nghệ và xem đây như là một thuộc tính của nền văn nghệ cách mạng mà trong đó
vai trò của chủ thể sáng tạo văn nghệ rất quan trọng. Người xác định người nghệ sĩ là

6
chiến sĩ với một trọng trách vô cùng thiêng liêng và cao cả, đó là: “phụng sự kháng chiến,
phụng sự Tổ quốc, phụng sự nhân dân, trước hết là công, nông, binh”. Trong thư gửi các
họa sĩ nhân dịp triển lãm hội họa năm 1951, Người chỉ rõ:

“Văn hóa nghệ thuật cũng là một mặt trận

Anh chị em là chiến sĩ trên mặt trận ấy”

Với quan điểm này, Người đã xác định rất cụ thể vị trí và mối quan hệ giữa các
nghệ sĩ với lĩnh vực văn hóa - nghệ thuật, giữa lĩnh vực văn hóa - nghệ thuật với toàn bộ
sự nghiệp cách mạng của đất nước. Dưới chế độ thực dân, phong kiến, văn nghệ sĩ Việt
Nam đã phải chịu chung số phận với dân tộc “nhân dân ta bị nô lệ, thì văn học cũng bị nô
lệ, bị tồi tàn, không thể phát triển được”, văn nhân nghệ sĩ bị khinh thường, bị coi rẻ, họ
là những kẻ “xướng ca vô loài”, là những người “thương vay, khóc mướn”. Hầu hết
những sáng tác của họ bị chế độ ấy bóp nghẹt, nếu có “tự do” thì cũng chỉ là tự do làm nô
lệ cho đồng tiền. Còn trong thời đại cách mạng vô sản người nghệ sĩ đứng ở vị trí người
làm chủ, dùng ngòi bút của mình sáng tạo nên những tác phẩm nghệ thuật phục vụ Tổ
quốc, phục vụ nhân dân.

Về giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, tiếp thu văn hóa nhân loại:

Theo Hồ Chí Minh, dân tộc nào cũng có một chiều sâu, cội rễ lịch sử - văn hóa.
Cái đó làm thành cốt cách, bản sắc, nét độc đáo trong văn hóa mỗi dân tộc. Bản sắc văn
hóa dân tộc là những giá trị văn hóa bền vững của cộng đồng các dân tộc Việt Nam; là
thành quả của quá trình lao động, sản xuất, chiến đấu và giao lưu của con người Việt
Nam. Về nội dung, đó là lòng yêu nước, thương nòi, tinh thần độc lập, tự cường, tự tôn
dân tộc... Về hình thức, đó là biểu hiện ở ngôn ngữ, phong tục, tập quán, truyền thống...
Vì vậy phải trân trọng, khai thác, giữ gìn, phát huy những giá trị của văn hóa dân tộc, đáp
ứng yêu cầu, nhiệm vụ cách mạng của từng giai đoạn lịch sử.

7
 Bản sắc văn hóa dân tộc chứa đựng giá trị lớn và có một ý nghĩa quan trọng đối
với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Nó phản ánh những nét độc đáo, đặc tính dân
tộc. Là ngọn nguồn đi tới chủ nghĩa Mác - Lênin. Hồ Chí Minh nói rằng, âm nhạc dân tộc
ta rất độc đáo, phải khai thác và phát triển lên; rằng, những người cộng sản chúng ta rất
quý trọng cổ điển, có nhiều dòng suối tiến bộ chảy từ những ngọn nguồn cổ điển đó; vì
vậy, trách nhiệm của con người Việt Nam là phải trân trọng, khai thác, giữ gìn, phát huy,
phát triển những giá trị của văn hóa dân tộc, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ cách mạng của
từng giai đoạn lịch sử. Theo Người: “Dân ta phải biết sử ta. Cho tường gốc tích nước nhà
Việt Nam”. Chăm lo cốt cách dân tộc, đồng thời cần triệt để tẩy trừ mọi di hại thuộc địa
và ảnh hưởng nô dịch của văn hóa đế quốc, tôn trọng phong tục tập quán, văn hóa của các
dân tộc ít người. Hồ Chí Minh đòi hỏi phải “phát huy vốn cũ quý báu của dân tộc”, tức là
khôi phục cái gì tốt, cái gì không tốt thì phải loại dần ra, tránh tình trạng khôi phục cả
đồng bóng, rước xách thần thánh. Người khẳng định truyền thống “nhân dân ta từ lâu đã
sống với nhau có tình có nghĩa”.

Hồ Chí Minh sớm có sắc lệnh về bảo tồn tất cả cổ tích trong toàn cõi Việt Nam
(Sắc lệnh 65, ký ngày 23-11-1945 quy định nhiệm vụ và quyền lợi của Đông Phương Bác
Cổ học viện). Hồ Chí Minh cũng rất quan tâm đến di sản văn hoá dân tộc. Nói chuyện với
nghệ sĩ Đình Thìn, Người tâm sự: “Âm nhạc dân tộc của ta rất độc đáo. Bác đã đi nhiều
nước trên thế giới, nhưng Bác vẫn nhớ những câu hát của dân ta. Ta có nhiều câu hát dân
ca hay lắm bây giờ phải khai thác và phát triển nó lên. Cháu là thanh niên, cháu phải làm
nòng cốt tiếp thu và phát triển âm nhạc dân tộc”. Tiếp chuyện nhà văn Đức Irênê Phabe,
người đã dịch truyện Kiều trong bảy năm, Hồ Chí Minh nói: “Nguyễn Du là một nhà thơ
cổ điển vĩ đại của chúng tôi... những người cộng sản chúng ta rất quý trọng cổ điển. Có
nhiều dòng suối tiến bộ chảy từ ngọn nguồn cổ điển đó”. Người nhấn mạnh với Erích
Giôhanxôn: “Mỗi dân tộc cần phải chăm lo đặc tính dân tộc mình trong nghệ thuật”.
Người trân trọng, yêu thích những câu hò xứ Nghệ, xứ Huế và các làn điệu dân ca Việt
Nam. Bảo tồn phát triển văn hoá dân tộc đồng thời cần triệt để tẩy trừ mọi di hại thuộc

8
địa, ảnh hưởng nô dịch của văn hoá đế quốc, tôn trọng phong tục tập quán, văn hoá các
dân tộc ít người.

Trong giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, phải biết tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân
loại. Tiếp biến văn hóa (tiếp nhận và biến đổi) là một quy luật của văn hóa. Theo Hồ Chí
Minh, “văn hóa Việt Nam ảnh hưởng lẫn nhau của văn hóa Đông phương và Tây phương
chung đúc lại... Tây phương hay Đông phương có cái gì tốt ta học lấy để tạo ra một nền
văn hóa Việt Nam. Nghĩa là lấy kinh nghiệm tốt của văn hóa xưa và văn hóa nay, trau dồi
cho văn hóa Việt Nam thật có tinh thần thuần túy Việt Nam để hợp với tinh thần dân
chủ". Hồ Chí Minh chú trọng chắt lọc tinh hoa văn hóa nhân loại. Người am hiểu các trào
lưu nghệ thuật Âu, Á. Người có thể thảo luận một cách tinh tế về các tác phẩm, những
nghệ sĩ đã mạnh dạn phơi trần sự thật xã hội thực dân phong kiến, kêu gọi đấu tranh.
Chính vì vậy mà Người từng phát biểu cần phải học hỏi những cái hay của bất kỳ nước
nào ở Âu, Mỹ. Trao đổi với một nhà văn Liên Xô, Người nhấn mạnh rằng: “Các bạn chớ
hiểu là tôi cho rằng chúng tôi cần dứt bỏ văn hóa nào đó, dù là văn hóa Pháp đi nữa.
Ngược lại, tôi muốn nói điều khác. Nói đến việc mở rộng kiến thức của mình về văn hóa
thế giới, mà đặc biệt hiện nay là văn hóa XôViết - chúng tôi thiếu - nhưng đồng thời tránh
nguy cơ trở thành kẻ bắt chước... Văn hóa của các dân tộc khác cần phải được nghiên cứu
toàn diện, chỉ có trong trường hợp đó mới có thể được nhiều hơn cho văn hóa của chính
mình”. Nhận diện về hiện tượng văn hóa Hồ Chí Minh, một nhà báo Mỹ viết: “ Cụ Hồ
không phải là một người dân tộc chủ nghĩa hẹp hòi, mà cụ là một người yêu mến văn hóa
Pháp trong khi chống thực dân Pháp, một con người biết coi trọng những truyền thống
cách mạng Mỹ trong khi Mỹ phá hoại đất nước cụ”.footnote nguồn, chữ nghiêng, phân
tích

Theo quy luật hình thành, phát triển của các nền văn hoá, chủ nghĩa Mác-Lênin
không chỉ là sản phẩm riêng của phương Tây, mà có nguồn gốc trong toàn bộ lịch sử văn
hoá nhân loại. Chủ nghĩa Mác-Lênin là một luận chứng khoa học, một đỉnh cao của văn
hoá loài người về sự giải phóng nhân cách và hình thành một xã hội mới, trong đó “sự
phát triển tự do của mỗi người là điều kiện cho sự phát triển tự do của tất cả mọi người”.

9
Vì vậy, Hồ Chí Minh chỉ rõ mục đích của việc tiếp thu văn hóa nhân loại là để làm giàu
cho văn hóa Việt Nam, xây dựng văn hóa Việt Nam hợp với tinh thần dân chủ. Nội dung
tiếp thu là toàn diện bao gồm Đông, Tây, kim, cổ, tất cả các mặt, các khía cạnh. Tiêu chí
tiếp thu là có cái gì hay, cái gì tốt là ta học lấy. văn hoá dân tộc và văn hoá nhân loại quan
hệ chặt chẽ với nhau. Nhưng văn hoá trước hết là sự tồn tại và phát triển của một cộng
đồng dân cư bền vững. Yếu tố dân tộc là yếu tố quyết định nhất của một nền văn hoá.
Dựa trên cơ sở gốc là văn hoá dân tộc, lấy đó là điều kiện, cơ sở để tiếp thu văn hoá nhân
loại.

1.2. Quan niệm của Hồ Chí Minh về vai trò của văn hóa

1.2.1. Văn hóa là mục tiêu, động lực của sự nghiệp cách mạng

Văn hóa là mục tiêu. Mục tiêu của cách mạng Việt Nam là độc lập dân tộc và chủ
nghĩa xã hội, độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Hồ Chí Minh cho rằng, văn
hoá nói chung, chủ nghĩa Mác-Lênin nói riêng đóng vai trò quan trọng tạo bước nhảy vọt
triệt để trong tư duy, hành động của con người và của các dân tộc bị áp bức, bị tha hoá
đến vương quốc của con người phát triển tự do và toàn diện. Ngay từ năm 1921, Người
đã nói đến “luồng gió từ nước Nga thợ thuyền... đang thổi đến giải độc cho người Đông
Dương”; rằng, “những người xã hội chủ nghĩa nếu lơ là việc giáo dục, thì giai cấp tư sản
thực dân và bản xứ... cứ phụ trách giáo dục bằng phương pháp của chúng… Sự tàn bạo
của chủ nghĩa tư bản đã chuẩn bị đất rồi: Chủ nghĩa xã hội chỉ còn phải làm cái việc là
gieo hạt giống của công cuộc giải phóng nữa thôi”2.

Hồ Chí Minh từng nói đến “văn hoá soi đường cho quốc dân đi”, “phải đem văn
hoá lãnh đạo quốc dân để thực hiện độc lập, tự cường, tự chủ” 3, phải “xúc tiến công tác
văn hoá để đào tạo con người mới và cán bộ mới cho công cuộc kháng chiến kiến quốc”. 4
Theo quan điểm Hồ Chí Minh, văn hóa là mục tiêu – nhìn một cách tổng quát – là quyền

2
Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t.1, tr.39-40 (tài liệu giấy)
3
N.Dương (2021) Megastory: Văn hóa soi đường cho quốc dân đi , https://dangcongsan.vn/multimedia/megastory-
van-hoa-soi-duong-cho-quoc-dan-di-598254.html, truy cập ngày 14/2/2023 (tài liệu online)
4
Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đảng toàn tập , Nxb. Chính trị quốc gia, H, 2000, t.7, tr. 40 (tài liệu giấy)

10
sống, quyền sung sướng, quyền tự do, quyền mưu cầu hạnh phúc, là khát vọng của nhân
dân về các giá trị chân, thiện, mỹ. Đó là một xã hội dân chủ - dân là chủ và nhân dân làm
chủ - công bằng văn minh, ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành; một xã hội
mà đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân luôn được quan tâm và không ngừng nâng
cao, con người có điều kiện phát triển toàn diện.

Văn hóa là động lực. Văn hoá như một động lực thúc đẩy các dân tộc đoàn kết và
hiểu biết lẫn nhau. Với nhận thức như vậy, bằng sự nỗ lực không mệt mỏi trên mặt trận
văn hoá thông qua sách, báo, văn thơ... Hồ Chí Minh làm cho các dân tộc hiểu rõ bản
chất của chủ nghĩa thực dân ở các nước thuộc địa và con đường cách mạng chân chính
cần phải thực hiện. Trong Hội thảo quốc tế về Chủ tịch Hồ Chí Minh, đồng chí Võ Chí
Công nói: “Văn hoá là sợi dây có khả năng nối liền nhân dân các nước và các dân tộc…
Sự hiểu biết lẫn nhau, sự học tập và tôn trọng nhau xưa nay đều thể hiện sâu sắc qua văn
hoá, nơi tập trung những biểu hiện rực rỡ nhất của tâm huyết và sức sáng tạo của con
người5”.

Di sản Hồ Chí Minh cho thấy động lực phát triển đất nước bao gồm động lực vật
chất và tinh thần; động lực cộng đồng và cá nhân; nội lực và ngoại lực. Tất cả quy tụ ở
con người và đều có thể được xem xét dưới góc độ văn hóa. Tuy nhiên, nếu tiếp cận các
lĩnh vực văn hóa cụ thể trong tư tưởng Hồ Chí Minh, động lực có thể nhận thức ở các
phương diện chủ yếu sau:

Văn hóa chính trị là một trong những động lực có ý nghĩa soi đường cho quốc dân
đi, lãnh đạo quốc dân để thực hiện độc lập, tự cường, tự chủ. Tư duy biện chứng, độc lập,
tự chủ, sáng tạo của cán bộ, đảng viên là một động lực lớn dẫn đến tư tưởng và hành
động cách mạng có chất lượng khoa học và cách mạng. Bàn về vai trò của văn hoá trong
hoạt động chính trị, nhất là trong bối cảnh đất nước đứng trước nhiều khó khăn, thử thách
với “thù trong giặc ngoài”, Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng, văn hoá cần phải tham dự
tích cực vào đời sống chính trị, đi sâu vào thực tiễn đời sống để miêu tả, phản ánh cho
chân thật, cho hùng hồn cuộc kháng chiến vĩ đại của dân tộc, sự hy sinh to lớn của nhân
5
Giáo trình Tư tưởng Hồ Chí Minh, Nxb Chính trị - Hành chính, H.2011 (tài liệu giấy)

11
dân. Phát biểu tại Hội nghị, Người đặt nhiều kỳ vọng vào sức mạnh của văn hoá sẽ soi
đường cho quốc dân đi: Tôi mong chúng ta đem văn hoá lãnh đạo quốc dân để thực hiện
độc lập, tự cường và tự chủ… Văn hoá phải vào sâu trong tâm lý của quốc dân. Văn hoá
phải làm thế nào cho ai cũng có lý tưởng tự chủ, độc lập, tự do. Đồng thời văn hoá phải
làm thế nào cho quốc dân có tinh thần vì nước quên mình, vì lợi ích chung mà quên lợi
ích mình. Văn hoá không chỉ soi đường, dẫn lối cho dân tộc đi đến thành công, góp phần
quan trọng vào thắng lợi của công cuộc kháng chiến, kiến quốc; xây dựng con người mới
– nhân tố quan trọng bậc nhất để xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội
chủ nghĩa. Nhấn mạnh đến một trong những phương diện quan trọng của văn hoá trong
hoạt động chính trị, Chủ tịch Hồ Chí Minh còn cho rằng, văn hoá có tác dụng “sửa đổi
tham nhũng, lười biếng, phù hoa, xa xỉ, sửa xã hội cũ, xây xã hội mới”. Văn hoá tạo sức
mạnh để chiến thắng ngoại xâm theo tinh thần “văn minh thắng bạo tàn”. Kinh tế nâng
cao đời sống vật chất, còn văn hoá có tác dụng nâng cao đời sống tinh thần của nhân dân.

Văn hóa văn nghệ góp phần nâng cao lòng yêu nước, lý tưởng, tình cảm cách
mạng, sự lạc quan, ý chí, quyết tâm và niềm tin vào thắng lợi cuối cùng của cách mạng.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đánh giá cao vai trò của văn hoá - văn nghệ đối với công tác tư
tưởng. Văn hoá có ảnh hưởng lớn đến tư tưởng con người; hoạt động văn hoá - văn nghệ
được xem là “binh chủng đặc biệt”, có sức mạnh độc đáo với cách thức riêng (bằng các
sản phẩm văn hoá - văn nghệ) có khả năng tác động vào tâm hồn, tình cảm, cảm xúc con
người, trực tiếp nuôi dưỡng, đào tạo con người mới, nhân cách kiểu mới với những phẩm
chất cao đẹp, phát triển toàn diện về trí, đức, thể mỹ. Chính vì vậy, Người thường xuyên
quan tâm đến bồi dưỡng lý tưởng cho cán bộ, đảng viên và nhân dân, đưa văn hóa đi sâu
vào quần chúng, tác động như một sức mạnh vật chất, biến đổi phong hóa, cải tạo con
người.

Văn hóa giáo dục diệt giặc dốt, xóa mù chữ, giúp con người hiểu biết quy luật phát
triển của xã hội. Với sứ mệnh “trồng người", văn hóa giáo dục đào tạo con người mới,
cán bộ mới, nguồn nhân lực chất lượng cao cho sự nghiệp cách mạng. Điểm thứ sáu trong
bản “Yêu sách của nhân dân An Nam” gửi đến Hội Nghị hòa bình Vécxây đã chỉ rõ: “Tự

12
do học tập, thành lập người bản xứ”. Sau khi chính quyền về tay nhân dân, việc xây dựng
một nền văn hóa giáo dục mới đã chính thức được đặt ra như một trong những nhiệm vụ
chiến lược cơ bản lâu dài, đồng thời cũng là một nhiệm vụ cấp bách phải tiến hành ngay,
không thể chậm trễ. Người tuyên bố: “Chúng ta có nhiệm vụ cấp bách là phải giáo dục lại
nhân dân chúng ta. Chúng ra phải làm cho dân tộc chúng ta trở nên một dân tộc dũng
cảm, yêu nước, yêu lao động, một dân tộc xứng đáng với nước Việt Nam độc lập”6.

Văn hóa đạo đức, lối sống nâng cao phẩm giá, phong cách lành mạnh cho con
người, hướng con người tới các giá trị chân, thiện, mỹ. Theo quan điểm của Hồ Chí
Minh, đạo đức là gốc của người cách mạng. Mọi việc thành hay bại là do cán bộ có thấm
nhuần đạo đức cách mạng hay không. Nhận thức như vậy để thấy văn hóa đạo đức là một
động lực lớn thúc đẩy cách mạng phát triển. Hồ Chí Minh khẳng định: đạo đức là nguồn
nuôi dưỡng và phát triển con người; đạo đức là cái gốc của con người; là nền tảng, là sức
mạnh, là tiêu chuẩn hàng đầu của người cách mạng. Trong tác phẩm Sửa đối lối làm việc
(194/7), Người viết: “Cũng như sông thì có nguồn mới có nước, không có nguồn thì sông
cạn. Cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo. Người cách mạng phải có đạo đức,
không có đạo đức thì dù tài giỏi đến mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân” 7. Trong
tác phẩm Đạo đức cách mạng (1958), Hồ Chí Minh đã viết: “ Người cách mạng phải có
đạo đức cách mạng làm nền tảng, mới hoàn thành được nhiệm vụ cách mạng vẻ vang”8.

Văn hóa pháp luật bảo đảm dân chủ, trật tự, kỷ cương, phép nước. Không có pháp
luật thì xã hội khó mà tồn tại được. Cho nên trước Cách mạng Tháng Tám và ngay sau
ngày tuyên bố độc lập, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nghĩ đến, đã tự thân lo việc soạn thảo
Hiến pháp và Luật pháp.

1.2.2. Văn hóa là một mặt trận

Văn hóa là một trong bốn nội dung chính của đời sống kinh tế - xã hội, quan trọng
ngang các vấn đề kinh tế, chính trị và xã hội. Nói mặt trận văn hóa là nói đến một lĩnh

6
Hồ Chí Minh: Toàn tập, 2000, t.4, tr.8 (tài liệu giấy)
7
Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, T5, tr.292-293 (tài liệu giấy)
8
Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, T.11, tr.601 (tài liệu giấy)

13
vực hoạt động có tính độc lập, có mối quan hệ mật thiết với các lĩnh vực khác, đồng thời
phản ánh tính chất cam go, quyết liệt của hoạt động văn hóa. Mặt trận văn hóa là cuộc
đấu tranh cách mạng trên lĩnh vực văn hóa - tư tưởng. Nội dung mặt trận văn hóa phong
phú, đấu tranh trên các lĩnh vực tư tưởng, đạo đức, lối sống... của các hoạt động văn
nghệ, báo chí, công tác lý luận, đặc biệt là định hướng giá trị chân, thiện, mỹ của văn hóa
nghệ thuật. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói: “Văn hóa nghệ thuật cũng là một mặt trận.
Anh chị em là chiến sĩ trên mặt trận ấy”. Tư tưởng của Người là nền tảng, là khát vọng
của dân tộc ta khẳng định bản sắc của mình.

Chân lý này cũng đã được chứng minh trong suốt chiều dài hàng ngàn năm của
lịch sử đất nước, văn hóa còn thì dân tộc còn. Những người hoạt động trên lĩnh vực văn
hóa nghệ thuật phải là những chiến sĩ vững vàng, điều này vô cùng quan trọng trong giai
đoạn hiện nay. Đất nước ta nhiều lần bị đủ các loại kẻ thù xâm lược, dù có mấy mươi
năm, mấy trăm năm thậm chí hàng ngàn năm, nhưng chúng ta chưa hề mất đi bản sắc văn
hóa dân tộc; bởi lẽ trong bất kỳ hoàn cảnh nào chúng ta vẫn giữ gìn được gia tài văn hóa,
giữ gìn được bản sắc riêng.

Hàng ngàn năm kẻ thù phương Bắc âm mưu “thay hình, đổi dạng” dân ta, nhưng
không thể nào thay được dòng máu Lạc Hồng cuộn chảy trong trái tim, huyết quản dân
ta. Bao nhiêu năm, những đế quốc phương Tây du nhập những thứ văn hóa lai căng, hòng
xây dựng hình hài quái thai của loại hình văn hóa nghệ thuật ngoại lai trên đất nước này,
nhưng không thể nào làm mất đi cái gốc rễ của dân tộc anh hùng.

Để làm tròn nhiệm vụ, chiến sĩ nghệ thuật phải có lập trường tư tưởng vững vàng;
ngòi bút là vũ khí sắc bén trong sự nghiệp “phò chính trừ tà”. Phải bám sát cuộc sống
thực tiễn, đi sâu vào quần chúng, để phê bình nghiêm khắc những thói xấu như tham ô,
lười biếng, lãng phí, quan liêu, và ca tụng chân thật những người tốt việc tốt để làm
gương mẫu cho chúng ta ngày nay và giáo dục con cháu đời sau. Đó chính là “chất thép”
của văn nghệ theo tinh thần “kháng chiến hóa văn hóa, văn hóa hóa kháng chiến".

14
 Theo Hồ Chí Minh, dân tộc ta là một dân tộc anh hùng, thời đại ta là một thời đại
vẻ vang. Vì vậy chiến sĩ văn nghệ phải có những tác phẩm xứng đáng với dân tộc anh
hùng và thời đại vẻ vang. Mặt trận văn hóa là cuộc chiến đấu trên lĩnh vực văn hóa; vì
vậy anh chị em văn nghệ sĩ là chiến sĩ trên mặt trận ấy; cũng như các chiến sĩ khác, chiến
sĩ nghệ thuật có nhiệm vụ phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân.

1.2.3. Văn hóa phục vụ quần chúng nhân dân

Tư tưởng Hồ Chí Minh phản ánh khát vọng hạnh phúc của nhân dân. Văn hoá
phụng sự nhân dân, lấy hạnh phúc của nhân dân, của dân tộc làm cơ sở là một quan điểm
xuyên suốt trong tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hoá. Theo Người, mọi hoạt động văn hóa
phải trở về với cuộc sống thực tại của quần chúng, phản ánh được tư tưởng và khát vọng
của quần chúng. Trước hết văn hoá phải trở về với sinh hoạt thực tại của con người; phải
miêu tả cho hay, cho thật, cho hùng hồn. Muốn vậy phải có cách viết hợp trình độ đại đa
số đồng bào. Khi cầm bút viết phải tự đặt ra: Viết cho ai? Mục đích viết? Lấy tài liệu đâu
mà viết? Viết phải thiết thực, tránh cái lối viết rau muống mà ham dùng chữ... Nói cũng
vậy: “Nói ít, nhưng nói cho thấm thía, nói cho chắc chắn, thì quần chúng thích hơn”.

Trong buổi khai mạc Phòng triển lãm văn hoá, Người nói đại ý: “các hoạ sĩ của ta
đã cố gắng tìm mọi con đường đi. Nhưng tiếc rằng không muốn đi ở dưới đất mà cứ
muốn vụt lên trời: chất mơ mộng nhiều quá, mà cái chất thật của sự sinh hoạt rất ít. Thật
là một thế giới tiên. Người trần lên tiên có lẽ cũng thích thật. Nhưng nhìn mãi cái đẹp
không thay đổi rồi cũng nhàm chán, nhạt nhẽo và mới biết rằng: muốn tìm thấy sự thay
đổi, sự ham mê thật, phải trở về với cuộc sinh hoạt thực tại của con người 9”.chữ nghiêng,
phân tích

Chiến sĩ văn hóa phải hiểu và đánh giá đúng quần chúng. Quần chúng là những
người sáng tác rất hay. Họ cung cấp cho những nhà hoạt động văn hóa những tư liệu quý.
Và chính họ là những người thẩm định khách quan, trung thực, chính xác các sản phẩm
văn nghệ. Nhân dân phải là những người được hưởng thụ các giá trị văn hóa. Theo
Người, quần chúng là những người không phải chỉ sáng tạo ra của cải vật chất cho xã hội
9
Giáo trình Tư tưởng Hồ Chí Minh, Nxb Chính trị - Hành chính, H.2011 (tài liệu giấy)

15
mà còn là những người sáng tác nữa. Tục ngữ, vè, ca dao... là “những hòn ngọc quý”, vừa
rất hay, lại rất ngắn chứ không “trường thiên đại hải”, dây cà ra dây muống. Quần chúng
còn là đối tượng phản ánh. Công cuộc kháng chiến và xây dựng của quần chúng là “một
kho nguyên liệu vô tận cho những tác phẩm xuất bản”. Khi nêu vấn đề: “Lấy tài liệu đâu
mà viết?”, Hồ Chí Minh nói: “Muốn có tài liệu phải nghe đồng bào, chiến sĩ, hỏi nhân
dân; phải thấy, xem, ghi chép...”10. Người khẳng định: “Chỉ có nhân dân mới nuôi dưỡng
cho sáng tác của nhà văn bằng những nguồn nhựa sống. Còn nếu nhà văn quên điều đó -
nhân dân cũng sẽ quên anh ta”11. Quần chúng còn là những người kiểm nghiệm sản
phẩm. Vì vậy, viết xong đọc đi, sửa lại bốn, năm lần chưa đủ, mà “phải nhờ một số đồng
chí công, nông, binh đọc lại. Chỗ nào ngúc ngoắc, chữ nào khó hiểu, họ nói ra cho thì
phải sửa lại”12. Cuối cùng phải thấy rằng, đồng bào đang chờ đợi và phải được hưởng thụ
các sản phẩm văn hoá.

Với tinh thần đó, Hồ Chí Minh nhấn mạnh: “Cách làm việc, cách tổ chức, nói
chuyện, tuyên truyền, khẩu hiệu, viết báo, v.v... của chúng ta, đều phải lấy câu này làm
khuôn phép: Từ trong quần chúng ra. Về sâu trong quần chúng” 13. Người căn dặn: Phải
học cách nói của quần chúng. Mỗi tư tưởng, mỗi câu nói, mỗi chữ viết phải tỏ rõ cái tư
tưởng và lòng ước ao của quần chúng. Phải luôn luôn dùng những lời lẽ, những thí dụ
giản đơn, thiết thực và dễ hiểu. Làm thế nào cho ai cũng hiểu... Trước khi nói phải nghĩ
cho chín. Nhớ tục ngữ “Chó ba quanh mới nằm. Người ba năm mới nói”. Người nhắc
nhở các nhà văn hoá phải chú ý đến nhi đồng, tôn trọng phong tục, văn hoá các dân tộc
thiểu số, làm cho vườn hoa văn hoá dân tộc màu sắc, muôn hương.

10
Bác Hồ với văn nghệ sĩ, Nxb Tác phẩm mới, Hà Nội, 1985, tr.348 (tài liệu giấy)
11
Bác Hồ với văn nghệ sĩ, Nxb Tác phẩm mới, Hà Nội, 1985, tr.348 (tài liệu giấy)
12
Giáo trình Tư tưởng Hồ Chí Minh, Nxb Chính trị - Hành chính, H.2011 (tài liệu giấy)
13
Hồ Chí Minh - Toàn tập, Tập 5, Nxb CTQG, H. 2011 tr. 248 (tài liệu giấy)

16
 1.3. Quan điểm của Hồ Chí Minh về xây dựng nền văn hóa mới

1.3.1. Giai đoạn trước cách mạng Tháng Tám năm 1945

Tháng 8/1943, Hồ Chí Minh đã đưa ra quan niệm về văn hoá như sau: “Vì lẽ sinh
tồn cũng như mục đích của cuộc sống, loài người mới sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ,
chữ viết, đạo đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học, nghệ thuật, những công cụ cho
sinh hoạt hàng ngày về mặc, ăn, ở và các phương thức sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo
và phát minh đó tức là văn hoá. Văn hoá là sự tổng hợp của mọi phương thức sinh hoạt
cùng với biểu hiện của nó mà loài người đã sản sinh ra nhằm thích ứng những nhu cầu
đời sống và đòi hỏi của sự sinh tồn”14. Hồ Chí Minh quan tâm đến việc xây dựng nền văn
hóa dân tộc với năm nội dung: xây dựng tâm lý (Tinh thần độc lập tự cường); xây dựng
luân lý (Biết hy sinh mình, làm lợi cho quần chúng); xây dựng xã hội (Mọi sự nghiệp liên
quan đến phúc lợi của nhân dân); xây dựng chính trị (dân quyền); xây dựng kinh tế.

Sau khi nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà ra đời, việc xây dựng một nền văn
hoá mới được Hồ Chí Minh và Đảng ta đặt ra như một trong những nhiệm vụ hàng
đầu của cách mạng. Nền văn hoá trong thời kỳ đó là nền văn hoá dân chủ mới, đồng thời
là một nền văn hoá kháng chiến. Khi miền Bắc được hoàn toàn giải phóng bước vào thời
kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, thì nền văn hoá được xây dựng là nền văn hoá xã hội chủ
nghĩa. Vì vậy, tính chất của nền văn hoá cũng được điều chỉnh cho phù hợp.

Như vậy văn hoá đã được hiểu theo nghĩa rộng nhất. Đó là toàn bộ những giá trị
vật chất và những giá trị tinh thần mà loài người đã sáng tạo ra, nhằm đáp ứng lẽ sinh tồn,
đồng thời cũng là mục đích của cuộc sống loài người. Và muốn xây dựng nền văn hoá
dân tộc, thì phải xây dựng tất cả các mặt kinh tế, chính trị, xã hội, đạo đức, tâm lý con
người.

1.3.2. Trong kháng chiến chống thực dân Pháp

Nền văn hoá trong giai đoạn cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân đã được Đảng ta
và Chủ tịch Hồ Chí Minh xác định có ba tính chất: dân tộc, khoa học và đại chúng. Điều

14
Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2002, t.3, tr431.

17
này thể hiện khá sớm trong Đề cương văn hoá Việt Nam của Đảng năm 1943, đó là: Để
tiến tới một nền văn hoá xã hội chủ nghĩa, cuộc giải phóng dân tộc sẽ cơ cấu lại nền văn
hoá truyền thống theo ba nguyên tắc lớn dân tộc hoá, đại chúng hoá, khoa học hoá.

Khi đặt vấn đề xây dựng nền văn hoá mới của nước Việt Nam độc lập, Hồ Chí
Minh nói: "Cái nền văn hoá mới này cần phải có tính khoa học, tính đại chúng, thì mới
thuận với trào lưu tiến hoá của tư tưởng hiện đại. Nay nước ta có được độc lập, tinh thần
được giải phóng, cần phải có một nền văn hoá hợp với khoa học và hợp với cả nguyện
vọng của nhân dân"15. Tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng, Hồ Chí Minh
chỉ rõ: "Xây dựng một nền văn hoá Việt Nam có tính dân tộc, khoa học và đại chúng"16.

Theo Hồ Chí Minh, ba tính chất đó có quan hệ chặt chẽ với nhau. Đó là một nền
văn hoá phải làm cho mỗi người dân Việt Nam hiểu biết được cội nguồn lịch sử hình
thành phát triển dân tộc; biết giữ gìn, phát huy những giá trị truyền thống tốt đẹp của văn
hoá dân tộc trong dựng nước và giữ nước. Nền văn hoá mới phải phản ánh được đời sống
hiện thực của cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc theo đúng quy luật khách quan, đảm bảo
tính chân thực; tiếp thu văn hoá nhân loại để làm phong phú thêm văn hoá dân tộc, đưa
văn hoá Việt Nam, ngày càng vươn tới đỉnh cao văn hoá nhân loại. Nền văn hoá mới phải
lấy việc phục vụ đông đảo quần chúng nhân dân lao động làm mục đích hoạt động nhằm
góp phần nâng cao đời sống tinh thần vui tươi lành mạnh cho nhân dân.

1.3.3. Trong thời kỳ xây dựng chủ nghĩa xã hội

Trong thời kỳ nhân dân miền Bắc quá độ lên chủ nghĩa xã hội, Hồ Chí Minh chủ
trương xây dựng nền văn hóa có nội dung xã hội chủ nghĩa và tính chất dân tộc.

Tính chất của nền văn hoá mới trong giai đoạn miền Bắc bước vào xây dựng chủ
nghĩa xã hội đã được Hồ Chí Minh đề cập ở nhiều bài viết, bài nói và ở nhiều hội nghị
quan trọng, Hồ Chí Minh xác định "... để phục vụ sự nghiệp cách mạng xã hội chủ nghĩa thì
văn hoá phải xã hội chủ nghĩa về nội dung và dân tộc về hình thức". Như vậy, Người chỉ ra

15
Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1993 và 1995
16
Lịch sử biên niên Đảng cộng sản Việt Nam, tập 3, Nxb Chính trị Quốc gia, 2008.

18
tính chất của nền văn hoá mà chúng ta xây dựng là có nội dung xã hội chủ nghĩa và tính chất
dân tộc.

Nội dung xã hội chủ nghĩa có nghĩa là tiên tiến, khoa học, hiện đại. Tính dân tộc
không chỉ là ở hình thức thể hiện mà còn biết kế thừa, phát huy những giá trị tốt đẹp
trong truyền thống văn hoá của dân tộc cho phù hợp với những điều kiện lịch sử của đất
nước. Hơn thế nữa theo Hồ Chí Minh, chúng ta còn phải biết giới thiệu những giá trị văn
hoá cao đẹp của dân tộc ra thế giới để thế giới hiểu biết thêm về đất nước, con người Việt
Nam.

Trong giai đoạn cách mạng hiện nay, Đảng ta xác định xây dựng nền văn hoá Việt
Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Hai tính chất tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc có
quan hệ chặt chẽ với nhau. Tiên tiến là khoa học, hiện đại, là xã hội chủ nghĩa. Đậm đà bản
sắc dân tộc là biết kế thừa, phát huy, phát triển những giá trị tốt đẹp của dân tộc trong điều
kiện mới. Đây chính là thực hiện quan điểm của Hồ Chí Minh về sự phát triển biện chứng
của văn hoá.

TIỂU KẾT CHƯƠNG 1

Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, văn hóa có ý nghĩa vô cùng to lớn và giữ vị trí đặc
biệt quan trọng. Văn hóa được xây dựng và bồi đắp nên trong suốt chiều dài lịch sử, nó
làm nên nền tảng tinh thần của một xã hội, giữ vai trò quan trọng vừa là mục tiêu, vừa là
động lực phát triển bền vững đất nước. Tư tưởng ấy, ngay từ những năm trước Cách
mạng Tháng Tám năm 1945 đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta hết sức coi trọng.

Văn hóa chính là phương thức sinh hoạt của dân tộc, của cộng đồng, gia đình, cá
nhân... phù hợp với các đặc điểm về kinh tế, chính trị, xã hội, truyền thống của dân tộc,
phục vụ mục tiêu phát triển đất nước. Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội. Muôn
việc thành công hay thất bại của cá nhân, tổ chức, cộng đồng, đất nước đều do có văn hóa

19
hay tha hóa về văn hóa. Do vậy, tính chất của văn hóa cũng thay đổi cùng với những biến
đổi trong mục tiêu, nhiệm vụ xây dựng, phát triển đất nước trong từng thời kỳ.

Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa đã và đang là định hướng lớn cho việc xây
dựng và phát triển nền văn hóa nước ta. Nó mãi là ánh sáng soi đường cho công cuộc xây
dựng và phát triển nền văn hóa nước ta.

2. Liên hệ đến việc phát huy vai trò của sinh viên trong xây dựng nền văn hóa mới
tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc ở Việt Nam hiện nay
2.1. Thực trạng của việc phát huy vai trò của sinh viên trong xây dựng nền văn hóa
mới tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc ở Việt Nam hiện nay
Trải qua hơn 35 năm đổi mới và hàng nghìn năm văn hiến hình thành, văn hóa
Việt Nam là kết tinh, giao lưu và không ngừng hoàn thiện để hun đúc nên một bản sắc
văn hóa mang đậm tâm hồn, khí phách và bản lĩnh của con người Việt Nam. Toàn cầu
hóa đang là xu thế tất yếu, tham gia vào quá trình toàn cầu hóa mở ra nhiều cơ hội để tiếp
tục phát triển và cũng đặt ra nhiều thách thức đối với nền văn hóa của dân tộc.
2.1.1. Ưu điểm của việc phát huy vai trò của sinh viên trong xây dựng nền văn hóa
mới tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc ở Việt Nam hiện nay

Với sự quan tâm coi trọng đặc biệt của Đảng ta, văn hóa Việt Nam đã tiếp tục phát
huy đạt nhiều thành tựu, thắng lợi mang ý nghĩa to lớn:

Cùng với sự phát triển của kinh tế, chính trị, xã hội, văn hóa, sự mở rộng và ngày
càng phát triển của mạng lưới internet được phủ rộng khắp đất nước, thế hệ trẻ đã và
đang tiếp xúc, chịu ảnh hưởng của nhiều nền văn hóa khác nhau. Ở đây, sinh viên có cơ
hội chủ động tìm hiểu, khám phá nhiều hơn về phong tục, tạp quán và văn hóa của các
nước bạn từ đó biết vận dụng đúng và đủ, làm phong phú hơn nền văn hóa nước nhà.
Ngoài ra, thanh niên còn được tiếp thu văn hóa tiến bộ của các quốc gia thông qua các
buổi giao lưu, các cuộc thi tìm hiểu, chia sẻ về văn hóa từ dân tốc ra nước ngoài.

Văn hóa dân tộc được bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc là nhiệm vụ,
chiến lược chung của toàn xã hội thông qua con đường giáo dục được xác định là quan

20
trọng nhất thông qua các hoạt động giáo dục thực tiễn văn hóa dân tộc, kinh nghiệm ứng
xử, lối sống, ngôn ngữ, phong tục tập quán của dân tộc trong sinh viên. Dân trí được nâng
lên, cơ hội học tập của sinh viên được mở rộng, từ đó sinh viên đã biết coi trọng hơn các
giá trị văn hóa, nhất là các di sản văn hóa truyền thống. Từ đó, tinh thần yêu nước, tự hào
dân tộc, tinh thần chủ động về các vấn đề văn hóa được phát huy. Khối đại đoàn kết dân
tộc được mở rộng, sinh viên chú trọng hơn về môi trường học tập văn minh, tiến bộ. Vai
trò của thế hệ tri thức trẻ được đánh giá cao và coi trọng trong đời sống xã hội, bản sắc
văn hóa dân tộc từng bước được tiếp thu, giữ gìn và lan truyền ra thế giới. Trong nội bộ
các trường đại học, vấn đề văn hóa nghệ thuật của dân tộc cũng được quan tâm với sự
hoạt động của các câu lạc bộ âm nhạc, mĩ thuật đa dạng và được chú trọng đặc biệt đối
với các loại hình nghệ thuật văn hóa dân gian. Các trò chơi dân gian được tổ chức thường
xuyên nhằm khơi dậy giá trị văn hóa tinh thần trong nhà trường, từ đó không chỉ tạo ra
giá trị kết nối sinh viên với nhau mà còn góp phần tăng cường tinh thần dân tộc, gợi nhắc
những truyền thống tốt đẹp của ông cha.

Về văn hóa giáo dục, sinh viên là một bộ phận quan trọng trong nền giáo dục của
từng quốc gia. Xây dựng nền văn hóa giáo dục chính là sự nghiệp xây dựng, đào tạo nên
một thế hệ người trẻ có đủ tài lực và trí lực. Xây dựng văn hóa trong sinh viên luôn nhận
được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, gia đình, nhà trường, toàn thể xã hội quan tâm và
được thực hiện thông qua các hoạt động giáo dục, các phong trào đã có những bước tiến
vượt bậc. Vấn đề giáo dục đạo đức, lý tưởng sống của sinh viên được đặt lên hàng đầu,
làm cho sinh viên thấy rõ được tầm quan trọng của nền độc lập tự do, hiểu được vai trò
của bản thân trong sự nghiệp bảo vệ, phát huy không chỉ trong lĩnh vực văn hóa mà còn
là mọi mặt của đời sống xã hội. Để làm được những điều này, nền giáo dục đại học đã tạo
điều kiện cho sinh viên chương trình học tập, rèn luyện khi bố trí đội ngũ cán bộ giảng
viên giỏi chuyên môn, đạo đức tốt, kiến thức về lý luận chính trị vững vàng và khả năng
truyền đạt thông tin rõ ràng.

Văn hóa đời sống là yếu tố quyết định để xây dựng một xã hội tốt đẹp, văn minh,
tiến bộ. Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “Cốt lõi của lối sống văn hóa chính là nhân sinh quan, thế

21
giới quan cách mạng tiến bộ, nó được thể hiện trong lao động sản xuất, trong cuộc sống
hằng ngày như cách ăn mặc, cách ở, cách đi lại, khi làm việc, truyền thống coi trọng đạo
lý, nghĩa tình,…”. Thực hiện lời dạy của Bác, Nghị quyết trung ương 9, khóa XI về xây
dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất
nước, Đảng khẳng định “Xây dựng và phát huy lối sống mỗi người vì mọi người, mọi
người vì mỗi người, hình thành lối sống có ý thức tự trọng tự chủ, sống và làm việc theo
Hiến pháp và pháp luật, bảo vệ môi trường, kết hợp hài hòa tính tích cực cá nhân và tính
tích cực xã hội; đề cao trách nhiệm cá nhân đối với bản thân, gia đình và xã hội. Khẳng
định, tôn vinh cái đúng, cái tốt đẹp, tích cực, cao thượng; nhân rộng các giá trị cao đẹp,
nhân văn”. Đây là định hướng quan trọng của Đảng trong xây dựng lối sống văn hóa
trong nhân dân nói chung và sinh viên nói riêng, là mục tiêu cũng như yêu cầu của sự
nghiệp cách mạng nước ta.

Văn học, nghệ thuật đã tạo ra nhiều tác phẩm có giá trị, phản ánh mọi lĩnh vực đời
sống, đang nỗ lực đổi mới tư duy sáng tạo, tìm tòi phương thức mới để nâng cao năng lực
khám phá cuộc sống. Có thể thấy hiện nay nhiều tác phẩm nghệ thuật được lồng ghép các
yếu tố văn hóa, nghệ thuật của dân tộc ngày càng được tiếp cận rộng rãi đến tầng lớp sinh
viên. Thông qua các hoạt động này, sinh viên có cơ hội dễ dàng tiếp xúc và có cơ hội tìm
hiểu sâu rộng văn hóa, lịch sử dân tộc. Các phong trào được phát động trong sinh viên
như “Người giữ màu dân tộc” cho sinh viên được tổ chức ở Hà Nội năm 2020, cuộc thi
sáng tác video, clip “Tinh hoa Việt Nam” tổ chức bởi đoàn TNCS Hồ Chí Minh thu hút
sự tham gia hưởng ứng nhiệt tình của sinh viên và đã mang lại những hiệu ứng tích cực.
Bên cạnh đó, nhiều di sản văn hóa vật thể và phi vật thể được bảo tồn và phát huy, nhận
được sự hưởng ứng tích cực từ sinh viên. Các hoạt động liên như tham quan viện bảo
tàng, khu di tích lịch sử, các ngày hội văn hóa nghệ thuật cũng được sinh viên chú trọng
tham gia và dành nhiều sự quan tâm.

Trong thời gian qua, Đảng và Nhà nước ta đã phát huy tốt vai trò của mình trong
việc xây dựng và phát triển văn hóa thanh niên tích cực, chủ động, đưa các đường lối, chủ
trương của Đảng về xây dựng một thế hệ sinh viên văn hóa, giáo dục đạo đức, lối sống,

22
tư tưởng Hồ Chí Minh. Các cuộc vận động được triển khai sâu rộng như “Sinh viên 5 tốt”
được sử hưởng ứng nhiệt tình của các bạn sinh viên toàn quốc, mô hình thúc đẩy phong
trào thi đua hoàn thiện không chỉ về tri thức mà còn là đạo đức, sức khỏe con người, tạo
tiền đề cho một thế hệ sinh viên chất lượng. Ngoài ra, các hội thi “Thanh niên tiên tiến
làm theo lời Bác”, cuộc vận động “Xây dựng giá trị hình mẫu thanh niên Việt Nam trong
thời kì mới”, phong trào “Thanh niên tình nguyện”, “Tuổi trẻ giữ nước”,… Hằng năm,
Đoàn Thanh niên – Hội Sinh viên Trường Đại học Bách khoa - Đại học Quốc gia
TP.HCM của chúng ta đều có tổ chức, tạo điều kiện cho các bạn sinh viên tham gia các
hoạt động truyền thống hướng về văn hóa nguồn cội của dân tộc như Hội trại “Nòi giống
Tiên Rồng”, phong trào “Sinh viên 5 tốt”, “Tiếp sức mùa thi”, “Xuân Tình Nguyện”,
“Mùa hè xanh”,..các cuộc thi tìm hiểu về pháp luật, văn hóa, lịch sử dân tộc cũng được
chú trọng. Các hoạt động là cơ hội để sinh viên tìm về với nguồn cội, xây dựng tinh thần
đoàn kết trong nhà trường vầ lan tỏa yêu thương, nhân ái đến với cộng đồng. Thông qua
các hoạt động, sinh viên trường không chỉ giỏi chuyên môn mà còn vững về đạo đức, văn
hóa, con người, sẵn sàng tham gia vào công cuộc xây dựng Tổ quốc văn minh, tiến bộ.

Các hình thức sinh hoạt truyền thống, giáo dục đạo đức, lối sống, các hoạt động
văn hóa, nghệ thuật, thể dục, thể thao, giúp nhân dân chống bão lụt… đã thu hút đông đảo
lực lượng trẻ, trong đó lực lượng là sinh viên tham gia rất đông đảo đã tạo được dấu ấn
trong đời sống xã hội. Đây là biểu hiện tích cực không chỉ góp phần thực hiện mục tiêu
chung phát huy vai trò của sinh viên trong việc xây dựng nền văn hóa mới đậm đà bản
sắc dân tộc mà còn vừa chăm lo đời sống thiết thực cho nhân dân.

2.1.2. Khuyết điểm của việc phát huy vai trò của sinh viên trong xây dựng nền văn
hóa mới tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc ở Việt Nam hiện nay

Trước hết là trong nhận thức, các mối quan hệ xã hội, văn hóa vẫn chưa tác động
sâu rộng được đến với sinh viên. Thực tế vẫn còn một bộ phận sinh viên chưa nhận thức
đúng đắn về trách nhiệm của bản thân trong việc giữ gìn truyền thống lịch sử dân tộc tốt
đẹp, bản sắc văn hóa dân tộc dẫn đến kết quả học tập, rèn luyện chưa thật sự tốt, mắc phải
những sai lầm trong đạo đức và lối sống. Đa số sinh viên đặt nặng vấn đề về tài chính,

23
tình yêu, công việc và một số yêu cầu tinh thần nhất thời và ít, thậm chí không quan tâm
đến các vấn đề thông tin văn hóa. Chính lối sống này có thể đưa đến lối sống thực dụng,
ham danh lợi, thiếu ý chí, ngại khó ngại khổ, gây mất đoàn kết trong nội bộ, vi phạm đạo
đức, vi phạm pháp luật, làm ảnh hướng lớn đến quá trình kế thừa và bổ sung những gia trị
văn hóa tốt đẹp của dân tộc.

Trong đời sống văn hóa, nghệ thuật, thông qua các hoạt động giải trí với sự xuất
hiện của ngày càng nhiều các thể loại âm nhạc nghệ thuật mới lạ làm bộ phận giới trẻ
hiện nay nói chung và sinh viên nói riêng ngày càng xa rời, lãng quên đi các hoạt động
giải trí dân gian, các dòng nhạc và truyền thống tốt đẹp mang đậm bản sắc của dân tộc
Việt Nam. Một thực trạng nhức nhối đang diễn ra hiện nay là một thế hệ sinh viên ngày
càng am hiểu lịch sử, văn hóa các quốc gia như Hàn Quốc, Trung Quốc,… nhưng lại thờ
ơ với chính lịch sử dân tộc mình.

Toàn cầu hóa đặt ra yêu cầu giao lưu tiếp thu văn hóa nước ngoài thì việc trao dồi
thêm ngoại ngữ là điều cần thiết, tuy nhiên hiện tượng giới trẻ và đặc biệt là các bạn sinh
viên chạy đua học ngôn ngữ nước bạn như một trào lưu nhưng lại bỏ quên tiếng nói của
cha ông đặt ra vấn đề để chúng ta phải suy ngẫm. Một hiện tượng khác cũng đang diễn ra
làm suy thoái tiếng Việt là việc xuất hiện ngày càng nhiều những từ ngữ không nằm trong
từ điển và trái với thuần phong mỹ tục, làm mất đi giá trị tốt đẹp của tiếng Việt. Tiếng
Việt là sản phẩm của tri thức dân tộc, dù ở bất cứ thời đại nào giữ gìn sự trong sáng của
tiếng Việt phải luôn được coi trọng, giữ gìn sự trong sáng.

Giao lưu văn hóa với các nước bạn được khuyến khích đẩy mạnh, tuy nhiên việc
tiếp thu, hội nhập văn hóa thiếu chọn lọc làm du nhập vào nước ta nhiều hoạt động văn
hóa tiêu cực, không phù hợp với thuần phong, mỹ tục của dân tộc.

Sinh viên là một thế hệ tri thức trẻ, là lực lượng lao động chất lượng cao thúc đẩy
sự phát triển tiến bộ của đất nước, mặc dù vậy môi trường sống, học tập và làm việc cởi
mở, thoải mái ngoài tạo điều kiện cho sinh viên phát triển toàn diện lại để lại những mặt
tiêu cực không ngờ đến. Do vậy, thực tiễn đặt ra yêu cầu cho toàn Đảng, toàn dân và đặc

24
biệt là bộ phận sinh viên hiện nay quyết tâm thực hiện đúng các chính sách nhằm xây
dựng nền văn hóa mới tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc ở Việt Nam hiện nay.

2.2. Giải pháp để phát huy vai trò của sinh viên trong xây dựng nền văn hóa mới
tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc ở Việt Nam hiện nay

Trong bất cứ giai đoạn lịch sử nào, thanh niên, sinh viên cũng là lực lượng xã hội
quan trọng, một trong những nhân tố quyết định tương lai, vận mệnh của đất nước. Sinh
viên một bộ phận tinh túy, quan trọng trong thanh niên Việt Nam, là lực lượng kế tục,
phát huy nguồn trí tuệ nước nhà, là nguồn lực chủ yếu trong thời đại kinh tế tri thức, khoa
học công nghệ, đóng vai trò then chốt trong phát triển đất nước, là lực lượng to lớn trong
việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.

Trong bối cảnh đất nước ta đang đẩy mạnh sự nghiệp CNH, HĐH, hoàn thiện nền
kinh tế thị trường, định hướng XHCN và hội nhập quốc tế mạnh mẽ, vấn đề giữ gìn và
phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trên nền tảng kế thừa di sản văn hóa của cha ông, kết
hợp học hỏi những tinh hoa văn hóa nhân loại cần được đặc biệt chú trọng. Chính vì vậy,
cần thiết

phải phát huy vai trò của sinh trong việc xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc
dân tộc.17

2.2.1. Giải pháp để phát huy vai trò của sinh viên trong xây dựng nền văn hóa mới
tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc ở Việt Nam hiện nay

Một là, giúp sinh viên nhận thức rõ về tầm quan trọng của việc xây dựng nền văn
hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

Thế giới hiện nay đã bước sang cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Điều đó
đặt nước ta trước thách thức mới về văn hóa: Việt Nam phải cố gắng phát triển mọi mặt
để theo kịp sự phát triển của các nước tiên tiến, mặt khác phải giữ gìn và phát huy bản sắc

17
Th.S Trịnh Thị Thoa (2020), Phát huy vai trò của sinh viên trong việc xây dựng nền văn hoá tiên tiến, đậm đà
bản sắc dân tộc, http://ukh.edu.vn/vi-vn/tong-quan/Khoa/khoa-ly-luan-co-ban/chi-tiet-khoa-ly-luan-co-ban/id/2006/
Phat-huy-vai-tro-cua-sinh-vien-trong-viec-xay-dung-nen-van-hoa-tien-tien,-dam-da-ban-sac-dan-toc, truy cập ngày
20/2/2023.

25
văn hóa dân tộc. Văn hóa trở thành nền tảng tinh thần vững chắc của xã hội, là sức mạnh
nội sinh quan trọng bảo đảm sự phát triển bền vững và bảo vệ vững chắc Tổ quốc vì mục
tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. Qua đó, giúp sinh viên đặt ra
cho bản thân mình câu hỏi: Là những trí thức tương lai của đất nước, mình đã, đang và sẽ
làm gì để góp phần đưa đất nước phát triển, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc?

Để trả lời được câu hỏi nêu trên, mỗi sinh viên phải tự mình phấn đấu, rèn luyện,
tự trau dồi cho bản thân những kỹ năng cần thiết, không ngừng nâng cao trình độ chuyên
môn, nghiệp vụ, nỗ lực rèn luyện vì lợi ích chung của cộng đồng và vì chính sự phát triển
của cá nhân. Quan trọng hơn, các bạn trẻ cần xây dựng bản lĩnh văn hóa, tìm hiểu, tiếp
thu về những phong tục, truyền thống quý báu của dân tộc, sẵn sàng đấu tranh với những
hoạt động, sản phẩm văn hóa không lành mạnh.

Hai là, xây dựng các chương trình, kế hoạch cụ thể để phát huy vai trò của sinh
viên.

Các đơn vị, các cấp, ngành cần thiết phải đề ra một chương trình, chiến lược cụ
thể, thống nhất mới phát huy tối đa được vai trò của sinh viên trong quá trình xây dựng
nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc:

Xây dựng các chuẩn mực về văn hóa, củng cố và tiếp tục xây dựng môi trường
văn hóa lành mạnh, phong phú, đa dạng. Tiếp tục đẩy mạnh việc giáo dục, bồi dưỡng đạo
đức, lối sống có văn hóa cho sinh viên góp phần giữ gìn và phát triển những giá trị truyền
thống của văn hóa, con người Việt Nam: Đó là truyền thống yêu nước chống giặc ngoại
xâm, cần cù sáng tạo trong lao động sản xuất, “uống nước nhớ nguồn”, “tôn sư trọng
đạo”, “lá lành đùm lá rách”…Xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh cho sinh viên
phát triển nhân cách và tài năng; môi trường gia đình đầm ấm, hạnh phúc, yêu thương
giúp đỡ nhau; môi trường nhà trường đoàn kết, an toàn, nhiều cơ hội phát triển tri thức;
môi trường xã hội ổn định, an toàn, tạo niềm tin.

Xây dựng và hoàn thiện các thiết chế về văn hóa. Hệ thống thiết chế văn hóa là nơi
để tổ chức các hoạt động tuyên truyền, phổ biến các nhiệm vụ chính trị, xã hội của các

26
tỉnh, thành trên cả nước nhằm giáo dục giúp nâng cao ý thức cảnh giác, đấu tranh với
những luận điệu sai trái, chống phá cách mạng, Đảng, Nhà nước, âm mưu diễn biến hòa
bình, bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch. Nhà văn hóa, các câu lạc bộ, đài phát
thanh…là những thiết chế văn hóa để sinh viên đóng góp ý kiến với các cấp ủy đảng,
chính quyền về những vấn đề chính trị, văn hóa, xã hội đang diễn ra. Mặt khác, là nơi tổ
chức các hoạt động văn hóa phù hợp với phong tục, tập quán, lối sống của nhân dân, giáo
dục về pháp luật để giảm thiểu tệ nạn xã hội, từ đó phát huy, gìn giữ bản sắc văn hóa của
các dân tộc cho sinh viên.

Ba là, tổ chức các cuộc hội thảo, giao lưu về văn hóa cho sinh viên.

Đối với các trường đại học, cao đẳng hay trung cấp chuyên nghiệp trong cả nước
cần tổ chức nhiều các cuộc hội thảo tìm hiểu về giữ gìn và phát huy truyền thống văn hóa
dân tộc, về sự giao lưu và tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại. Các đơn vị chức năng tổ
chức các cuộc thi, các chương trình giao lưu về văn hóa nghệ thuật cho sinh viên ở phạm
vi trong nước và quốc tế. Qua đó giáo dục tinh thần yêu nước, truyền thống cách mạng
của dân tộc, đồng thời qua sự giao lưu đó sinh viên có thể học hỏi lẫn nhau những bài học
quý giá, cũng như những tri thức mới tốt đẹp, trở thành hành trang quý giá cho mỗi sinh
viên nói riêng và của cả dân tộc nói chung trong quá trình hội nhập và phát triển.

Bốn là, phát huy tính tích cực và chủ động của sinh viên.

Tích cực trong giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa trong quá trình hội nhập. Cần
tiếp tục đẩy mạnh việc giáo dục tư tưởng, đạo đức, tác phong sống trong sinh viên và coi
đây là nhiệm vụ quan trọng, cấp bách, cần thường xuyên thực hiện tốt. Đẩy mạnh tổ chức
các cuộc thi tìm hiểu liên quan lịch sử hào hùng, truyền thống văn hóa của đất nước, của
quê hương. Từ đó, giúp sinh nhận thấy trách nhiệm của công dân đối với dân tộc, với Tổ
quốc là phải tiếp thu những truyền thống quý báu của dân tộc, quảng bá vẻ đẹp về đất
nước, con người Việt Nam với thế giới.

Tích cực trong quá trình tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại. Không những giúp
sinh viên hiểu được trách nhiệm giữ gìn và phát huy truyền thống dân tộc. Bên cạnh đó,

27
giúp sinh viên có trách nhiệm xây dựng và phát triển đất nước trong quá trình công
nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, để đất nước Việt Nam sánh vai kịp với các cường
quốc trên thế giới. Để có được điều đó, sinh viên cần trang bị cho mình những tri thức
mới của thời đại, phải chủ động, tích cực trong quá trình giao lưu, hội nhập tiếp thu tinh
hoa, văn hóa của thế giới.

Năm là, xây dựng tinh thần cảnh giác, tích cực đấu tranh chống lại âm mưu chống
phá của các thế lực thù địch trên mặt trận tư tưởng và văn hóa.

Góp phần miễn dịch cho toàn xã hội, đặc biệt là thanh niên, sinh viên trước âm
mưu diễn biến hòa bình của các thế lực thù địch. Sự nghiệp xây dựng đất nước theo định
hướng xã hội chủ nghĩa đang là mục tiêu phá hoại của các thế lực thù địch. Thực hiện âm
mưu này, chúng chủ trương tiến hành nhiều hoạt động nhằm làm tha hóa chúng ta, đặc
biệt là thế hệ trẻ, trong đó có sinh viên. Chúng muốn biến thanh niên, sinh viên thành
những kẻ ích kỷ, thực dụng, chạy theo những lợi ích vật chất tầm thường, phai nhạt dần
lý tưởng cách mạng, quay lưng với truyền thống, mất gốc, lai căng... Vì vậy, bên cạnh
việc phát triển kinh tế, chúng ta phải quan tâm đến công tác tư tưởng, văn hóa, tạo môi
trường xã hội lành mạnh, trong đó việc xây dựng lối sống mới, con người mới cho các
thế hệ sinh viên mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng.

Để cụ thể hoá các giải pháp trên, có thể kể đến như:

HANU - Ngày 18 tháng 10 năm 2019, Khoa Việt Nam học – Trường Đại học Hà
Nội đã tổ chức Ngày hội Văn hóa đa quốc gia lần thứ 9, một sân chơi bổ ích và là nơi
giao lưu, chia sẻ của hàng trăm sinh viên nước ngoài đang học tập và nghiên cứu tại
Trường Đại học Hà Nội. Đây là lần thứ 9 trường Đại học Hà Nội tổ chức ngày hội giao
lưu văn hóa đa quốc gia dành cho các sinh viên quốc tế. Ngày hội là dịp để gần 1.000
sinh viên đến từ 36 nước trên thế giới giao lưu, quảng bá nền văn hóa ẩm thực, âm nhạc,
trang phục đến bạn bè quốc tế. Qua đó tìm hiểu sự phong phú, đa dạng của các nền văn

28
hóa trên thế giới. Đây không chỉ là một sân chơi mà còn là nơi để các bạn sinh viên quốc
tế và cả các bạn sinh viên Việt Nam có cơ hội giao lưu văn hoá, khám phá kho tàng giá trị
đặc sắc văn hóa Việt, di sản lịch sử của mảnh đất nhiều nắng, nhiều gió và ngập tràn lòng
vị tha.

Là một cơ sở giáo dục hàng đầu của cả nước, Trường Đại học Bách khoa Hà Nội
đã chia sẻ về những giải pháp kiến tạo môi trường và điều kiện xây dựng, duy trì văn hóa
ứng xử tại Trường trong thời gian qua. Thứ nhất, xây dựng, ban hành các quy định, quy
tắc, chỉ tiêu, thang đánh giá, hướng dẫn và kế hoạch triển khai công tác xây dựng văn hóa
ứng xử trong trường học. Thứ hai, để đảm bảo sự định hướng, tính thống nhất và hiệu
quả, đầu năm học, Nhà trường ban hành nhiệm vụ trọng tâm, phân công nhiệm vụ cho
các đơn vị, cán bộ viên chức nhà trường. Ban hành khung đánh cán bộ cũng như đánh giá
kết quả rèn luyện cho sinh viên với các tiêu chí cụ thể về ý thức học tập, ý thức tuân thủ
pháp luật, ý thức trách nhiệm cộng đồng, ý thức tham gia các hoạt động văn thể mỹ. Thứ
ba, đẩy mạnh việc tuyên truyền về văn hóa ứng xử trường học. Bằng các hoạt động như:
Tuần sinh hoạt công dân, học tập chuyên đề, nội quy, khẩu hiệu trong phòng học, giảng
đường, khuôn viên và các kênh thông tin của Nhà trường với nội dung thông điệp rõ ràng
và hình thức thể hiện thu hút. Thứ tư, tăng cường hoạt động chuyển đổi số trong công tác
thông tin, quản lý, theo dõi hoạt động chính khóa và ngoại khóa của sinh viên. Thứ năm,
dành nguồn lực đủ để hỗ trợ tổ chức các hoạt động, tạo sân chơi bổ ích, cơ hội trải
nghiệm thực tế cho sinh viên. Thật vậy, không chỉ riêng Trường Đại học Bách khoa Hà
Nội mà các đơn vị, tổ chức cũng cần phải đề ra những chiến lược cụ thể. Điều này vừa
giúp cho sinh viên có thể dễ dàng tiếp thu và thực hiện đúng, vừa dễ dàng trong công tác
đánh giá để từ đó có những sự điều chỉnh sao cho phù hợp nhất.

Theo thống kê, sáng ngày 29/6/2019, tại Trường Đại học Bách khoa, Đại học
Quốc gia TPHCM, hơn 1.000 sinh viên trường cũng đồng loạt ra quân chiến dịch tình
nguyện Mùa hè xanh, tham gia tổ chức các nội dung chiến dịch tại địa bàn TPHCM; 4 xã
của Huyện Chợ Lách, 3 xã của Huyện Châu Thành, 1 xã của huyện Mỏ Cày Bắc, và 1 xã
của huyện Mỏ Cày Nam - tỉnh Bến Tre, xã đảo Thổ Chu, Huyện đảo Phú Quốc – Tỉnh

29
Kiên Giang và nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào. Đây là năm thứ 20 sinh viên Đại
học Bách khoa thực hiện các phần việc tình nguyện tại tỉnh Bến Tre với nhiều công trình
ý nghĩa, mang đậm dấu ấn. Trong hơn 1 tháng sắp tới, các chiến sĩ Mùa hè xanh sẽ thực
hiện: Bê tông hóa 10 tuyến đường giao thông nông thôn với chiều dài 10.292 mét theo
chuẩn nông thôn mới, xây dựng 2 cầu giao thông nông thôn tại Bến Tre, tặng 15.000 mét
dây điện và 1.000 bóng đèn tiết kiệm điện để thực hiện chương trình thắp sáng đường
quê, tặng 1 nhà tình nghĩa, 2 nhà tình bạn tại huyện Châu Thành và huyện Chợ Lách, lắp
đặt 8 hệ thống lọc nước tại các trường học của huyện Châu Thành, huyện Mỏ Cày Nam,
huyện Chợ Lách và các hoạt động đền ơn đáp nghĩa, bảo vệ môi trường, ôn tập hè, sinh
hoạt thiếu nhi, văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao…Nhìn chung, Mùa hè xanh là chiến
dịch được rất nhiều sinh viên ủng hộ và tích cực tham gia ở Trường Đại học Bách Khoa
nói riêng và cả nước nói chung. Chiến dịch phát huy tính chủ động và tích cực của sinh
viên, có trách nhiệm với bản thân, công dân và dân tộc.

Tóm lại, việc phát huy vai trò của sinh viên trong xây dựng nền văn hóa mới tiên
tiến, đậm đà bản sắc dân tộc ở Việt Nam hiện nay là rất quan trọng. Việc đưa ra các giải
pháp nhanh chóng, chính xác, cụ thể giúp cho sinh viên dễ dàng tiếp cận vấn đề và thực
hiện một cách đúng đắn.

2.2.2. Giải pháp để khắc phục những khuyết điểm của sinh viên trong xây dựng
nền văn hóa mới tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc ở Việt Nam hiện nay

Bên cạnh những ưu điểm được phát huy thì vẫn tồn tại các khuyết điểm cần được
khắc phục. Để làm được như vậy, cần có những giải pháp cụ thể có thể kể đến như sau:

Những bài học kinh nghiệm ngàn đời của cha ông ta trong quá trình giao lưu văn
hoá với thế giơí trước đây cần được nghiên cứu sâu sắc, toàn diện hơn để khai thác, vận
dụng để phát triển sáng tạo trong điều kiện mới ngày nay. Làm được như vậy, chúng ta
có thể vững tin và chủ động tăng cường giao lưu văn hoá với các nước trên cơ sở biết
mình, biết người một cách thực tế khách quan. Cần biết cả chỗ mạnh, chỗ yếu của mình
và của người, qua đó mà lựa chọn, tiếp thu các yếu tố nhân bản, hợp lý, khoa học, tiến bộ
của văn hoá thế giới - cả phương Đông và phương Tây. Để làm phong phú thêm bản sắc

30
văn hoá dân tộc, xem đó là nhân tố cực kỳ quan trọng thức dậy các tiềm năng, phát huy
mọi nguồn cảm hứng sáng tạo, làm nên những giá trị vật chất và tinh thần mới trong quá
trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước .

Trong đời sống văn hoá nghệ thuật, chúng ta không tự hãm mình trong tính riêng
biệt văn hoá, khước từ giao lưu, trao đổi, đối thoại với bên ngoài. Đồng thời, chúng ta
cũng kiên quyết phản đối sự tiếp nhận xô bồ mọi thứ gọi là “tân kỳ” của văn hoá ngoại lai
mà không phân biệt hay dở, tốt xấu để đi đến chỗ mất gốc, lai căng và cuối cùng khó
tránh khỏi sẽ bị đồng hóa, bị hoà tan chứ không phải hội nhập với nền văn minh nhân
loại.

Trong thời đại phát triển của khoa học - công nghệ, các giải pháp nâng cao văn
hóa ứng xử trên không gian mạng cho sinh viên trong bối cảnh chuyển đổi số là hết sức
quan trọng. Một là, tiếp tục hoàn thiện quy chế, quy định quản lý, sử dụng không gian
mạng chặt chẽ. Hai là, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tuyên truyền, giáo dục tư
tưởng, chính trị cho sinh viên. Ba là, phát huy vai trò tự giác của sinh viên trong tự học,
tự rèn nâng cao nhận thức về không gian mạng.

Trường hợp bộ phim ‘Quân đội Vương Bài’ - một bộ phim mới của Trung Quốc
khiến khán giả phẫn nộ vì có nhiều nội dung xuyên tạc lịch sử liên quan đến cuộc chiến
đấu bảo vệ biên giới phía Bắc của Việt Nam. Đây là ví dụ cụ thể cho việc tiếp thu văn
hoá phải có chọn lọc. Nhưng vẫn có một bộ phận giới trẻ Việt Nam không có kiến thức
về lịch sử dân tộc đã tiếp thu và truyền bá những thông tin sai lệch. Từ đó cho thấy tầm
quan trọng của việc kiểm soát và quản lý các nội dung trên mạng xã hội, nhằm khắc phục
tình trạng như trên tránh làm ảnh hưởng xấu đến giới trẻ cũng như sinh viên.

TIỂU KẾT CHƯƠNG 2

Bản sắc văn hóa dân tộc là những tinh hóa văn hóa, vốn sống, truyền thống lịch sử
lâu đời chắt lọc qua hàng trăm, hàng nghìn thế hệ của dân tộc Việt Nam, là nét đặc trưng
phân biệt giữa dân tộc này với dân tộc khác. Hiện nay, sinh viên là thế hệ chủ nhân tương
lai, là tầng lớp tri thức trẻ quyết định sự phát triển của đất nước trong tương lai không xa.

31
Đứng trước một thời kì mới nhiều cơ hội cũng không ít những thách thức đặt ra vấn đề
lớn cho sinh viên phải biết tận dụng những điều kiện thuận lợi sẵn có phát huy vai trò,
sức mạnh của bản thân để giữ gìn và phát huy hơn nữa một nền văn hóa tiên tiến, đậm đà
bản sắc dân tộc. Song song đó là nhận thức rõ để ngăn chặn những giá trị tư tưởng không
phù hợp với bản sắc văn hóa dân tộc, đấu tranh chống lại những suy thoái trong tư tưởng,
nhận thức và đạo đức của cộng đồng, của xã hội.

Đứng trước những thách thức của thời đại, đặt ra yêu cầu sinh viên không chỉ có
vốn hiểu biết mà còn phải vận dụng, phát huy vai trò của bản thân trong việc phát triển,
làm giàu hơn nữa nền văn minh nước nhà để hội nhập cùng những cường quốc trên thế
giới. Phát huy vai trò của học sinh, sinh viên với việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc
trong điều kiện hiện nay là một nhiệm vụ vô cùng quan trọng và khó khăn, đòi hỏi chúng
ta không được nóng vội, chủ quan, hình thức để hướng tới mục tiêu xây dựng các thế hệ
học sinh, sinh viên Việt Nam giàu lòng yêu nước, tự cường dân tộc. Chính những tiến bộ
trong văn hóa là nền tảng để xây dựng con người và đất nước Việt Nam giàu, đẹp, văn
minh và tiến bộ trong mắt bạn bè quốc tế.

32
 KẾT LUẬN

Qua những nét đặc trưng về văn hóa trong hệ thống các tư tưởng, Chủ tịch Hồ Chí
Minh đã thể hiện Người không những là một vị lãnh tụ tài ba mà còn là một nghệ sĩ thực
thụ trong các phong trào văn hóa của dân tộc không những ở Việt Nam mà còn ở các dân
tộc trên thế giới. Tính cao cả trong tư tưởng của Người là luôn đặt nhân dân lên hàng đầu,
luôn chăm lo đến đời sống của nhân dân. Đảng Cộng sảnViệt Nam do Chủ tịch Hồ Chí
Minh sáng lập, lấy chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư
tưởng và kim chỉ nam cho hành động. Tư tưởng về con người của Đảng Cộng sản Việt
Nam nhất quán với tư tưởng về con người của Hồ Chí Minh. Sự nhất quán ấy được thể
hiện qua đường lối lãnh đạo cách mạng và các chủ trương chính sách của Đảng trong suốt
quá trình Đảng lãnh đạo công cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng chủ nghĩa
xã hội ở nước ta. Trong sự nghiệp đổi mới đất nước hiện nay, những tư tưởng về văn hóa
đó tiếp tục được Đảng ta quán triệt vận dụng và phát triển. Văn hóa Việt Nam đang là
trung tâm trong "chiến lược phát triển toàn diện"; đang là động lực của công cuộc xây
dựng xã hội mới với mục tiêu "dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ công bằng, văn
minh, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội". Tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh mang đến
các kiến thức nhận thức cũng như thực tiễn cho mỗi công dân. Trong đó, các cán bộ Đảng
viên cần thấy được trách nhiệm cũng như ý nghĩa học tập, rèn luyện của mình. Liên hệ
bản thân giúp chúng ta tự nhận định, tự rèn luyện cũng như noi theo các bài học của bác.
Từ đó mỗi người đều có được cho mình các kinh nghiệm, bài học quý báu. Cũng như qua
đó nhìn nhận, soi xét trong nhiệm vụ, trách nhiệm của mình. Góp phần phát triển nền văn
hóa mang đậm đà bản sắc dân tộc, đưa những nét đẹp ấy vươn tầm thế giới.

33
 TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tham khảo từ 16 tài liệu trở lên

A. Tài liệu theo tên tác giả (9 tài liệu)

1. Hoàng Mạnh Cường (2022), Nâng cao văn hóa ứng xử trên không gian mạng cho
sinh viên trong bối cảnh chuyển đổi số, https://tcnn.vn/news/detail/56490/Nang-cao-van-
hoa-ung-xu-tren-khong-gian-mang-cho-sinh-vien-trong-boi-canh-chuyen-doi-so.html
2. N.Dương (2021), Megastory: Văn hóa soi đường cho quốc dân đi, https://dang
congsan.vn/multimedia/megastory-van-hoa-soi-duong-cho-quoc-dan-di-598254.html
3. Trung úy, ThS. Lê Thanh Đức, Tạp chí khoa học Cảnh sát Nhân Dân, Giữ gìn và
phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trong học sinh, sinh viên hiện nay (2013),
https://caodangcsnd2.edu.vn/Content/ImagesUpload/9/19/2015/SO%202%20-%20LE%2
0THANH%20DUC_21_1992015.pdf
4. Luật sư Lê Kiều Hoa, Giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trong bối cảnh
hội nhập quốc tế hiện (4/8/2022), https://luatminhkhue.vn/giu-gin-va-phat-huy-ban-sac-
van-hoa-dan-toc-trong-boi-canh-hoi-nhap-quoc-te-hien-nay.aspx
5. Mỹ Lâm (2019), Sinh viên nhiều trường ra quân chiến dịch tình nguyện Mùa hè
xanh, https://hcmcpv.org.vn/tin-tuc/sinh-vien-nhieu-truong-ra-quan-chien-dich-tinh-nguy
en-mua-he-xanh-1491855643?fbclid=IwAR3Wz_A9BP5q8tuJQrFWxgq_1QnK1GKt
6. Thu Phương (2022), Kiến tạo môi trường và điều kiện xây dựng văn hóa ứng xử
trong trường học, https://quochoi.vn/pages/tim-kiem.aspx?ItemID=68202
7. Nguyễn Hải Sinh (16/10/2021), Xây dựng lối sống văn hóa cho sinh viên trong bối
cảnh hiện nay, https://vhnt.org.vn/xay-dung-loi-song-van-hoa-cho-sinh-vien-trong-boi-
canh-hien-nay/
8. Hoàng Anh Thảo (14/4/2022), Tăng cường giáo dục giă trị đạo đức truyền thống
cho sinh viên hiện nay,
https://sti.vista.gov.vn/tw/Lists/TaiLieuKHCN/Attachments/34444
7/CVv355S3382022059.pdf

34
9. Th.S Trịnh Thị Thoa (2020), Phát huy vai trò của sinh viên trong việc xây dựng
nền văn hoá tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc,
http://ukh.edu.vn/vi-vn/tong-quan/Khoa/khoa-ly-luan-co-ban/chi-tiet-khoa-ly-luan-co-
ban/id/2006/Phat-huy-vai-tro-cua-sinh-vien-trong -viec-xay-dung-nen-van-hoa-tien-tien,-
dam-da-ban-sac-dan-toc
B. Tài liệu theo cơ quan ban hành và trên trang web (1 tài liệu)

1. Trường Đại học Hà Nội (2019), Ngày hội văn hóa đa quốc gia: Nơi giao lưu của
sinh viên quốc tế và lan tỏa văn hóa, bản sắc Việt,
http://archive.hanu.vn/index.php/vn/tin-tuc-hop-tac-quoc-te/4666-ngay-hoi-van-hoa-da-
quoc-gia-noi-giao-luu-cua-sinh-vien-quoc-te-va-lan-toa-van-hoa-ban-sac-viet.html
C. Tài liệu giấy (6 tài liệu)

1. Bác Hồ với văn nghệ sĩ, Nxb Tác phẩm mới, Hà Nội, 1985
2. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đảng toàn tập , Nxb. Chính trị quốc gia,
H.2000
3. Giáo trình Tư tưởng Hồ Chí Minh, Nxb Chính trị - Hành chính, H.2011
4. Hồ Chí Minh: Toàn tập, 2000
5. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, H. 2002
6. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011

35